Научная статья на тему 'Инновационная деятельность педагога как педагогический феномен'

Инновационная деятельность педагога как педагогический феномен Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
38
2
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Общество и инновации
ВАК
Область наук
Ключевые слова
инновация / инновационная деятельность / модель инновационной деятельности / инновационный процесс / инновационное образование / новое внедрение / педагогический процесс. / innovation / innovation / pseudo novelty / innovation activity / innovation process / innovative education / new implementation / pedagogical process.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Умида Машарипова

В данной статье освещена инновационная деятельность, ее модель, основные задачи педагогической инновации, инновационные педагогические технологии образования, три этапа инновационной педагогической деятельности, четыре закона инновационных процессов.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Innovative activity pedagogue as a pedagogical phenomenon

This article describes innovative activity, its model, the main tasks of pedagogical innovation, innovative pedagogical technologies of education, three stages of innovative pedagogical activity, four laws of innovative processes.

Текст научной работы на тему «Инновационная деятельность педагога как педагогический феномен»

Science

through time and space

Жамият ва инновациялар -

Общество и инновации -

Society and innovations

Journal home page:

https: //inscience.uz/index.php/socinov/index

Innovative activity pedagogue as a pedagogical phenomenon

Umida MASHARIPOVA!

Tashkent State Pedagogical University

ARTICLE INFO

ABSTRACT

Article history:

Received February 2021

Received in revised form

20 February 2021

Accepted 15 March 2021

Available online

5 April 2021

Keywords:

innovation,

innovation,

pseudo novelty,

innovation activity,

innovation process,

innovative education,

new implementation,

pedagogical process.

Педагогнинг

сифатида

Калит сузлар;

инновация,

инновацион фаолият,

инновацион фаолият

модели,

инновацион жараён,

инновацион таълим,

янги киритма,

педагогик жараён.

This article describes innovative activity, its model, the main

tasks of pedagogical innovation, innovative pedagogical

technologies of education, three stages of innovative pedagogical

activity, four laws of innovative processes.

2181-1415/© 2021 in Science LLC.

This is an open access article under the Attribution 4.0 International

(CC BY 4.0) license (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.ru)

инновацион фаолияти педагогик ходиса

АННОТАЦИЯ

Мазкур макола инновацион фаолият, унинг модели,

педагог инновацияларининг асосий вазифалари,

таълимнинг инновацион педагогик технологиялари,

инновацион педагогик фаолиятнинг уч боскичи,

инновацион жараёнларнинг турт конуни ёритилган.

1 PhD, Associate Professor, Tashkent State Pedagogical University, Tashkent, Uzbekistan,

E-mail: umidamasharipova@mail.ru

2—1 о

Ш] 5‹епсе Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - 50 1еу ап4 шпоуаНоп$

Е Issue - 1 (2021) / ISSN 2181-1415

Инновационная деятельность педагога как педагогический

феномен

АННОТАЦИЯ

Ключевые слова: В данной статье освещена инновационная деятельность,

инновация, ее модель, основные задачи педагогической инновации,

инновационная

инновационные педагогические технологии образования,

деятельность, . И

модель инновационной три этапа инновационной педагогической деятельности,

деятельности, четыре закона инновационных процессов.

инновационный процесс,

инновационное

образование,

новое внедрение,

педагогический процесс.

“Инновацион фаолият” тушунчаси кенг маънога эга. Педагогикада у

педагогик фаолиятнинг бир тури, таълим сифатини оширишга каратилган

педагогик янгиликларни режалаштириш ва амалга ошириш учун ижодий жараён

сифатида, Укитувчининг ижодий салохиятини акс эттирувчи ижтимоий-педагогик

ходиса сифатида каралади.

Инновацион фаолият - бу муайян таълим боскичида инновацион жараённи

таъминлаш учун, шунингдек, жараённинг Узи. Инновацион фаолиятнинг асосий

вазифаларига педагогик жараён компонентларининг Узгариши киради:маъно,

максадлар, таълим мазмуни, шакллари, усуллари, технологиялари, укув

кулланмалари, бошкарув тизимлари ва бошкалар.

