Научная статья на тему 'ИННОВАЦИОН МАКТАБЛАРНИ ШАКЛЛАНТИРИШ ЙЎНАЛИШЛАРИ'

ИННОВАЦИОН МАКТАБЛАРНИ ШАКЛЛАНТИРИШ ЙЎНАЛИШЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

CC BY
34
6
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
лойиҳавий мактаблар / инновация / лойиҳа / таълим лойиҳаси / маҳаллий тадқиқот / илмий тадқиқот иши. / проектные школы / инновации / проект / образовательный проект / локальные исследования / научно-исследовательская работа.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Очилов, Абдурахмон Хабибуллаевич

Мамлакатимизда янги йўналишдаги мактаблар очилиши билан уларни таълим жараёнини инновацион педагогик технологиялар асосида ташкил этиш ва бошқариш талаб этилади. Мақолада инновацион мактабларни лойиҳага ёки тадқиқот дастурига мувофиқ шакллантириш йўналишлари, бу йўналишларни ўқитувчилар жамоаси томонидан тан олинган устувор таълим вазифаларига нисбатан аниқ белгилаш масалалари ёритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

НАПРАВЛЕНИЯ ФОРМИРОВАНИЯ ИННОВАЦИОННЫХ ШКОЛ

С открытием в нашей стране школ нового направления необходимо организовать и управлять их образовательным процессом на основе инновационных педагогических технологий. В статье рассмотрены направления формирования инновационных школ по проекту или исследовательской программе, вопросы четкого определения этих направлений применительно к признанным педагогическим коллективом приоритетным образовательным задачам.

Текст научной работы на тему «ИННОВАЦИОН МАКТАБЛАРНИ ШАКЛЛАНТИРИШ ЙЎНАЛИШЛАРИ»

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

О

R

VOLUME 2 | ISSUE 9 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

ИННОВАЦИОН МАКТАБЛАРНИ ШАКЛЛАНТИРИШ ЙУНАЛИШЛАРИ

Мамлакатимизда янги йуналишдаги мактаблар очилиши билан уларни таълим жараёнини инновацион педагогик технологиялар асосида ташкил этиш ва бошцариш талаб этилади. Мацолада инновацион мактабларни лойщага ёки тадцицот дастурига мувофиц шакллантириш йуналишлари, бу йуналишларни уцитувчилар жамоаси томонидан тан олинган устувор таълим вазифаларига нисбатан аниц белгилаш масалалари ёритилган.

Калит сузлар: лойиуавий мактаблар, инновация, лойща, таълим лойиуаси, мауаллий тадцицот, илмий тадцицот иши.

С открытием в нашей стране школ нового направления необходимо организовать и управлять их образовательным процессом на основе инновационных педагогических технологий. В статье рассмотрены направления формирования инновационных школ по проекту или исследовательской программе, вопросы четкого определения этих направлений применительно к признанным педагогическим коллективом приоритетным образовательным задачам.

Ключевые слова: проектные школы, инновации, проект, образовательный проект, локальные исследования, научно-исследовательская работа.

Мамлакатимиз таълим тизимида инновацион технологияларни куллашга кизиккиш тобора кучайиб бормокда. Чунки анъанавий таълимда укувчиларни факат тайёр билимларни эгаллашга ургатилган булса, инновацион технологиялар оркали укувчилар эгаллаётган билимларни узлари излаб топишларига, мустакил тахлил килишларига ва хулоса чикаришга ургатади. Уккитувчи бу жараёнда шахснинг ривожланиши, шаклланиши, билим олиш ва тарбияланишга шароит яратади ва шу билан бир каторда бошкарувчилик, йуналтирувчилик вазифасини бажаради.

