Научная статья на тему 'ИССЛЕДОВАНИЕ ПО ХУДОЖЕСТВЕННОМУ СТИЛЮ АМИНДЖОНА ШУКУХИ'

ИССЛЕДОВАНИЕ ПО ХУДОЖЕСТВЕННОМУ СТИЛЮ АМИНДЖОНА ШУКУХИ Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
66
7
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ЯЗЫК И СТИЛЬ / ЛИРИКА / ИДЕЯ И СОДЕРЖАНИЕ / СЮЖЕТ / ЛИРИЧЕСКИЙ ГЕРОЙ / ТРАДИЦИЯ / НОВАТОРСТВО / ЖАНРЫ

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Бобомаллаев Илњомљон

Данная статья посвящена уточнению стиля пера Аминджона Шукухи. Преобразование содержания стихов, роль и место лирического героя, новшество описания, конкретность изображения отражают специфику личного стиля поэта. Также рассматриваются проблемы традиции и новаторства Аминджона Шукухи.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

RESEARCH ON ARTISTIC STYLE OF AMINJON SHUKUHI

This article is dedicated to the clarification of the style of writings of Aminjon Shukuhi. Reformation of the contents of the versus, role, and position of lyrics hero, new description, concrete imagination reflect the peculiarity of personal style of the poet. The problems regarding the tradition and innovation of the poet is reviewed in the article.

Текст научной работы на тему «ИССЛЕДОВАНИЕ ПО ХУДОЖЕСТВЕННОМУ СТИЛЮ АМИНДЖОНА ШУКУХИ»

Более глубокое ознакомление с текстом сказания "Махмуд и Аяз" и научной литературой, посвященной ему, показывает, что в большинстве научных изысканиях рассматриваются лишь внешние аспекты сказания, однако символические намеки в нем остаются вне поля зрения исследователей. Исходя из этого, в данной статье на основе "Маснави ма'нави" Мавлана Джалолуддин Балхи Руми и "Валад-наме" Султана Валада, анализуруются символичекие намеки в указанном сказании.

Ключевые слова: Мавлоно Джалолуддин Руми, Султон Валад, Султон Махмуд, Аёз, доносчик, дастан, сказание, раскрытие смысла, символизированный.

SYMBOLIC CLUES IN THE LEGEND ABOUT "MAHMOOD AND AYAZ"

Yucel Ozyashar

Attention of one of the great rulers of Ghaznavid dynasty Yamin-ud-Dawla Mahmood to his faithful servant Abunajm Ayaz ibn Uymak formed the basis of one of many traditions prevalent in folklore and literature in form of dastans and tales. Aforementioned tale is also found in the "Masnavii ma'navi" of Mawlana Jaloluddini Balkhi Rumi and in the "Valadname" of Sultan Valad.

A more detailed look at "Mahmood and Ayaz" legend texts and scientific literature devoted to it shows that in most scientific studies only the external aspects of the stories are considered, however the symbolic allusions in it remain out of the purview of researchers. On this basis, this article is based on the research of symbolic clues in Mawlana Jaloluddini Balkhi Rumi's "Masnavii ma'navi" and Sultan Valad's "Valadname".

Key words: Mavlono Jaloluddin Rumi, Mawlana Jaloluddini Balkhi Rumi, Sulton Walad, Sultan Valad, Sulton Mahmud, Sultan Mahmood, Ayoz, Ayaz, the informer, dastan, the legend, the disclosure of meaning, symbolized.

