Научная статья на тему 'Инновацион фаолият инфратузилмасини шакллантириш ишлаб чиқаришни модернизациялаш омили сифатида'

Инновацион фаолият инфратузилмасини шакллантириш ишлаб чиқаришни модернизациялаш омили сифатида Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
1582
373
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ИННОВАЦИЯ / INNOVATION / ИННОВАЦИОН ФАОЛИЯТ / ИННОВАЦИОН ФАОЛИЯТ ИНФРАТУЗИЛМАСИ / ИННОВАЦИОН ТАДБИРКОРЛИК / МИЛЛИЙ ИННОВАЦИЯ ТИЗИМИ / МОДЕРНИЗАЦИЯЛАШ / ИННОВАЦИОННАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ / INNOVATIVE ACTIVITY / ИННОВАЦИОННАЯ ИНФРАСТРУКТУРА / INNOVATIVE INFRASTRUCTURE / ИННОВАЦИОННОЕ ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВО / INNOVATIVE ENTERPRISE / НАЦИОНАЛЬНАЯ ИННОВАЦИОННАЯ СИСТЕМА / NATIONAL INNOVATION SYSTEM / МОДЕРНИЗАЦИЯ / MODERNIZATION

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Ғуломова Гулнора Патахкамаловна

Мақолада ишлаб чиқаришни модернизациялаш, миллий иқтисодиёт ва унинг алоҳида ҳудудлари рақобатбардошлигини таъминлашнинг энг муҳим омилларидан бири бўлган тадбиркорлик субъектлари инновацион фаолиятини ривожлантиришнинг асоси бўлган инновацион фаолият инфратузилмасини шакллантириш ва ривожлантиришнинг назарий жиҳатлари таҳлил этилган. Инновацион фаолият инфратузилмасини ривожлантириш жараёнида мавжуд муаммолар ва уларни ҳал этиш йўналишлари кўрсатиб берилган.В статье анализируются теоретические аспекты формирования и развития инфраструктуры инновационной деятельности, являющейся основой инновационной деятельности субъектов предпринимательства, служащих одним из важных факторов модернизации производства, повышения конкурентоспособности национальной экономики и отдельных регионов. Выявлены проблемы, возникающие в процессе развития инновационной инфраструктуры, и обоснованы основные направления их решения.There are analyzed modernization of production, the theoretical aspects of development and formation of innovations infrastructure, which are the basics of enterprise’s innovative activity development servicing as one of the main factor which provides competitiveness of national economy and its regions. There are given the ways of overcoming the existing problems throughout developing the innovative infrastructure.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Инновацион фаолият инфратузилмасини шакллантириш ишлаб чиқаришни модернизациялаш омили сифатида»

fуломова Г.П.,

Тошкент ислом университети катта укитувчиси, иктисод фанлари номзоди

ИННОВАЦИОН ФАОЛИЯТ ИНФРАТУЗИЛМАСИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ ИШЛАБ ЧИКАРИШНИ МОДЕРНИЗАЦИЯЛАШ ОМИЛИ СИФАТИДА

ГУЛОМОВА Г.П. ИННОВАЦИОН ФАОЛИЯТ ИНФРАТУЗИЛМАСИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ ИШЛАБ ЧИКАРИШНИ МОДЕРНИЗАЦИЯЛАШ ОМИЛИ СИФАТИДА

Маколада ишлаб чикаришни модернизациялаш, миллий иктисодиёт ва унинг алох,ида х,удудлари ракобатбардошлигини таъминлашнинг энг мух,им омилларидан бири булган тадбиркорлик субъектлари инновацион фаолиятини ривожлантиришнинг асоси булган инновацион фаолият инфратузилмасини шакллантириш ва ривожлантиришнинг назарий жих,атлари тах,лил этилган. Инновацион фаолият инфратузилмасини ривожлантириш жа-раёнида мавжуд муаммолар ва уларни х,ал этиш йуналишлари курсатиб берилган.

Таянч иборалар: инновация, инновацион фаолият, инновацион фаолият инфратузил-маси, инновацион тадбиркорлик, миллий инновация тизими, модернизациялаш.