Мамлакатимизда янги йуналишдаги мактаблар очилиши билан уларни таълим жараёнини инновацион педагогик технологиялар асосида ташкил этиш ва бошкариш талаб этилади. Ижод мактаблари, ихтисослаштирилган ва Президент мактаблари, хусусий мактаблар, мактабгача таълим ва бошлангич

Очилов Абдурахмон Хабибуллаевич

Чирчик давлат педагогика университети тадкикотчиси

АННОТАЦИЯ

АННОТАЦИЯ

КИРИШ

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

О

R

VOLUME 2 | ISSUE 9 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

таълим мажмуалари, 2-4-синфлар буйича ихтисослашган синфлар, 5-11-синфлар буйича ихтисослашган синфлар, ихтисослашган мактаб-интернатлар, фанлар блоки тизимида чукурлаштириб укитиладиган академик лицейлар, мусика, санъат ва бошка йуналишдаги таълим муассасалари шулар жумласидандир.

МУ^ОКАМА ВА НАТИЖАЛАР

Х,ар кандай инновацион мактабни шакллантириш жараёнида укитувчилар учун асосий педагогик фаолиятга кушимча равишда янги фаолият тури кушилади. Одатда, ушбу турдаги фаолият икки хил йуналишдан бирига эга булади. Биринчи йуналиш лойи^алаш фаолияти билан боглик;.

Ушбу турдаги мактаблар лойихавий мактаблар деб аталади. Улар учун инновациянинг узи яъни, янги нарсани таълим амалиётига мазмунан киритиш жараёни маълум бир лойихани амалга ошириш билан боглик;. Олимлар, педагоглар, файласуфлар, муайян холатлар туфайли, лойихаловчи фаолиятини эгаллайдилар ва таълим лойихасини ишлаб чикадилар, сунгра мактаб аста-секин уни амалга ошириш боскичларидан утади. Масалан, Вальдорф мактаби 1914 йилда файласуф Рудольф Штейнер томонидан ишлаб чикилган лойихани амалга оширган холда яратилган.

Инновацион мактаб укитувчилари фаолиятдаги яна бир йуналиш тадцикртчилик фаолияти билан боглик;.

Ушбу турдаги мактаблар учун инновациялар биринчи навбатда мактабнинг узида яхлит тадкикот дастурини жорий этиш билан боглик;.

Анъанага кура, илмий-педагогик ва амалий-педагогик фаолият турлича кабул килинади ва таълим жараёнининг турли субъектлари сифатида такдим этилади. Таълим жараёнини ташкил этишнинг назарий тамойилларини ишлаб чикувчи укитувчи-назариётчилар хам мавжуд. Амалиётчи- укитувчилар эса муайян дастурларни амалга оширадилар. Аммо бундай ёндашув билан, хатто энг ижодкор укитувчи хам, агар у ишлаётган тизимнинг назарий коидаларини тушунмаса, таълим жараёнига нисбатан маълум бир карашнинг катъий чегараларида колишга мажбур булади. Унинг шахсий ижоди факат янги методикалар ва узига хос ишланмаларни "тартиблаш" билан чекланади.

Анъанавий педагогик тадкикотларнинг таълим амалиётидан "ажралиши" таълим сохасидаги тадкикот фаолияти муаммолари билан шугулланувчи назариётчи олимлар Ю.К.Бабанский, В.В.Краевский, В.М.Полонский, М.Н.Скаткинларнинг асарларида бир неча бор таъкидланган.

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

o

R

VOLUME 2 | ISSUE 9 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

MacanaH, B.B.KpaeBcKHfi y3HHHHr "negarorHK TagKHKoraap MeTogonorHflcu" acapuga myHgafi e3agu: "YHnaS fiunnap gaBoMHga negaror-TagKHKoTHunap roKopu TypyBHH opramapHHHr KypcamanapHHH "ypraTHm"ra Ma^Syp SynraHnap. OaKaT KaM coHHH ogaMnap SyHgafi MyHocaSarra MatnyM gapa^aga KapmunuK Kypcarumra MyBa^aK Synraraap. By эca negaroruKa ^aHHHH - negarorHK TatnHMHHHr acocHHH - yHyMCH3HHKKa, negarorHK MyxHTga xaM, KeHr ^aMOarHHHHK onguga xaM oSpyotTuSopHH fiyKoTHmura onuS Kengu. negarorHK TagKHKoraapgarH öyHgafi KaMHHHHKnap ynapHHHr yMyMaH $aHra MaHcySnurHHH mySxa ocTHra Ky^gu, HyHKH xynocanapHHHr umoHHcronuru, annaKanoH ypHaranraH xaKHKaT xaKHga MaBxyM Mynoxa3a ropHTHm, aManufi caMapagopnHKHHHr nacrauru Sup Hena Sop Kafig этнпraн" [1] .

