CC BY
17дар чанбадои дигари Еазалиёти Гулноз барои муаррифии дар чй бедтари арзишдои адабиву бадеии ин навъи сурудадои у ва бозтоби дунари шоирии вай дар ташаккули суннатдои хоси газани классикй ва навоваридо дар он мусоидат ходад намуд.
АДАБИЁТ
1. Тодириён, Г. Парвози дунё /Г.Тодириён.- Хучанд: Ношир, 2008. -224с.
2. Тодириён, Г. Чатри начоти садо /Г. Тохириён.- Хучанд: СИ Файзибоев М.М. Меъроч, 2018.-.224 с.
3. Мирзоев, Абдулганй. Сенздах макола (Аз таърихи адабиёти асрхои X-XV- форсу точик) /А.Мирзоев.-Душанбе: Ирфон, 1977.-287 с.
4. Сатторзода Абдунабй. Аз Рудакй то Лоик /А.Сатторзода.- Душанбе: Адиб, 2013.- 176 с.
5. Шамисо, Сирус. Сайри газал дар шеъри форсй. Аз огоз то имруз /Шамисо.С.- Тедрон: Фирдавс, 1370.- 316 с.
ОСОБЕННОСТЬ ПРОИЗВЕДЕНИЯ ГАЗЕЛЕЙ ГУЛНОЗ
В данной статье подверглись рассматривается особенности произведений газелей поэтессы Гулноз. В своей статье автор для анализа рассматривает художественные ценности поэтессы и сравнивает их с двумя газелями, одна из которых написан Саъди, а другая принадлежит перу Бедила. Вместе с тем соискатель пришел к выводу о том, что Гулноз продолжает обычаи знаменитых стихов персидско-таджикской поэзии, и в том числе для этого вида газелей поэтесса применяет важные события мышления, а так же ввела новшество.
Ключевые слова: газели Гулноз Тохириён, парадоксические описания, чистое стихотворение, описание классических газелей.
THE FEATURES OF COMPOSITION OF GULNOZ'S GAZALS
This article emphasizes that the poetry of the poet Gulnaz will be considered. To analyze and evaluate the artistic value of the author of the poet, the article selected two journals for research, one of which was approved by Saadi and Bedil, and the other by his followers. The topic was that Gulnoz, along with the great poetry of Tajik-Persian poetry, including her view, showed based on the most important memories of her poetry.
Keyword: Gulnoz's Tohiriyon, images of paradox, sapphire, classical predatory traditions
Сведения об авторе:
Ризобоева Наргис Мамадкаримовна - соискатель кафедры современной таджикской литературы Худжандского государственного университета имени академика Бобочон Гафурова (Республика Таджикистан, г. Ходжент), E-mail: [email protected]
About the autor:
Rizoboeva Nargis Mamadkarimovna - editor of the Department of Modern Tajik History of Khujand state university named after Academician Bobojon Ghafurov (Republic of Tajikistan, Khujand) ), E-mail: [email protected]
ИЗГОРИ САМИМИЯТ ДАР МУКОТИБАИ ДУ ШОИР
Киромиддинов З.
Донишкадаи давлатии забощои Тоцикистон ба номи С. Улугзода
Дар илми адабиётшиносии точики баъди солдои 50-уми садаи XX пажудиши пайванддои адабии Шарку Гарб, ба вижа равшан намудани маком ва таъсири эчодиёти Фирдавсй, Саъдй, Хрфиз ва гайра ба адабиёти чадонй шуруъ шуд, ки дар ин род, чустучудои як идда пажудишгарон чашмрас аст. Солхои 70-уми садаи гузашта маколадои аввалин оид ба омузиши пайванддои адабии Ачаму Аврупо дар навиштадои X. Назирова "Сайри Хрфиз дар Англия", Г. Баракаева ва В.П.Демидчик "Заметки к переводам Хафиза" руйи чоп омаданд. Маколаву рисолахои В.П.Демидчик, В.Белан, В.Самад, Х.Шодикулов , М.Шадидй, Х.Назирова, Л.Малкина, А.Давронов, Ш. Мамадамбарова ва дигарон дар пажудиши падлудои гуногуни пайванддои адабии халки точик ва баррасй намудани макоми классикони адабиёти форсии точикй, ба монанди Фирдавсй, Мавлавй, Саъдй, Хофиз ва дигарон ба адабиёту фарданги миллатдои дигар садми арзанда доранд.
