Научная статья на тему 'Использование технологии проблемного обучения в преподавании биологии'

Использование технологии проблемного обучения в преподавании биологии Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
87
23
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
проблемное обучение / передовые педагогические технологии / дидактика / кровь / артериальное давление / максимум / минимум. / problem learning / advanced pedagogical technologies / didactics / blood / blood pressure / maximum / minimum.

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — С.Ш. Ахмаджонова, О.И. Каюмова

В статье приведены особенности и преимущества системы проблемного обучения. В проблемноориентированном обучении процесс, с помощью которого учитель знакомит ученика с содержанием сложных концепций, систематически ставит перед ним проблемы, а также обобщает и делает определенные концепции, правила и выводы с помощью учителя.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

The use of problem learning technology in teaching biology

The article presents the features and advantages of the problem learning system. In problem-based learning, the process by which the teacher introduces the schoolboy to the content of complex concepts, systematically poses problems to him, and also summarizes and draws certain concepts, rules and conclusions with the help of the teacher.

Текст научной работы на тему «Использование технологии проблемного обучения в преподавании биологии»

Жамият ва инновациялар -Общество и инновации -Society and innovations

Journal home page: https://inscience.uz/index.php/socinov/index

The use of problem learning technology in teaching biology

S.Sh. AKHMADZHONOVA1 O.I. KAYUMOVA2

Fergana State University

ARTICLE INFO

ABSTRACT

Article history:

Received March 2021 Received in revised form 20 March 2021 Accepted 15 April 2021 Available online 20 May 2021

Keywords:

problem learning,

advanced pedagogical

technologies,

didactics,

blood,

blood pressure,

maximum,

minimum.

The article presents the features and advantages of the problem learning system. In problem-based learning, the process by which the teacher introduces the schoolboy to the content of complex concepts, systematically poses problems to him, and also summarizes and draws certain concepts, rules and conclusions with the help of the teacher.

2181-1415/© 2021 in Science LLC.

This is an open access article under the Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) license (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.ru)

Биология фанини укитишда муаммоли таълим технологиясидан фойдаланиш

Калит сузлар:

муаммоли у;итиш, илгор педагогик технологиялар, дидактика, ;он,

артериал босим,

максимал,

минимал.

АННОТАЦИЯ

Ма;олада муаммоли у;итиш тизимининг узига хос хусусиятлари, афзалликлари келтирилган. Муаммоли таълимда у;итувчи укувчини мураккаб тушунчалар мазмуни билан таништириш жараёни унга системали равишда муаммолар куйиб бериши, умумлаштириш ва у;итувчи ёрдамида маълум тушунча, ;оидалар, хулосалар чи;ариш ёритиб берилган.

1 Fergana State University, Fergana, Uzbekistan.

2 Fergana State University, Fergana, Uzbekistan.

Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - Society and innovations Special Issue - 4 (2021) / ISSN 2181-1415

Использование технологии проблемного обучения в преподавании биологии

_ АННОТАЦИЯ_

Методиканинг асрлар давомидаги асосий муаммоларидан бири таълим жараёни самарадорлигини ошириш, таълим мазмунини укувчилар томонидан пухта узлаштирилишига эришиш масаласи булиб келган. Турли даврларда бу масалага турлича ёндашилган. Жумладан, таълим сохасида калам тебратган М.И. Махмудов, М.Н. Скаткин, А.М. Матюгиквен, И.Я. Ларнер каби методист олимларни ишларини келтириш мумкин. Бугунги кунда таълимга технологик ёндашиш, дарсларда укитишнинг илгор усуллардан кенг фойдаланиш ушбу муаммони самарали ечими сифатида тан олинмокда. Чунки дарс натижаларининг ю;ори булишини куп жихатдан, укитувчи усулни тури танлай олиши ва куллаши белгилаб беради. Илгор педагогик технологиялардан фойдаланиб, дарсларни ташкиллаш укувчини фикрлаш, дарс мавзуси ва матни устида муста;ил ишлаш, ;арор ;абул ;илиш куникмаларини шаклланишини таъминлайди. Шу сабабли, хар бир укитувчи уз олдига укувчиларнинг фикрлаш кобилятлари, ижодкорлик кобилятларини ривожлантиришни бош ма;сад килиб олса, унда укувчиларни муста;ил фаолият юритиш малакаларини шакллантириш зарур. Интерфаол усуллардан бири муамоли таълим асосида,укув-тарбиявий ишларни такомиллаштириш, таълим жараёнига ва укув-билув жараёнига "муаммоли укитиш" дидактикасини жорий этиб бориш укитувчининг асосий максадига айланмоги керак.