YmSy ^aKTnapHHHr SapHacHHH Taxgun Kunum Su3ra ymSy xonaraapHH a^param Ba ynapHH aBTOHoMnam eTapnu эмacпнrннн Sungupagu: Ha3apueTHH yKHTyBHHHHHr xonaTH Ba aManueTHH yKHTyBHHHHHr xonara, myHHHrgeK, MaKTaögaru xaKUKHfi KypuHum - TatnHM coxacuga AHru naBo3HM - TagKHKoTHH-yKHTyBHH naBo3HMHHHHr nafigo Synumura onuS Kenagu.

X,aKHKaTgaH xaM, нннoвaцнoн MaKTaSnapHHHr HKKana rypyxu xaM Kougara Kypa, SomugaHoK aManufi MacananapHH xan Kunumra fiyHarrapHnraH. MaB^yg SynraH MagaHHfi TatnHM th3hmhhh ^opufi KunraH TaKgupga xaM, yKHTyBHHnap ymöy TatnHM th3hmh SunaH TaHumumnapu, Myafi^H yKyB ^aHnapu MeTogHKanapuHH ypraHHmnapu, ymöy TatnHM TH3HMHHHHr ncuxonoruK eHgamyBnapuHH Sunumnapu KepaK. Ammo KefiHHHanHK, xap KaHgafi TatnHM TH3HMHHHHr Ha3apufi roanapuHH MaKTaö aManueTHra TaTÖHK этraн xonga, yKHTyBHHnap xap ca^ap aHHK Ba öup xun ^aBoS öepa onMafiguraH caBonnapra gyn Kenumagu. By Typnu xonaraap öunaH Sofhhk.

Bat3H TatnHM TH3HMnapu, MacanaH, .H.B.3aHKoB, ^.B.3hbkohhh, B.B.^aBMgoBnapHHHr "PHBo^namupyBHH TatnHM" eKH B.C.BuönepHHHr "MagaHH^raap MynoKoTH MaKTaSu" xanu HucSaraH em (atHH, ynap Sup Hena acpnap gaBoMHga maKmaHuS KenaeTraH TatnHM TH3HMnapugaH ^apKgu ynapoK, onunraHHra Sup Hena yH fiunnap SynraH) Ba SyryHru KyHga $aon puBo^naHHmga gaBoM этмoкga.

BomKa TatnHM TH3HMnapu, aKcHHHa, xaKHKufi "emu" Ty^afinu 3aMoHaBHfi yKHTyBHHHHHr эxтнe^пapннн KoHgupa onMafigu. ^apxaKHKar, SyryHru KyHga SyHgafi TH3HMnapga umnam yHyH TH3HMHHHr y3HHHHr Ha3apufi Kouganapura acocnaHuS, 3aMoHaBHfi TatnHM mapoHTHga negarorHK TaMofiunnap Ba ^aonuaTHH KafiTa Kypum KepaK [2].

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

o

R

VOLUME 2 | ISSUE 9 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

Ero yHyH ^yga MyxuM Ba 3apyp TatnuM canoxH^THra эга öynraH öat3u xopu^ufi TatnuM TrouMnapuga yKyBHunap öunaH umnarn aManueTH MaB^yg. Ba ymöy TatnuM TrouMnapuHu y3namTHpumHH ucTaraH yKHTyBHunapHHHr y3napu Maxcyc TatnuM aManueTnapuHH yTKa3um TexHonoruanapuHH umnaö HuKumnapu KepaK.

fflyHgafi khhhö, xaKuKarga, xarro HHHOBa^OH nofiuxara HyHanTupunraH MaKTaöga umnaeTraH xap öup y^HTyBHu y eKH 6y TatnuM nofiuxacuHu aManra omupumugaH Kartufi Ha3ap, xap KyHu nafigo öynaguraH caBonnapHH xeH KHMra "öepa onMacnuK" xonarara gyn Kenagu. Ey, y;uTyBHHHHHr MyaMMonu pe^HMra Kupumu Ba y3uHuHr negaroruK TagKuKoTnapuHu puBO^naHTupumu yHyH xaKuKufi mapouraap apaTunumura onuö Kenagu.