Сведения об авторе: Юджел Узяшар - аспирант кафедры таджикской литературы Таджикского государственного педагогического университета имени Садриддинва Айни, тел.: (992) 917-64-88-22, e-mail: yucelozyasar@hotmail.com

Information about the author: Yucel Ozyashar - post graduate student of Tajik Literature Chair, Tajik State Pedagogical University named after Sadriddin Aini, tel.: (992) 917-64-88-22, e-mail: yucelozyasar@hotmail.com

НИГОХ,Е БА УСЛУБИ БАДЕИИ АМИН^ОН ШУКУ^Й

Бобомаллаев Ил^омцон

Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи Садриддин Айни

Доир ба вижагихои шеъри муосири точик дар адабиётшиносии точик пажухишхои чиддие ба анчом расидааст. Дар ин раванд лирикаи солхои 1950-1970, ки кисми таркибии адабиёти ин давр махсуб меёбад, макоми махсусро сохиб аст. Бо таъбири адабиётшинос А. Абдуманнонов «Дар хакикат ривочи лирика дар солхои 60-70 ходисаи ба назар намоён ва аз тамоюлоту мушаххасоти шеъри имрузи точик аст» (1, 101).

Даврахои адабиёти муосири точик бо хусусият, тарзи нигориш, гоя ва мазмуни хоса аз якдигар тафовут дошта, аз шеъру шоир такозо менамояд, ки мухити ичтимой ва дунёи маънавии инсонро вобаста ба завку саликаи замон ва хонанда инъикос намояд. Адабиёти солхои 1950-1970 бо вучуди аз даврахои пурмахсули адабиёти муосири шуравии точик бахисоб рафтан хануз хам гоя, мазмун, маком ва мавкеи кахрамони лирикй, мухтасоти хунарй, услуби нигориш барин масъалахои мухимми адабиётшиносй ба таври комил баррасй наёфтааст. Пажухиши бунёдии чунин масъалахо ба зиммаи адабиётшиносону мунаккидони давраи истиклолият вогузошта мешавад. Дар накду баррасй ва пажухиши масъалахои мавриди бахс захмат ва таълифоти донишмандон, амсоли Холик Мирзозода, Абдухолик Набиев, Абдунабй Сатторов, Рахим Мусулмонкулов, Худойназар Асозода, Абдучаббор Рахмонов, Абдурахмон Абдуманнонов, Аскар Хдкимов чашмрас бошад хам, мухаккик хангоми баррасии

чанбаи лиpикаи солхои 50-70-и садаи ХХ бояд аз давpаxои аввали адабиёти мyосиp, ба вижа лиpикаи Садpиддин Айнй, Абулк;осим Лохутй, Пайpав Сyлаймонй, Хдбиб юсуфй, Абдусалом Дехотй, Миpзо Тypсyнзода, Миpсаид Миpшакаp, Бок;й Рахимзода ва нафаpони дигаp, ки мавк;еи меxваpй доpад, саpфи назаp накунад. Зеpо «дигаpгyниxои намоёне, ки даp назми точикии солхои 50-ум ва 70-уми к^ни ХХ ба вук;уъ омаданд, ба чустучухои эчодии як зyмpа шоиpон - А. шукухй, Fаффоp Миpзо ва Муъмин Кдноат pобита доpанд. Онхо шучоати адабй нишон доданд, шеъppо аз умумигуй, шиоpзанй ва баёноти хушку беpyx начот доданд ва даp атpофи устодони сухан муттахид гаpдида, адабиёти моpо ба пояхои тозаи FOявию эстетикй баланд баpдоштанд». (4, 5).

Забон ва услуби нигоpиши Аминчон Шукухй даp тахаввули шаклу мазмуни шеъp, мавк;еи к;аxpамони лиpикй, тасвиpxои чолиб, мухтасоти xyнаpй, мушаххасияти тасвиp ва монанди инхо тавзех меёбад, ки то хануз даp адабиётшиносии точик мавpиди пажухиш K^pOp нагиpифтааст.