Дар замони шуравй адибони кишвардои собик Иттифоки шуравиро на факат робитадои адабй, балки дар густариши дустии байни миллатдо ва сулди чвдонй садмгузоранд. Махсусан, хидмати Н.С. Тихонов ва М. Турсунзода, назар ба дигар муосиронашон дар робитадои точику рус, ки самимияти карини ин ду танро ифода менамояд,назаррас мебошад. Н.С. Тихонов ва М. Турсунзода ба хотири дифоъ аз осоиштагии кишвардои Шарк бордо аз минбардои баланди конгрессдои чадонй баромад намудаанд.
Вокеан, шоири барчастаи рус дар адди Шуравй, яке аз бузургтарин ходими сиёсй ва фаъоли чомеаи шадрвандй Николай Семенович Тихонов умри дароз ва гайриоддиро сипарй кардааст. Номбурда 3 - юми декабри соли 1896 дар оилаи дунарманди петербургй таваллуд ёфтааст. Николай
Тихонов, ки мехост мудаккики таърих ва бостоншинос бошад, дар Раёсати дарбй ба кор шуруъ кард ва чун дар чанги якуми чадонй даждадсола буд, пас дар он иштирок намуд.Ачиб ин аст, ки Тихонов дар хонае таваллуд ёфт, ки он чо Пушкин, Гогол ва Герсен рафТу омад доштанд.Н.С. Тихонов дар синни 14 - солагй ба навиштани шеър огоз мекунад. Нахустин шеъри у «Дар марги Лев Толстой» соли 1910 эчод гардидааст. Дар соли 1922 яке аз достондои маъруфи Тихонов аз чоп баромад, ки «Урда» ном дошт. Мунаккидон услуби шеърнависии Тихоновро бештар ба Александр Блок монанд намудаанд. Дар таърихи назми шуравии рус Н. Тихонов бо достощои нав ба мисли «Роддо», «Киров бо мо» ва амсоли индо ворид мешавад.
Тихонов шоире буд, ки дамаи зинадои вокеанигорй дар осори у тачассум ёфта, масъалаи иртиботи фарду чамъият дар манзумадояш эдсос мешаванд. Назми Тихонов комилан зудуроти мустакили адабиёти асри XX мадсуб мешавад ва густариши ин навъи адабиёт ба ду фарданги мусоид алокамандй дошта, низоми бадеии ашъори шоир низ мадз аз дамин ду чараён сарчашма гирифтааст. Ин чараёндо реализм ва рамантизм мебошанд. Махсусиятдои эчодии услуби шеърии Тихонов аз дамин чараёндо шакл гирифтааст. Давраи аввали эчодиёти шоир (1915-1923) бо тасвири он дасосияти у дар замони инкилобй шуруъ мешавад. У ру ба руи замонаш гом нидода, мавкеи хешро дар даракатдои ичтимоии умумимиллй мечуст ва макоми худро интихоб менамуд. Достондои Тихонов дар бораи замони муосир намунаи густурдаи жанри эпикй дар он замон мебошад. Хамин гуна давраи дуюми инкишоф дар эчодиёти шоир OFOз меёбад. Ин давра аз ду чониб моро ба худ чалб менамояд. Аз як тараф, таблиFи чомеаи шадрвандй ва аз чониби дигар, бархе аз омилдои будронии достондо ва мухолифати дар ду чониб боис мешаванд, ки бадеият дар ашъори шоир рушд намояд. Дар адабиёти он давра таFЙирхурии чомеа ва инсони олами нав аз омилдои натичадои инкилоб дар мамлакат мадсуб мешуд. Бинобар ин, мушкилии асосии Тихонов низ дар кадрамони замони нав буд ва у ин кадрамонро мечуст.
