Научная статья на тему 'ЎҚИШ САВОДХОНЛИГИГА ҚЎЙИЛАЁТГАН ЗАМОНАВИЙ ТАЛАБЛАР (PIRLS ХАЛҚАРО БАҲОЛАШ ТАДҚИҚОТЛАРИ МИСОЛИДА)'

ЎҚИШ САВОДХОНЛИГИГА ҚЎЙИЛАЁТГАН ЗАМОНАВИЙ ТАЛАБЛАР (PIRLS ХАЛҚАРО БАҲОЛАШ ТАДҚИҚОТЛАРИ МИСОЛИДА) Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

117
16
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
PIRLS халқаро баҳолаш дастури / ўқитувчи ва ўқувчилар фаолияти / хорижий тажрибалар / таълим сифатини баҳолаш / ўқиш саводхонлигини оширишда ижодкорлик. / Международная программа оценки PIRLS / деятельность преподавателей и студентов / зарубежный опыт / оценка качества образования / креативность в повышении читательской грамотности.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Сарвиноз Бахтиѐровна Аллаѐрова, Самариддин Баракаевич Қораев

Ушбу мақолада бошланғич синф ўқувчиларини PIRLS халқаро тадқиқотларига тайѐрлаш жарѐнлари ва уларни ўтказиш, матнлар билан ишлаш шунингдек, бу борада амалга оширилиши лозим бўлган ишлар ҳақида сўз боради.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

СОВРЕМЕННЫЕ ТРЕБОВАНИЯ К ГРАМОТНОСТИ ЧТЕНИЯ (ПРИМЕР ИССЛЕДОВАНИЯ МЕЖДУНАРОДНОЙ ОЦЕНКИ PIRLS)

В данной статье обсуждается процесс подготовки учащихся начальных классов к международным исследованиям PIRLS и их проведения, работы с текстами, а также работа, которую необходимо проделать в этом направлении.

Текст научной работы на тему «ЎҚИШ САВОДХОНЛИГИГА ҚЎЙИЛАЁТГАН ЗАМОНАВИЙ ТАЛАБЛАР (PIRLS ХАЛҚАРО БАҲОЛАШ ТАДҚИҚОТЛАРИ МИСОЛИДА)»

УЦИШ САВОДХОНЛИГИГА ЦУЙИЛАЁТГАН ЗАМОНАВИЙ ТАЛАБЛАР (PIRLS ХАЛЦАРО БА^ОЛАШ ТАДЦЩОТЛАРИ

МИСОЛИДА)

Сарвиноз Бахтиёровна Аллаёрова

Чирчик давлат педагогика институти магистранти

Самариддин Баракаевич Цораев

Чирчик давлат педагогика институти доценти

Аннотация: Ушбу маколада бошлангич синф укувчиларини PIRLS халкаро тадкикотларига тайёрлаш жарёнлари ва уларни утказиш, матнлар билан ишлаш шунингдек, бу борада амалга оширилиши лозим булган ишлар хакида суз боради.

Калит сузлар: PIRLS халкаро бахолаш дастури, укитувчи ва укувчилар фаолияти, хорижий тажрибалар, таълим сифатини бахолаш, укиш саводхонлигини оширишда ижодкорлик.

СОВРЕМЕННЫЕ ТРЕБОВАНИЯ К ГРАМОТНОСТИ ЧТЕНИЯ (ПРИМЕР ИССЛЕДОВАНИЯ МЕЖДУНАРОДНОЙ ОЦЕНКИ PIRLS)

Аннотация: В данной статье обсуждается процесс подготовки учащихся начальных классов к международным исследованиям PIRLS и их проведения, работы с текстами, а также работа, которую необходимо проделать в этом направлении.

Ключевые слова: Международная программа оценки PIRLS, деятельность преподавателей и студентов, зарубежный опыт, оценка качества образования, креативность в повышении читательской грамотности.

MODERN REQUIREMENTS FOR READING LITERACY (AN EXAMPLE OF PIRLS INTERNATIONAL ASSESSMENT RESEARCH)

Abstract: In this article, the issues of preparation of Primary School students for PIRLS international study and information about it, as well as the work that should be done in this regard, are also indicated.

Key words: PIRLS International Assessment Program, activities of teachers and students, foreign experiences, evaluation of the quality of education, creativity in improving reading literacy.

«Мамлакатимиз уз тараккиётининг янги даврига кадам куйган хозирги кунда Узбекистон Республикасини 2017-2021 йилларда ривожлантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича Хдракатлар стратегияси асосида барча сохаларда кенг куламли узгаришлар амалга оширилмокда. Ана шу ислохотларнинг муваффакияти, мамлакатимизнинг дунёдаги ривожланган, замонавий давлатлар каторидан муносиб урин эгаллаши, аввало, илм-фан ва таълим-тарбия сохасининг ривожи билан, бу борада бизнинг дунё микёсида ракобатдош була олишимиз билан узвий боглик...» -деган фикрларни айтиб утган эдилар Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев[1].

Таълим сифати ва самарадорлигини ошириш максадида хорижий илгор тажрибаларни урганиш, халкаро стандартлар талабларининг жорий этилиши мухим ахами ятга эга. Бу борада юртимизда куйилаётган амалий кадамларга халк таълими тизимида таълим сифатини бахолаш сохасидаги халкаро тадкикотларнинг ташкил этилиши тугрисида хукумат карорининг кабул килиниши Таълим сохасидаги ютукларни бахолаш халкаро ассотсиатсиясидек (IEA) нуфузли ташкилот билан хамкорлик алокаларининг йулга куйилишини мисол сифатида келтириш мумкин. Ушбу IEA ташкилоти 60 йилдан купрок вакт мобайнида таълимни киёсий урганиш сохасида етакчи ташкилот булиб келмокда [4]. Бу ташкилот таълим тизимида давлат сиёсати ва амалиётнинг таъсирини чукуррок урганиш максадида таълим сохасида кенг микёсли тадкикотлар олиб боради ва бу тадкикотлар таълим жараёнлари ва натижаларини куриб чикиб, таълим сифатига таъсир этувчи узаро боглик омилларни киёсий тахлил килади. Ушбу тадкикот юкори техник ва илмий талаблар асосида утказилади. Шунингдек, урганилаётган холатларнинг хусусиятидан келиб чикиб, амалий тадкикотлар билан бирга кузатув каби самарали усуллардан хам фойдаланилади [3].