Аминчон Шукухй ба майдони адабиёт чун шоиpи лиpик воpид гаштааст. Аз ин py, эчодиёти Аминчон Шyкyxиpо бе лиpика тасаввyp каpдан Fайpиимкон аст, чунки y асосан хамчун шоиpи лиpик эътиpоф шудааст. Бинобаp ин, хангоми бахо додан ва муайян сохтани услуби фаpдии шоиp набояд фаpомyш каpд, ки «услуби назми мyосиppо аз pyи пpинсипxои так;симоти сабкхои классикй мавpиди мухокима K^pOp додан мувофи^и мак;сад нест». (2,113) Зеpо баpои нишон додани сахми ин ё он адиб даp адабиёт муайян каpдани мак;оми истеъдод ва услуби фаpдй яке аз масъалахои асосии илми адабиётшиносй махсуб меёбад.

Агаp ба pоxи тайнамудаи адиб назаp афканем, эхсос мекунем, ки y зина ба зина ба тозакоpиxо ва чустучухои эчодй ноил гаpдидааст, ки ин аз истеъдоди фаpдии y падид омадаанд, xаpчанд ки зинаи аввали эчодиёти y аз умумигуихо оpй набуданд.

Даp баpобаpи чустучухои нави эчодй шоиp анъанаи гyзаштагонpо идома бахшида, ба ин васила тачpибаи эчодй хосил намудааст. Даp такомули маxоpати шоиpии Шукухй назми адабиёти ибтидои асpи ХХ нак;ши мyаассиp доpад. Ба андешаи адабиётшиноси маpyф академик Абдyчаббоp Рахмонов <^p назм (назми адабиёти садаи ХХ - И.Б.) бештаp жанpxои анъанавй pоич буд. Даp ин жанpxо баpобаpи мавзуъхои ишк;й - лиpикй масъалахои сиёсиву ичтимой низ чой гиpифта, доманаи тасвиppо васеътаp мегаpдонид». (5, 138)

Истифода аз жанpxои анъанавй ва омезиши масъалахои назми адабиёти ибтидои асpи ХХ ва лиpикаи солхои 50-70-ум ба шоиp имконият медихад, ки таpкиби шеъp, обpазy тасвиpxо ва услубу ифодааш аз умумигуихои зиёд эмин монда, даp баpобаpи ин аз навпаpдозиxо саpшоp бошанд.

Баъзан шеъpи шоиp ба таpик;й анъанавй OFOЗ гаpдида, даp он боз чашмони шуху pyхсоpи мохтобии махбуба васф каpда мешуданд. Масалан, шеъpи «Ман дида зи диданат набастам» бо ин банд OFOз мешавад:

Чашмам чу ба чашми шухат афтод, Афтод ба синаам шаpоpа. Дидам, ки чй сон ба pyзи pавшан Равшан ба pyхи ту ду сш^а. (12, 145) Даp нигохи аввал ба назаp чунин меpасад, ки шеъpи мазкyp анъанавй буда, даp васфи махбуба гуфта шудааст, вале он даp бандхои минбаъда хусусияти дигаp гиpифта, ба услуби ифодаи pеалистй мубаддал мегаpдад ва даp мак;таъ он ба шодкомиву баpоpи мухаббат бадал меёбад:

Ин дам, ки чу фасли навбаxоpон Меой ба суи хонаи ман. Бигзоp кунанд атpпошй Хдо як сухани таpонаи ман. (12, 145) Бо хосили тачpиба ва даpёфти услуби нигоpиши хос шоиp тавонистааст доиpаи фаpогиpии масъалаxоpо мукаммал гаpдонида, бо таpзи баёни сода, вале Fайpимyк;аppаpй мувофик;и талаботи замон шеъp гуяд. А. Набиев дypyст кдйд намудааст, ки «Шукухй пеш аз хама ба олами pyxии инсон, тасвиpи зебоии маънавии y паpдохт». (2, 115)

Танкиди адабии точик xангоми баррасии ашъори шоирони солxои 50-70-ум ба эчодиёти адиб баxои xакконй додааст, ки «Œ^^xï худро дар шеъри «Маро танxо ту бинмудй фаромуш» xамчун шоир кашф кард. Дар ин шеър xиссиёт тару тоза ва нотакрор аст. Эxсосот вокей ва услуби ифода реалистист. Шеър дар чизxои оддй кашф шуд, ощо ба xамдигар омехтанд. Ин суханони тозае дар шеъри ошикона буд». (8, 118)