Иртиботи Н.Тихонов бо кишвардои Шарк на факат дар доираи робитадои адабй сурат мегирифт, балки ин робитадо дар заминаи фаъолияти чамъиятии Н.Тихонов ба назар мерасад. Алалхусус, Н.Тихонов бо шоири тавонои точик Мирзо Турсунзода дар роибитадои кавй ва дустй карор дошт. Мирзо Турсунзода дар мавриди робитадои шоири рус дар пешсухани асардои мунтахаби шоир бо забони точикй чунин меорад: «Тихонов дам ба даёти халкдои Шарк ба як тарэи табий пайванд гаштааст.Ман дамроди Николай Тихонов ба мамлакатдои Шарк сафар кардаам, ки ин барои ман хушбахтй буд. Мо соли 1949 аввалин бор ба Покистон сафар карда будем ва ин дар лавди хотир накш бастааст.» [1, с.257].
Турсунзода дар бораи Тихонов бо самимияти зиёде ёд мекунад ва даячону эдсосашро аз хонада пиндон намедораду ошкор баён месозад, ки "Чунон ки кас тавлиди рузро дар оруши кудсорон ё худ берун задани нахустин катрадои обро аз чашма бо изтиробу даячон мушодида мекунад, ман бо камоли изтиробу даячон эчоди уро, афкори эчодии уро, шеърдои уро, ки дар дузури ман тавлид меёфтанд, мушодида мекардам.Мо дар кулбаи гилине андаруни дараи тангу торик менишастем. Моди декабр, шаби ялдои зимистон буд. Дар гунбади осмон ситорадо дурахшон ва дар гирду пешамон чашмонн гургон низ ба мисоли ситорадо медурахшиданд.Николай Семёнович оташи оташдонро тит мекард ва аз он чо шарорадои кабудтоб часарросзанон ба чадор тараф пош мехурданд. Шарорадо ба дастони у, ба руи бурё мерехтанд. У дамчунон бо оташков оташро тит мекард. Оташ ба ду чараён таксим мешуд. Сипас мо бар бордондо дароз кашидем, Тихонов чизе менавишт.» [2, с. 10].
Тихонов Николай Семенович шоири рус , ки аз соли 1949 раиси димояи сулд дар собик шуравй ва аъзои Шурои сулди умумичадонй буд, бо Мирзо Турсунзода дамраъй мекард. Н.Тихонов низ хотирадо дар мавриди Мирзо Турсунзода дорад ва дар ин хотира роддои фаъолияти эчодии шоирро матрад намудааст. Н. Тихонов шеърдои ба Хиндустон бахшидашудаи Турсунзодаро кайд намуда, ба он бадои баланд додааст. Силсилаи шеърдои шоир бо номи «Киссаи Хиндустон» дануз дар солдои баъдичангй машдур гардид ва бе сабаб Турсунзода мадз барои дамин ашъор бо чоизаи давлатии собикк шуравй сарфароз гардида буд.Н. Тихонов дар ин хотира чунин ишора кардааст: «Дар шеърдои бахшида ба Осиё офаридаи шоир дакикати талхи дар давоми асрдо истисмору шиканча кашидани ин халкдо инъикос шудааст... Дар замини Осиёи кудан шоир ба сифати сайёди туфайлие кадам назадааст, балки вай ба ин чо чун мамлакати озоде омада буд, ки дасти ёрй ба халкдои дамсоя дароз мекунад ва такдири драмавии ондоро бо тамоми амикиаш мефадмад»[3, с. 10].
Тихонов ба дунари воизии Турсунзода эътимод дошт ва зимнан меорад, ки «Мирзо Турсунзода нотики шуълаваре буд.Овози у дар бисёр шадрдои Осиё, Европа ва Африко танинандоз гардида аст. Уро дар минбари конгрессу конфренсиядои байналхалкй дар хаймаи бодиянишинон ва касри рочадо дар кулбаи бамбукй ва хонаи гилин дар судбати дедконони хорича ва дар садрои дои колхозии мамлакат дидаанд^>[3, с. 19].
