Научная статья на тему 'МАКТАБГАЧА ЁШДАГИ БОЛАЛАРНИНГ ЖИСМОНИЙ ИМКОНИЯТЛАРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ'

МАКТАБГАЧА ЁШДАГИ БОЛАЛАРНИНГ ЖИСМОНИЙ ИМКОНИЯТЛАРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

CC BY
34
6
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
умуминсоний / маънавий қадриятлар / жисмоний маданият / жисмоний ривожланиш / дарс / сайр / ўқув-тарбия / ақлий тарбия / universal / spiritual values / physical culture / physical development / lessons / travel / education / mental education.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Салимов, Ғ.М., Эргашева, Д.

Ушбу мақолада мактабгача ёшдаги болаларнинг жисмоний тарбия тизимини такомиллаштириш, миллий, умуминсоний ва маънавий қадриятлар асосида тарбиялашнинг самарали шакллари ва усулларини жорий этиш, жисмоний тарбияга қизиқишни оширадиган, ҳаётий фазилатларни ривожлантирувчи, жисмоний тарбиянинг умумий тузилмасида инсоннинг жисмоний имкониятларини ривожлантириш, унинг ҳаётий кўникмаларини шакллантиришда ҳаракат фаолияти, болаларга саломатлиги ҳақида батафсил ёритилиб берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

DEVELOPING THE PHYSICAL CAPABILITIES OF PRESCHOOL CHILDREN

In this article, the improvement of the system of physical education of preschoolers, the introduction of effective forms and methods of education based on national, universal and spiritual values, increasing interest in physical education, the development of life qualities, the development of a person’s physical capabilities in the general structure of physical education, the formation of his life skills, Children are provided with detailed information about their health status

Текст научной работы на тему «МАКТАБГАЧА ЁШДАГИ БОЛАЛАРНИНГ ЖИСМОНИЙ ИМКОНИЯТЛАРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ»

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

О

R

VOLUME 2 | ISSUE 8 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

МАКТАБГАЧА ЁШДАГИ БОЛАЛАРНИНГ ЖИСМОНИЙ ИМКОНИЯТЛАРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ

F.M. Салимов

Бухоро давлат университети жисмониймаданият факультети доценти, п.ф.н. Д. Эргашева

Бухоро давлат педагогика институти I-боскдч магистранти

АННОТАЦИЯ

Ушбу мацолада мактабгача ёшдаги болаларнинг жисмоний тарбия тизимини такомиллаштириш, миллий, умуминсоний ва маънавий цадриятлар асосида тарбиялашнинг самарали шакллари ва усулларини жорий этиш, жисмоний тарбияга цизицишни оширадиган, уаётий фазилатларни ривожлантирувчи, жисмоний тарбиянинг умумий тузилмасида инсоннинг жисмоний имкониятларини ривожлантириш, унинг уаётий куникмаларини шакллантиришда уаракат фаолияти, болаларга саломатлиги уацида батафсил ёритилиб берилган.

Калит сузлар: умуминсоний, маънавий цадриятлар, жисмоний маданият, жисмоний ривожланиш, дарс, сайр, уцув-тарбия, ацлий тарбия

В данной статье совершенствование системы физического воспитания дошкольников, внедрение эффективных форм и методов воспитания на основе национальных, общечеловеческих и духовных ценностей, повышение интереса к физическому воспитанию, развитие жизненных качеств, развитие физических возможностей человека в общей структуре физического воспитания, формирования у него жизненных навыков, Детям предоставляется подробная информация о состоянии их здоровья.

Ключевые слова: общечеловеческие, духовные ценности, физическая культура, физическое развитие, уроки, путешествия, воспитание, умственное воспитание.

In this article, the improvement of the system of physical education of preschoolers, the introduction of effective forms and methods of education based on national, universal and spiritual values, increasing interest in physical education, the development of life qualities, the development of a person's physical capabilities in

АННОТАЦИЯ

ABSTRACT

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

O

R

VOLUME 2 | ISSUE 8 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

the general structure of physical education, the formation of his life skills, Children are provided with detailed information about their health status

Keywords: universal, spiritual values, physical culture, physical development, lessons, travel, education, mental education.