Вокеан, ин шеър («Маро тащо ту бинмудй фаромуш»- И. Б.) бо услуби содаву омиёна гуфта шуда, дар он тасвироти бикр ва муxокимарониxои чадид мушоxида мешавад:

Нишастй, номаамро хонда, хомуш, Дигар xочат набошад бар саволе. Ачаб не, кардай кайxо фаромуш, Маро чун нуктаи хобу хаёле. Парешаб ман аз он роxе, ки xар ду -Хдмерафтем як вакте, гузаштам. Ба зери он дарахту он лаби чу, Туро бар ёд оварда нишастам... Ба ёдат xаст оё як шаб ин чо Чиxо гуфтем мо xар ду нишаста. Ба руям мезадй xар гоx, чоно, Ба шухй шохи райxонро шикаста...(12, 119) Чунин навпардозй ва сухани тоза зуд ба дилу дидаxо ва зеxн менишинад. Шеърxои «Диламро бурдию манро набурдй», «Овози мусикй», «Кош бошад кyчаxо дуру дароз», «Ситорааш гарм» дорои чунин хусусиятxои вижа буда, сомеъро ба вачд меоварад ва тахайюли шеършиносии уро баланд мебардорад.

Истеъдод ва маxорати шоирии Шукyxиро М. Шукуров xанyз дар овони чавонии шоир мушоxида намуда, навишта буд, ки: «Вай бар хилофи баъзе шоирони чавонамон, ки аксари мавзyъxоро бо мулоxизаxои умумй xал карданй мешаванд, шакга,ои конкретии гузориш ва xалли масъаларо дуруст ёфтааст». (9, 68)

Аз муxтавои ашъори Аминчон Шукyxй маълум мегардад, ки y пайроxаи эчодии худро муайян намуда, ба масъалаxои вокей ба калам додани предмети тасвир аxамияти хоса зоxир намудааст. Ин буд, ки дар минбари баxсу мунозира мухтасоти xунарии Шукyxй мавзуи баxсу андешаи муxаккикон карор гирифт. Раxим Мусулмонкулов xангоми теддики унсурxои тасвиру образ навиштааст, ки «дар асоси образ гузошта шудани унсурxои набототи муxим - xамчун шохаи бед, пудина, гули шафтолу, себ, занги ток, маFелон, райxон ва амсоли инxо» аз пардозxои саxеxи шоирона бармеоянд». (3, 4)

Вокеан, сухан ва матлаберо бо истифода аз восш^ои гуногуни тасвир, бахусус, санъати ташхису суолу чавоб бо нигоx доштани баробарии лафзу маънй ба колаби шеър даровардан аз истеъдод ва маxорати волои шоирй дарак медиxад. Ба пудина бигуяд оби чубор: Саратро хам бикун, эй дуст як бор, Ки бусам аз рухат xангоми падруд, Шавад шояд гулобе баxри бемор. (12, 87)

Ё худ:

Лола гар бо руй моро маст кард, Нозбу бо буй моро маст кард. (12, 123) Œ^yxï кушиш ба харч медщад, ки дастовардxои зиндагии инсони имрузаро бо тамоми хусусиятxояш тасвир намояд. Адиб мувофикан xодисаву зуxуроти гуногуни xаёт онро ба тарику усулxои шоирона мехоxад манзури хонанда гардонад. Вакте ки шоир ин хусусиятxоро умумият дода, чамъбаст мекунад, Ватан рамзи хушбахтии инсон мешавад, ки инсон онро xама чо сарчашмаи зиндагии шоду хуррами худ медонад: Сафар ба роxxои дур кардам, Назар ба касрxои нур кардам. Вале аз бахти одам чун сухан рафт, Ватан, номи ту бо он чур кардам. (12, 209)

