CC BY
8Ключевые слова:Абдулхамид Самад, жанр, рассказ, содержание, поиск, индивидуальность, воображение, человек, материал.
Маълумот дар бораи муаллиф:
Мустафозода Абдукарим -унвонцуи кафедраи назария ва таърихи адабиёти факултети филологияи тоцики Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи Садриддин Айни. Сведение об авторе:
Мустафозода Абдукарим - соискатель кафедры теории и истории литературы факультета таджикской филологии Государственного педагогического университета Таджикистана имени Садриддина Айни. About the author:
Mustafozoda Abdukarim - applicant for the Department of Theory and History of Literature of the Faculty of Tajik Philology of the State Pedagogical University of Tajikistan named after Sadriddin Aini.
ТАЗДЩИ МУ^ТАВОЙ ДАР АШЪОРИ ЛОЩ ШЕРАЛЙ ВА
ЛАТИФИ НОЗИМЙ
Му^аммадцосим М.С.
Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С.Айни
Мухтаво яке аз унсурхои мухим ва ташкилдихандаи шеър аст, ки рангу руи худро аз гузашти замон ва руйкардхои ичтимой ва сиёсии кишвар бар мегирад, ки шоир дар он мухит зистааст ва баробарихо ва нобаробарихои ичтимоиву сиёсиро бо гушту пуст ламс карда бошад. Бо ин тартиб таассуроти ичтимой, фархангй ва сиёсй тавонистааст руи мухтавои шеър ба самт ва суйи хеш бигардонад. Шоирон тасвирхои даруни зехни худро ба намоиш мегузоранд, ки худ таъсири он чи бар чамоа ва мардум мегузарад, нишон медихад. Руи хамин асл аст, ки чамоахои мутафовут, бо саргузаштхои мутафовути ичтимой, фархднгй ва сиёсй метавонад мухтавои шеъри шоиронро мутафовут созад. Ин вокеиятро метавон дар бардоштхои шеъри шоирони ба вижа як-ду карни охир чустучу кард. Дар хавзаи тамаддуни адабиёти форсй-дарй, чун сиёсатхои мутафовуте хоким будааст, мешавад ба рохатй ташхис дод, ки мухтавои шеъри шоирони хар хита дагдагахои худ ва чомеаи худро доро мебошад.
Вижагихои забони Точикистон то хадде мутафовут аз Афгонистон ва Ирон вокеъ шудааст, гарчи дардхо ва нобасомонихо хамагонй аст ва дар таассуроти инсонхо вучуд дорад. Дар вокеъ, ин нобасомонихо дар тамоми кишвархо хамранганд. Ба таври мисол: мехри модар, мухаббати Ватан, ишк, инзичор аз чанг, муковимат, адолат ва нобаробарии чомеа ва....
Мухтавои шеъри Лои; Шералй аз устурахои адаби форсй ва фазои хамосии онхо бахрае ба созй бурдааст. У мардуми дармонда аз устурахои адабиёту забони ниёгонро як бори дигар ба онхо наздик кардааст. Каломаш мамлу аз эхсоси рухй ва равонй аст. Барои пайванд додани он чи дар гузаштаи начандон дур ба ифтихороти ин сарзамин пайванд доштааст, тадой намояд. Эхсоси каломи у пайванди рухй ва маънавй бо мероси фархангаш ба вучуд меоварад то дилтангихои шоиронаашро таскин бахшад. Аз у мехонем: "Чу аз насли Фаридунем, Аз якреша" як хунем. Дирафши Ковиён бо мост, Фарри Ориён бо мост.
Мондаем гар нимацон ва нимазинда то ба %ол, Бо суруди Рудаки, бо тибби Сино мондаем. Мондаем гар покцону покимон то щнуз, Бо китоби Хофизу осори Мавло мондаем..." [11, с.82].
