Научная статья на тему 'Использование инновационных форм обучения инновационного характера в повышении качества и эффективности образования'

Использование инновационных форм обучения инновационного характера в повышении качества и эффективности образования Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
63
7
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Общество и инновации
ВАК
Область наук
Ключевые слова
игры / модульно-кредитная система / дистанционное обучение / дидактические игры / практические игры / современная педагогика / game / module-credit system / distance learning / didactic games / practical games / modern pedagogy.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — М. Ахмедов, Г. Ходжикаримова

Во все периоды исторического развития личности игра признавалась первым и важнейшим видом в процессе становления и развития деятельности субъекта. Следовательно, важные виды личной деятельности – работа, наряду с чтением, играми также важны в ее становлении и развитии. В течение жизни жизненный опыт, накопленный старшим поколением, полученные знания, основы образа жизни и социальных отношений, культурные ценности последовательно передаются подрастающему поколению. В современных условиях целесообразно использовать инновационные формы обучения с целью усиления учебной деятельности студентов, повышения качества и эффективности обучения. Сегодня практические игры, проблемное обучение, интерактивное обучение, модульно-кредитная система, дистанционное обучение, смешанное обучение и мастерклассы признаны инновационными формами обучения [1]. В этой статье обсуждаются эти инновационные формы образования. Высказываются мнения об их содержании и значении в образовательном процессе.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Use of innovative courses of innovative character in increasing the quality of education and efficiency of education

In all periods of the historical development of personality, play has been recognized as the first and most important type in the process of formation and development of the subject's activity. Consequently, important types of personal activities work, along with reading, play are also important in its formation and development. Through life, the life experience accumulated by the older generation, the acquired knowledge, the basics of lifestyle and social relations, cultural values are consistently passed on to the younger generation. In modern conditions, it is advisable to use innovative forms of education in order to strengthen the learning activities of students, improve the quality and effectiveness of teaching. Today, practical games, problem-based learning, interactive learning, modular-credit system, distance learning, blended learning and master classes are recognized as innovative forms of education [1]. This paper discusses these innovative forms of education. Opinions are expressed about their content and importance in the educational process.

Текст научной работы на тему «Использование инновационных форм обучения инновационного характера в повышении качества и эффективности образования»

Жамият ва инновациялар -

Общество и инновации -

Science

through time and space

Society and innovations

Journal home page:

https: //inscience.uz/index.php/socinov/index

Use of innovative courses of innovative character in increasing

the quality of education and efficiency of education

M. AHMEDOV! G, KHOJIKARIMOVA2

Fergana State University

ARTICLE INFO

Article history:

Received February 2021

Received in revised form

20 February 2021

Accepted 15 March 2021

Available online

5 April 2021

Keywords:

game,

module-credit system,

distance learning,

didactic games,

practical games,

modern pedagogy.

ABSTRACT

In all periods of the historical development of personality, play

has been recognized as the first and most important type in the

process of formation and development of the subject's activity.

Consequently, important types of personal activities - work, along

with reading, play are also important in its formation and

development. Through life, the life experience accumulated by the

older generation, the acquired knowledge, the basics of lifestyle and

social relations, cultural values are consistently passed on to the

younger generation. In modern conditions, it is advisable to use

innovative forms of education in order to strengthen the learning

activities of students, improve the quality and effectiveness of

teaching. Today, practical games, problem-based learning,

interactive learning, modular-credit system, distance learning,

blended learning and master classes are recognized as innovative

forms of education [1].

This paper discusses these innovative forms of education.

Opinions are expressed about their content and importance in

the educational process.

2181-1415/© 2021 in Science LLC.

This is an open access article under the Attribution 4.0 International

(CC BY 4.0) license (https: //creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.ru)

Укитишнинг сифати ва таълим-тарбия самарадорлигини

оширишда инновацион характерга эга булган инновацион

дарс шаклларидан фойдаланиш

АННОТАЦИЯ

Кишилик Тарихий Тараккиётининг барча даврларида

уйин субъект фаолиятининг шаклланиши ва ривожланиш

жараёнида энг биринчи ва мухим тури сифатида тан

Калит сузлар:

уйин,

1 Candidate of Technical Sciences, Associate Professor of Fergana State University, Fergana, Uzbekistan.

2 lecturer of Fergana State University, Fergana, Uzbekistan.