PIRLS - бошлангич синф укувчиларининг матнни укиб тушуниш даражасини бахолаш буйича халкаро тадкикот дастуридир. Бошкача килиб айтганда, бошлангич синф укувчиларининг укиб тушуниш куникмаларини кай даражада ривожланганлиги хакидаги маълумотларни халкаро микёсда таккослаш имконини берадиган, укиш ва укитишни яхшилаш учун таълим сохасидаги давлат сиёсатига оид маълумотларни такдим этадиган йирик халкаро бахолаш дастуридир. Шунингдек ушбу PIRLS тадкикоти ёш укувчилар томонидан мактабда ва мактабдан ташкарида таълим олишнинг катта кисмини ташкил этувчи, яъни бадиий тажриба орттириш, маълумот олиш ва ундан фойдаланиш

куникмаларини бахолаш каби иккита кенг камровли максадларни ифодалайди. 2016 йилда тадкикотга Россия Федерациясининг 42 та худудидан 206 та умумий урта таълим мактаби ва 4577 та бошлангич синф укувчилари жалб этилган булиб, тадкикот натижаларига кура Россия Федеррацияи дунё буйича биринчи уринни эгаллаган.

Укиш саводхонлиги укувчиларнинг илмий ва шахсий муваффакиятини усиши учун асос булиб хизмат килади, шунингдек, PIRLS таълим сохасида олиб борилаётган сиёсатнинг муваффакиятга таъсирини бахолаш учун кимматли восита хисобланади [2]. Укиш саводхонлиги -жамият томонидан талаб килинадиган ва инсон томонидан кадрланадиган ёзма тилнинг шаклларини идрок этиш ва амалиётда куллай олиш , шунингдек, матнлардан турли шаклларда маъно хосил кила олиш кобилияти хамдир. Укувчининг матн билан ишлаши жараёнида укувчи ва матн орасидаги мулокот оркали (шунинг учун хам бу жараён интерактив дейилади) укувчи маънони яратади (шунинг учун хам бу жараён конструктив инглизча «construct» - яратмок дейилади). Укувчи бу жараённинг фаол катнашувчиси булиб, маъно яратади, матн устида мушохада юритади ва самарали укиш стратегияларини онгли равишда танлаб куллайди. Х,ар бир матн тури одатий шакл ва коидаларга амал килган холда укувчига матнни шархлашга ёрдам беради. Х,ар кандай матн турли шаклга эга булиши мумкин. Булар анъанавий китоблар, журналлар, хужжатлар ва газеталар, шунингдек, ракамли куринишдаги ёзма шаклларни хам уз ичига олади [4;5]. Бугунги кунда айнан таълим тизимида ушбу тадкикотларни янада ривожлантириш максадида таълим кластерига асосланган узаро интеграциялашган таълим турларини татбик килиш зарур. Замонавий талаблар, тизимдаги муаммолар ва уларни хал килишда таълим ва фан уртасидаги таркоклик бугунги кунда узлуксиз педагогик таълимни кластер ривожланиш моделига утказиш заруратини такозо этмокда.

Укувчиларни ижодий изланиш, фаоллик, эркин фикр юритишга йуналтирувчи таълим шакли, метод ва воситаларининг тугри танланиши дарс жараёнини самарали, кизикарли, бахс-мунозараларга бой булиши, ижодий тортишувларнинг юзага келишига туртки беради. Педагогик технологиялардан мажбуран фойдаланиш мумкин эмас. Аксинча, тажрибали педагоглар томонидан асосланган ёки улар томонидан кулланилаётган илгор технологиялардан максадга мувофик фойдаланиш билан бирга, уларни ижодий ривожлантириш максадга мувофикдир.

REFERENCES

1. "Халкаро тадкикотларда бошлангич синф укувчиларининг укиш саводхонлигини бахолаш" (Бошлангич синф укитувчилари, методистлар ва соха мутахассислари учун методик кулланма). Таълим инспекцияси хузуридаги Таълим сифатини бахолаш буйича халкаро тадкикотларни амалга ошириш миллий маркази. Тошкент, 2019 йил. 92 б.

2. Кузнецова М. И. " PIRLS 2021 халкаро солиштирма тадкикоти доирасида укиш саводхонлигини шакллантиришнинг узига хос хусусиятлари". Таълимни ривожлантириш стратегиялари институти. Москва 2020й.

3. Koraev S.B., Kurbonova M.F. "Problems and ways to improve student learning competencies in primary education". Academic research in educational sciences, Tashkent, 2020. Volume 1, ISSUE 4, pp 795-801.

4 Qorayev .B., Allayorova S.B. "Xalqaro dastur talabalari asosida innovatsion ta'lim muhitini yaratish". Fan, ta'lim va amaliyot integratsiyasi 2021 й. ISSN: 2181-1776 132-137 b.

5. Qorayev .B., Allayorova S.B. "Boshlang'ich sinf o'quvchilarini pirls xalqaro baholash dasturi tizimiga tayyorlash jarayonini takomillashtirish masalalari" Academic research in educational sciences, 2021й. 2(2), 443-448 b.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.