Корбурди вожахо ва чумалоти русй дар миёни точикон бисёр зиёд вучуд дорад, чунон ки вожахои арабй дар байни иронихо ва афгонхо вучуд дорад. Аз байн бурдани он кори душворе аст ва наметавон онро ба зудй аз мардумони ин сарзаминхо чудо кард. Аммо чунон аст, ки мардуми Точикистон бидуни шеъру адаби форсии дарй хам зиндагй карда наметавонанд. Аз чавонони хурдсин то пирони пир хама ва хама дар зехни хеш шеъре аз адабиёти кухани форсй-дарй хифз доранд ва бад-он вахшатнок иш; меварзанд. Адабиёт ва забон дар чомеаи Точикистон ба навъе як ниёз шудааст, ки халки точик сахт ниёзманди онанд. Ч,омеаи точик аз фарханги ичтимой ва адабии волое бархурдор аст. Чунончи, Лои; Шералй дар байте аз ашъораш ба онхое ки ба забони модарй арче нанходаанд, тохта аст ва чунин месарояд:
Халци мо аз батни модар шоир аст, Шоире аз кулли шоир^ои дунё цодир аст.
Лeк гapчu Рyдaкй, Хaйём%ояш будaaнд,
Лeк гapчu Айнжу Ло^утжу Mup3ou Tуpcунзодa доpaд.
Боз щм доpaд бa шоup э^тжц,
Боз буppо.
Боз гuppо,
Боз олuтap бтуяд..." [12, c.8S].
Профессор Лбдунабй Сатторзода дар куллиёти ашъори Лоик Шералй зери номи "Мероси дили шоири дилдода ва озода" мухтавои шеъри Лоикро чунин баррасй кардааст:
"Шоири хунинчигар (y худро хамин тавр номидааст) бо тамоми тавоной ва хунаре ки дар шеъру шоирй дошт, зангулаи бедорй ва хушёрй мезад. Мардуми пошхурдаи Ватани пора-пораашро ба вахдат, ба якпорчагй ва ягонагй, ба инсоф ва адолат, ба рахму шафкат нисбат ба якдиигар даъват менамуд. У худаш ва хам мардумашро саволборон мекард, ки: бар мо чи рафт, ки ба чунин фочиае гирифтор шудем? Барои чи як тан миллате монанди мо точикон чунин чаври таърихро накашидааст? Чаро мо бехуда ба чони якдигар афтодаем? Чаро мо охири он сияхпушон ва чанозафурушони миллат шудем? Ва гайра... Вакте ки ба саволхояшон чавоби конеъкунандае наёфтааст, дилаш аз замона ва ахли он гирифтааст ва нолаю фарёд кашидааст. Суханхои талху тунд, сахту дурушт гуфтааст. Шоир номе бо он хама махбубият ва маъруфият, ки дар кишвар ва дар байни мардумаш дошт, гох худро дар мукобили фочиаи замона тани танхо ва бечораву дасткутох дидааст ва шикоятхо кардааст, ки дарде дорад ва дардошное на, розхои ногуфтае дорад ва гуши шунавое на: Цон бa цуpбонu ту, эй мe%aнu xунuнкaфaнaм, Буди бaйтушшapaфaм, гaштaй бaйmул%aзaнaм. Душмaнaт чоp тapaф aцнaбuву xонaгuaнд, Taнu maщо бa чu нepу caфu aъдо шuкaнaм?! Ë:
ra%e дap %acpamu вa%дam гupucтaм, ra%e aз xоpuю зuллaт гupucтaм. Ë:
Болuдa доштaм дuлe aз фappu тоцжон, Аз %олу pyзu nacm кунун дш шuкacтaaм [3, c.SS].
Дар тасвири шеъри Лоик хисси хувиятхохй ва миллигарой бо гуиши мушкилоти Ватан омадааст. У аз иш;и баланде, ки ба сарзаминаш доштааст, бештарини мухтавои шеъри худро ба мазмуни мухаббат ба мардум ва ишк ба Модар - Ватан тахсис додааст. Fазалхояш баёнгари чунин вокеиятхоест, ки дар дахаи 90 - дахае, ки точикон онро даврони чанги хонагй мегуянд, дар Точикистон иттифок афтодааст. Фочиаи солхои 90 дар шеъри Лоик Шералй таъсири босазое доштааст, ки баёнгари дарди миллй ва тафаккури миллй дар Точикистон шудааст.