бстепсе

through time and space

модул-кредит тизими,

масофали укитиш,

дидактик уйинлар,

амалий уйинлар,

замонавий педагогика

Использование

Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - 50с1еу ап4 шпоуаНоп$

Issue - 2 (2021) / ISSN 2181-1415

олинган. Бинобарин, шахс фаолиятининг мухим турлари -

мехнат, Укиш билан бирга Уйин хам унинг шаклланланиши

ва ривожланишида мухим ахамиятга эга. Уйинлар

воситасида катта авлод Томонидан тупланган хаётий

тажриба, Узлаштирилган билим, турмуш тарзи ва ижтимоий

муносабат асослари, маданий кадриятлар ёш авлодга изчил

узатиб келинган.

Замонавий шароитда Талабаларнинг укув-билиш

фаолликларини кучайтириш, укитиш сифатини ошириш ва

самарадорлигини яхшилаш максадида инновацион

характерга эга таълим шаклларидан фойдаланиш максадга

мувофикдир. Бугунги кунда амалий Уйинлар, муаммоли

Укитиш, интерфаол таълим, модул-кредит тизими,

масофали укитиш, Ыепаеа 1еагпто (аралаш укитиш) ва

махорат дарслари таълимнинг инновацион шакллари

сифатида эътироф этилмокда [1].

Мазкур маколада таълимнинг инновацион характерга

эга булган ушбу шакллари тугрисида суз юритилган.

Уларнинг мазмун-мохияти ва таълим-тарбия жараёнидаги

ахамияти хакида фикрлар баён этилган.

инновационных форм обучения

инновационного характера в повышении качества и

эффективности образования

Ключевые слова:

игры,

модульно-кредитная

система,

дистанционное обучение,

дидактические игры,

практические игры,

современная педагогика.

АННОТАЦИЯ

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Во все периоды исторического развития личности игра

признавалась первым и важнейшим видом в процессе

становления и развития деятельности субъекта.

Следовательно, важные виды личной деятельности -

работа, наряду с чтением, играми также важны в ее

становлении и развитии. В течение жизни жизненный опыт,

накопленный старшим поколением, полученные знания,

основы образа жизни и социальных отношений,

культурные ценности последовательно передаются

подрастающему поколению. В современных условиях

целесообразно использовать инновационные формы

обучения с целью усиления учебной деятельности

студентов, повышения качества и эффективности обучения.

Сегодня практические игры, проблемное обучение,

интерактивное обучение, модульно-кредитная система,

дистанционное обучение, смешанное обучение и мастер-

классы признаны инновационными формами обучения [1].

В этой статье обсуждаются эти инновационные формы

образования. Высказываются мнения об их содержании и

значении в образовательном процессе.

Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - 50с1еу ап4 шпоуаНоп$

ие Issue - 2 (2021) / ISSN 2181-1415

Ушбу мавзуни мушохада этишдан аввал “Уйин” тушунчасининг мазмун-

мохиятини тушиниб олиш зарур.

Уйин, бу бола &ки Укувчи фаолиятининг мухим тури булиб, ижтимоий

муносабатлар мазмунининг болалар томонидан имитациялаш (кучириш, таклид

килиш) асосида Узлаштириш шакли хисобланади.

Хозирги замон Укув, таълим-тарбия жараёни амалиётида, айникса,

ривожланган хорижий мамлакатларда амалий-инновацион характерга эга амалий

уйинлардан самарали фойдаланиш кенг йулга куйилган.

Амалий Уйинлар - муайян амалий Уйинлар харакатларнинг ташкил

этилишини имитациялаш имкониятини берадиган Уйинлардир [1-3].

Таълим амалиётида кулланиладиган амалий Ууйинлар мазмун-мохиятига кура

Узига хос дидактик хусусиятларга эга эканлиги бойис куп холатларда “дидактик

уйинлар” деб номланади.