Тихонов дар мавриди интишор ва тарчимаи ашъори Турсунзода ба забони русй кушишдо зиёде намудааст. Пайваста дар ин маврид аз адволи шоирони мутарчим огодй меёфт. Мавзуи ашъори
Мирзо Турсунзода аз диди Тихонов мутобики замон буд. Тихонов шеъри Тара Чандриро, бахусус кайд намуда, онро бедамто мешуморад ва мутмаин аст, ки мадорати шоир дар ин шеър хеле олй инъикос ёфтааст. Ба акидаи Николай Тихонов яке аз мушкилидои асосии Шарк нобаробаридои занону духтарон будааст ва на тандо у бо Турсунзода, балки тамоми инсондои худогод образи зани озоди ин минтакаро эчод намудаанд. Шояд аз дамин хотир аст, ки шоири шуравй чидати бадогузории ашъори безаволи Мирзо Турсунзода мегуяд: «Мо, шоирони советй, Мирзо Турсунзодаро наFЗ мешинохтем ва самимона дуст медоштем. Шоирони мутарчим хеле меднат ба сарф оварданд, то ки ба хонандаи рус асардои уро пурра ва дакконй дастрас намоянд» [3, с. 19].
Дар хонаи Мирзо Турсунзода, ки дар айни замон осорхонаи Мирзо Турсунзода гардидааст, медмондои зиёде чамъ меомаданд.Расул Гамзатов ,шоири дошстонй, дар мавриди дузур доштани то панчод медмон дар хонаи устод ёдовар гардида, менависад, ки «Дар дамин хона Нозим Хикмату Николай Тихонов, Файз Адмад Файз ва бисёр касон шеър хондаанд [4, с. 43].
Дар баррасии ашъори Н.Тихонов мактубдои у ба шоир Мирзо Турсунзода адамияти барчастаро содиб дастанд ва яке аз сарчашмадои иртибот байни Тихонов ва Турсунзода мукотиботи ондост. Мадз дар мактубдои худ Н. Тихонов самимияти худро нисбат ба шоири точик издор доштааст.Мактубе, ки ба Мирзо Турсунзода аз 10 феврали соли 1955 иншо намудааст, Николай Тихонов чунин мурочиат намудааст: «Дуст, бародар ва дофизи бузурги Точикистон, Турсунзодаи гиромй.» Дар ин мактуб Николай Тихонов бо вачди зиёд арз менамояд, ки хеле хушнуд аст, ки аз Сталинобод, кишваре , ки орзуяш мекард, телеграмма гирифтааст.
Дар мактубе, ки шоир дар санаи 15 - уми ноябри соли 1962 ба Турсунзода ирсол намудааст, хурсандии хешро пиндон накарда, бо дамакидаи худ мефахрад ва дар огози мактуб чунин менависад: «Ба дусти азизу гиромй, дамради заминии ман,Мирзо Турсунзодани начиб- аз самими калб бо дарёфти чоизаи ба номи Рудакй муорак мегуям.Ин чоизаи бузург дакки туст.Ту хидматкардай ва бо карзи худ , дар робита бо фаъолияти шоиронат ба хотири шарафи Ватан ... Ман мамнунам, чунки бо дамродии ту руздои наздик ба Шурои умумичадонии сулд ба сафар мебароям...». Дар мактубдо шоирон мушкилидои асосии шеъри муосирро ифшо намуда, барои рушди он чадд кардаанд [5].