ГУЛОМОВА Г.П. ФОРМИРОВАНИЕ ИННОВАЦИОННОЙ ИНФРАСТРУКТУРЫ КАК ФАКТОР МОДЕРНИЗАЦИИ ПРОИЗВОДСТВА

В статье анализируются теоретические аспекты формирования и развития инфраструктуры инновационной деятельности, являющейся основой инновационной деятельности субъектов предпринимательства, служащих одним из важных факторов модернизации производства, повышения конкурентоспособности национальной экономики и отдельных регионов. Выявлены проблемы, возникающие в процессе развития инновационной инфраструктуры, и обоснованы основные направления их решения.

Ключевые слова: инновация, инновационная деятельность, инновационная инфраструктура, инновационное предпринимательство, национальная инновационная система, модернизация.

GUœMOVA G.P. FORMATION OF INNOVATIVE INFRASTRUCTURE AS A FACTOR OF MODERNIZATION OF PRODUCTION

There are analyzed modernization of production, the theoretical aspects of development and formation of innovations infrastructure, which are the basics of enterprise's innovative activity development servicing as one of the main factor which provides competitiveness of national economy and its regions. There are given the ways of overcoming the existing problems throughout developing the innovative infrastructure.

Keywords: innovation, innovative activity, innovative infrastructure, innovative enterprise, national innovation system, modernization.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2016, 7

Замонавий иктисодиёт янги мацсулот, материаллар, технология, ускуналарни яратишни таъминловчи илмий, илмий-техникавий ва инновацион фаолиятга асосланиши зарур. Инновацияларни яратиш ва жорий этишда янги имкониятлар ва механизмларни излаб топиш хужалик юритиш ва бошкарувни такомиллаштириш муаммоси билан узвий ботик, цолда алоцида ацамият касб этади.

Узбекистан Республикаси Президенти Ислом Каримов таъкидлаганидек, «Биз учун асосий вазифа - ишлаб чикаришни техник ва технологик жих,атдан узлуксиз янгилаб бориш, доимий равишда ички им-коният ва захираларни излаб топиш, иктисодиётда чукур таркибий

узгаришларни амалга ошириш, саноатни модернизация ва диверсификация килишни изчил давом эттиришдан иборат булиши зарур»1. Ушбу вазифани х,ал этиш инновация жараёнларини жадаллаштириш, инновацияларни ишлаб чикаришга жорий этиш, инновацион тадбиркорликни ривож-лантириш билан бевосита боFликдир.

Х,озирги вактда инновацион тадбиркор-ликнинг усиши илмий-техник тараккиёт шароитида иктисодий тизимларнинг ри-вожланиши ва трансформациялашувининг зарурий элементи х,амда ракобат устунли-гини таъминловчи асосий ресурс сифатида каралмокда. Халкаро тажриба мамлакатда инновацион тадбиркорликни ривожланти-риш унинг инфратузилмаси ва куллаб-кувватлаш тизимини шакллантиришни такозо этмокда.

Миллий иктисодиётни модернизациялаш жараёнини амалга ошириш мамлакат сано-ат салох,иятини сифат жих,атдан узгартириш,

1 Каримов И.А. Бош максадимиз - мавжуд кийинчиликларга карамасдан, олиб бораёт-ган ислох,отларни, иктисодиётимизда таркибий узгаришларни изчил давом эттириш, хусу-сий мулкчилик, кичик бизнес ва тадбиркорликка янада кенг йул очиб бериш х,исобидан олдинга юришдир. / Узбекистан Республикаси Президенти Ислом Каримовнинг мамлакатимизни 2015 йил-да ижтимоий-иктисодий ривожлантириш якун-лари ва 2016 йилга мулжалланган иктисодий дастурнинг энг мух,им устувор йуналишларига баFишланган Вазирлар Мах,камаси мажлисидаги маърузаси. // «Халк сузи», 2016 йил 16 январь.

инновациялар бозорини ривожлантиришга олиб келади. Бу эса, уз навбатида, инновацион тадбиркорликнинг ривожланишини таъминлаш билан узвий боFлик булиб, тад-биркорларнинг инновацион фаоллиги са-марали иктисодий усишнинг энг мух,им омилларидан х,исобланади.