Кишилик тарихий тараккиётининг барча даврларида хам Уйин субъект

фаолиятининг энг биринчи ва мухим тури сифатида тан олинган. Бинобарин, шахс

фаолиятининг мухим турлари - мехнат, укиш билан бирга Уйин хам унинг

шаклланланиши ва ривожланишида мухим ахамият касб этган.

Уйинлар воситасида катта авлодлар томонидан тупланган хаётий тажриба,

Узлаштирилган билим, куникмава малакалар, кишилик жамиятининг турмуш тарзи

ва ижтимоий муносабат асослари, маданий ва миллий кадриятлар авлоддан

авлодга утиб келган.

Уйинлар &ш авлод шахсини тарбиялаш, ривожлантириш ва

такомиллаштириш, унга таълим бериш хусусиятларига эга. Уйиннинг ушбу

хусусиятлари асосида Уйинлар кадим-кадимдан халк педагогикасининг мухим

асосларидан бири булиб келмокда.

Бевосита Уйинлар болаларда идрок, сезги, хотира, тафаккур, нуткни

ривожлантиришга ёрдам бериш оркали уларни маънавий-ахлокий, аклий,

жисмоний ва эстетик жихатдан тарбиялашга хизмат килади. “Мактабгача &ёшдаги

бола Уйин фаолиятида укиш ва мехнатга тайёрланади. Ёш улгайган сари Уйиннинг

роли бироз камайиб боради. Уйинларнинг тарбиявий ахамияти боланинг бутун

хаёти давомида сакланиб колади” [6,7].

Агарда жисмоний хатти-харакатларни ривожлантиришга хизмат киладиган

уйинлар болаларда чакконлик, эпчиллик, чидамлилик, катъийликни тарбияласа,

интеллектуал, конструкцияли Уйинлар уларни Уйлашга, фикрлашга, мантикий

тафаккур юритишга ургатади.

“Уйин инсон хаётининг хаётининг хар бир даври учун унинг рухий

ривожланишини белгиловчи етакчи фаолият тури хисобланади. Факат Уйинда ва

уйин оркали бола вокеликни, шу жумладан, кишилар ижтимоий муносабатларини,

хулкини, хатти-харакатларини билиб олади”.

Тарихий тараккиёт жараёнида Уйин нафакат болалар, балки катталар

хаётидан хам алохида урин эгаллашга муваффак булинди. Замонавий шароитда

интеллектуал, компьютер, иктисодий, харбий, касбий, спорт ва маиший хордик

чикаришга кумаклашадиган Уйин моделлари хам катталар орасида хам кенг

оммалашган.

Замонавий педагогикада уйинлар таълим жараёнининг самарадорлигини

ошириш, таълим олувчиларнинг Укув-билиш фаоллигини кучайтириш максадида

Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - 50с1еу ап4 шпоуаНоп$

ие Issue - 2 (2021) / ISSN 2181-1415

тушунча, мавзу ва алохида булим мохиятини узлаштиришда алохида технология

сифатида, педагогик технологияларнинг элементи сифатида, YKYB машеулоти

шакли ёки унинг бир кисми сифатида, синф (аудитория)дан ташкари ишлардан

бири сифатида “Заковат”, “Билимон”, “Хукук фани билимдони” ва ва шу кабилар

сифатида фойдаланиб келинмокда.

Уйиннинг мохияти ва тузилиши маълум билим, куникма, малака, кобилият

каби сифатларнинг хар бир иштирокчида бутун Уйин давомида шаклланишини

таъминлайди. Таълим жараёнда Уйин технологияларидан фойдаланишда укитувчи

педагогик вазифаларини сенарийда аник ифодалай олиши зарур.

Уйин фаолиятининг психологик механизмлари шахснинг Узини намоён

килиш, узининг хаётда урнини белгилаш, узини узи бошкариш, уз имкониятларини

амалга оширишан иборат асосий эхтиёжларни кондириш имкониятини яратади.