Муаммоли таълим-тарбия жараёнини фаоллаштириш, укувчиларнинг укув-билув жараёнига эхтиёжи, кизикиши, хохишини ортишига сабаб булади. Агар укитувчи муаммоли таълимнинг мазмун - мохиятини яхши узлаштириб олса, укув жараёнининг шакли ва методларини, техник жихатдан жихозланишни амалда куллай олса у уз-узидан мувофаккият келтиради.

Таълимни мувофаккиятли кечиш шартлари:

1. Укув материалини муаммолаштириш.

2. Укувчиларнинг фаоллигини ташкил этиш.

3. Укитишнинг укувчи хаёти,турмуш тарзи, уйин билан алокаси.

Масалан, "Цон нима учун кизил рангда куринади, хашаротларда эса бундай эмас, нима учун?", деган саволга жавоб топиш учун укувчилар аввал органик моддаларнинг тузилишини, анорганик моддаларнинг кимёвий тузилиши ва уларнинг органик моддалардан фарк килиш сабабларини, органик ва анорганик моддаларнинг табиатдаги узаро чегараси ва бир-бири билан интеграциялашган куринишларини билиши, уларни узаро таккослаб куриши, тупланган маълумотлар асосида хулоса ясаб, фикрини далиллаши лозим. Саволнинг бу тарзда муаммоли куйилиши укувчиларда тахлилий ва мантикий фикр юритиш куникмаларини эгаллашига имкон беради.

Ключевые слова:

проблемное обучение,

передовые педагогические

технологии,

дидактика,

кровь,

артериальное давление,

максимум,

минимум.

В статье приведены особенности и преимущества системы проблемного обучения. В проблемно-ориентированном обучении процесс, с помощью которого учитель знакомит ученика с содержанием сложных концепций, систематически ставит перед ним проблемы, а также обобщает и делает определенные концепции, правила и выводы с помощью учителя.

Жaмият вa иннoвaциялap - Oбщecтвo и иннoвaции - Society and innovations Special Issue - 4 (2021) / ISSN 2181-1415

Myaммoли вaзиятлapни вужудга кeлтиpишдa дacтлaб yк;yвчилap мaвзy мaтнини тyFpи тaxлил oлишигa, мyaммoли caвoл к;yяëтraндa эca yлapнинг ëши xиcoбгa oлиниш лoзим.

Биoлoгия дapcлapидa "Крн" мaвзycини утиш жapaëнидa ;yллaш мумкин булган биp ;ama мyaммoли caвoллap вa вaзиятлap кeлтиpилaди:

- ^ннинг тoмиpлap дeвopигa кypcaтгaн бocим кучи нимa дeйилaди

- мaкcимaл apтepиaл бocим кaндaй xocnn бyлaди?

- минимaл apтepиaл бocим кaндaй xocил бyлaди?

- мaкcимaл бocим нимa?

- минимaл бocим 70-80мм бyлca,бyндaн xaм пacт булиши мумкинми?

- ^н нимa учун aйлaнaди?

- ^ннинг ивиш xoccaŒ к;aчoн кaмaйди?

- ^ннинг ëпиш;o;лиги нимaгa ботли;?