Y36eKHCTOH PecnySnuKacu Ba3upnap MaxKaMacuHuHr coxara oug Kapopnapuga MaKTaSrana TatnuM th3hmhhh 3aMoHaBufi TanaSnapra acocnaHraH xonga TamKHn этнm, SonanapHu cofhom Ba xap TOMOHnaMa eTyK KunuS Boara eTKa3um, TatnuM-TapSua ^apaëHura caMapanu TatnuM Ba TapSua maKrnapu xaMga ycynnapHHH ^opufi этнm xaMga MatHaBufi SapKaMon aBnogHu TapSuanam, rnyHHHrgeK, TatnuM-TapSua ^apaëHHHHHr xa^Mura, Ma3MyHura Ba cu^arara, MaKTaörana TatnuM TamKunoraHu Kypum Ba ^Hxo3namra, MaKTaSrana ëmgaru öonanapHHHr cofhom oBKaraaHumuHu Ba xaB^cronuruHu TarnKHn этнmra эtтнSop KaparanMoKga. MaKTaSrana TatnuMHuHr Ma3MyHH Ba cu^arara KyfiunaguraH TanaönapHH Senrunam, Munnufi, yMyMuHcoHufi Ba MatHaBufi Kagpuaraap acocuga TapôuanamHHHr caMapanu maKrnapu Ba ycynnapuHu ^opufi этнm, yKyB-TapSua ^apaëHura нннoвaцнoн negaroruK Ba 3aMoHaBufi axSopoт-кoммyннкaцнa TexHonoruanapuHu ^opufi этнm, TatnuM-TapSua ^aonuaTu cu^araHu Ha3opaT KK^umHuHr xyKyKufi acocnapuHu TaKoMunnamTupumra эtтнSop KaparanraHnuru TatKugnaö yTunraH.

MaKTaôrana ëmgaru SonanapHuHr ^ucMoHufi TapSua тнзнмнga W3ara KenraH Ba3uaT yHu TaKoMunnamTupumHuHr momunuHH эxтнё^ннн KenTupuS nuKapgu, 6y эca ymSy canSufi xonaraapHu KaMafiTupum umkohuhu Sepagu.

YmSy coxagaru нннoвaцнoн fiyHanumnapgaH Supu MaKTaSrana ëmgaru Sonanap ^ucMoHufi TapSuacuHuHr ^ucMoHufi MagaHufi ^uxaraHu pнвo^пaнтнpнmgнp. Yhu acocnamga uKKuTa acocufi unMufi Ba ycnySufi Ba3u$a xan KunuHagu:

a) ^ucMoHufi MagaHuaTHuHr uHTenneKTyan Kagpuaraapu acocuHu TamKun этyвнн Sonanap ToMoHugaH ^ucMoHufi MagaHuaT SunuMnapu Ba Terumnu KyHuKManapHu yзпamтнpнm MeToguKacuHu umnaS nuKum;

S) SonaHuHr ^ucMoHufi TapSuara SynraH MyHocaSaraapuHuHr ycumu goupacuga aManra omupunaguraH MatnyM Sup gyHëKapamHu maKmaHTupum ^ucMoHufi MagaHuaT KagpuaraapuHu puBo^naHTupumra, ynapHuHr ^ucMoHufi KoSunuaTnapuHu Ba ^ucMoHufi puBo^naHTupumra, Sy aHtaHaBufi paBumga maxcHuHr ^ucMoHufi MagaHuaTuHu TapSuanamga Munufi MycuKanap opKanu

KHPHm

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

o

R

VOLUME 2 | ISSUE 8 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

MHnnufi KagpuaTnapHH cuHrgupum opKanu Ba3H$anapHHH xan Kunumra KaparnnumH KepaK.

X,03Hprn BaKTga KynnunHK onHMnapHHHr TagKHKoraapHga ^HCMOHHH TapÖHa Foanapu HHCOHHHHr xapaKaT ^aonuaTH coxacuga yHra 3apyp öynraH KoÖHnuaTnapH Ba xycycuaTnapuHH aKKaMa-aKKa pHBo^naHHmHHH öomKapum ®:apaeHH cu^arnga ypHarangu Ammo MaKTaörana TatnHM Myaccacanapuga öonanapHHHr ^hcmohhh TapÖHa MamrynoTnapnga MHnnufi pyx, MHnnufi Kagpuaraap эtтнöop KaparnnMafianTH.

MYXOKAMA

^hcmohhh Tapöua öonaHHHr ^hcmohhh HMKoHHaraapHHH puBo^naHTHpum, yHHHr xaeTHfi KyHHKManapuHH maKrnaHTHpumga xapaKaT KoÖHnuaTnapHHH puBo^naHTHpumga acocufi pon yfiHafigu. MaKTaörana emgaru öonanapHHHr ^hcmohhh Tapöua th3hmhhh TaKoMunnamTHpum - 6y ^hcmohhh $a3HnaraapHH pHBo^naHTHpHm ®:apaeHnapHHH oöteKTHBnamTHpum Ba öonaHHHr acocHfi xapaKaraapuHH maKmaHTHpum, ynapHHHr y3rapumHHHHr emra öofhhk xycycHaTnapHHH MHKgopHfi ^uxaTgaH TaBcu^noBHH aHHK MatnyMoraap acocHga negarorHK Ha3opaT MeTogHKacH umnaö HHKum no3HM.

