Научная статья на тему 'ҚИСҚА МАСОФАГА ЮГУРИШДА СТАРТДАН ЧИҚИШ ФАЗАСИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРУВЧИ ВОСИТАЛАР'

ҚИСҚА МАСОФАГА ЮГУРИШДА СТАРТДАН ЧИҚИШ ФАЗАСИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРУВЧИ ВОСИТАЛАР Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

804
32
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
қисқа масофа / югуриш / старт / чиқиш фазаси / такомиллаштирув / воситалар

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Т. Р. Расулова, А. Е. Абдурахимов, О. К. Худойберганов

Мамлакатимизда енгил атлетиканинг қисқа масофага югуриш тури алоҳида эьтибор талаб қиладиган турлардан бири эканлигини спортчиларимизнинг мусобақаларда қайд этаѐтган натижаларидан кўришимиз мумкин.Спринтерлик техникасидаги хатоликлар ҳамда мусобақалашув фаолиятининг барқарор эмаслиги тасодиф эмас. Нотўғри ташкил этилган машғулот жараѐни спортчини керагидан ортиқ куч сарфлашига, қийин тўғирланадиган хатоларни туғилишига, ўқув-машғулот жараѐнининг самарадорлилигини пасайишига олиб келади

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам о Земле и смежным экологическим наукам , автор научной работы — Т. Р. Расулова, А. Е. Абдурахимов, О. К. Худойберганов

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ҚИСҚА МАСОФАГА ЮГУРИШДА СТАРТДАН ЧИҚИШ ФАЗАСИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРУВЧИ ВОСИТАЛАР»

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-1422-1428

КИС^А МАСОФАГА ЮГУРИШДА СТАРТДАН ЧЩИШ ФАЗАСИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРУВЧИ ВОСИТАЛАР

Т. Р. Расулова

Узбекистан давлат жисмоний тарбия ва спорт университети катта укитувчиси

А. Е. Абдурахимов

Узбекистан давлат жисмоний тарбия ва спорт университети укитувчиси

О. К. Худойберганов

Узбекистан давлат жисмоний тарбия ва спорт университети укитувчиси

АННОТАЦИЯ

Мамлакатимизда енгил атлетиканинг киска масофага югуриш тури алохида эьтибор талаб киладиган турлардан бири эканлигини спортчиларимизнинг мусобакаларда кайд этаётган натижаларидан куришимиз мумкин.Спринтерлик техникасидаги хатоликлар хамда мусобакалашув фаолиятининг баркарор эмаслиги тасодиф эмас. Нотугри ташкил этилган машгулот жараёни спортчини керагидан ортик куч сарфлашига, кийин тугирланадиган хатоларни тугилишига, укув-машгулот жараёнининг самарадорлилигини пасайишига олиб келади. [3]

Калит сузлар: киска масофа, югуриш, старт, чикиш фазаси, такомиллаштирув, воситалар

КИРИШ

Спринтерларнинг мусобака олди тайёргарлиги жуда мураккаб жараён булиб, мураббий ва спортчидан пухта уйланган тайёргарлик режасини талаб этади.

Юкоридаги камчиликларни бартараф этиш ва бунинг натижаси уларок, мамлакатимиз спортчиларини жахон ареналаридаги мавкеини юксалтириш максадида машгулот жараёнида махсус жисмоний тайёргарликни, техник ва тактик таёргарликни такомиллаштиришга йуналтирилган янги замонавий воситаларни куллаш яхши самара бериши шубхасиз.

Тадкикотнинг ишининг максади.Спринтерлар тайёргарлигида стартдан чикиш фазасини такомиллаштириш воситалари куллаш оркали натижаларини юксалтириш.

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-1422-1428

Тадкикот ишининг объекти.УзДЖТСУ енгил атлетика ихтисослиги талабала-спринтерларининг машгулотлар жараёни.

АДАБИЁТЛАР ТАХДИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Тадкикрт ишининг предмети.Спринтерлар тайёргарлигида стартдан чикиш фазасини такомиллаштиришнинг самарали воситалари.

Тадкикот ишининг вазифалари.