Тоцт aндap Вamaнu xeш чapо муmma%aм acm?
Ë xamоpaфma бa то^к maвaллуд шудaнaм?
Гуфт aлломau Ицбол, кы бapxeз зu xоб,
Буздuлe гуфт фaлонucm муxоmaб нa мaнaм... [3, c.469].
Дигар аз вижагихои мухтавои шеъри Лоик мавзуоти ишк ба модар, забон ва мехр, дилсузй ба халки точик будааст. У дар хадди такдис ба модар, Модар - Ватан ва. ишк меварзидааст ва ба гуфтаи худаш хамеша ашк мерехтааст ва кадри точиконро бо ашъор ва тафаккуроти хеш дониставу баланд бурдааст. Гохе хам онро барои мардуми худ гушзад мекунад.
Шeъp гуфmaм бapоu он m шумо, Kaдpu xудpо дуpуcm бuшноceд [3, c.SO].
Дар мухтавои шеър худи Лоик Шералй аз дарду нобасомонихои замони хеш дардмандона мегуяд ва бо сурудани шеър, харфхои дили худро бидуни саноеи сангин, печидагихои шеърй бо сабки бисёр сода ва оммафахм, месарояд ва мухтавои каломашро ба хонандаи шеъраш мерасонад. У хитоб ба ононе, ки забони модарии хешро чиддй нагирифтаанд ва арзиши онро каммикдор донистаанд, чунин месарояд: Xap кac, m зaбонu модapupо гум кapд, Божт, m гум шуд su xокu naдapон [3, c.5].
Аз назари мухтавой шеъри Лоик Шералй буъдхое мутааддй дорад, ки хар кадоми он ба навбати худ кобили барасй мебошад. Лоик дар замони шуравии собик бо он хама куюд ва ихтинок, ба адабиёти забони форсй - дарй пардохтааст, ки ин кор дар он замон кори содае набудааст ва дар хамон замон хам у яке аз огозгарони ин пруса будааст. У чунин месарояд: Ëpон щм цо вaлe Вamaн дap як ^cm, X,ap camu Вamaн мucолu щйтл зeбоcm. Oлaм %aмa цо aeue лeкuн бap мaн, Mодap яктоcm, Тоцтжтон яктоcm [3, c.5].
Шоирон дар мачмуъ бештар аз оми чомеа ёди Ватан мекунанд ва хар шоир барои худаш шеъре дар васфи Ватан дорад ва газале хам дар васфи модар, аммо Лоик Шералй дар тавсифи Ватан ва арзиши модар ашъори зиёде дорад. Бештарини ашъори Ватаниаш гуё дар даврони Ч,анги Ватанй иттифок афтодааст.
Эй Хуpоcон, ту бжу, œ%amu Эpонвuч ку?
Maн aз ш фоцua чун muma бaЯздон нaкунaм?...
Рузу шйб aз гaмu ту г^якунон мecyзaм.
Ту бa xун гapцaву мaн sap^u мaлолу мщaнaм.
Г^ям aз он m ту maн%оuву мaн maщоmap,
Вamaнaм, о Вamaнaм, о Вamaнaм, о Вamaнaм [3, c.12].
Лоик даврони чавонй ва навчавонии хешро дар дарахои сарсабзи Мазори Шариф ва Панчакент гузаронидааст. Ончи дар шеъри у мубрахан ва малмус аст, настолчии даврони кудакй, ситоиш аз модар, ситоиш аз падар, мухаббати у ба кишвараш ва. у бо калбе саршор аз ишк мегуяд ва муътакид аст, ки дар шеъри у мухтавои он аслй вокеъ шудааст. Дар вокеъ, шоир бояд ба дунболи калимот наравад ва ончи худ баён мешавад, хамонаш бехтар аст. Ин гуна бархурд тавонистааст Лоик Шералиро аз шоирони дигари точик мутамоиз намуда, мухтавои андешаи у матолиби тоза ва бикреро дар худ чой дихад.