BonaHHHr pyxHfi ®:apaeHnapHHHr pHBo^naHHmHHH onTHMarnamTHpaguraH mapoHTnapHH apaTHm ynyH ^HcMoHHfi Tapöua BocuTanapugaH ^ofiganaHHm HMKoHHaTnapHHH ypraHHm KaparanumH KepaK.

By MaKTaörana emgarH öonanapHHHr ^ucMoHHfi TafieprapnurHHH ypraHHmga öynraHH KaÖH, aKgufi y3rapHmnapH, TatnHM Ba TapÖHa ^apaeHHga Ba maKnnaHTHpyBHH negarorHK TagKHKoTHH onuö öopumra KapTHnumura эtтнöopнн KapaTHm no3HM.

fflyHgafi khhhö, MaKTaörana emgaru öonanapHHHr ^ucMoHHfi Tapöua TH3HMHHHHr Ma3MyHHH acocHHH TyngupaguraH aHa öup нннoвaтцнoн fiyHanum -öy aKgufi ®;apaeHnapHH puBo^naHTupum ynyH mapouraapHH yMyMnamTHpum ynyH ^ucMoHHfi MamKgapgaH ^ofiganaHum. BupoK, öonanap ypTacugaru cypoBga KH3nap Ba yFHn öonanap ypTacugaru ^apKgap aHHKgaHgu, MacanaH:

- Typnu Ha3opaT MamKgapugaH ^ofiganaHHm 3apyparn; -öup xhh ^ucMoHHfi cu^araapHH öaxonam;

- ^ucMoHHfi yMyMHfi KypcaTKH^nap ypTacugaru MyHocaöaraapHHHr Typnu gapa^acu

acocufi xapaKaraapHH Tafiepnam Ba maKrnaHTHpum;

- puBo^naHHmHHHr öup xun gapa^anapuHH TaBcu^noBHH Typnu Kagpuaraap

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

о

R

VOLUME 2 | ISSUE 8 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

жисмоний ва харакатчанлик курсаткичлари;

- шаклланиш учун жисмоний сифатларнинг ахамияти даражасидаги фарклар асосий харакатлар;

- жисмоний ва рухий сифатларнинг тенгсиз усиш суръатлари ёш оралиги 3-6 ёш;

- таълимнинг асосий турлари учун мотивация таркибидаги фарклар тадбирлар.

Шундай килиб, яна бир инновацион йуналиш мактабгача ёшдаги болаларнинг жисмоний тарбиясини такомиллаштириш, жиддий кушимча тадкикотларни талаб килиш - дастур ва меъёрий хужжатларни ишлаб чикишда болаларнинг гендер хусусиятларини хдсобга олиш.

Мониторинг давомида мавжуд муаммолар ва уларнинг сабабларини аниклаш максадида ота-оналар уртасида "Оилада жисмоний тарбия кандай урин тутади?" деган суровнома утказиш лозим деб уйлаймиз.

Болаларнинг жисмоний ривожланишининг яхлит тизимини яратиш учун мактабгача таълим муассасасида жисмоний ривожланиш мухитини ташкил этиш жуда мухимдир. Яратилган шарт-шароитлар тахлили шуни курсатдики, богчада жисмоний куникмаларни ошириш учун зарур шароитлар мавжуд.Масалан болаларнинг фаоллиги, шунингдек уларнинг дам олиши учун: спорт зали жихозланган, у ерда мавжуд жисмоний тарбия жихозлари, жисмоний тарбияга кизикишни оширадиган хаётий фазилатларни ривожлантирувчи, самарадорлигини оширадиган уз кулланмалари билан жихозлаш, тоза хавода жисмоний тарбия ва согломлаштириш ишларини ташкил этишга катта эътибор каратилмокда. Мактабгача таълим муассасаси худудида спорт майдончаси мавжуд: югуриш йулакчаси, тусиклар, сакраш учун кум чукурлиги, юриш, югуриш, сакраш, мувозанатни саклаш машкдари учун турли йуллардан фойданилади. Ясси оёкларнинг олдини олиш учун, очик хавода уйинлар ва умумий ривожланиш машкларини ташкил килишга каратилиши лозим..