Уйин ижтимоий тажрибаларни Узлаштириш ва кайта яратишга Йуналган

вазиятларда, фаолият тури сифатида белгиланади хамда уйин жараёнида шахснинг

Уз хулкини бошкариши шаклланади ва такомиллашади.

Укув фаолиятининг асосий мотиви - бу укув-билиш мотиви булса, укув

фаолиятининг энг мухим мотивацияси эса талабада узи танланган ва асосларини

Узлаштираётган касбга булган кизикиши саналади. Талаба Укув жараёнидаги

эгаллаган билимларидан, касбий малакалари ва куникмаларидан хиссий жихатдан

коника олиши лозим.

Уйин технологиялари. Педагогик максадда таълим-тарбия жараёнида

фойдаланилаётган Уйинлар Уйин технологиялари деб номланади.

Уйин технологиялари (уйин таълими) - ижтимоий тажрибаларни

Узлаштиришнинг барча куринишлари: билим, куникма, малака ва компетенциялар

хамда хиссий-бахоловчи фаолият жараёнини хосил килишга Ййуналтирилган

шартли укув вазиятларини ифодаловчи шахсга ЙУналтирилган таълим (педагогик

технология) турларидан биридир.

Уйин технологиялари таълим олувчиларни муайян жараёнга тайёрлаш,

уларда маълум хаётий вокелик, ходисалар жараёнида бевосита иштирок этиш учун

дастлабки куникма, малакаларни хосил килишга хизмат килади.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Таълим жараёни иштирокчилари сифатида турли ролларни бажариш талаба

(Укувчи)ларга педагогик фаолият мазмуни билан якиндан танишиш имкониятини

яратиш асосида маълум фаолиятни самарали ташкил этишга назарий, амалий ва

рухий тайёргарликка эришиш нуктаи назаридан ёрдам беради.

Педагогик Уйинлар. Укув жараёнида Уйин технологияларининг Урни, роли,

шунингдек, уйин элементлари хамда таълимнинг Узаро уйгунлиги куп жихатдан

Укитувчи томонидан педагогик Уйинлар мохияти, функцияси ва турларининг

канчалик тушунилиши билан белгиланади.

Xap кандай уйинлар каби педагогик жараёнларда фойдаланиладиган уйинлар

хам узининг аник максади ва натижасига эга булади.

Таълим муассасаларида куп холатларда ролли ва касбий характерга эга

ишбилармонлик Уйинлариан фойдаланилади. Мухими педагогик максадларда

кулланиладиган уйинли технологияларининг асосини талабларнинг фаоллик ва

тезкорликка асосланган фаолияти ташкил этади.

Педагогик Уйинлар янги укув материалини Узлаштириш, мустахкамлаш,

талабанинг ижодий кобилиятини ривожлантириш, умумий касбий тайёргарлик

Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - 50с1еу ап4 шпоуаНоп$

ие Issue - 2 (2021) / ISSN 2181-1415

куникма, малакаларини шакллантириш каби масалаларни ечишга каратилади.

Айни Уринда Уйин методикасига кура гурухланган Уйин технологияларининг

мохияти хусусида суз юритилади.

1. Дидактик Уйинлар - уУрганилаётган объект, ходиса, жараёнларни

моделлаштириш асосида Укувчиларнинг билишга булган кизикишлари,

фаолликларини оширадиган укув фаолияти тури хисобланади. Бу каби уйинлар

Укувчилар томонидан ижтимоий-фойдали мехнат ва укиш куникмаларини фаол

Узлаштиришда мухим ахамиятга эга булиб, уларнинг ахамияти натижалар билан

эмас, балки жараённинг мазмуни ва кечиши билан белгиланади; бу каби уйинлар

болаларни ижтимоий муносабатлар жараёнида фаол иштирок этишга тайёрлайди,

улардаги турли психологик зурикишларни камайтиради.

2. Сюжетли Уйинлар - педагогик вокелик, ходисалар баёнининг муайян

изчиллиги ва унда иштирок этаётган шахслар фаолиятининг Узаро богликлигига

асосланган уйинлар саналади. Бу каби Уйинлар одатда педагогик муаммоларнинг

ечимини излаш, таъим-тарбия жараёнида юзага келган муаммоли вазиятларни

бартараф этиш, шахсни кайта тарбиялаш максадида кулланилади.

