Научная статья на тему 'Ҳудудларни инновацион ривожлантириш усуллари ва уларнинг инновацион салоҳиятини баҳолаш методикаси'

Ҳудудларни инновацион ривожлантириш усуллари ва уларнинг инновацион салоҳиятини баҳолаш методикаси Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
498
156
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ИННОВАЦИЯЛАР / ИННОВАЦИОН / ИНВЕСТИЦИОН / ИНВЕСТИЦИОННАЯ / INVESTMENT / МОЛИЯВИЙ ФАОЛИЯТ / МОЛИЯВИЙ РАғБАТЛАНТИРИШ ДАСТАКЛАРИ / ИННОВАЦИИ / INNOVATIONS / ИННОВАЦИОННАЯ / ФИНАНСОВАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ / FINANCIAL ACTIVITIES / ИНСТРУМЕНТЫ ФИНАНСОВОГО СТИМУЛИРОВАНИЯ / FINANCIAL INCENTIVES / INNOVATION

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Ташматов Рустам Хусанович

Мақолада ҳудудларни инновацион жиҳатдан ривожлантириш усул ва шакллари ўрганилган, уларнинг фаолиятини молиявий рағбатлантириш дастаклари келтирилган ҳамда ҳудудларнинг молиявий-инвестицион ва инновацион салоҳиятини баҳолаш услубиёти ишлаб чиқилган.В статье изучены методы и формы развития регионов с инновационной точки зрения, приведены инструменты финансового стимулирования их деятельности, а также разработана методика оценки финансово-инвестиционного и инновационного потенциала регионов.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

There is discussed in the article methods and forms of regional development from an innovative point of view, described financial mechanisms of these activities intensification, as well the methodology for assessing the financial, investment and innovative potential of the regions provided.

Текст научной работы на тему «Ҳудудларни инновацион ривожлантириш усуллари ва уларнинг инновацион салоҳиятини баҳолаш методикаси»

ТАШМАТОВ Рустам Хусанович,

Тошкент давлат иктисодиёт университети х,узуридаги «Узбекистон иктисодиётини ривожлантиришнинг илмий асослари ва муаммолари» илмий-тадкикот маркази сектори мудири, иктисод фанлари номзоди

^УДУДЛАРНИ ИННОВАЦИОН РИВОЖЛАНТИРИШ УСУЛЛАРИ ВА УЛАРНИНГ ИННОВАЦИОН САЛОЩТИНИ БА^ОЛАШ МЕТОДИКАСИ

УДК: 332.055

ТАШМАТОВ Р.Х. ЦУДУДЛАРНИ ИННОВАЦИОН РИВОЖЛАНТИРИШ УСУЛЛАРИ ВА УЛАРНИНГ ИННОВАЦИОН САЛОЦИЯТИНИ БАЦОЛАШ МЕТОДИКАСИ

Маколада х,удудларни инновацион жих,атдан ривожлантириш усул ва шакллари урганилган, уларнинг фаолиятини молиявий раFбатлантириш дастаклари келтирилган х,амда х,удудларнинг молиявий-инвестицион ва инновацион салох,иятини бах,олаш услубиёти ишлаб чикилган.

Таянч иборалар: инновациялар, инновацион, инвестицион, молиявий фаолият, молиявий раFбатлантириш дастаклари.

ТАШМАТОВ Р.Х. МЕТОДЫ ИННОВАЦИОННОГО РАЗВИТИЯ РЕГИОНОВ И МЕТОДИКА ОЦЕНКИ ИХ ИННОВАЦИОННОГО ПОТЕНЦИАЛА

В статье изучены методы и формы развития регионов с инновационной точки зрения, приведены инструменты финансового стимулирования их деятельности, а также разработана методика оценки финансово-инвестиционного и инновационного потенциала регионов.

Ключевые слова: инновации, инновационная, инвестиционная, финансовая деятельность, инструменты финансового стимулирования.

TASHMATOV R.KH. METHODS OF INNOVATIVE DEVELOPMENT OF REGIONS AND METHODOLOGY OF ESTIMATION OF THEIR INNOVATIVE POTENTIAL

There is discussed in the article methods and forms of regional development from an innovative point of view, described financial mechanisms of these activities intensification, as well the methodology for assessing the financial, investment and innovative potential of the regions provided.

Keywords: innovations, innovation, investment, financial activities, financial incentives.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2017, 4

Дунёнинг аксарият давлатларининг энг муцим узок, муддатли максадларидан бири баркарор иктисодий усиш, ишлаб чикариш самарадорлигини ошириш, ишсизликни камай-тириш ва бандлик даражасини ошириш, баркарор нарх ва ацолининг юкори даромад олиши цисобланади. Глобаллашув шароитида ушбу максадларга сармояни янги техника ёки технология, барча хужалик юритиш соцаларда бошкариш, хизмат курсатиш, ишлаб чикариш ва мецнат килишни ташкил этишнинг янги шаклларига киритиш ёрдамида эришиш мумкин.