Мактабгача таълим муассасаси ходимларининг асосий максади - яккама-якка имкониятлар ва кобилиятларни хисобга олган холда болаларнинг соглигини саклаш ва мустахкамлаш, уларнинг жисмоний ривожланиш холатини яхшилаш; ота-оналар, укитувчилар богча болаларининг уз соглигини саклаш масъулиятини шакллантириш керак.

Болалар богчасида педагогик жамоаси укитувчилар фаолиятини ташкил этиш тамойилларини ишлаб чикиш лозим.

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

о

R

VOLUME 2 | ISSUE 8 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

Бу саломатликни мустахкамлашга каратилган барча фаолиятни, илмий асосланган ва амалий синовдан утган усулларни мустахкамлаш;

- мураккаблик ва интеграция тамойили - бутун укув жараёни тизимида согликни саклаш муаммоларини хал килиш;

- фаоллик, онглилик тамойили - болаларни такомиллаштириш учун янги самарали усуллар ва максадли фаолиятни излашда бутун жамоанинг иштироки;

- максадлилик ва узлуксизлик тамойили - турли ривожланиш даражалари ва саломатлик холатини хисобга олган холда ёш тоифалари уртасидаги алокаларни саклаш;

- самарадорлик ва кафолатлилик тамойили - болалар хукукларини амалга ошириш ёрдам олиш, ижобий натижа кафолати булмоги лозим.

Узаро таъсирнинг энг самарали шакллари:

- эрталабки машклар;

- кундузги уйкудан кейин гимнастика;

- дарслар, сайрлар;

- ота-оналар билан биргаликда дам олиш;

- спорт байрамлари ва уйин-кулгилари;

Юкорида курсатилган вазифаларни амалга оширганда болаларни жисмоний тарбияга булган кизикиларини оширишга хизмат киламиз.

ХУЛОСА

Хдракат режимида болаларнинг чиникиш ва ривожланиш холатини яхшилашга катта таъсир курсатади. Машгулотларни утказишда анъанавий ва ноанъанавий шакллардан фойдаланиш: сюжет, машгулот, назорат, комплекс, эстафета пойгалари ва бошкалар. Кучли фаолиятни нафас олиш машклари ва дам олиш билан алмаштириш принципи кулланилади.

Жисмоний ривожланиш билан параллел равишда болаларга саломатлик маданияти асослари ургатилади. Жисмоний машкларнинг танага таъсири ва хаёт хавфсизлиги тугрисидаги билимларини кенгайтиришга каратилади. Болаларга максадли машклар текис оёкларнинг олдини олиш, нафас олиш тизими, уз-узини массаж килиш куникмалари шаклланади.

Болалар билан узаро муносабатларнинг барча шакллари болаларнинг уз таналарига окилона муносабатини ривожлантиришга, зарур маданий ва гигиеник куникмаларни шакллантиришга ва болани доимий узгарувчан атроф-мухит шароитларига энг яхши мослаштиришга имкон беради.

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

о

R

VOLUME 2 | ISSUE 8 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

Богча ва оиланинг биргаликдаги фаолиятида ота-оналар учун маслахатлар, йигилишлари, сухбатлар, мавзули кургазмалар, анкеталардан кенг фойдаланаш лозим. Бундан ташкари, биз ота-оналар учун хар кандай тадбирда катнашишлари мумкин булган "Очик эшиклар куни" ни ташкил килиш яхши натижа беради.

Шундай килиб, педагогик инновацияларга асосланган таълим, согликни саклаш, психологик-педагогик куллаб-кувватлашнинг яхлит тизими мактабгача таълим муассасасида болаларининг баркамол жисмоний ривожланишига катта ёрдам беради деб уйлаймиз.

REFERENCES

1. Салимов Г.М, Дустов Б.А, Фарманов У.А., Рахмонов Р.Р. Показатели констатирующего этапа экспериментальной работы по физическому развитию учеников 7-10 лет обще образовательных организаций Узбекистана Педагогическое образование и наука, 91-97

2. Салимов Г.М., Холлиев А.Э., Норбоева У.Т., Эргашева О.А. Организация методов исследования через национальные подвижные игры Молодой ученый, 1484-14863.

3. Салимов Г.М. «Развитиеэмоциональной сферы дошкольников-залог психического и личностного роста детей в период адаптации к условиям дошкольного учреждения» МАДОУ г.Уфа.2021 год.

4. Акрамова Г.М,. Салимов Г.М. Теоретические основы использования современных технологий в физическом воспитании Проблемы науки, 28-314.

5. Г.М. Салимова «Развитие эмоциональной сферы дошкольников-залог психического и лич ностного роста детей в период адаптации к условиям дошкольного учреждения».

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.