CC BY
11
1нстытут псторьн у новым вымярэнн часу
У сучасных умовах фауыцтва I калектыу 1нстытута гюторьм НАН Беларус1 1мкнуцца актыуна разв1ваць 1навацыйны напрамак сваёй дзейнасц1: укараняць вын1к1 навуковых даследаванняу у пстарычную адукацыю I асвету, прапаганда-ваць г1сторыка-культурны вопыт I традыцы1 беларускага народа.
Кадзшьнща з Турава з выявай св. Георг1я. Канец XII — пачатак XIII стст.
Праца псторыкау наюроуваецца на са-цыяльную iнавацыйнасць, спалучэнне фундаментальных даследаванняу з практыкай, сувязь з жыццём грамадства. Яскравым сведчаннем гэтага з'яуляецца рэалiзацыя вучонымi iнстытута Дзяржау-най комплекснай праграмы навуковых даследаванняу на 2006—2010 гг. «Пс-торыя беларускай нацып, дзяржаунасц i культуры». Яна налiчвае 17 заданняу, пры гэтым наша установа ажыццяуляе каардынацыю i кантроль за аргаызацы-яй навуковых даследаванняу. На гэты час дасягнуты важныя i адметныя вынiкi.
Так, у ^стытуце паспяхова праведзена праца па стварэнн унiкальнай археа-лапчнай навукова-музейнай эксnазiцыi, якая была адкрыта у лiстаnадзе 2007 г. у час правядзення Першага з'езда вучо-ных Рэсnублiкi Беларусь. У ёй на аснове паглыбленай сiстэматызацыi археалапч-ных крынiц прадстаулена рэканструкцыя гiстарычнага працэсу на тэрыторын нашай краiны у першабытную i сярэднявечную эnохi, адлюстраваны усе важныя напрам-кi даследаванняу з моманту зараджэння айчыннай археалапчнай навукi i да цяпе-рашняга часу.
Археалапчная навукова-музейная экс-паз1цыя 1нстытута псторы1 выконвае I функцы1 адукацыйнага цэнтра. На сён-няшн1 дзень з ёю азнаёмтюя школьн1к1 I студэнты, супрацоун1к1 музеяу I аддзе-лау культуры рэг1янальных выканкамау, члены парламента Рэспублш Беларусь, супрацоун1к1 м1н1стэрствау культуры, адукацыи, унутраных спрау, прадстаун1к1 мшютэрствау I ведамствау РасИ, Укра1ны, Л1твы, Польшчы, Швецы1, В'етнама. Не-абходна адзначыць, што яе адкрыццё — гэта першае звяно у стварэнн м1жгалшо-вага гуман1тарнага навукова-практычнага цэнтра рэспублканскага значэння. У яго задачы будуць уваходз1ць вывучэнне I захаванне гюторыка-культурных аб'ектау, падлягаючых музееф1кацы1 I рэстаурацыи; \х падрыхтоука да уключэння у турыс-тычныя маршруты; навучанне кадрау на аснове сумесных навуковых, вучэбных I метадычных праграм, яш распрацоу-ваюцца Нацыянальнай акадэм1яй навук, м1н1стэрствам1 адукацы1 I культуры.
Помшю археалогИ складаюць вел1зарны пласт найстаражытнейшай гюторыка-культурнай спадчыны Беларуа Супра-цоун1кам1 нашай установы у 200б г. падрыхтаваны нарматыуныя дакументы па правядзенн1 археалапчных даследаванняу. Гэта палажэнне аб Палявым ка-м1тэце 1нстытута псторы1 НАН Беларус1; ¡нструкцыя аб парадку выдачы дазволау на выкананне археалапчных разведак I раскопак, \х правядзены, складанн1 спра-ваздач па выкананых работах; ¡нструкцыя аб ул1ку, захаваны, выкарыстанн1 прадме-тау I калекцый у навуковых археалаг1чных фондах; рэкамендацын аб парадку афарм-лення дакументацын I каштарысных разл1-кау па гаспадарчых дагаворах на археа-лаг1чныя даследаванн пры правядзенн1 земляных I будауычых работ.
Можна з упэуненасцю сказаць, што за апошнiя 2 гады 1нстытуту псторыи уда-лося узяць пад кантроль археалагiчнае назiранне на аб'ектах будауыцтва, пра-цы па рэстаурацьп помнкау i iнш. Пры гэтым разам з яго навукоУцамi на да-дзеных аб'ектах працуюць прадстаунш уывератэтау, студэнцкiя атрады. Пры удзеле археолагау нашай установы у Беларусi рэстауруюцца сярэднявечныя замкi, палацы, сядзiбы, каналы. Шэраг з ix уключаны у спiсы ЮНЭСКА. У м^улым годзе на аснове арxiуныx i фондавых ма-тэрыялау шматгадовых фундаментальных даследаванняу (з 1945 па 1991 гг.) прадстаулена навуковая дакументацыя для распрацоую праекта музеефiкацыi пстарычнага сэрца Мiнска — замчышча на рацэ Нямга.