Айни дамда Узбекистан иктисодиёти ривожланишининг асосий йуналишларидан бири барча сох,аларни модернизациялаш ва инновацион ривожланишга утиш х,исобла-нади.

Давлат илмий-техника тараккиётини унинг бутун занжири (фундаментал тадкикотлардан тортиб то ишланмаларни ишлаб чикаришга жорий этишгача булган жараён) буйича раFбатлантириши лозим.

Айни дамда корхонанинг инновацион фао-лиятини раFбатлантириш тизими ишлаб чикилган булиб, унда турли дастаклар ва механизмлар кулланилмокда. Бунга солик имтиёзлари, турли хил молиялаштириш шакл-лари х,амда молия дастаклари киритилиб, улар инновацион фаолиятига таъсир кур-сатган х,олда корхона пул маблатларининг тежалишига имкон беради.

Инновацион фаолиятни ратбатлантириш-нинг молиявий дастаклари деб, инновацион фаолиятни умумий солик солинадиган фао-лиятидан чикариш, давлат ва хусусий бизнес шерикчилигининг янги тамойил ва механизм-ларни жорий этиш (тутридан-тутри давлат томонидан молиялаштириш, тутридан-тутри давлат томонидан кредитлаш, нодавлат кре-дитлаш, давлат кредит кафолатлари, нодавлат кредит кафолатлари), олиб киритилаётган сармояга солик солиш йули билан мах,аллий сармояни олиб чикишни чегаралашни тушу-ниш лозим.

Аксарият давлатларда инновацион лойи-х,аларни куллаб-кувватлашнинг энг асосий молиявий дастаклардан бири - илмий-тад-к,ик,от ва тажриба-конструкторлик ишларини

олиб бориш учун турли х,укумат ташкилот-лари билан тузилган давлат шартномалари х,исобланади. Ушбу шартномалар инновацион лойих,аларнинг барча асосий тавсифларини тулик, мувофик,лаштириш, кутилаётган натижа, ижро этиш муддатлари ва зарур харажат-ларни назарда тутади. Одатда кутилаётган харажатларнинг микдори иш бошлангунга кадар кайд этилади, якуний ^исоб-китоб эса ишларни тугатиб топширгандан сунг амалга оширилади. Субсидиялар ва субвенциялар одатда кескин ва хатарли лойих,аларни куллаб-кувватлаш учун так,дим этилади.

Инновацион фаолликни ратбатлантиришда солик тизими катта роль уйнайди. Солик солиш механизмини корхонанинг замонавий эх,тиёжларини ^исобга олган х,олда тутрилаш лозим. Корхоналарнинг илмий-тадкикот тажриба-конструкторлик ишлари натижала-рини ишлаб чикариш жараёнларига татбик этишга каратилган фаолияти солик солиш сох,асида ратбатлантириш имкониятлари билан чамбарчас ботланган булиши лозим. Солик солиш сох,асидаги ратбатлантиришнинг максади - солик юки, солик мажбуриятла-рини камайтириш буйича макбул усулларни кидириб топиш ва шундан келиб чиккан ^олда корхоналарнинг хужалик ва молиявий фаолиятидан олинадиган даромадни ошириш, ишлаб чикаришни янада самаралирок ривож-лантиришдан иборат. Шунингдек, солик тизими инновацион технологияларнинг олдинга караб силжишига тускинлик килиши керак эмас. Имтиёзли солик солиш кури-нишидаги инновацион лойих,ага булган барча баркарор талаб ва таклифларни яратиш айни

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2017, 4

дaмдa энг мaкбyл ycyллapдaн биpи caнa-лaди.

Goлик coхacидa paFбaтлaнтиpиш дacтaклa-pининг жoзибaдopлиги икти^дий ну^и нaзapдaн, aввaлaмбop шyндaн ибopaтки, дaв-лaт вa уз-узини бoшкapиш opгaнлapи илмий вa иннoвaциoн тaшкилoтлapдaн дaвлaт вa мaхaллий бюджeтлapгa тушиши лoзим бyлгaн coлик кypинишидaги мaблaFлapнинг биp Kиcмидaн вoз кeчмoкдa. Бу мaблaFлap илмий-тaдкикoт, тaжpибa-кoнcтpyктopлик ишлapини oлиб бopиш, иннoвaциялapни жopий этиш, ишлaб чикapишни кeнгaйтиpиш ëки мoдep-низaция килиш вa хoкaзo учун ушбу тaшки-лoтлapнинг тacappyфидa кoлaди. Шу тapздa yлapни билвocитa мoлиявий кУллaб-кyввaт-лaш хoлaти юзaгa кeлaди.