Узбекистан Республикасида сунгги йил-ларда фан ва технологиялар тараккиётини узаро мувофиклаштириш, инновацион фао-лиятни молиялаштиришни яхшилаш, фан билан ишлаб чикариш уртасидаги алока-ларни кенгайтириш буйича катор чора-тадбирлар ишлаб чикилди ва йулга куйилди. Иктисодиёт тармокларини модернизация килиш буйича давлат дастурлари кабул килинди, ишлаб чикаришни мах,ал-лийлаштириш дастурини амалга ошириш давом эттирилди.

Мамлакатимизда бу борада бир канча меъёрий х,ужжатлар, жумладан, Узбекистан Республикаси Президентининг 2006 йил 7 августдаги «Фан ва технологиялар ри-вожланишининг мувофиклаштириш ва бошкаришни такомиллаштириш чора-тад-бирлари туFрисида»ги ПК.-436-сонли ка-рори, 2012 йил 24 июлдаги «Олий малака-ли илмий ва илмий-педагог кадрлар тайёр-лаш ва аттестациядан утказиш тизимини янада такомиллаштириш туFрисида»ги ПФ-4456-сонли фармони, 2008 йил 15 июлдаги «Инновацион лойих,алар ва технологиялар-ни ишлаб чикаришга татбик этишни раF-батлантириш борасидаги кушимча чора-тадбирлар туFрисида»ги 916-сонли карори кабул килинди.

Фан билан ишлаб чикариш интеграция-сини ривожлантириш, инновацияларни ти-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2016, 7

жоратлаштириш жараёнларини жадаллаш-тиришда мух,им ах,амиятга эга булган мун-тазам ташкил этилувчи Инновацион Fоялар, технологиялар ва лойих,алар республика ярмаркаси давлат, фан, ишлаб чикариш ва бизнесни самарали бирлаштириш имкони-ятини яратиб беради. Ярмарканинг асосий максади илмий х,ажмдор, юкори техноло-гик ишлаб чикаришнинг усиши учун шарт-шароит яратиш, жумладан, кичик инновацион тадбиркорлик ва бизнеснинг барка-рор ривожланиши, мамлакат иктисодиётини ривожлантиришнинг долзарб муаммолари-ни х,ал килиш учун шароитлар яратиш, кор-хоналарнинг инновацион фаоллиги ошиши, юкори технологиялар миллий бозорининг шаклланишига кумаклашиш х,исобланади.

Ярмаркада такдим этилган инновацион ва илмий-техник лойих,алар ва ишланма-ларнинг катта кисми импорт урнини бо-сишни таъминлайдиган, энергия жих,атидан самарали ва ресурсларни тежайдиган янги материаллар, машиналар, препаратлар ва илмий х,ажмдор мах,сулотларни экспорт килишга йуналтирилган технологияларга тааллуклидир.

Шу билан бирга, х,али мамлакатимизда инновацион фаолиятни жадаллаштириш, тадбиркорлик субъектлари инновацион фа-оллигини оширишга салбий таъсир этувчи омиллар мавжуд булиб, улар каторига куйидагиларни киритишимиз мумкин:

• инновацион фаолиятни амалга оши-ришнинг барча боскичлари учун тизимли, аник тузилишга эга конунчилик базасининг такомил эмаслиги;

• «тадкикот-ишланма-ишлаб чикариш-сотиш» занжирини амалга ошириш имко-ниятининг ишлаб чикарувчилар билан илмий-тадкикот олиб борувчилар уртаси-даги интеграция ривожланмаганлиги са-бабли чекланганлиги;

• инновацион фаол корхоналар фаоли-яти учун макбул шароитлар ва мух,итнинг етарли даражада шаклланмаганлиги;

• инновацион инфратузилманинг айрим буFинларини ривожлантириш зарурияти-нинг мавжудлиги х,амда инновацион инф-ратузилма субъектлари уртасидаги узаро х,амкорликнинг мавжуд эмаслиги.

Ушбу омиллар тах,лили тадбиркорлик ту-зилмаларининг инновацион фаоллигини ривожлантириш учун зарур инфратузилма-ни шакллантиришда муаммолар мавжудли-гини курсатди.