Аминчон Шукухй даp интихоби мавзуъ ва таpзи баён чуянда аст. У сyботкоpона кушиш менамояд, ки фи^хои бикp гуяд. Маxоpати Шукухй даp он зоxиp шудааст, ки вай аз хаёт чизхои ба назаp намоёнpо ёфта, диккати хонандаpо оид ба ходисаву вокеахои номаълуми хаётй чалб намояд. Шеъpxои «Паpдаxои тиpеза», «Такpоp», «Боваpй», «Ту гул не», «Заxpханда», «Эй иpода» ва дигаpxо ба ин мисол шуда метавонанд.

Œ^p даp шеъpxои «Ба ту ман дил намебандам» ва «Ба занбypи беасал» ходисаи мушаххаси зиндагиpо мухокима мекунад. Даp xаp ду шеъp ходисаи мушаххаси зиндагй ба тавpи хушку холй накл нашудааст, балки шоиp онpо ба доиpаи мухокимаи худ кашида, даp боpаи он хукм мебаpоpад. Мухокимахои шоиp даp асоси мушохидахои хаётй тачассум ёфта, хукмаш бо коидаву ахлоки инсонй тавъам омадааст. Шоиp ду ошикеpо ба тасвиp гиpифтааст, ки аввалй аз сабаби зану фаpзанд доштан бошyypона аз ишки маъшука даст мекашад. Ошики дуюм булхавас буда, шоиp ypo тавассути сухани бадей махкум менамояд. Вокеаи мазкyppо шоиp баpои тасдик намудани хиссиёти хакикй ва ахлоки инсонй хуб истифода намудааст.

Забони шеъpxо pавонy тоза ва мухаббати шоиp поку беолоиш аст. Шукухй даp ин шеъpxо услуби ягона, яъне хаячоннокии лиpикиpо хуб pиоя каpда тавонистааст.

Шоиp даp шеъpи «Ба занбypи беасал» ба «ошик»-и булхавас, ки «^p соле як баxоpеpо хазон месозад», хитоб намудааст:

Ту аз xаp сол мехохй бигиpй як баxоpашpо, Шукуфтанхои боFашpо, насими лолазоpашpо, Намебинй ту тобистони гаpми мевазоpашpо, Намехохй, ки чинй xосилашpо, ёдгоpашpо. (12, 187)

Байтхои мазкyppо аз беxтаpин бандхои шеъpи А. Шукухй хисоб каpдан мумкин аст. Даp ин гуна бандхо шоиp мохияти масъалаpо хеле обpазнок кушода, даp боpаи ходисахои хаёт фикpy мулохизахои чиддй баён мекунад.

Хдчм ва фаpогиpии мавзуъ ба шоиp баpои интихоби ин ё он услуби муайян заминаи созгоp фаpоxам меоваpад. Чунин хусусияти yслyбиpо даp дубайтихои шоиp бештаp мушохида намудан мумкин аст. Зеpо «хусусияти услубии дубайтй талаб доpад, ки вокеа, хиссиёт даp холати низоаш, кулминатсиониаш ба калам дода шавад. Шакли ихчам ва минётypии он ба хикоя ва тасвиpy ифодаи батафсил имконият намедихад» (7, 143). Масалан, агаp ба дубайтии мазкyp таваччух намоем: Сина аз xасpат ба хуну хок шуд, Хдмчу баpги ток калбам чок шуд. Буд ангypи хусайнй панчахот, Дасти ман баp он чу занги ток шуд. (11, 84) шоиp даp мисpаи аввали он яку якбоpа ахволи каxpамонpо даp холати авчу хypyшаш ифода намудааст.