Ошиконахои Лоик баёнгари мехрварзихои зехни чавони уст. Аз ишк гуфтанхои у бештар дар дубайтихову рубоихояш иттифок афтодааст. Гуё шоири ошикпеша, мехостааст, харчанд кутох аммо пурсалобат дар ду байт мухтасар ба маъшука ибрози ишк ва алока намояд.
Суpудu uшц xондaн нaвбamu кжт?
Кaноpu чун бщuшmam нaвбamu кжт?
Бжбй щмщду щмдш нaëбй,
Kaдu capвampaдuфu цомamu кжт?
AAA
3u uw^u ту куцоpо%u гуpeз acm?
Mapо %ap як нaфac бо ту aзuз acm.
Бa мaн бозш aбpyu кaцam гуфт,
Ku дунё pacмu кaцдоpумapeз acm [3, c.540].
Мухтавои шеърхои Лоик Шералй бештаринаш навгарост. У аз вожахои ноби форсй -дарй хамворва истифода намуда ва гохе омиёна мешавад ва содагию зебоии вожагони омиёна аз салобати хосе бархурдор мешавад. Мухтавои мафхуми зиндагии одии рузона монанди: «Дили ман ногахон афтоду гум шуд», «Дунё расми качдору марез аст» ва овардани санчоки тиллой ва кофтану почин ва дигарон дар шеър. Талоши Лоик барои пайванди шеъри клоссик ба шеъри нав дар ашъораш дида мешавад. У мавориди рузмараро тасвир месозад ва аз вожагоне истифода мебарад, ки наванд ва дар каломи шеъри тоза ба майдон омадаанд.
Исфандиёр Одина дар маколаи зери номи «Пайванди кухнаву нав» чунин менигорад:
«Лоик дар шеъри точик тахаввуле ба миён овард, вай адабиёти клоссикиро амикан омухт ва маънои клоссикиро ба шеваи нав ва бо забони тоза ба мо муаррифй кард» [2]. Аз гуфтахои бузургони адаби точик чунон бармеояд, ки Лоик Шералй адабиёти кухнаро хуб омухта, то битавонад тахаввулоти чиддй дар шеъри точик ба миён оварад. У забоне имрузин дошт ва шеърро бо салобате нав ва забоне тоза ба чомеаи пасояндагон муаррифй кард.
Яке аз зебоихои шеър, мухтавои дарунии он аст, ки аз чи гуна нигох кардан ба мавзуъ ва чигуна боз намудани андеша дар равишхои гуногун сухан мегуяд ва тафаккуроти шоирро бозтоб медихад. Дар ин дониш, шоир ба кумаки тарфандхо ва шигардхои шоиронаи хеш, зебоихои андешаашро ба намоиш мегузорад ва хунармандона бо шеъраш тоблуи хунарй месозад.
Мир Ч,алолиддини Казозй дар китоби баёни (Зебоишиносии сухани порсй) чунин муътакид аст:
«Офариниши хунарии шоир, дар чигунагии тарфандхое, ки барои асар ниходан бар хонанда ё шунавандаи хеш, дар сухан ба кор мегирад, боз метобад ва падидор мегардад» [2].
Ба таъбири у муваффакият дар офариниши хунар, чунон аст, ки мухотаб бад-он дил дихад ва гушу хушро бад-он супорад. Мухтавои шеър чунон бартобад, ки дарди дили мардумро бо каломи дилнишини хеш бозгу намояд ва шунавандаву хонандаашро дил барангезад ва нигохи уро ба суи шеъри хеш кашонад.