Жах,он инновациялар бозорида ракобат-нинг кучайиши шароитида инновация инф-ратузилмасининг ах,амияти тобора ортиб борди. Бундай х,олат инновацион фаолият инфратузилмасини шакллантиришнинг ил-мий-назарий жих,атларини тадкик килиш заруриятини келтириб чикарди. Иктисодий адабиётларда инновацион фаолият инфра-тузилмаси категорияси турлича талкин эти-лади, ушбу мазмунда кулланиладиган ата-малар х,ам турлича, жумладан, илмий-тадкикот инфратузилмаси, фан инфрату-зилмаси, инновацион инфратузилма, тех-нологияларни тижоратлаштириш инфратузилмаси ва х,.к. Натижада иктисодчилар томонидан инновацион фаолият инфрату-зилмасига берилган таърифлар бир-бири-дан фаркланади.

Жумладан, миллий инновация тизими-нинг (МИТ) фаолияти жараёнида ривож-ланган мамлакатларда инновацияларнинг билимларга эга булиш сох,асидан ишлаб чикариш сох,асига утказилиши алох,ида ах,амият касб этишини таъкидлаган х,олда, А.М.К,одиров бунга интеллектуал мулк ва инновацион инфратузилма объектлари бо-зорларини яратиш оркали эришиш мум-кинлигини курсатади. Унинг фикрича, инфратузилма объектлари деганда, бизнес-инновациялар, телекоммуникациялар ва савдо тармоклари, технопарклар, бизнес-инкубаторлар, инновацион-технологик марказлар, консалтинг фирмалар, молия-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2016, 7

вий ва бошка тузилмалар тушунилади1. Европа Иттифоки мамлакатларида университет инновация марказлари, технологиялар трансфери марказлари, технологик брокер-лар агентликлари, янги технологияларнинг минтакавий марказларини ривожлантириш оркали амалга ошириладиган университет-лар билан саноат кооперацияси фаол кул-лаб-кувватланади.

Ш.Синдаровнинг изланишларида саноат сиёсатини тадкикот субъекти ва объектига ажратган х,олда куриб чикадиган булсак, у х,олда бир томонда саноат корхоналари, инновацион ва инвестицион таъминотини уз ичига олган саноат инфратузилмаси, ик-кинчи томондан эса бозор муносабатлари тизимлари ишлаб чикариш ва сотишни тар-тибга солувчи бозор механизмлари жойла-шади. Ушбу инфратузилманинг асосий таш-кил этувчилари куйидагилар:

1. Илмий-техник ахборотнинг давлат тизими.

2. Мах,сулотни стандартлаш ва сетифи-кациялаш давлат тизими.

3. Илмий, илмий-техник ва инновацион фаолиятни молиявий куллаб-кувватлаш ти-зими. Бу тизим уз ичига Узбекистан илмий-тадкикотлар фонди, Фан ва технологиялар-ни ривожлантиришни мувофиклаштириш кумитаси ва бошкаларни олади2.

Илмий адабиётларда инновация инфратузилмаси илмий, илмий-техник, инновацион фаолият циклини камраб олувчи ва узаро боFлик ва бир-бирини тулдирувчи тизимлар х,амда уларга мос, куп даражали тузилишга эга булган ташкилий элементлар

1 К,одиров а.М. ва б. Миллий ик,тисодиётни мо-дернизациялаш шароитида саноат корхона-ларининг ракобатбардошлигини ошириш. / Монография. - Т.: «Iqtisodiyot», 2013. -13-б.

2 Синдаров Ш.Э. Инновацион сох,ада кичик кор-хоналар фаолиятини жадаллаштириш. // «Биржа-

Эксперт», Т., 2009, 3-сон.

мажмуаси сифатида каралади3. Бундай караш, фикримизча, инновация инфрату-зилмасининг куйидаги хусусиятларини акс эттирмайди:

- инфратузилма муассасалари мах,сулот ишлаб чикармайди, улар турлича хизмат-ларни курсатади;

- бу хизматлар инновацион фаолиятни зарур ресурслар (товар, хом ашё, молиявий, интеллектуал, мех,нат ва х,.к.) билан таъминлашга боFлик;

- инфратузилма муассасалари турли мулк шаклига ва бунга мувофик равишда турли хил ташкилий-х,укукий шаклга эга;

- хизматлар инновацион фаолиятнинг кандайдир боскичини эмас, балки бутун инновация жараёнини таъминлашга йунал-ган булади.