Даp бисёp дубайтихои Шукухй ифодаи мухаббати инсон ба таpзи хос сypат мегиpад. Ин мyxаббатpо мо хангоми тасвиpи гулу лола, ё катpаи шабнаму майсаи навхез, ё мypи донакашу занбypи асал ба хубй эхсос каpда метавонем. Тасвиpy ифодахои диловез ва самимонаи шоиp ба забони худ ба олами хастиву инсону табиат мухаббати ypO аpз мекунад:

Баxоpон буд, наpгис омаду pафт, ЧаpоFи ахли мачлис омаду pафт. Гулу себаpгаxо аз чой частанд, Насиме хамчу мунис омаду pафт. (12, 44)

«Даp эчодиёти xаp як шоиpи асил,- навиштааст, Аскаp Хдким,- усули ифодаи тасвиp ба як таpикy тамоюл нест. Вай баpои ифодаи xаppангии мазмуну мyндаpича аз гyногyнтаpин воситахои услубй истифода мекунад» (7, 144). Масалан, агаp ба дубайтии зеpин таваччух намоем, ба хубй муайян каpда метавонем, ки он аз чихати услуби ифода содаю pавон буда, даp асоси хикматхои халкй гуфта шудааст: Боp агаp вазнин набошад, 6op нест, kop агаp мушкил набошад, коp нест.

Аз мунофик дуртар будан беx аст, Ёр агар содик набошад, ёр нест. (12, 28) Вижагии дигари ин дубайтй боз дар он аст, ки ба Fайр аз кофияи маъмулии охири сатрxо калимаxои аввали мисраъxо низ xамкофия омадаанд.

А. Шукyxй барои изxор ва ифшо намудани муxаббати самимй сухан намечуяд, зеро «вай барои y xамчун нафас, обу xаво табиист ва барои ифодаи он сухащои мутантан, пуртакаллуфу хушомаднамо даркор нестанд, вай аз xар xаракат ва оxанги гуфтораш xувайдост. Он бо гузашти солxо xам таFЙир намеёбад». (8, 124)

Ин оxангу услуби ошно бо гузашти солxо бегона нагардида, аз шеъри «Шаб» оxанги «Маро танxо ту бинмудй фаромуш» ба гуш мерасад. Шоир дар шеъри «Шаб» рози дилашро бо услуби сода ва ба худ хос, яъне xаячоннокии лирикй ифшо месозад: Ту TOrax раxравон тори алафро Бикандию ба ангуштат бубастй. Пас аз он бар лаби оби мусаффо Барои об нушидан нишастй. Чу чавгони дарози беди мачнун Ба руи об зулфони ту афтод. Аз ин xолат нигоxи моx мафтун Шуду бар руи дастони ту афтод. (12, 162) Mаxорати шоир барои муаррифии симои эчодй ва дарёфти сабку услуби хосаи худ аз як шеър то шеъри дигараш сайкал меёбад, услуб ва сабки баёнаш фораму дилнишин мегардад:

Нишастй, номаамро хонда, хомуш, Дигар xочат набошад бар саволе. Ачаб не, кардай кайxо фаромуш, Маро чун нуктаи хобу хаёле. Парешаб ман аз он роxе, ки xар ду -Хдмерафтем як вакте, гузаштам. Ба зери он дарахту он лаби чу, Туро бар ёд оварда нишастам. Ба ёдат xаст оё як шаб ин чо Чщо гуфтем мо xар ду нишаста. Ба руям мезадй xар гоx, чоно, Ба шухй шохи райxонро шикаста...(12, 119) Дар ин абёт таносуби лафзу маънй риоя шуда, дар шеър xар вожа чой ва макоми худро пайдо кардааст, чунки «аз ин мисраъxо мо xаракатро мебинем, садоро мешунавем, буйро мешамем» (8, 112).