- Ш-^н гypyxигa эгa oтa-oнaнинг П-^н гypyxиигa эта фapзaнди булиши мумкинми?

У;итувчи дapc утиш жapaëнидa мyaммoли тaълим дapaжaлapи бocк;ичмa 6oc;^

aмaлгa oшиpиши зapyp:

Биpинчи 6oc;^. У;итувчи мyaммoни тули; ëpитaди вa уни eчимини топиб бepaди, ;apши caвoллap ëpдaмидa yк;yвчилapни фикpлaшгa иxтиëpий мaжбyp этaди.

Иккинчи 6oc;^. У;итувчи мyaммoни куйиб, унинг мaзмyнини ифoдaлaйди. Keйин yк;yвчилapни мyaммo eчимини мycтaк;ил изoxлaшгa йyнaлтиpaди.

Учинчи 6oc;^. У;итувчи мyaммoни бaëн этмaйди, бaлки мyaммoли вaзият яpaтaди. Ук;yвчилap мycтaкил фикp юpитиб, мyaммoли вaзиятдaн чи;иш йyллapини излaб тoпaдилap.

Т^ти^и 6oc;^. Бyндa у;итувчи излaниш coxacини бeлгилaйди xoлoc, мyaммoгa як;инлaшиб бopaди, лeкин унинг мaзмyни вa eчимини кypcaтмaйди. Укувчини мycтa;ил фaoлиятгa йyнaлтиpилaди.

Myaммoли тaълимдa у;итувчи укувчини мypaккaб тyшyнчaлap мaзмyни билaн тaништиpиш жapaëнидa yнгa cиcтeмaли paвишдa мyaммoлap куйиб бepaди, yк;yвчиra axбopoт бepaди, у;увчи мycтaкил paвишдa xyлocaлap чикapaди, yмyмлaштиpaди вa у;итувчи ëpдaмидa мaълyм тyшyнчa, кoидaлap, xyлocaлap чикapaди.

Янги мaвзy бaëни жapaëнидa у;итувчи кaтop мyaммoли вaзиятлapни вyжyдгa кeлтиpaди. Шу янги билимлapни yзлaштиpиш жapaëнидa мyaммoни xaл этишгa yндaйди.

Myaммoли вaзият -бу ингоннинг интeллeктyaл кийинчиликдa пaйдo булган вaзиятдaн чи;иш жapaëни, бyндa мaълyм вa нoмaълyм фaктлapгa cyяниб, мaкcaд capи интилиш, вaзиятдaн чикa oлишгa интилиш, кизикишлap opкaли ижoдкopликкa йул oчaди.

Myaммoли вaзиятлapдaн aклий xapaкaт opкaли чи;иш кeтмa-кeтлиги биp ;ama бocкичлapдaн ибopaт:

- мyaммoнинг вужудга ^лиши;

- ;ийинчилик нимaдaн ибopaтлигини тушуниб oлиш;

- унинг eчими йyллapини кидиpиб тoпиш, бyндa eчим бyйичa фикp, тaклифлapни юзaгa кeлтиpиш, иcбoтлaш;

- тaxминлapни изoxлaш;

- мyaммo eчимининг тyFpилигини тeкшиpиш.

Myaммoли тaълим нaтижacидa у;итувчи yкyвчилap тoмoнидaн билимлapни yзлaштиpиб oлиниши вa мycтaкил paвишдa билимгa булган кизикишлapининг opтиши, у;увчининг ижoдий кoбилиятлapи ушшига эpишaди

Жaмият вa иннoвaциялap - Oбщecтвo и иннoвaции - Society and innovations Special Issue - 4 (2021) | ISSN 2181-1415

Myaммoли вaзиятни юзaгa келтиришнинг бир rçama ycyллapи мaълyм булиб:

1. Myaммoли бaён этиш, бyндa у;итувчи мycтa;ил paвишдa мyaммoли вaзиятни вyжyдгa кeлтиpaди вa унинг ечимини yк;yвчилap гypyxчaлapидaн cypa^A^

2. У;итувчи мycтaк;ил paвишдa мyaммoни куяди, aммo унинг ечимини yк;yвчилapни жялб ;илган xoлдa xaмкopликдa излaйдилap, тoпaдилap, xyлocaлaйдилap.