Указам Прэзiдэнта Рэспублм Беларусь Аляксандра Лукашэнкi 1нстытут вызна-чаны у якасцi галауной установы, якая аргаызуе у 2008—2012 гг. працу комплекс-най арxеалагiчнай экспедыцып па выву-чэннi Полацкай зямл^ прымеркаванай да 1150-годдзя найстаражытнейшага горада нашай краны — Полацка.
На сённяшн дзень у 1нстытуце пстерыи выконваюцца 3 iнавацыйныя праекты. Адзш з ix датычыцца вывучэння гюторы-ка-культурнай спадчыны Нацыянальнага парка «Белавежская пушча» i выпра-цоУкi канкрэтных рэкамендацый па яе практычным выкарыстаннi. У яго рамках праведзена маштабная крынiцазнаучая работа: выяулена i апрацавана больш як 800 спрау па гiсторыi пушчы, сютэме яе аховы i эксплуатацыi у XVI—XX стст. з 50 фондау, арxiвау Беларусi, Расп, Украiны i Лiтвы. У вынку упершыню у гiстарычнай навуцы складзены збор дакументау па гю-торып Белавежскай пушчы з прадстаулен-нем ix рэпрадукаваных арыгiналау i копм, а таксама зводны паказальнiк актау, якi уключае сумесны iмянны, геаграфiчны i прадметны паказальнiкi, даследаваны матэрыялы 14 арxеалагiчныx помнiкаУ на тэрыторып нацыянальнага парка.
Рэалiзацыя яшчэ аднаго праекта па пра-вядзеннi псторыка-археалапчных даследаванняу на помнiкаx Нясвiжа, уклю-
Вячаслау ДАН1ЛОВ1Ч намеснк дырэктара 1нстыту-та гюторьн НАН Беларус па навуковай рабоце, кандыдат гстарычных навук, дацэнт
чаных ЮНЭСКА у cnic сусветнай куль-турнай i прыроднай спадчыны, складаннi зводу дакументальных звестак для ажыц-цяулення комплексных рэстаурацыйных работ i кiравання намнацыяй дазволiла вывучыць канструктыуныя асаблiвасцi плаыроую профiля рва Нясвiжскага замка, дэталi яго мацавання, на аснове яш распрацаваны праект яго рэстаурацьп у тым выглядзе, якi ён меу у XVI—XVII стст.; праведзена архтоктурна-археа-лагiчнае даследаванне канструктыуных элементау аднаго з бастыёнау замка, ажыццяуляецца яго рэканструкцыя; вы-значана месцазнаходжанне замка Mi-калая Радзiвiла Чорнага, якi юнавау да пабудовы Miкалаем Радзiвiлам ^роткам новага каменнага будынка.
У рамках трэцяга навацыйнага праекта па распрацоуцы i стварэнню макетнага узора сютэмы iнфармацыйнага забеспя-чэння фармiравання пстарычнай карты рэспублiкi выкананы адаптацыя i наладка праграмнага забеспячэння, створаны ба-завы iнфармацыйны рэсурс штэрнэт-сай-та 1нстытута гiсторыi НАН Беларуа
Нашьм навукоУцамi за 2006—2008 гг. зроблены значны крок па вывучэнн ай-чыннай гiсторыi. Апублiкаваны 42 манаг-рафй, 8 зборшкау навуковых работ i ма-тэрыялау канферэнцый, 11 падручнкау i вучэбных дапаможнкау, 7 брашур, 4 ар-хеаграфiчныя i 2 даведачныя выданнi, 27 гютарычных карт, 597 навуковых артыку-лау i тэзюау канферэнцый, 406 энцыкла-педычных i навукова-папулярных артыку-лау. Вынiкi даследаванняу апрабаваны на больш чым 240 мiжнародных, рэспуб-лiканскiх, рэгiянальных канферэнцыях, кангрэсах, «круглых сталах», семiнарах, iнавацыйных пляцоуках i iншых мерап-рыемствах у выглядзе больш як 640 дакладау. Выдадзены зборнк артыкулау «Памяць стагоддзяу на карце Айчыны», прысвечаны 70-годдзю вядомага бела-рускага гiсторыка, заснавальнiка бела-рускай картаграфп Мiхаiла Спiрыдонава.