Y^uTyBHu TOMOHugaH umnaö Hu^unraH eKu aManra omupunraH TatnuM tu3umu goupacuga onuö öopunaguraH Ba aHtaHaBufi yMyMTatnuM MaKTaöugaru onuö öopunaguraH Tag^u^OTnapra yxmam öynraH Tag^u^OTnapHu öu3 Ma^annuü geö araÖMro. Ymöy Maxarnufi TagKuKoraap nofiuxaHu Ba yHu aManra omupumHu Kynnaö-KyBBaraamra xu3Mar Kunagu, öy нннoвaцнoн y^uTyBHunap aHtaHaBufi MaKTaö nonuxacuHu puBO^naHTupraHnapura yxmafigu.

Haöopamopun - Maumaönapu mapornuga unMufi Tag;u;oT umnapu yHyH TyögaH aHru uMKoHuaraap nafigo öynagu. ^aöopaTopua MaKTaönapuga Maxarnufi negaroruK Tag;u;oTnap öunaH öup ;aropga (nofiuxara fiyHaTrapunraH MaKTaönapra yxmam Tap3ga aManra omupunaguraH) coxß muÖKUKpmnapu nafigo öynagu.

Coxa Tag^u^oTnapuHuHr xycycutfraapura öara^cun TyxTanaMro. ^aöopaTopua MaKTaönapu, nofiuxaBufi MaKTaönapgaH ^ap^nu ynapo;, nofiuxa roacu Ba yHu MatnyM öup MaKTaö mapouTuga aManra omupum öunaH эмac, öarau ymöy negaroruK ^aMoaga ycTyBop Ba3u$a cu^arnga TaH onuHraH yMyMufi TatnuM MyaMMocu öunaH ö^namTupunagu. Ymöy MyaMMoHu Ba yHuHr y3ura xoc xycycutfraapuHu xaMga öup Karop öom;a TatnuM MyaMMonapuHu TymyHum, MagaHuaTga aBBan umnaö nu^unraH yHu maKmaHTupum Ba xan KunumHuHr MyMKuH öynraH eHgamyBnapuHu ronam, öom;a TatnuM eHgamyBnapu epgaMuga ymöy MyaMMoHu xan Kunumga u^oöufi Hara^anap Ba мyвa$$aкнaтcнзпнкпapнн Taxnun Kunum - öynapHuHr öapnacu Maxcyc KeHr ;aMpoBnu coxa TagKu^oTnapuHu Tanaö Kunagu [3].

YKuTyBHunap ^aMoacugaru coxa TagKu^oTnapuHu yTKa3um ^apaeHuga, anöaTTa, ymöy MyaMMoHu xan ^unumra KapaTunraH MatnyM öup nofiuxa nafigo öynumu MyMKuH. Arap y^uTyBHunap öyHu aManra omupumra Kapop Kuncanap, öy

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

о

R

VOLUME 2 | ISSUE 9 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

боскичда албатта лойихани илгари суриш ва ривожлантиришга ёрдам берадиган махаллий тадкикотлар пайдо булади. Аммо кейинги боскичда, янги янги соха тадкикотлари туфайли, ушбу педагогик лойиханинг кисман ёки тулик муаммолари пайдо булиши мумкин, кейинчалик уни бошка, янада самаралироги билан алмаштириш мумкин.

ХУЛОСА

Шундай килиб, бизнинг фикримизга кура, лаборатория мактаблари хаёт тарзи шундай белгиланади. Бу баъзи инновацион мактабларнинг боскичма-боскич ривожланишини лойиха мактабларидан лаборатория мактабларига утишида куриш мумкин.