Кyтоxбаёнй, муъчазу xадафрас нишон додан матлаб, истифодаи таъбироти маъмули халкй, вокей баxо додан ба кору пайкори образxо, моxирона истифода намудани восш^ои тасвир аз истеъдоди фитриву маънавии шоир дарак медщанд. Ибораxои муъчазу чашмрас ба шоир имконият додааст, ки бо овардани таъбироти содаву омиёна ба xадафи хеш ноил гардад. Маслан, дар ду байти зер шоир бо истифода аз xикмати халкй тавонистааст муxаббати бепоёни худро нисбат ба Ватан дар колаби Fайримаъмулй ифода намояд:

Ватан, бо роxи ту замон меравад, Замон суи бахти чаxон меравад. Зи дил ишки покат чй сон меравад? Ба шир омадаст он, ба чон меравад. Дар ин гуна мавзуъ шоир маънщои бузургро Fунчоиш дода, эxсосоти вокей ва услуби ифодаи реалистонаро манзури хонанда намудааст.

Дар баробари баррасии забону услуби шеърxои хурди лирикии шоир фаромуш набояд кард, ки достони «КyчабоFи ошикон» низ аз ч^ати забон, тарзи баён ва санъати офарандагию хусусияти бадей дар эчодиёти А. Шукyxй дорои макоми вежа аст. Шоир тамоми вокеаxо ва xолати каxрамононро хеле сода, вале чозибанок баён

менамояд. Масалан, тасвири шаби махтоб, ки дар дили хонанда эхсосоти самимие ба вучуд меоварад ва достон бо он огоз меёбад, холати рухии кахрамони достон Содикро хеле хуб ифода менамояд:

Шаби махтоб ранги шир дорад, Нафас олам кашад ором-ором. Ба шухй бар машом охиста орад Насиме накхати гулхои бодом... Садои оби шухи чуйборон Х,узури гуши сад гавгошунида, Ба хам бархурдани барги дарахтон Бувад мусикии субхи дамида. Пажухиш ва баррасии мазмуну мундарича, сюжет ва махорати образфоаринии шоир нишон медихад, ки А. Шукухй рохи эчодй, сабки баён ва услуби ифодаи хоси худро сохиб аст. Зеро «...Эхсосоти хаячонбахш ва амики лирикй, тасвирхои мунаккаш ва андешахои мушаххас, забони содаву равон, сабки ба осори мардумй наздик аз чумлаи сифатхои чашмраси ашъори А. Шукухй ба шумор меоянд» (6, 5).

Чй тавре таъкид шуд, сабки баёни шоир омиёна ва реалистй буда, ин тарзи нигориш ба у барои тасвири вокеияти зиндагй ва дарёфти маънии бикр имконият ва заминаи мусоид фарохам овардааст. Аминчон Шукухй чи дар услуби баёну интихоби мавзуъ ва чи дар тавъам омадани шаклу маънй чуянда ва навовар аст.

Адабиёт:

1. Абдуманнонов А. Сухан аз кахрамони лирикй // Садои Шарк. - 1975. -№ 11. - С. 100-107.

2. Набиев А. Шеър агар эъчоз бошад//Садои Шарк.- 1976. -№ 10. - С. 113-121

3. Мусулмонкулов Р. Колини вафо // Маданияти Точикистон. - 1983. - № 47, 14 июн.

4. Рахмонов А. Пиндорхои асотирй дар адабиёти точикй. - Душанбе: Диловар - ДМТ, 1999. - 196 с.

5. Рахмонов А. Шамсиддин Шохин ва анъанаи газалсарой дар адабиёти точики нимаи дуюми асри XIX ва аввали асри XX. - Душанбе, 2006. - 216 с.

6. Сайфуллоев А. Вассофи зиндагй ва мухаббат// Ч,умхурият. - 2003. - № 113, 7 октябр.

7. Хдкимов А. Х,осили тачрибаи рузгор // Садои Шарк. - 1974. - № 6. - С. 140-145.

8. Хдкимов А. Дар каламрави сухан. -Душанбе: Ирфон, 1982. -224 с.

9. Шукуров М. Баъзе масъалахои махорати бадеии шоирони чавон // Шарки Сурх. -1955. -№ 8. - С. 67-77.