Шеъри Латифи Нозимй аз дарунмояхои муосир бархурдор аст, ки дар масири шеъри клоссик ва муосири Афгонистон гомхои нисбатан бузурге бардоштааст. Шеър дар дахаи сй ва чихил дар Афгонистон аз салобати мухтавой чандоне бархурдор набудааст ва шоирони он даврон даргири бозмондахои шеъри кухани порсй - дарй будаанд. Дар хамон замон Нозимй шеъре месарояд, ки хам аз назари синну сол ва хам аз назари мухтаво чизе саво аз ашъори дигар хамрузгорони у будааст.
Мухтаво ва тасвир дар шеъри Нозимй харфхо ва андешахои фаровоне дар пай дорад. Ба назари намуна дар мухтаво ва тасвири ин чанд байт таваччух кунед:
Печида бувад бар тани лаxтy сапеди зан, Морони бозувони дурушту сиё%и мард. Mесyxт пайкари %авасолуди русапи, Зери ла%иби шуълаи сyрxи гуно%и мард. Ного% зи лойи панцараи %уцраи сиё%, Дасти сапеди нури са%арга% дароз шуд. Шармид зан аз пайкари урёни xештан, Фарёд зад бас аст, ра%о кун гуно%ро. Вацти намоз шуд...о%истарусапи, Як мушт пул фотщаву xатм дар багал. Аз зери сояравшани айвон фирор кард, ...В-он га% гуно%кори муаззин паириё. Аммомаи сапед ба сар карду xирца пай, Афканд руи душ
Аз %авзи бугзкардаи масцид ба рyx кашид,
Як маст оби парxазаи сабзрангу рафт.
Ба%ри азони суб% ба суи манора%о.
Андешааш чу сояи Иблис циргун
Дил гофил аз Худову зи %аццам дуодщй,
Алфоз мегyреxт зи чо%и да%они y.
%айа алл-ал салот, %айа алл-ал салот... [5, с. 12].
Шеваи тасвирсозй ва мухтавосозй дар хунари шоирии Латифи Нозимй ба кор6урди андеша ва тафаккурхои ичтимой аст, ки дар зоти худ метавонад баёни хубе барои ироякории хуб дар ичтимоъ вокеъ гардад. Мухтавои ин шеър аз корхои нобачои муаззин парда бармедорад; морони сиёху дурушти бозувони мард, русапигирй; масчид; аммомаи сапед; сояи киргуни Иблис ва дар нихоят хайа алл-ал салот! хама бо мухтавое сару кор дорад, ки дар мачмуъ шеърро ба навъе барчаста месозад ва баёнгари мухтавои вокеиятхои пинхоншудаи ичтимоист, ки зангу риёро мепyшонад. Нозимй хамеша мунтакиди чомеаи хеш буда ва каломаш дар хамчунин мавориде бепарда гуфта шудааст: Ин майкада масциди ниёзе будааст, Хишти сари xyм му%ри намозе будааст. В-он ришта, ки соци ба сари xyм мебаст Аммомаи шайxи покбозе будааст [4, с. 11].
Барои ин ки битавонем дарки бехтаре аз мухтавои шеъри Латифи Нозимиро матрах кунем, лозим медонам то каме ба шеъри нави форсй -дарй аз диди мухтавои он пардохта шавад. Ин пурсиш ворид аст, ки шеър чигуна иртиботе бо зиндагии шоир дорад ва мухтавои шеъри шоир аз кучо бармехезад?
Х,еч гохе намешавад тасаввур кард, ки шеър бозтобе мустаким аз зиндагии шоир набошад. Пастиву баландихои рузгор, мухити сиёсии кишвар ва хастагихо аз такрори мукарароти шеър, мучиби он шудааст, то шоирони мо чизеро ба номи шеъри нав ибдоъ кунанд, ки барои дигарон дар кадами аввал аз назари фурм ва мухтаво нав бошад ва дар кадами дувум кайфияти бештар ба бор оварад ва дар кадами савум шикасти низоми кухани шеъриро аз манзури кофия, радиф ва афоили мусовй дар мисраъхо дар бар дошта бошад.