3. Ролли Уйинлар - маълум бир шахснинг вазифа ва мажбуриятларини

бажаришдаги рухий холати, хатти-харакатлар мохиятини очиб беришга

йуналтирилган уйинлар, уларда роллар мажбурий мазмуни билан таксимланади.

Ролли ва ишбилармонлик Уйинлари укувчиларни муайян жараёнга тайёрлаш,

уларда маълум хаётий вокелик, ходисалар жараёнида бевосита иштирок этиш учун

дастлабки куникма-малакаларни хосил килишга хизмат килади. Таълим жараёни

иштирокчилари (м: Укувчилар, ота-оналар, педагогик жамоа аъзолари, таълим

муассасаларининг рахбарлари, жамоатчилик ташкилотларнинг вакиллари ва 6.)

сифатида турли ролларни бажариш талабаларга педагогик фаолият мазмуни билан

якиндан танишиш имкониятини яратса, укувчиларга маълум фаолиятни самарали

ташкил этишга назарий, амалий, энг мухими, рухий жихатдан тайёрланишга ёрдам

беради.

4. Ишбилармонлик Уйинлари - маълум фаолият, жараён &ки муносабатлар

мазмунини ёритиш, уларни самарали, тутри, окилона уюштиришга доир куникма,

малака хамда сифатларни Узлаштириш максадида ташкил этиладиган уйинлар. Бу

турдаги Уйинлар таълим олувчиларда аник фаолият Йуналишида зарур БКМ ва

сифатларни шакллантириш &ки ривожлантириш максадида ташкил этилади.

Шу жихатдан ишбилармонлик Уйинлари ишлаб чикариш жараёни, касбий

фаолиятининг моделлаштирилишини англатади. Ишбилармонлик Уйини

талабаларда касбий сифатларни хосил килиш билан бирга шахсий сифатларни хам

тарбиялайди, уларнинг ижтимоийлашувини таъминлайди [8].

5. Имитацион Уйинлар - ишлаб чикариш корхоналари, иш уУринлари,

фирмалар, ташкилотларда ходимлар томонидан амалга ошириладиган фаолиятни

имитациялаш (таклид килиш, кучириш) асосида талабаларни муайян амалий ёки

касбий фаолиятга самарали тайёрлашга Йуналтирадиган Уйинлар. Бу турдаги

уйинлар сценарияси, сюжетидан Ташкари, имитация жараён, объектларнинг

таркибий тузилмаси ва ахамиятини тула очиб бериш максадиа моделлаштирилади.

Имитацион Уйинлар жараёнида таълим олувчилар муайян операцияларни, м:

масалалар ечиш, маълум бир усулни Узлаштириш имкониятига эга булади.

6. Драматик Уйинлар (психологик ва ижтимоий драмалар) - психологик хамда

Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - 50с1еу ап4 шпоуаНоп$

ие Issue - 2 (2021) / ISSN 2181-1415

ижтимоий масалаларни хал килишга йуналтирилган Уйинлар булиб, улар ташкил

этилиши, методик хусусиятларига кура ролли ва ишбилармонлик уйинларига якин.

Одатда психологик ва ижтимоий характердаги драматик Уйинлар жамоадаги

мухитни яхшилаш, шахслараро муносабатларнинг ижобий булишига эришиш,

мулокотга кириша олиш, жамоада ягона бирликни карор топтириш, Узгаларнинг

рухий холатини тутри бахолаш, огир вазиятларга уч келган субъектларга ёрдам

курсатиш хамда самарали, унумли фаолият курсатиш учун зарур шароитни

яратишга хизмат килади.