10. Шукухй А. Ватани сулх. -Сталинобод: Нашрдавточик, 1950. -56 с.

11. Шукухй А. Чормагз. Рубой ва дубайтахо.- Душанбе: Ирфон, 1973.- 88 с.

12. Шукухй А. Асархои мунтахаб. Ч,илди 1. Шеърхо, достонхо, шеърхо барои кудакон. -Душанбе: Ирфон, 1977. -400 с.

ИССЛЕДОВАНИЕ ПО ХУДОЖЕСТВЕННОМУ СТИЛЮ АМИНДЖОНА ШУКУХИ

Бобомаллаев И.

Данная статья посвящена уточнению стиля пера Аминджона Шукухи. Преобразование содержания стихов, роль и место лирического героя, новшество описания, конкретность изображения отражают специфику личного стиля поэта. Также рассматриваются проблемы традиции и новаторства Аминджона Шукухи.

Ключевые слова: язык и стиль, лирика, идея и содержание, сюжет, лирический герой, традиция, новаторство, жанры.

RESEARCH ON ARTISTIC STYLE OF AMINJON SHUKUHI

Bobomallaev I.

This article is dedicated to the clarification of the style of writings of Aminjon Shukuhi. Reformation of the contents of the versus, role, and position of lyrics hero, new description, concrete imagination reflect the peculiarity of personal style of the poet. The problems regarding the tradition and innovation of the poet is reviewed in the article.

Key words: language and style, lyrics, idea and contents, plot, lyrics hero, tradition, innovation, genres.

Сведения об авторе: Бобомаллаев Илхомджон Джанобович аспирант второго курса кафедры таджикской литературы Таджикского государственного педагогического университета имени Садриддина Айни, тел.:(+992) 918-42-45-12; e-mail: ilhom-b.89@mail.ru

Information about the author: Bobomallaev Ilhomjon Janobovich, postgraduate student of the second year of Tajik Literature Chair, Tajik State Pedagogical University named after Sadriddin Ainy, tel.: (+992) 918-42-45-12; e-mail: ilhom-b.89@mail.ru

ФУНКЦИОНАЛЬНО-СЕМАНТИЧЕСКАЯ КЛАССИФИКАЦИЯ НАРЕЧИЙ В НЕМЕЦКОМ И ТАДЖИКСКОМ ЯЗЫКАХ

Куджов Холмахмад Раджабович

Таджикский педагогический институт г. Пенджикента

Существует как функциональная, так и семантическая разнородность наречий. Принципиальные различия между классификацией наречий по выполняемым функциям и по принадлежности к тому или иному функционально-семантическому полю выявляются лишь при детальном анализе использования в разных контекстах наречий с нулевым маркером.

Но для того, чтобы проводить подобный анализ необходимо иметь некоторые общие представления о самой теории функционально-семантических полей, выдвинутой А. В. Бондарко.

Придерживаясь мнения, что части речи имеют полевую структуру, образуемую центром, для которого характерна оптимальная концентрация всех частеречных признаков, и периферией, состоящей из единиц с некомплектным числом этих признаков или приобретающих признаки единиц других частей речи, мы полагаем, что полевая частеречная структура наречий имеет полицентрический характер. Значит, выделяемые в составе наречий разряды представляют собой микрополя, объединяемые общим значением признака второго порядка.

В качестве основы классификации наречий была использована система функционально-семантических полей, разработанная А.В. Бондарко. Под функционально-семантический полем (ФСП) понимается совокупность разноуровневых средств языка, служащих для выражения некоторой семантической категории, в основе которой лежит определенная понятийная категория. В зависимости от того, к какому функционально-семантическому полю они относятся, были выделены семь основных разрядов наречий:

1. пространственные наречия;

2. темпоральные наречия;

3. аспектуальные наречия;

4. наречия таксиса;

5. градуирующие наречия;

6. характеризующие наречия;

7. сентециональные наречия.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.