Выйшлi 5 шг Метрыкi Вялiкага княства fi-тоускага, якiя уводзяць у навуковы ужытак комплекс новых матэрыялау i з'яуляюцца важнай крынiцай для даследавання за-канадаучай дзейнасцi вярхоунай улады, гаспадаркi, сацыяльных, палiтычных, царкоУна-рэлiгiйных працэсау i пстарыч-най геаграфй Беларуа, Л^вы i некаторых зямель Украшы i Польшчы. Станоуча адзначаны грамадскасцю выхад вучэбна-метадычнага комплекса «Вялкая Айчын-ная вайна савецкага народа (у кантэксце другой сусветнай вайны)», яю уключае праграму, падручнiк, даведнк, рабочы сшытак, хрэстаматыю, дапаможнiк для настаунка. У новую хрэстаматыю для вучняу 11-га класа уключаны дакументы i матэрыялы (у тым лку раней не апуб-лiкаваныя), яш дазваляюць стварыць сiстэмнае i аб'ектыунае уяуленне аб другой сусветнай i Вялiкай Айчыннай войнах. Перавыдадзены вучэбны дапаможнiк «Антрапалогiя».
Намаганнямi 1нстытута сумесна з наву-чальнымi установамi i мясцовымi органамi улады за тры апошнiя гады былi аргаыза-ваны i праведзены на высоюм узроУнi 44 рэспублiканскiя i мiжнародныя навуковыя канферэнцыi i «круглыя сталы» (прычым большасць з iх у розных рэпёнах Рэспуб-лiкi Беларусь). Гэтыя мерапрыемствы ат-рымалi шырою грамадскi рэзананс.
№1(71)_2009 НАУКА И ИННОВАЦИИ
57
Увогуле нашы супрацоушю актыуна удзельн1чаюць у прапагандзе навуковых дасягненняу у галше археалогп I г1сторы1, распаусюджванн новых ве-дау. Пры гэтым выкарыстоуваюцца усе магчымыя сродк1 масавай ¡нфар-мацы1 — лекцы1, канферэнцып, друк (публ1кацыя навукова-папулярных бра-шур, артыкулау у часоп1сах I газетах), тэлебачанне I радыё. Актыуны удзел у арган1зацы1 I правядзенн1 падобнай працы прымае дырэктар 1нстытута пс-торы1 Аляксандр Каваленя, а таксама вучоныя Андрэй Вайцяхов1ч, Сяргей Дзярнов1ч, Аляксандр Доунар, Марат Жыл1нсю, Вадз1м Кошман, Вадз1м Лак1за, Аляксей Л1тв1н, Вольга Ляуко, Аляксандр Мядзведзеу, М1калай Смя-хов1ч, Любоу Собалева (яна ужо шмат гадоу з'яуляецца аутарам I вядучай штотыднёвай радыёпраграмы «Хв1л1на з г1сторыкам» м1ждзяржаунай тэлера-дыёкампани «М1р»), Сяргей Траццяк, Лщз1я Тэгака, Дзм1трый Шавялёу, 1гар Язэпенка.
У нас актыуна разв1ваецца м1жнарод-нае навуковае супрацоушцтва. Па грантах Беларускага рэспублканскага фонда фундаментальных даследаванняу нам1 паспяхова праведзена праца па беларуска-нямецкаму, беларуска-укра1нскаму I тром беларуска-руск1м праектам. Заключаны дамовы аб супрацоун1цтве з 1нстытутам славя-назнауства Раайскай акадэмп навук, 1нстытутам усеагульнай г1сторы1 РАН, 1нстытутам г1сторы1, дзяржавы I права Акадэмп навук Малдовы, 1нстытутам псторы1 Балгарскай акадэмп навук, На-вукова-даследчым ¡нстытутам I музеем антрапалогп ¡мя Д.Н. Анучына Мас-коускага дзяржаунага ун1верс1тэта ¡мя М.В. Ламаносава, 1нстытутам г1сторы1 Польскай акадэмп навук, 1нстытутам г1сторы1 матэрыяльнай культуры РАН. У ¡х рамках прадугледжваецца пад-трымка сумесных навукова-даследчых праектау; абмен навуковым1 супра-цоун1кам1; правядзенне канферэнцый, с1мпоз1умау, сем1нарау I летн1х школ па праблемах, як1я цкавяць абодва бак1; узаемнае ¡нфармаванне I садзейнь
Iконка св. Мацея. Гарадшча Капланцы. Канец X—XI стст.