Инновацион фаолият моделига куйидагилар киради: инноватор, меъёрий

йурикномалар, инновацион мухит, процессуал компонент, инновация, янгилик,

ишлаб чикариш. Янги киритма шундай куриб чикилганда инновация натижаси деб

тушунилади, инновацион жараён эса камида уч боскични уз ичига олади: тояни

шакллантириш (муайян холатда, илмий кашфиёт), гояни амалий жихатдан

ривожлантириш, янги киритмани амалиётда куллаш.

Педагог инновацияларининг асосий вазифалари куйидагилардан иборат:

— педагогик жараён ва унинг компонентларида прогрессив (нуксонсиз)

Узгаришлар: максадларнинг узгариши;

— таълим мазмунидаги Узгаришлар,; янги укув воситалари;

— ота-оналарнинг янги гоялари; Укитиш, ривожлантириш, укитишнинг янги

усуллари ва услублари. [1]

Укитувчининг инновацион фаолиятини Укув жараёнининг “призмаси”

оркали хам куриш мумкин. Мазкур холатда, таълимдаги инновациялар деганда

болалар ва Успиринларнинг ижтимоийлашувига хисса кушадиган ва ёшлар

мухитидаги ассоциал ходисаларни тенглаштиришга имкон берадиган янги укув

воситаларидан Ффойдаланишга асосланган тизимлар ё&ки узок муддатли

ташаббуслар тушунилиши керак. Таълимнинг инновацион педагогик

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

технологиялари куйидагиларни Уз ичига олади:

— миллий таълим;

— мактабда узлуксиз таълимнинг кенг камровли тизимини яратиш:

229

2—1 о

Ш] 5‹епсе Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - 50 1еу ап4 шпоуаНоп$

Е Issue - 1 (2021) / ISSN 2181-1415

—телевизион (ток-шоулар, давра сухбатлари, ижодий портретлар, видео

панорамалар);

— информацион (сайтлар, гоялар банки, видеолар, Интернет, медиа-кутубхона);

—ностандарт технологиялар (импровизация, маданият кунлари, интеллектуал

марафон);

— тулик кунлик мактаб учун турли хил вариантлар;

— мактабда репетиторлик хизматини ташкил этиш, мактаб ичида ота-она ва бола

бирлашмаларини яратиш;

— ижтимоий лойихалаиш. [2]

Инновацион педагогик фаолиятнинг тадкикотчилари ушбу фаолиятнинг куйидаги

уч боскичини ажратадилар:

[боскич - инновацияларнинг пайдо булиши. Ушбу боскич педагогик

инновацияларнинг даврий такрорланиш конуни билан белгиланади: янги шароитда

эскининг янгиланиши. Аммо бу эскисини такрорлаш эмас, балки замонавий педагогик

муаммоларни ечишда эски ечимнинг баъзи жихатларини янги ва нисбий такрорлашнинг

пайдо булиши.

П боскич - педагогик инновацияларни узлаштириш. Ушбу боскич янги педагогик

билимларга ва янги педагогик фаолиятга булган эхтиёжни ошириш мойиллиги билан

тавсифланади. Инновацияни кабул килиш ёки рад этиш тутрисида карор кабул килинади.

Шбоскич - инновацияларни анъанага иш услубига айлантирадиган

“оммавийлаштириш”. Ушбу боскичда инновацияларни куллаш оммавий характерга эга

булади. Боскич икки конун билан белгиланади:инновацияни якуний амалга ошириш

конуни ва педагогик инновациянинг стереотипланиши конуни?.

Куп даражали педагогик тизим инновацион педагогик фаолиятнинг турли

Ддаражалари тутрисида суз юритишимконини беради. Яъни инновацияларнинг уч

Даражаси хакида гапириш мумкин:

— бошкарувдаги инновациялар - бу таълим муассасаларини бошкаришга жамият

вакилларини жалб килишга каратилган янгилик;

— таълимда инновациялар - бу янги укитиш усуллари, таълим мазмунини ташкил

килишнинг янги усуллари, фанлараро дастурларни бирлаштириш, таълим натижаларини

бахолаш усуллари;

—кадрлар тайёрлаш ва кайта тайёрлашдаги инновациялар- Укитишнинг янги

усуллари, дарсларни ташкил килишнинг янги усуллари, таълим сифатига куйиладиган

талабларни Узгартиришга каратилган кайта тайёрлаш дастурлари: масофадан уУкитишда;

тармок структураларини яратишда; репетиторликда; янги профессионал гурухларни

укитиш учун фанлараро интеграциялашган курсларни яратишда.