Мактуби дигари Тихонов Н. аз 18 марти соли 1971 чидати нашри ашъори шоирони чавони точик бо забони русй ибрози андеша намуда, муаллиф дар он майли хешро нисбат ба баргузории чашнвораи Турсунзода дар Маскав баён медорад: «Ман фадмидам, ки чашнвораи ту бо дар назардошти шаби эчодии ту дар Маскав тобистони дамин сол баргузор мешавад ва ман барои родбарй кардан ин чашнвораро розй шудам. Агар ту мукобил набошй, ман хеле хушдол мешудам, ки ин чашнро родбарй кунам. Минатдориямро ба ту издор мекунам барои таваччуде, ки суратдоро дар чашни 1100 - солагии Рудакй фиристодй. Хурсандам, ки дар ин нома медрубонии хешро нисбат ба ту ва адли оилаат бори дигар зикр мекунам. Бародарона дар OFуш мегирамат ва хушбахтиятро ходонам. То боздид дар Маскав.Николай Тихонови ту «.[5].
Дар худи дамин мактуб Н.Тихонов тазакур менамояд, ки « Ман ходиши туро дар бораи навиштани сухани мукаддимавй ба шоирони чавони точик, ки дар мачмуаи шеърдои «Китоби садаргодй»(«Утреняя книга») нашр мегардад, навиштам.Ин мукаддимаро навиштам ва ба намояндаи адабиёти точик дар Точикистон Шавкат Ниёзй ирсол намудам, ки у гуфт, ки такдири минбаъдаи ин мачмуа ба дасти у супорида шудааст.Ман бовар дорам, ки ин пешсухан сухани ифтитодии шоирони чавон дар шабнишинй ходад гашт.» [5].
Дар охири мактуб саммияти зиёде нисбати хонаводаи устод Мирзо Турсунзода ифода гардидааст. Чунин мукотибот маънои онро дорад, ки Тихонов Н. ба дустии на факат ду нафар шоир , балки ба каробати ин ду миллат ,яъне русу точик итминони калон доштанд.
Вокеан, мактуб модияти ёддоштй дошта, барои робитадои адибон маводи бедтарин мадсуб мегарданд, зеро он чиз дар он иброз мегардад, адибон бевосита худ шодид дастанд ва аз он ки руйи коFаз бокй мемонанд, тавсифкунандаи вазъи замон ва авзоъи адибон мебошад. Дар он дамаи мушоидаю андешадои муаллифон дар мавриди замон ва чомеа ифода мегарданд. Номадо барои омузиши зиндагии адибон кумаки зиёде мерасонанд. Аз мукотибаи М. Турсунзода ва Н.Тихонов бармеояд ки ин ду адиб дар доираи мактубдои худ рочеъ ба густариши пайванди адабй ва тарбияи адибони чавон бештар андешаронй намудаанд.Турсунзода ва Тихонов аз шоироне буданд, ки барои тадкими сулд дар сайёра саъю талош менамуданд ва деч год нисбати миллати дигаре гаразе надоштаанд ва ин ду шоир дар калби ду миллат бо дили бузурги худ то абад метабанд.
АДАБИЁТ
1. Турсунзода М. Бахти безавол.//Осори адабй -танкидй Чщци сеюм.-Душанбе Ирфон, 1979 - 432 с.
2. Турсунзода М.Тинати марди рус.//Тихонов Н. Асардои мунтахаб.-Душанбе Ирофон,1976 - 272 с.
3. Тихонов Н. Мирзо Турсунзода Васлгари дилдо. (Хотирадо дар бораи Мирзо Турсунзода.Мураттиб Х.Отахонова.).-Душанбу, Ирфон, 1981 - 216 с.
4. Гамзатов Р. Гулбош шоир Васлгари дилдо. (Хотирадо дар бораи Мирзо Турсунзода. Мураттиб Х.Отахонова.).-
«Душанбу, Ирфон, 1981 - 216 с.
5. Макгубот.тадш раками 9. Хазинаи осорхонаи Мирзо Турсунзода.