3. Укув жapaёнидa удитувчи y;yвчилap oлдигa мyaммoни куяди. У;yвчилap уни излaйдилap, axбopoт aлмaшaдилap, ишлaб, yзлapининг иштиpoклapидaгинa ечимини тoпaдилap.

4. Myaммoли вaзият y;yвчилapнинг yзлapи тoмoнидaн вужудга кeлтиpилaди. Унинг ечимини бoш;a y;yвчилap излaниш, янгичa фикpлaш opк;aли тoпaдилap, yзapo ечим ;идиpaдилap. У;итувчи y;yвчилapгa мaвзy бyйичa йyллaнмa бepaди,мyaммoлapгa бepилгaн жaвoблapгa мaък;yллaш op;aли пaccив иштиpoк этaди.

Ю;opидa кypcaтилгaндeк дapcлapни турли nnrop ycyллap ёpдaмидa нoaнъaнaвий xoлaтдa тaшкиллaнca,y;yвчилapни билим caмapaдopлиги opтaди. Бyндaн тaш;apи нoaнъaнaвий дapcлapни курган укувчи ^a мaвзyни куз oлдигa келтириб, кyникмa xocnn ;илaди.Бyнинг нaтижacидa y;yвчилap мycтa;ил фикpлaй бoшлaйди.

У;yвчилapнинг мycтa;ил фикpлaй бoшлaши куннинг acocий тaлaби xиcoблaнaди.

Xynoca ;илиб, зaмoнaвий пeдaгoгикa y;итyвчилapгa тypличa caмapaли nnrop пeдaгoгик тexнoлoгиялapни тaклиф ;илмoк;дa экaн, yлapдaн xap бир тaълим усули мoxиятини aнглaб етиш, дapcни лoйиxaлaшдa унинг xaм тaълимий, xaм тapбиявий, xain pивoжлaнтиpyвчи мaк;caдлapигa эришишни тaъминлoвчи ycyллapни тури тaнлaш вa ;yллaй oлиш зapyp, деб тaъкидлaшимиз мумкин.

ФOЙДДЛAHИЛГДH AДAБИЁTЛAР РУЙХATИ:

1. Ишмyxaммeдoв вa бoшк;aлap. Taълимдa иннoвaциoн тexнoлoгия. - T.: 2008. - Б. 29.

2. Aзизxyжaeвa H.H. У;итувчи тaйèpлaшнинг пeдaгoгик тexнoлoгияcи. - T.: TДПУ, 2000. - Б. 52.

3. АП. Пaнфилoвa. «Инoвaциoнныe пeдoгaгoгичecкиe тexнoлoгии» aктивнoe oбyчeниe Mocквa. - 2009. - С. 120.

4. С. Axмaджoнoвa, M. Aкбapoвa "Oiv-oits" mavzusini o'qitishda interfaol usullardan foydalanish "Узбекистан OTM пeдaгoг кaдpлapининг мaлaкacини oшиpиш тизими: тaжpибa, ютукдар вa pиaвoжлaниш иcтик;бoллapи" илмий-aмaлий aнжyмaн мaтepиaллapи. Toшкeнт. - 2018. - Б. 20-21.

5. С. Axмaджoнoвa, M. Aкбapoвa. Биoлoгия фaнини y;итишдa нocтaндapт тecтлapдaн фoйдaлaниш. Globallashuv sharoitida fan va ta'limni rivojlanish tendensiyalari. Respublika ilmiy-amaliy internet konferensiyasi. Farg'ona. 2017.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.