Инновацияларнинг реал татбики педагогик инновацияларнинг концептуал

асосларини, шу жумладан диагностика, прогнозлаш, экспериментал дастурни ишлаб

чикиш, уни амалга оширишни тахлил килиш, инновацион дастурни фаол амалга ошириш,

инновацион харакатларнинг жорий килиш, тузатиш ва рефлексиябориши Ba

натижаларини кузатишкобилиятига асосланган.

Педагог инновацион фаолиятни муваффакиятли амалга оширишининг зарурий

шарти инновацион карор кабул килиш, муайян таваккалга кул уриш, инновацияни амалга

оширишда юзага келган низоли вазиятларни муваффакиятли хал этиш ва инновацион

тусикларни олиб ташлаш кобилияти саналади.

280

2—1 о

Ш] 5‹епсе Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - 50 1еу ап4 шпоуаНоп$

Е Issue - 1 (2021) / ISSN 2181-1415

Шунинг учун педагогик фаолиятни тартибга солиш билан боглик масалаларни хал

килиш, хусусан, Узини Узи тартибга солиш билан боглик,

Бу инновацион фаолиятни Узлаштириш ва уни кейинги ижодий амалга ошириш

кандай килиб шахсий маънога эга эканлиги билан боглик,

Инновацион жараёнлар тутрисида яхлит тушунча уларнинг ривожланишидаги

етакчи тенденциялар, конуниятлар ва карама-каршиликларни очишни талаб килади.

Адабиётларда инновацион жараёнларнинг бориши конунлари орасида туртта конун

ажралиб туради: педагогик инновацион мухитнинг кайтариб булмайдиган

бекарорлашиши конуни, инновацион жараённи якунийамалга ошириш конуни, педагогик

инновацияларни стереотиплаш конуни, даврий такрорланиш конуни, яънипедагогик

инновацияларнинг тикланиши [6]. Бизуларни кискача тавсифлаб утамиз.

Педагогик мухитнинг кайтариб булмайдиган бекарорлащуви конуни шуни

англатадики, таълим тизимидаги хар кандай инновацион жараён мукаррар равишда у

амалга ошириладиган мухитда зарарли Узгаришларни амалга оширади.Бу хар кандай

педагогик жараёнлар ёки ходисалар тутрисидаги яхлит гояларнинг инкирозга учрашига

олиб келади; бахолаш ва фикрлар тизимига булиниш киритилган, бу янгилик, унинг

ахамияти ва кадри хакидаги карашларнинг кутблашувига олиб келади. Одатда,

кейинчалик бу интеграл гояларни тиклаш мумкин эмас, бу мукаррар кадрлар ёки

педагогик жамоада маънавий харажатларга олиб келади. Педагогик инновация канчалик

мухим булса, бекарорлик янада катъийрок булади: коммуникатив, назарий, амалий,

ПСИХОЛОГИК.

Инновацион жараённи якуний амалга ошириш конуни бу жараён эртами-кечми, Уз-

Узидан ёки онгли равищда амалга оширилиши кераклигини англатади. Хар кандай хаётий

янгилик, гарчи дастлаб педагоглар ё&ки уларнинг Укувчилари, рахбарлар ё&ки

укувчиларнинг ота-оналарининг Узлаштириб олишлари умуман умидсиз куринган булса

хам, охир-окибат Уз Урнини топади.

Педагогик инновацияларни стереотиплаш конуни шундан иборатки, хар кандай

педагогик инновация, хатто энг инкилобий булса-да, охир-окибат такикка, фикрлаш ёки

амалий харакатлар колипига айланади. Хар кандай инновация мунтазам равишда амалга

оширилиб, бошка инновациялар учун тусик булади.

Педагогик инновацияларнинг даврий такрорланиш конунининг мохияти бошка

шароитларда янгиликларнинг такроран жонланишидан иборат.

Педагогикада инновацияларни куриб чикишда инновациялар субъектлари

масаласи алохида урин эгаллайди. Чунки янгиликнинг такдири бевосита субъектнинг

муносабатига боглик. Субъект нафакат унинг атрофидаги дунёни англайдиган ва

Узгартирадиган, онги ва иродасига эга булган одам, балки у Уз фаолиятини ташкил

килишга кодир шахсдир. Шундай килиб, педагогикада инновацион фаолият субъекти

педагогнинг Узи хам, педагогик таъсир объекти хам булиши мумкин (тарбияланувчилар,

укувчилар, талабалар ва бошкалар).