Ушбу хусусиятларни х,исобга олган х,олда, инновацион инфратузилма инновация жа-раёнининг барча боскичларида инновацион фаолиятни амалга ошириш учун зарур булган ресурсларнинг эркин х,аракат кили-шини таъминлаш буйича хизмат курсатувчи турли ташкилий-х,укукий шаклга эга булган, турли йуналишда фаолият курсатувчи, узаро боFлик ва бир-бирини тулдирувчи ташкилотлар мажмуасидан иборат.

Инновация инфратузилмасининг асосий тузилмалари 1-жадвалда берилган. Шуни таъкидлаш керакки, инновация инфратузилмасининг шакллари турли-туманлигига карамай, уларнинг амал килиш жараёни зиддиятлидир, бундай х,олатни инновацион тадбиркорликни куллаб-кувватлашни амалга оширувчи муассасалар уз фаолиятини амалга оширишда дуч келадиган муаммо-ларнинг куплиги билан ифодалаш мумкин.

Умумлаштирилган х,олда инновацион фаолият инфратузилмаси ривожланишида

3 Райхлина А.В. Совершенствование механизмов управления инновационной деятельностью. / «Партнерство бизнеса и образования в инновационном развитии региона»: Сборник научных трудов Х Международной научно-практической конференции. - Тверь: «Документ-Центр», 2011. -С. 273-276.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2016, 7

1-жадвал. Инновация инфратузилмасининг асосий тузилмалари1

Инновацион фаолият ресурслари Инфратузилма шакллари

Технологик куллаб-кувватлаш Инновацион технологик марказлар, технопарклар, технологик кластерлар, жорий этиш марказлари, ускунадан жамоа булиб фойдаланиш марказлари

Ахборот ва консалтинг Технологиялар трансфери марказлари, технологияларни тижоратлаштириш офислари, бизнес-инкубаторлар. инновация марказлари, ахборот тармоклари

Молиялаштириш Бюджет ва нобюджет технологик ривожланиш фондлари, венчур фондлари, старт фондлар, бизнес-фаришталар2 ассоциациялари, минтакавий фондлар

Кадрларни тайёрлаш Олий укув юртлари ва инновация сох,асида кадрлар тайёрлаш ва кайта таёрлаш, малакасини ошириш билан шутулланувчи бошка таълим муассасалари

Инновациялар савдосини куллаб-кувватлаш Кургазма, ярмаркалар, электрон тижорат воситалари, махсус воситачи тузилмалар

дуч келувчи муаммоларни туртта йирик гурух,га ажратиш мумкин: умумий тизимий муаммолар, стратегик ривожланиш муам-молари, ахборот ва маркетинг таъминоти муаммолари.

Умумий тизимий муаммолар гурух,и му-аммоларининг вужудга келиши х,анузгача инновацияларни куллаб-кувватлашнинг ях-лит тизими шаклланмаганлиги билан боF-лик булиб, уларга куйидагиларни киритиш мумкин:

- инновацион тадбиркорлар ва улар-нинг инвесторларини куллаб-кувватлаш ту-шунчаси буйича якдиллик мавжуд эмас;

- инновация рискларини суFурталаш тизими мавжуд эмас;

- давлат инновация сиёсати узвийлик хусусиятига эга эмас;

- инновацион тадбиркорликда давлат буюртмалари тизими мавжуд эмас;

- янги тадкикот ва ишланмаларга булган ички талаб раFбатлантириш тизими шакл-ланмаган;

- мамлакатда инновацион фаоллик мар-казлари шаклланмаган.

Стратегик ривожланиш муаммолари ка-торига интеллектуал х,укукларни корхонага

1 Манба: муаллиф томонидан тузилди.

2 Бизнес-фаришталар - юкори рискли инновацияларни куллаб-кувватловчи хусусий инвесторлар.