- мавзуга оид илмий адабиётларни урганиш ва тахлил килиш;

- спринтерларининг тайёргарлик даражасини урганиш;

- урганилган маълумотларга асосланиб, спринтерларни стартдан чикиш фазасини такомиллаштириш воситалари ишлаб чикиш ва самарадорлигини амалда куллаш.

Тадкикот натижалари ва уни мух,окамаси. Киска масофага югуриш-циклик машклардан иборат булиб, масофани биринчи ярмини маскимал тезликда югуриш шарти билан югуриш масофасини иккинчи ярмини биринчисиданда тезрок босиб утиш хдракатларини самарали амалга оширишга айтилади. [2]

Спринтерлардан юкори даражадаги югуриш тезлиги, тезкор-чидамлилик, портловчи куч каби жисмоний сифатлар талаб килинади.

Киска масофага югуриш 4 та фазадан иборат, булар:-стартдан чикиш, старт тезланиши, масофа буйлаб югуриш, маррага кириш. Киска масофага югуришда яхши натижага эришиш, бу фазаларни самарали югуриб утишга бевосита боглик хдсобланади. Спортчи стартдан чикишни кай даражада махоратли амалга оширса, натижа шунчалик юкори булади. Яьни, киска масофага югуришда стартдан чикиш фазаси жуда катта ахдмият касб этади.

НАТИЖАЛАР ВА МУ^ОКАМА

Киска масофага югуришда старт берувчининг сигналига реаксия килиш вакти жуда мухдм, чунки бу вакт умумий югуриш натижасига киради. Шу сабабли у киска масофаларга югурувчиларнинг тайёргарлиги асосига киритилиши зарур, боз устига, масофа канча киска булса, реаксия вактини такомиллаштиришга шунча купрок вакт ажратиш лозим.

Спортчининг акустик сигналга реаксияси куйидаги омилларга боглик:

1) сигналжадаллигига;

2) нафас олиш ритмига;

3) дастлабки бадан киздириш машкларига;

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-1422-1428

4) спортчининг ёши ва жинсига (куп холларда эркаклар яхширок реаксия киладилар);

5) масофа узунлигига;

6) атлетнинг спорт стажига.

Стартдаги харакатлар кандай кетма-кетликда амалга оширилишини хамда стартда вактни тежаб колишнинг мумкин булган захираси кандай эканлигини аниклаш жуда мухим. Старт берувчининг ук узиши харакатларни бошлаш учун сигнал булиб хизмат килади, лекин харакатлар бошлангунга кадар хар бир спортчи учун маълум бир вакт утади. Бу харакат реаксиясининг латент даври деб аталади (РВ - реаксия вакти).

Маълумки, хаво мухитида товуш тезлиги тахминан 340 м/с га тенг. Шундай килиб, агар старт берувчи старт чизигидан тахминан 15 м нарида турган булса, товуш тулкинлари стартда турганларга 0.05 сек дан сунг йетиб келади. Товуш тулкинларининг таркалиши, механик тебранишларнинг асаб импулсига жунатилиш, буйрук манзилини излаб топиш, асаб импулсини утказиш ва мушак толаларининг фаол фаолиятини бошлаб юбориш - харакат реаксияси латент даврининг соддалаштирилган мазмуни шундай. У малакали спортчиларда 0.09-0.11 сек ни ташкил килади[1].

Шу боисдан, биз тажрибага олинган спринтерларни тайёргарлигида куйидаги стартдан чикиш фазасини такомиллаштирувчи самарали воситалар кулладик (1-жадвал).

1-жадвал

Спринтерларнинг стартдан чикиш фазаси техникасини такомиллаштириш

воситалари

Машкни йуналтирилга нлиги Машк мазмуни Меьёри Т.У.К

Старт реакциясини ривожлантири шга каратилган "Дреблинг" машки бажарган холда сигналда бир кадам ташлаш ва жойига кайтиш. 6 х15 сек Тренер-инструкторлар ёки жамоадошлари хуштак билан спортчи атрофида жойлашишади. Спортчи ва улар орасидаги масофа 1.5-2м.