Инновация субъектинингасосий хусусияти унинг фаол Узини Узи англашидир, яъни

шахсий ташаббусни субъектив равишда мумкин булган ва Уз хаётининг ижтимоий асоси

сифатида тушунишдир. Субъект - бу фаолият турини, бошка субъектлар орасида Узи учун

Узига хос ролни танлашга, Уз максадлари ва уларга эришиш воситаларини ишлаб чикишга

кодир шахс. У Уз такдирини, турмуш тарзини ва хакикий мустакиллик ва компетентлик

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

чегараларини суриш истаги билан ажралиб туради. Шу билан бирга, субъект хар кандай

281

2—1 о

Ш] 5‹епсе Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - 50 1еу ап4 шпоуаНоп$

Е Issue - 1 (2021) / ISSN 2181-1415

кушма фаолиятга хисса кушувчиси Ba муаллифи, субъектлараро муносабатларда

шерикдир.

Биз томонимиздан инновацион педагогик фаолиятни ташкил этишнинг куйидаги

конуниятлариажратиб курсатилади:

® таълим янгиликларини жорий килиш жамият хаётини умумий холатда

яхшилашни тТаъминлаш, жамият — аъзоларининг эхтиёжларини — кондириш

имкониятларини ошириш учун мулжалланган;

® инновация - бу янги нарса, янгилик, Узгариш, нимагадир янгиликкиритиш,

янгиликни жорий этиш; инновация (узгарип!) Узида мутлако янги гояни аксэттирмаслиги

мумкин, аммо хозирги пайтда ва ушбу вазиятда у таълим-тарбия жараёни учун алохида

ахамиятга эга булади;

® инновациялар - бу тупланган тажрибадаги барча ижобий нарсаларни саклаб

колган холда, аникланган камчиликларни таълим тизимидан халос киладиган ва ишлаш

шароитлари хамда натижаларини яхшилаш оркали мавжудларидан фарк киладиган янги

Даражага олиб келадиган узгаришлардир;

» педагогик инновация - педагогик фаолиятдаги янги киритмалар, уларни

такомиллаштиришга каратилган таълим ва тарбия мазмуни хамда технологиясининг

Узгариши.

Шундай килиб, гояларнинг инновацияга айланишини таъминлайдиган ва бу

жараённи бошкариш тизимини ташкил этадиган фаолият инновацион фаолиятдир.

Хулоса килиб айтганда, педагогнинг инновацион фаолияти тояларнинг янги

киритмаларга айланишини таъминлайди, шунингдек, ушбу жараённи бошкариш

тизимини шакллантиради.Инновацияларни лойихалаш жараёни педагогларнинг

инновацияларни амалга оширишга булган танкидий ва ижодий фикрлашларига булган

эхтиёжни белгилайди; муайян инновацияни ажратиб олинган янги гоя сифатида эмас,

балки эхтимолий ички муносабатларга эгатоялар тупламининг бир кисми сифатида кабул

килиш кобилияти, уз гояси, стратегияси, унинг устунликлари, афзалликлари ва куллаш

чегараларини кура олиш кобилияти сифатида намоён этади.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ:

1. Дружинин В.И. Координация инновационной деятельности в областном

образовательном пространстве // Методист. - 2002. — № 4. - С. 4-10.

2. Ларина В.П. Инновационная деятельность школ в региональной системе

образования // Педагогика. - 2005. — № 2. - С. 55-61.

3. Богуславская И.Г. Инновационная деятельность как условие развития

личности // ОВГ: ВЕр://млмимугизеаи.то/Агисе752.В11.

4. Загвязинский В.И. Инновационные процессы в образовании и

педагогическая наука // Инновационные процессы в образовании. - Тюмень, 2000.

5. Слободчиков В.И. Инновации в образовании: основания и смысл //

Исследовательская работа школьников. - 2005. — № 3. - С.5-15.

6. Лаврентьев Г.В., Лаврентьева Н.Б., Неудахина Н.А. Обучающие технологии в

профессиональной подготовке специалистов // Барнаул: Изд-во Алт.ун-та,

2004. - С. 232.

282

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.