бириктиришга сарфланувчи харажатларни коплаш тизими мавжуд эмаслиги, ресурс ва энергия тежашни раFбатлантириш тизими мукаммал эмаслиги, инновацион фаолият-нинг ижтимоий ах,амиятига етарли эътибор берилмаслигини киритиш мумкин.

Инновацион фаолият инфратузилмаси фаолиятидаги яна бир мух,им муаммолар гурух,и инновацион фаолиятни маркетинг жих,атидан куллаб-кувватлаш буFинларининг яхши ривожланмаганлигидир. Маркетинг бозор мух,итида фаолият курсатаётган х,ар бир корхона иктисодий сиёсатининг ажрал-мас кисмидир. Жах,он иктисодиётининг гло-баллашуви, халкаро ва мамлакатлараро ракобатнинг кучайиши инновацион мах,су-лотлар ишлаб чикарувчилар учун маркетинг стратегияларини ишлаб чикиш долзарбли-гини оширади. Шу нуктаи назардан муам-моларнинг ушбу гурух,и куйидагиларни камраб олади:

- маркетинг харажатларини компенсация килиш кузда тутилмаган;

- инновациялар бозорини урганувчи ту-зилма мавжуд эмас;

- инновацион мах,сулотни бозорга киритиш тажрибаси мавжуд эмас;

- инновацион талабни урганиш ва раF-батлантириш механизми ишлаб чикилмаган;

- истеъмолчилар билан тескари алока механизми инфратузилмага киритилмаган.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2016, 7

Инновация инфратузилмаси инновация жараёни фундаментал тадк,ик,отлар-амалий тадк,ик,отлар - тажриба-конструкторлик иш-лари - серияли ишлаб чик,ариш - бозорга олиб чик,ишдан иборат чизик,ли тузилишга эга деган фикр мустах,камланиб к,олган. Х,озирги даврга инновация циклининг чизик,ли булмаган модели хос булиб, бизнес ва фаннинг узаро алок,аси илмий-тадк,ик,от фирмалари, тажриба-синов ишлаб чик,а-риши каби шаклларда юз бериши куза-тилмок,да. Мавжуд инновацион фаолият инфратузилмасида фан-ишлаб чик,ариш алок,асини ривожлантиришни куллаб-кувватлашга к,аратилган буFин етарли шакл-ланмаган. Инновацион тадбиркорликни к,уллаб-к,увватлашда ахборот таъминоти му-аммолари к,аторига куйидагилар киради:

- инновацияларнинг ижтимоий реклама-сини ишлаб чик,ариш йулга куйилмаган;

- илмий ишланмаларнинг ягона реестри берилган ахборот ресурси мавжуд эмас;

- инновацион консалтинг тизими ривож-ланмаган.

Них,оят, инновация инфратузилмаси му-ассасалари инновацион фаолият ривожла-ниши учун замонавий ракобатбардош иш-лаб чик,аришларни яратиш борасида х,удуд-ларнинг жозибадорлиги омили сифатидаги инновация мух,итини шакллантириш тизим-ли шарт-шароитларни таъминлаб берол-майди. Инновация инфратузилмасини таш-кил этувчи муассасаларнинг х,ар бири инновация жараёнини турли боск,ичларда кул-лаб-кувватлашни кузда тутади, инновация инфратузилмаси шаклланиши ва ривожла-нишига бундай тор ёндашувни х,ам назарий карашларда, х,ам меъёрий хужжатларда учратиш мумкин. Бундай ёндашув самарали эмаслиги ва юк,орида санаб утилган муам-моларни келтириб чик,ариши шубх,асиз. Ушбу муаммоларнинг тах,лили натижасида инновацион фаолият инфратузилмасига куйилувчи талабларни узгартириш зарурия-тини курсатади.

Бу муаммоларни х,ал к,илиш йуналишлари аввало, инновацияларни к,уллаб-к,увватлаш

буйича ягона давлат стратегиясини ишлаб чик,ишни, маркетингни к,уллаб-к,увватлаш тизимини шакллантиришни, коммуникация-ларнинг барча шаклларини ривожланти-риш, молиявий ва кадрлар билан таъмин-лашни куллаб-кувватлашни уЙFунлашти-ришни кузда тутади.