1 мин

Стартда н чикишда портлаш кучини Жуфт оёкда резинадан сакраш. 6 х30 та Резина устунларга богланган. Спортчининг белидан хам иккита устунга тортилган резина богланган.

2 мин

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-1422-1428

pHBO^naHTHpn mra KaparnnraH. ffiraHra öunaH yTHpuö Typuö, WKopura caKpam. 5 x8 Ta fflTaHraHHHr HKKana tomohh öunaH pe3HHa apKOH öunaH cnopTHHHHHr oeK- naH^a öyrHMH ynaHraH, oeK naH^a öyrHMH öunaH TaaHH x^m pe3HHa apKOH öunaH TyTamTHpunraH.

3 MHH

CnpHHTepnap ÖHnaH 4 OH gaBOMHga OHHÖ öopHnraH MamrynoTnapga KyÖHgarH BocHTanapgaH x^M ^oöganaHHngH. KyÖHgarH ^agBanga Ta^pHÖagaH ongHHrn Ba KeÖHHrH HaTH^anapHH Ba ynapHH ycnm KypcaTKHHHHH KypHm MyMKHH(2-^agBan).

2-^agBan

^HC^a Maco^ara rorypyBHHnapHHHr Ta^pHÖagaH ongHHrH Ba KeÖHHrH ypTana

Hara^anapH Ba ynapHHHr ycnrn KypcaTKHHnapH

Tecraap nacT KH cTapTgaH 100m ra wrypHm, ceK Mr ypHÖ KenHÖ 30m Maco^ara wrypHm, ceK Typr aH ^oögaH y3yHHHKKa caKpam, cm TyngHpMa TynHH nacTgaH-ongHHra ynoKTHpHm (3 Kr), M

Ta^pHÖaga h ongHHru HaTH^anapHHHr ypTana KypcaTKHHH. 13.2 4.1 228 11.40

Ta^puöaga h KeHHHru HaTH^anapHHHr ypTana KypcaTKHHH. 12.6 3.8 245 12.60

Ta^puöaga h ongHHrH Ba KeÖHHrH Hara^anap opacHgarH 0.6 0.3 17 1.20

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-1422-1428

% 4.5 7.3 7.4 10.5

хисобида усиш

курсаткичи.

ХУЛОСА

Тажриба гурухига жалб этилган 14 нафардан спортчиларда биз томнимиздан ишлаб чикилган стартдан чикиш фазасини такомиллаштирувчи машгулот воситалари кулланилди. Назорат гурухи эса аньанавий машгулот режаси буйича шугулланди. Тадкикотдан кейин тажриба гурухида усиш курсаткичи, назорат гурухига Караганда анча яхши булганини куриш мумкин. Утказилган тажрибадан куйидаги хулосалар олинди:

- Пастки стартдан 100м га югуриш вакти тажрибадан кейин 4.5 % га;

- Югуриб келиб 30м масофага югуриш вакти 7.3 % га;

- Турган жойдан узунликка сакраш курсаткичи 7.4 % га;

- 3 кг.ли тулдирма тупни пастдан-олдинга улоктириш курсаткичи 10.5 % га яхшиланди.

REFERENCES

1. Узбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 5 мартдаги ПФ-5368-сонли фармони "Жисмоний тарбия ва спорт сохасида давлат бошкаруви тизимини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида"ги Фармони. (Халк Сузи. 2018 йил 5- март.)

2. Узбекистон Республикаси Президентининг ПФ 5924-сонли фармони "Узбекистон Республикасида жисмоний тарбия ва спортни янада такомиллаштириш ва оммалаштириш чора-тадбирлари тугрисида"ги. Фармони (Халк сузи 2020 йил 24-январ).

3. Узбекистон Республикаси Президентининг П^ 3031-сон карори "Жисмоний тарбия ва спортни янада ривожлантириш чора тадбирлари тугрисида"ги (Халк сузи 3 июн 2017 йил)

4. Farkhodovich, I. B. (2020). Development of balance in young kayakers in the initial stage of training. European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences, 8(2), 66-70.