Шомлу шоири шинохташудаи адаби форсй шеъри навро аз назари суварй чунин медонад:
«Шеъри имрузи мо шеъре огах ва баланд, шеъре дилпазир ва тапанда аст, ки дерест аз марзхои таъсирпазире гузашта ва ба давраи асарбахшй пой ниходааст; аммо аз хак набояд гузашт, ки ин шеър, пас аз он хама карн, ки дар хоб ва хушй гузашт, бедор ва огахй аз хисори танги касидаву газал ва рубой парвозамон доданд ва чашмандозии чунон густурда, ки хатто шинохти устодоне бузург чун Х,офиз ва Мавлавиро низ аз назаргохи тоза ва бо меъёрхои савои маъойири ашъор-ул-ачам, мадюни хидоят ва тарбияти ононем» [1, с.81].
Огахй ва дилпазириро метавон дар шеъри Латифи Нозимй ба вазохат ламс кард. Лшъораш баёнгари бедорй ва асарбахшй бар чомеа ва мардуми хаста аз тасвирхо ва мухтавои кухани вокеъшуда аст. У ба навъе дар чараёни табодули афкор аз кухан ва ба нав карор гирифта, тахайюлоташ тавонистааст навгароиро бо худ хамл кунад. Лз y мехонем: Шаб ту гуфти мабус чашми маро, К - ин шугуни бади цудощост. Дидаам руз чашм бусидан, Руз поёни ошнощост [9, с. 56].
Иртиботи бyса бо бадшугунй ва поёни ошноихо, тасвири ин шеърро зебо кардааст ва иртиботи забони гуфториро бо забони мактуб мустахкам мекунад. Ончи ба номи шугун нописанд аз номи чомеа гуфта шуда буд, акнун ранг ва 6уи дигаре гирифтааст ва аз чашми шеър таровиш мекунанд. Ин чост, ки метавон гуфт:
llo
Аз он чо, ки харфи мо бар сари мухтавои шеъри Латифи Нозимй мечархад, то дида шавад, ки Латифи Нозимй дар чи равише ва бо чи мухтаво шеър сурудааст. Газали навоине аз Латифи Нозимй дар ин бахс чой медихем, то нигорише бар буъди мухтавои он андохта шавад.
Хар руз бори шонаи девор мешавам,
Хар шаб ба пои ойина овор мешавам.
Ман бо намози %одиса дар хоб меравам
Ман бо азоби фоциа бедор мешавам.
Хар бомдод бештар аз рузи пештар
Бо инзивои тоза гирифтор мешавам. а А А
Гуфти чаро зи шеър фуру баста шуд лабат, Кай ман зи дасти ёди ту бекор мешавам [8, с. 501].
«Намози ходиса» бо сувари клоссик ва мухтавои нав: Газалест, ки шоир худро дар майдони фочиа мебинад ва субхи худро_бо намози ходиса огоз мекунад. Тасвири шеър аз истиорахои мутааддй ташкил шудааст. У дар байти охир навъе киноя ба кор бурдааст, ки «кай ман зи дасти ёди ту бекор мешавам».
Зиндагии Нозимй бо фарозу нишебхои пурмухтаво дар буъди даруни худ гузаштааст. Шоир бар хамон сар дар даруни мояхои мухтавои шеъри хеш онро таборуз додааст. Мухтавои шеъри Латифи Нозимиро ишк, шикасти ишк, зиндагй, хасрати зиндагй, адолат, озодй, хукуки инсонй ба вижа хухуки поймолшудаи зан, чанг ва табохии табиат ташкил додааст.
Ошик шудан ва шикаст хурдан дар ишк маворидест, ки тамоми шоирон бад-он пардохтаанд. Аммо ошиконахои Нозимй бар дил менишинад ва хонанда худро дар он хис мекунад.
Шаб буду дасти бод тунуки мекард, Дар %ар канор атри танатро Гуфти дигар бибанду надонистам. Оё дубора панцараро бандам Ё дукма%ои пира%анатро [7, с.21].