Барча Уйинларда булгани каби педагогик Уйинлар жараёнида хам

иштирокчи-талабалар фаол холатда булади, шериклари билан Узаро муносабатга

киришади, шунингдек, Уз карашларини шериклариники билан таккослаш, жамоа

билан зарур муносабатни Урнатиш оркали Узини Узи урганади. Педагогик жараёнда

уйинлардан фойдаланишда уйин сценарийсини тайёрлаш, йурикномалар тузиш,

аудиторияни Уйин мохиятига мувофик жихозлаш жихатларига эътибор каратиш

лозим. Жумладан: Сценарий ва унинг мохияти мухим ахамиятга эга. Зеро, айнан

сенарийгина тегишли таълим, тарбиявий ва ривожлантирувчи максадларга

эришиш имкониятини таъминлайди. Укитувчилар Уйин сценарийларини

тайёрлашга алохида эътибор каратишлари, сценарийни тайёрлаш малакасига эга

булишлари зарур [9-11].

Педагогик характердаги Уйинларнинг таркибий тузилмаси Укув максади,

уйиннинг вазифаси, Урганиладиган муаммо тафсилоти, Уйин вазиятининг

тафсилоти ва иштирокчиларнинг таснифидан иборат булади.

Таълим жараёнида Уйин технологиялари куллаш гурухини шакллантириш,

машгулотларнинг бош максадини ифодалаш, муаммоли вазиятни вужудга

келтириш, ролларни Таксимлаш, Уйин регламентини Урнатиш, материаллар,

йурикномалар, коидалар ва курсатмалар тупламини таркатишга асосланади.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ:

1. Технология фанини укитиш методикаси модули буйича укув-услубий

мажмуа. / Низомий номидаги ТДПУ хузуридаги ХТХКТМО худудий маркази. -

Тошкент. 2018 йил.

2. Йулдошев Ж.Р., Усмонов С. Илгор педагогик технологиялар. - Т.: Укитувчи,

2004.

3. Укитишда инновацион таълим технологиялари ва замонавий ё&ндашувлар.

Ахмедов М.М., Худойбердиев А.М., Рузиматова С.М. - Фаргона. “Poligraf Super Servis”

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

MWK. 2020. - 5. 156.

4. Селевко Г.К. Современные образовательные технологии: Учебное

пособие. - М.: «Народное образование», 1998.

5. Селевко Г.К. Энциклопедия образовательных технологий: В 2 т. Т.1. - М.:

НИИ школьных технологий, 2006.

6. М.М. Ахмедов, Г. Хожикаримова. Технология фанини Укитиш жараёнида

Укувчилар креативлигини шакллантириш. КДПИ. “Умумий уУрта таълим

мактабларида технология фанини Укитишнинг муаммолари ва ечимлари”

Республика онлайн илмий-услубий анжуман материаллари туплами. 2020 йил

18 ноябрь. Б. 37-39.

Science

through time and space

Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - 50с1еу ап4 шпоуаНоп$

Issue - 2 (2021) / ISSN 2181-1415

7. Ишмухамедов Р., Абдукодиров А., ПардаевА. Таълимда инновацион

технологиялар / Амалий тавсиялар. - Т.: “Истеъдод” жамгармаси, 2008. - Б. 180.

8. Mamadalyevich A.M. (2021). Fundamentals Of Development Of Creative Abilities

Of Students In Professional Training. The American Journal of Applied sciences, 3(01), 54-

57.

9, Axmedov M.M., Hojikarimova G.T., Boybabayev R.H., & SafarovaG.M. (2021).

Supporting innovative approaches in the education system. ACADEMICIA: AN

INTERNATIONAL MULTIDISCIPLINARY RESEARCH JOURNAL, 11(1), 38-41.

10. HojikarimovaG., & SafarovaG. (2020). O’QUVCHILAR IJODKORLIK

FAOLIYATINI SHAKLLANTIRISH SHART-SHAROITLARI. 3 6ipHuK HaykoBHx Npalb AOT OX,

56-58.

11. Авазбоев А., & Хожикаримова Г. (2019). СОЦИАЛЬНО- ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ

ОСНОВЫ ФОРМИРОВАНИЯ КРЕАТИВНОСТИ УЧАЩИХСЯ. Вестник науки, 5(6),

150-153.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.