Инновация инфратузилмаси атамаси илмий адабиётларда куп х,олларда инновацион фаолият инфратузилмаси тушунчаси билан бир маънода кулланилади. Аммо бу ту-шунчалар синоним була олмайди, чунки улар турли хил ик,тисодий хрдисаларни ифо-далайди. Инновацион фаолият инфратузилмаси кенг тушунча булиб, унинг мох,иятини белгилашда инновацион фаолият тушунча-сининг мох,иятига таяниш керак. Юк,орида таъкидлаб утилганидек, инновацион фаолият якунланган илмий тадк,ик,от ва лойих,алар натижалари ёки бошк,а илмий-техник ютук,-ларни (фан-техника ютук,ларини) янги ёки такомиллаштирилган мах,сулотга; бозорда сотиладиган, амалий фаолиятда фойдалани-ладиган янги ёки такомиллаштирилган тех-нологик жараёнга, шунингдек, шу билан боFлик кушимча илмий тадк,ик,от ва лойих,а-ларга жорий к,илишга йуналтирилган бул-ганлиги сабабли инновацияларни куллаб-кувватлаш жараёнида унинг микдор курсат-кичларигина эмас, балки инновация мада-нияти ривожланиши даражаси, янги билим-ларни туплаш ва тарк,атиш, бериш даражаси, инновациялар бозори ривожланиш даражасини билдиради. Кулай инвестиция мух,итининг мавжудлиги каби сифат курсат-кичлари х,ам х,исобга олиниши керак. Шу сабабли х,ам инновацион фаолиятни инфрату-зилмавий куллаб-кувватлаш тизими шаклланиши ва ривожланиши институционал ёндашув асосида амалга оширилиши керак. Демак, инновацион фаолият инфратузилмаси деганда, инновацион фаолиятни амалга ошириш учун зарур ижтимоий-ик,тисодий шарт-шароитларни яратиш нук,таи назари-дан инновация жараёнини таъминловчи институтлар йиFиндиси тушунилади.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2016, 7

2-жадвал. Инновацион фаолият инфратyзилмасини ташкил этувчи инститyтлар1

Инcтитyтлap Taшкилий шaкллapи

Дxбopoт институтки Аxбopoт, тaхлилий, илмий-тexник мapкaзлap, кyтyбxoнaлapнинг пaтeнт бyлинмaлapи, интepнeт pecypcлap, кypгaзмa вa яpмapкaлap, интeллeктyaл биpжaлap, кoнфepeнциялap вa х.к.

Moлиявий Иннoвaция лoйихaлapини тaъминлaб бepyвчи инвecтиция фoндлapи вa бoшкa мюлия мaнбaлapи

Кичик иннoвaциoн тaдбиpкopликни кУллaб-кyввaтлaш Бизнec-инкyбaтopлap, тexнoпapклap, тaдбиpкopлap иттифoклapи, K0нyнчилик вa бизнecни тaшкил килиш xycycиятлapи мacaлaлapи бyйичa ycлyбий ëpдaм кypcaтyвчи иннoвaция мapкaзлapи

Texнoлoгик Texнoлoгиялap тpaнcфepи, иннoвaциялap диффyзияcи жapaëнлapидa кaтнaшyвчи тaшкилoтлap ëки yзгa иннoвaциoн вocитaчилap

Mapкeтинг ^тиш бoзopлapини Уpгaнyвчи, иcтeъмoлчилap ceгмeнтaцияcи, иннoвaциoн мaхcyлoтнинг paкoбaт ycтyнликлapини Уpгaнyвчи тaшкилoтлap

Билимлap иктиcoдиëти Узлyкcиз тaълим тизими шaкллaнтиpyвчи ïaB^ivi мyaccacaлapи, илмий кoнфepeнция, тpeнинглapни тaшкил этувчи мyaccacaлap

Интeллeктyaл мулкни химoя килиш Пaтeнт идopaлapи, бюpoлap, oфиcлapи, тexнoлoгиялap тpaнcфepи мapкaзлapи, cyд вa хyкyк-тapтибoт opгaнлapи

Дaвлaтнинг бeвocитa ïap"m6ra coлиш инcтитyтлapи Meъëpий хyжжaтлap, мaкcaдли дacтypлapни тaйëpлaш вa нaзopaт килишдa кaтнaшyвчи дaвлaт тaшкилoтлapи

Иннoвaциoн фaoлият инфpaтyзилмacини тaшкил этувчи инcтитyтлap 2-жaдвaлдa ^л-тиpилгaн.