Крыж-энкапшён з Брэста. XIV ст.
Жаночыя упрыгожанн1 — метап1чныя бранзапеты з Брэста. XII — XIV стст.
чанне з мэтай падрыхтоую да удзелу у м1жнародных кангрэсах I г.д.; рэгуляр-ны абмен л1таратурай I б1бл1яграф1ч-най ¡нфармацыяй; падрыхтоука I вы-данне работ, публкацыя дакументау I матэрыялау; правядзенне узаемнага рэцэнзавання аутарэфератау канды-дацк1х I доктарсюх дысертацый.
Нашы навукоуцы прымаюць удзел у навукова-педагаг1чнай дзейнасц1, чытаны асноуных I спецыяльных лек-цыйных курсау, правядзенн1 практыч-ных, сем1нарск1х заняткау, к1раун1цтве дыпломным1 I курсавым1 праектам1 ва ун1верс1тэтах рэспубл1к1, неаднаразо-ва уваходз1л1 у склад журы вучнёуск1х ал1мп1яд па г1сторы1 як рэспублкан-ск1х, так I Саюзнай дзяржавы Беларуа I Раси. 1нстытут г1сторы1 I Акадэм1я паслядыпломнай адукацыи у рамках выканання ¡навацыйнага праекта «Ука-раненне аутарскай мадэл1 ¡дэалапчна каштоунаснай выхаваучай прасторы навучальнай установы» правял1 шэраг выязных ¡навацыйных школ, распра-цавал1 I укарант1 у вучэбны працэс тэхналогп па удасканальванн1 ¡дэала-г1чнай I выхаваучай работы на новым змястоуным I метадычным узроун1. Разам з прадстаун1кам1 М1н1стэрства культуры I Нацыянальнага музея г1сто-ры1 I культуры ствараецца канцэпцыя Нацыянальнага г1старычнага музея Рэспублш Беларусь.
Так1м чынам, сёння можна гаварыць аб тым, што 1нстытут г1сторы1 НАН Бе-ларуа вядзе актыуную ¡навацыйную дзейнасць. На яе аснове ствараецца неабходны грунт для ажыццяулення аднауленчых работ на аб'ектах пс-торыка-культурнай спадчыны нашай кра1ны, для правядзення комплексу арган1зацыйна-масавых навуковых мерапрыемствау, як1я спрыяюць фар-м1раванню грамадзянскай пазщы1 I патрыятычных пачуццяу, кансалщацы1 беларускага грамадства. Мы ¡мкнёмся да таго, каб нашы навуковыя даследа-ванн1 мел1 практычную нак1раванасць, а не заставалюя тольк1 заф1ксаваным1 на паперы.
£п НАУЧНО-ПРАКТИЧЕСКИЙ ЦЕНТР НАН БЕЛАРУСИ ВДР ПО МЕХАНИЗАЦИИ СЕЛЬСКОГО ХОЗЯЙСТВА
ПРИГЛАШАЕТ К ВЗАИМОВЫГОДНОМУ СОТРУДНИЧЕСТВУ
■ УЖ"
____. -Ъ^Я
В ОБЛАСТИ НАУЧНЫХ ИССЛЕДОВАНИИ ЦЕНТР ОСУЩЕСТВЛЯЕТ:
прогнозирование развития механизации сельскохозяйственного производства;
обоснование и разработку зональной системы машин, оценку эффективности применения новейших агротехнических технологий;
разработку инновационных энергосберегающих технологий и технических средств на основе альтернативных источников энергии;
разработку энерго- и ресурсосберегающих технологий и технических средств для растениеводства;
разработку энергосберегающих, экологически чистых технологий и средств для кормопроизводства, животноводства и птицеводства.
ОСНОВНЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ ПРАКТИЧЕСКОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ:
осуществление функций заказчика в строительстве объектов;
инжиниринговые услуги при создании высокотехнологичных комплексов по переработке и хранению зерна, плодоовощной продукции, молочно-товарных ферм, свиноводческих ферм, комплексов птицефабрик и других сложных сельскохозяйственных объектов, обеспечение всего комплекса работ от технико-экономического анализа и подготовки бизнес-плана, проектно-сметной документации до поставки, монтажа и ввода в эксплуатацию технологического оборудо-
ЦЕНТР РАСПОЛАГАЕТ
высококвалифицированным научным и производственным потенциалом для выполнения всего комплекса работ — от разработки конструкторской документации до сдачи объекта «под ключ».
220049, г. Минск, ул. Кнорина, 1 Тел./факс: (+37517) 280-02-91, 280-44-30 [email protected]
www.belagromech.basnet.by