Яна бир бор таъкидлаш мумкинки, уз муаммоларини хал килиш устида ишлаётган мактаблар шартли равишда "лойиха мактаблари" ва "лаборатория мактаблари" га булинган. Чунки таълим сохасидаги хар кандай лойихани амалга ошириш, юкорида айтиб утилганидек, керак булганда лойихани амалга ошириш боскичларини тугрилаш ёки лойиха боскичларини узгартириш имконини берадиган тадкикотлар утказишни уз ичига олади. Бошка томондан, тадкикот олиб борадиган лаборатория мактаблари махаллий лойихалар занжирини узгартиради, бу эса уз навбатида тадкикот объектига айланади.

Бирок, шунга карамай, укитувчилар жамоаси томонидан тан олинган мактабнинг устувор максадини хар доим лойиха ёки тадкикот йуналиши мактабларига ажратиш мумкин.

Иккала холатда хам мактабларнинг ишлаш тизимига янги элементларни жорий этилади (лойихалаш ёки тадкикот фаолияти натижасида) ва ташкаридан инновацион мактаб сифатида куринади.

Албатта, хар бир аник инновацион мактабнинг лойихага ёки тадкикот дастурини куллашга йуналиши мактаб мавжуд булган давр давомида узгариши мумкин, аммо хар бир даврда бу йуналиш укитувчилар жамоаси томонидан тан олинган устувор таълим вазифаларига нисбатан аник белгиланиши мумкин.

REFERENCES

1. Краевский В. В. Методология педагогического исследования. Самара,

2. Толстой Л. Н. О народном образовании. ПСС Л. Н. Толстого. Т.4.-М, 1912.

3. Ковалева Т.М. Принцип демократизации в образовании и один из возможных подходов его реализации // Педагогическая наука и развитие

1994.

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

о

R

VOLUME 2 | ISSUE 9 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

образования в Томской области. Материалы региональной научно-практической конференции 16-17 декабря 1993 года. Томск, 1994.

4. Химматалиев, Д. О., & Зокирова, Д. Н. (2022). НАЗАРИЙ ЭЛЕКТРОТЕХНИКА ФАНИНИ ТАЪЛИМ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ ТАРКИБИ АСОСИДА РЕЖАЛАШТИРИШ ВА УЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ. Eurasian Journal of Academic Research, 2(3), 630-638.

5. Umarjonovna, D. D., & Olimjon o'g'li, O. S. (2022). O'QUV MAQSADLARI IERARXIYASI TARTIBIDAGI DARSNING TA'LIM SAMARADORLIGIGA TA'SIRI.

6. Отамирзаев, О. У., Зокирова, Д. Н., & Вахобова, С. К. (2015). Проект занятий, основанных на принципах педагогической технологии. Science Time, (12 (24)), 606-610.

7. Отамирзаев, С. О. У., & Джураева, Д. У. (2022). АНАЛИЗ И ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ИНТЕРАКТИВНЫХ МЕТОДОВ ПРИ ВЫПОЛНЕНИИ ЛАБОРАТОРНЫХ РАБОТ ПО ХИМИИ. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2(7), 760-765.

8. Otamirzaev, O. U., & Zokirova, D. N. M. (2017). Mustaqil o'rganishga undovchi ta'lim berish usullari va ularning samaradorligi. М^жнародний науковий журнал 1нтернаука, (1 (1)), 50-52.

9. ATAMIRZAEVA, S., & JURAEVA, D. INTERFAOL IN THE ORGANIZATION OF THE SCIENCE OF ECOLOGY USING METHODS. ЭКОНОМИКА, 55-57.

10. Usubovich, O. O., & Nematillaevna, Z. D. (2022). Problems Arising From the Use of the Case-Study Method and Methods of Their Prevention. CENTRAL ASIAN JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES AND HISTORY, 3(6), 5-10.

11. Zokirova, D. N. M., Qurbonova, F. Q., & Nishonov, M. M. O. G. L. (2022). NAZARIY ELEKTROTEXNIKA FANI DARS MASHG 'ULOTLARIDA INNOVATSION TARBIYA BERISHNING INTERFAOL USULLARIDAN FOYDALANISH. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2(3), 371-377.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.