Шеъри шоирон дар буъди мухтавои худ бо танокузоти ичтимой хамеша пайвандхои малмус ва номалмусй доштааст. Ин мавзуъ шеъри Латифи Нозимиро хам бетаъсир нагузоштааст. Латифи Нозимй дар даврони пуртанокузе зиндагй карда ва дар баъзе аз маворид чойгузини вожагони шеърхояш каме ба танокуз гароидааст: Хамеша панцара%ои ман офтоби буд, Х^амеша чатри сарам сацфи даври оби буд. Хамеша богчаи кучаки пур аз гули ман Харири зарду бунафшинаву гулоби буд [7, с. 29].
У панчарахои зиндагиашро офтобй таъриф мекунад ва осмонро бар фарози шахраш обй мепиндорад ва богчаи пургули махалли сукунаташро пур аз харири зард ва бунафшинаву гулобй мегуяд ва гуё у дар зиндагии рузмараи хеш оромишро тачриба мекунад. Аммо фазои шеъраш ин гуна намемонад ва дар чои дигаре аз туфанг мегуяд. У худро аз кабилаи ишк медонад ва дар эътироз аз авзоъи нобасомони шахраш эхтиёч мекунад ва аз буи чанг дар нафасхояш мутаозй мебошад:
Агарчи зистаам ман ба рузгори туфанг, Ман аз цабилаи ишцам на аз табори туфанг. Зи %ар танаффуси ман буи цанг меояд, Нафас кашидаам азбаски дар губори туфанг. Ба %ар тараф, ки рави чор ро%и фоцеа аст, Навиштаанд ба %ар чорсу шиори туфанг [7, с.27].
Латифи Нозимй шахрашро ва хар чахорсуи шахрашро бо шиори туфанг ороста мебинад, ки губоращро истишмом кардааст. У нафасхояшро бози дами туфанг медонад ва мегуяд, ки «Ман аз кабилаи ишкам, на аз табори туфанг».
Х,амин тавр, хунари шеърии Латифи Нозимй дар буъдхои мухталифи ичтимой таборуз кардааст ва каломи шоир аз гарму сард шудани ичтимоъ мегуяд.
АДАБИЁТ
1. Ахмад Шомлу, шоири шабонахо ва ошиконахо. / Ахмад Шомлу - Ношир: Х,ирманд, тарчумаи Сохиб Ихтиёрй, соли 1390, барги 81.
2. Исфандиёри Одина. Лоик Шералй. Пайвандгари кухна ва нав дар шеъри порсй, махи 29, ВВС. / Исфандиёри Одина - Ландан, 2006.
3. «Куллиёт»-и Лоик Шералй. Мураттибон: Масъуд Крсимй, Бахриддин Алиев, Ромиш Шералй. Пажухишгохи фарханги форсй-точикй.- Техрон 1383, барги 469.
4. Латифи Нозимй. Хоби алаф. Интишороти Муслех. / Латифи Нозимй - Олмон, 1395, барги 11.
5. Латифи Нозими. Сиёхмашкхои мадраса. / Латифи Нозими //Матбааи давлатии Х,ирот, соли 1323, барги 12.
6. Латифи Нозими. Ман боги оташам, интишороти Ток, Кобул, соли 1399, барги 501
7. Латифи Нозими. Оинахо дуруг намегуянд, / Латифи Нозими // интишороти Муслех, соли 1392, барги 21
8. Латифи Нозими. Ман боги оташам. Оинахо дуруг намегуянд. Латифи Нозими // Интишорот: Кобул, соли 1399, барги 261.
9. Латифи Нозими. Соя ва мурдоб. Анчумани нависандагони Афгонистон. Латифи Нозими // Матбааи давлатии Кобул: Афгонистон, соли 1365, барги 56.
10. Лоик Шерали. «Куллиёти ашъор». Интишороти Вазорати умури хоричаи Ч,умхурии Исломии Эрон. Пешгуфтори Носир Сармади Порсо. / Латифи Нозими - Техрон, 1383, барги 5.