5. Жумаев, А. Т. (2020). Янги даврда спортнинг ижтимоийлаштирувчи мавкеи. Мугаллим уэм узликсиз билимлендириу,(1), 159-164.

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-1422-1428

6. HmoHKynoB, M. Y., & ^yMaeB, A. T. (2020). TatnHM ^apaeHHga 3aMOHaBHH negarorHK TexHonorH^napgaH ^oöganaHHm. negarorHKa Ba ncHxonorHaga HHHOBatrn,anap,(2), 584588.

7. Solizhonovich, M. R., Turdievich, Z. A., Bahromovich, J. A., & Erkinovna, K. M.

(2020). Features and application of the cluster method of its organizations in lessons in secondary school and higher pedagogical institutions. International Journal on Integrated Education, 3(3), 90-94.

8. KppaeB, c. E. (2021). npo^eccHOHan TatnHMga KacÖHÖ aManHÖ MamrynoTnap Ma3MyHH Ba yHH TaKOMHnnamTHpHm fiynnapH. Academic research in educational sciences, 2(4), 1573-1581.

9. Qorayev, S. B., & Janbayeva, M. S. (2021). Boshlang'ich sinf o'qish darslarida sinfdan tashqari ishlarni tashkil etish. Academic research in educational sciences, 2(4).

10. Adbujalilova, S. A., & Koraev, S. B. (2020). Tanaöanap hhmhh gyHeKapamHHH maKnnaHTHpHmga negarorHK TexHonorHanapHHHr ypHH. Academic research in educational sciences, (4).

11. Ma^TyHa, K., & CaMapHggHH, K. (2020). EomnaHFHH TatnHMga yKyBHHnapHHHr yKyB-ÖHHHm комneтeнцнaпapннн maKManrapHm. Academic research in educational sciences, (4).

12. Raxmanova, M. Q. (2020). Yoshlarda ijtimoiy-ma'naviy faollikni oshirishga bo'lgan ehtiyojlarni shakllantirish. Science and Education, 1(Special Issue 4).

13. Rakhmanova, M. K. (2017). Socialization and Categorization of Education content. Eastern European Scientific Journal, (5).

14. EsyöoBa, T. (2021). CypxoHgape BHnotfraga HHrHHKa TonanH naxTagaH WKopH xochh onHm arpoTexHHKacHHHHr pHBO^naHHmga mc HcTOMHHHHHr ^aonH^TH. Academic research in educational sciences, 2(4), 1802-1810.

15. ConHeB, H. P., ^aBHgoBa, K. P., MHÖnHKynoBa, ffl. C. K., & A3aMOBa, r. 3.

(2021). EHrHn araeTHKa cnopT TypHga MamFynoT Ba Mycoöa^a ^apaeHHHH öom^apHm TH3HMHHHHr TaxnHHH. Academic research in educational sciences, 2(Special Issue 1).

16. Azimov, Z. N. (2020). Research Of Training Loads On The Simulator" Concept-2. The Preparation Of Youth In Academic Rowing. The American Journal of Applied sciences, 2(11), 104-109.

17. Miryunusovna, Z. G. (2020). Selecting criterias of talented preschool children for the forming of sports reserve in swimming. European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences, 8(2).

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-1422-1428

18. Matnazarov, X. Y. (2020). Influencing factors for selecting effectiveness of talented swimmers on swimming sports. European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences, 8(3), 41-44.

19. Шукурова, С. С., Пулатова, М. Д., & Серебряков, В. В. (2021). Изменения показателей макроэлементов в крови у футболистов после физической нагрузки. Academic research in educational sciences, 2(Special Issue 1).

20. Хайдаров, М., Алламуратов, М., & Хайруллаева, Н. (2021). Сравнительная оценка физического состояния подростков 11 -16 лет с нарушением интеллекта. Academic research in educational sciences, 2(Special Issue 1).

21. Шукурова, С. С., Сейдалиева, Л. Д., & Шарипова, С. Н. (2021). Анализ гемодинамики игроков во время тренировочного процесса. Academic research in educational sciences, 2(Special Issue 1).

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.