Шyндaй к,илиб, иннoвaциoн фaoлият инф-paтyзилмacи aник мaкcaдлap, тaмoйиллap, тypли мeтoдлap, мexaнизмлap вa иxтиcoc-лaшгaн инcтитyтлap acocидa ишлaб чикилгaн иннoвaциoн тaдбиpкopликни тapтибгa co-лиш вa кУллaб-кyввaтлaш тaдбиpлapининг мyвoзaнaтгa coлингaн тизимини aкc эт^и-ши лoзим.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Бoзop иктиcoдиëтини шaкллaнтиpиш вaк-тидa дaвлaтнинг иннoвaциoн тaдбиpкopлик тyзилмaлapи фaoлиятигa apaлaшyви кучли, ^твий, кeнг микëcлapдa 6Улиши лoзим, 6o-зop иcлoхoтлapининг aмaлгa oшиpилишигa ^pa y acтa-ceкин эpкинлaшиб бopaди. Дaв-лaт тoмoнидaн иннoвaциoн фaoлият инфpa-тyзилмacини яpaтишдa кyйидaги вaзифaлap-ни х^л этиш ycтyвop 6Улиши лoзим:

- мaхaллий ишлaб чикapиш тoмoнидaн иннoвaциялapнинг «юкopи тaлaблилигини» oшиpишнинг тaшкилий вa иктиcoдий мexa-

1 Maнбa: мyaллиф тoмoнидaн тузилди.

низмлapини яpaтиш, фyндaмeнтaл фaнлap, мухим aмaлий тaдкикoтлap вa ишлaнмaлap-нинг жaдaл pивoжлaнишини тaъминлaш;

- илмий, илмий-тexник вa иннoвaциoн фaoлиятнинг H0pмaтив-хyкyкий acocини тa кoмиллaштиpиш;

- илмий-тexник мaжмyaлapнинг бoзop иктиcoдиëти шapoитлapигa мocлaшyви, фaн, тexнoлoгия вa тexникaни pивoжлaнтиpиш мaкcaдлapидa дaвлaт вa xycycий кaпитaл-нинг yзapo бoFликлигини тaъминлaш;

- дaвлaтнинг тapтибгa coлиш вa бoзop мexaнизмлapининг oкилoнa yЙFyнлигини, фaн, тexнoлoгия вa тexникaни pивoжлaнти-pишнинг ycтyвop йyнaлишлapини aмaлгa oшиpишдa илмий, илмий-тexник вa иннoвa-циoн фaoлиятни бeвocитa вa билвocитa paFбaтлaнтиpиш тaдбиpлapини яpaтиш;

- фaн вa тexникa coхacидa oлий мaлaкa-ли илмий вa мyхaндиc xoдимлapни тaйëp-лaш тизимини мyкaммaллaштиpиш;

- oлий мaктaбнинг илмий-тaдкикoт ce^ тopини кyчaйтиpиш.

И^ИМД ВА МОЛИЯ I Э^ОМИКА И ФИHAHCЫ 2016, l

Адабиётлар:

1. Каримов И.А. Бизнинг бош максадимиз - жамиятни демократлаштириш ва ян-гилаш, мамлакатни модернизация ва ислох этишдир. - Т.: «Узбекистон», 2005.

2. Райхлина А.В. Совершенствование механизмов управления инновационной деятельностью. / «Партнерство бизнеса и образования в инновационном развитии региона»: Сборник научных трудов Х Международной научно-практической конференции. - Тверь: «Документ-Центр», 2011. -С. 273-276.

3. Синдаров Ш.Э. Инновацион сохада кичик корхоналар фаолиятини жадаллашти-риш. // «Биржа-Эксперт», Т., 2009, 3-сон.

4. Кодиров А.М. ва б. Миллий иктисодиётни модернизациялаш шароитида саноат корхоналарининг ракобатбардошлигини ошириш. / Монография. - Т.: «Iqtisodiyot», 2013. -13-б.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2016, 7

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.