ИСКРЕННОСТЬ В ПЕРЕПИСКЕ ДВУХ СТИХОВ
Литературные взаимосвязи имеют разные факторы и связаны с культурным развитием мира. Влияние другой литературы нации недостаточно для современной литературы. Первое знакомство русских с литературой. Востока, в том числе таджикско-персидской литературы началось с французских переводов и путевых заметки русских путешественников. Наилучший пример русско-персидских литературных связей в истории культуры и цивилизации это многовековая история взаимосвязы Литературно наследие древних писателей - уникальная особенность мировой цивилизации, которая оказывает влияние на современную литературу. Мировая литературная взаимосвязь отражает историю отношения разных национальностей и на основе исторические событии проявляет разные формы. С двадцатого века таджикская и русская литературные связь развиваются стремительно. Важнейшая тема данной статьи определяется двумя направлениями: в первую очередь, разнообразными работами, а затем комплексными заслугами Н. С. Тихонова и М. Турсунзода в развитии и становлении советской многонациональной литературы, В связи с этим, в новый исторический путь исследования, значение переписки поэтов важно для изучения литературных взаимосвязи советских времён.
Ключевые слова: Восток, Запад, литературоведение, письмо, взаимосвязи, произведение, литераторы, разногласия, политические мышление, мир, война, союз, путешествия, личный стиль, поэт, свобода, положение, случи, реальное.
SINCERITY IN THE CORRESPONDENCE OF TWO VERSES
Literary relationships have differentfactors and are associated with the cultural development of the world. The influence of other literature of the nation is not enough for modern literature. Russian first acquaintance with the literature of the East, including Tajik-Persian literature began with the French translation and travel notes of Russian travelers. The best example of the Russian-Persian literary relations in the history ofculture and civilization is a long history of interrelations of the Literary heritage of ancient writers - a unique feature of world civilization, which has influenced modern literature. The world literary interrelation reflects the history of the attitude ofdifferent nationalities and on the basis of historical events shows different forms. Since the twentieth century, Tajik and Russian literary ties have been developing. The most important topic of this article was determined by two directions: first of all, a variety of works, and then a complex merit N. S. Tikhonov and M. Tursunzoda in the development andformation ofSoviet multinational literature. In this regard, in a new historical way, the study of the importance of the correspondence of poets is important for the study of the literary relationship of secular times.
Keywords: East, West, literary studies, writing, interrelations, work, writers, disagreements, political thinking, peace, war, Union, travel, personal style, poet, freedom, situation, case, real.
Сведения об авторе:
Киромиддинов Зиёрат - аспирант второго курс кафедры теории литературы Таджикского государственного университета им. Сотима Улугзода, Тел: (+992) 988511228
About the autor:
Kiromiddinov Ziyorat - Graduate Student of the Second Course of the Department of Literature Theory of the Tajik State University named after Sotima Ulugzoda, Tel. (+992) 988511228
АНТУАН ГАЛЛАН ВА АДАБИЁТИ ШАРЦ Мухиддинов Т.Ш.
Донишго^и давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С. Айнй
Адиби маъруфи олмон, яке аз нобигадои адабиёти чадон, донандаи хуби тамаддуни Шарку Гарб Иоданг Гёте дануз дар асри 18 чунин гуфта буд: «Хар кй худ ва дигаронро бишиносад, дигар бад- ин нукта пай барад, ки аз ин пас Шарку Гарб чудо наметавонанд зист. Дерест, ки ман дар олами андеша миёни Машрику Магриб род месипарам. Кош радсипорони вокей низ ба сафар бархезанд ва Шаркро бо Гарб наздик кунанд» «[4:75].
Таърих гувод аст,ки суханварони Шарк дар бунёди илму фарданг ва адабиёти чадонй садми босазое гузоштаанд. Тачрибаи таърихй, маданй ва махсусан адабии халкдо дар тули асрдо нишон дод, ки халку миллатдои дунё дар деч давру замон аз дам чудо ва дар алодидагй зиндагй накардаанд. Аз ин чост, ки деч як адабиёт, аз чумла адабиёти бузурги халку миллатдои нуфузан зиёд дам беробита бо адабиёту маданияти халкдои дигар ташаккул ва такомул наёфтааст.
Шарк бо адабиёти бойу рангини худ тули карндо ташнагони илму адабро аз чашмадои файзбори худ сероб кардааст. Дар илми адабиётшиносии точик баъди солдои 50- уми садаи бистум пажудиши