11. Лоик Шерали. Фарёди бефарёдрас. / Латифи Нозими - Душанбе: Адиб, 1997, барги 81.
12. Лоик Шерали. Сохилхо. / Латифи Нозими -Душанбе: Ирфон, 1982, барги 40.
13. Мир Ч,алолиддини Каззози. Зебоишиносии сухани порси (баён). / Мир Ч,алолиддини Каззози Ношири китоб: Мод, соли 1385, чопи хафтум, барги 30.
ИССЛЕДОВАНИЕ СОДЕРЖАНИЯ ПОЭЗИИ ЛОИКА ШЕРАЛИ ИЛАТИФА НОЗИМА
Статья посвящена исследованием содержания поэзии двух великих поэтов современников Таджикистана Лоика Шерали и Афганистана Латифа Нозими. Лоик Шерали и Латиф Нозими являются поэтами новаторами и в статье автор проанализировал сущность, значение и место их поэзии в современном персидско-таджикской-дари литературоведением. Эти поэти издали много сборников стихотворение, которые давно является популярными среди читателей, и в Афганистане и в Таджикистане и в Иране.
Ключевые слова: Лоик Шерали, Латиф Нозими, содержание, созидание, мастерство, классическая поэззия, современник, новатор, тема, дорога, современная поэззия Афганистана, слово, критик, дети любви, оружия, социальная, война, любовь, литературоведения.
THE RESEARCH OF THE CONTENT OF LOIQ SHERALIS POETRY AND LATIFA NOZIMI
This article is deal with the study of the content of the poetry of two great poets of the contemporaries of Tajikistan Loik Sherali and Afghanistan Latif Nozimi. Loik Sherali and Latif Nozimi are innovative poets and the author analyzed, meaning and place of their poetry in modern Persian-Tajik-Dari literary criticism. These poets have published many collections of poems that have long been popular among readers, both in Afghanistan and in Tajikistan and Iran.
Key words: Loik Sherali, Latif Nozimi, content, creation, skill, classical poetry, contemporary, innovator, theme, road, modern poetry of Afghanistan, word, critic, children of love, weapons, social, war, love, literary criticism.
Сведение об авторе:
Мухаммадкосим Муслихи Салджуки - соискатель второго курса кафедры теории и истории литературы факултета таджикской Таджикского государственного педагогического университета имени С.Айни, тел: (+992) 988374237
About the autor:
Muhammadqosim Muslihi Saljuki — the second year of post graduate student, theory and history of literature department, Tajik State Pedagogical University named after Sadriddin Aini. Phone: (+992) 988374237.
ВОСИТАХфИ БАЁН ВА САНЪАТ^ОИ БАДЕЙ ДАР ГАЗАЛИЁТИ АМИР ХУСРАВИ ДЕ^ЛАВЙ
Мацсадойи A.
Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С.Айни
Дар байни бузургони адабу наккодони муътабар ин суол борхо матрах шуда, ки агар имконпазир бошад, аз миёни ситорагони дурахшону пурфуруги осмони шеъру адаби точику форс дурахшонтарини онхоро баргузинем, кадом хохад буд? Аз онхое, ки зикрашон рафтааст, Рудакй, Фирдавсй, Саной, Носири Хусрав, Анварй, Хрконй, Мавлавй, Низомй, Саъдй ва Х,офиз будаанд ва хар кас дар интихоби шоири мавриди эхтироми худ диккати вижае мабзул дошта ва бар асари таваччуху диккат дар нозукии эхсосу латофати хаёлу хунари шоирии у ба дифоъ аз вай бархостааст ва яке аз он миён Амир Хусрав аст.
Бояд зикр кард, ки волоияти хаёлу касрати хунари шоирии уро аз нокидони адабу хунар аз тазкиранигорони таърихи адабиёт сар карда аз замони хаёти у то кунун чун садафхои