Иннoвaциoн жapaëнлapни coлик coхacидa paFбaтлaнтиpишни миллий ^лик, coлиш тизи-мининг pивoжлaниши нyктaи нaзapдaн кypиб чикиш лoзим. Узбeкиcтoндa иннoвaциoн coхaни coликкa oид paFбaтлaнтиpиш билaн бoFлик биp ^op мyaммoлap мaвжyд. Аcocaн бу мaзкyp йyнaлишдa тaжpибa eтишмacлиги билaн бoFлик. Goлик имтиëзлapи coхacидaги крнунчилик тaкoмиллaшмaгaн, шу бoиc aйpим кopxoнaлap ушбу имтиëзлapдaн yмyмaн фoй-дaлaнмaйди. Уз нaвбaтидa, кopxoнaлapнинг иннoвaциялap coхacидaги фaoлияти cycï, бу эca пиpoвapдидa бутун мaмлaкaтнинг иннo-вaциoн фaoллиги pивoжлaнишигa ту^инлик килaди.

Оxиpги пaйтлapдa кopxoнaлap бoзop иктиcoдиëти шapoитидa иннoвaциoн фaoли-ятни кeнгaйтиpиш бyйичa xycycий шaкллap-нинг aфзaллик тoмoнлapи вa caмapacини ceзa бoшлaди. Хycycий иннoвaциoн лoйихaлapни вeнчyp мoлиялaштиpиш дoлзapб хиœблaниб, y ^na xaïap билaн бoFлик. Иннoвaциoн кop-xoнaлap уз мaблaFлapининг eтишмacлиги, юкopи ^лик cтaвкaлapи, нoмaкбyл кpeдит-лaш шapтлapи вa шу ^би мyaммoлapгa дуч кeлaди. Beнчyp фaoлиятини oлиб бopиш бocкичлapи кyйидaгилapдaн ибopaт:

1. Биp нeчтa юpидик вa (ëки) жиcмoний шaxcнинг capмoялapи биpлaшaди, кaттa бул-

мaгaн, aммo жу^ иxчaм вa caмapaдop кop-xoнaлap тaшкил этилaди.

2. Алoхидa иннoвaциoн лoйихaлap жopий этилaди вa тижopaтлaшaди.

3. Maзкyp лoйихaлap тyгaгaндaн ^йин вeнчyp кopxoнaлapни pивoжлaнтиpишнинг биp нeчтa вapиaнтлapи мaвжyд: йиpик фиp-мaлap тoмoнидaн кушиб oлиниши; ишлaб чикил^н иннoвaциoн мaхcyлoтлapгa лицeн-зия штиш ëpдaмидa мoлиявий aхвoлини яxшилaш; уз ишлaб чикapишини тaшкил этиш вa тижopaт oпepaциялapини бaжapиш бyйичa тaдбиpкopлик фaoлиятини oлиб бopиш. Be^ чyp мoлиялaштиpишдaн фoйдaлaнгaн хoлдa Xyqy^nap жax1oн бoзopлapидa мaхaллий мaхcyлoтлapнинг paк1oбaтбapдoшлигини oши-pиш вa мaмлaкaтимиз иктиcoдиëтини ку-тapишгa oлиб кeлaди.

Шуни тaъкидлaш кepaкки, мaмлaкaтимиздa вeнчyp тaдбиpкopликни pивoжлaнтиpиш ycтyвop йyнaлишлapдaн биpи хиcoблaнaди, чунки aйнaн шу жapaëн илм-фaн вa икти-coдиëтнинг peaл ceктopини yзapo бoFлoвчи бyFиндaги eтишмaëтгaн yнcyp cифaтидa нaмoëн бyлaди. Кичик иннoвaциoн бизнec coхacидa мoлиялaштиpиш шaкли cифaтидa вeнчyp инвecтициялaшнинг acocий aфзaллик тoмoни шyндaн ибopaтки, бapкapop pивoж-лaнyвчи кopxoнa бoшкa мoлиялaштиpиш мaнбaлapидaн фoйдaлaниш им^нияти йук бyлгaн пaйтдa вeнчyp capмoялapидaн фoй-дaлaниши мумкин.

Хyлoca килиб aйтгaндa, шуни aйтиб утиш жoизки, иннoвaциoн жapaëнлapнинг дaвлaт тoмoнидaн тapтибгa coлинишини хaм умум-миллий ax1aмияти, хaм иннoвaциялapнинг иктиcoдий мaзмyни билaн изoхлaш мумкин. Биpoк дaвлaт тoмoнидaн paFбaтлaнтиpиш мexaнизмини ишгa тyшиpиш учун paFбaт-лaнтиpиш oбъeктини aник вa тyFpи тушуниш лoзим. Хycycaн, иннoвaциoн фaoлиятни хукукий paFбaтлaнтиpиш бyйичa пyxтa yйлaнгaн тизимни яpaтиш лoзим, чунки бу^з

иннoвaциялapни хaм худуд, х^м мaмлaкaт

микëcидa изчил pивoжлaнтиpиб бyлмaйди.

ИКТИМД BA MOЛИЯ I ЭKOHOMИKA И ФИHAHCЫ 2017, 4

Худудлар даражасида инновацион фаол-лик худуднинг ракобатбардошлигини оши-ришнинг омили, унинг ижтимоий-иктисодий ривожланишининг шарти хисобланади. Айни дамда мамлакат иктисодиётида инновация-лар суст ривожланиши ва шундан келиб чиккан холда унинг ракобатбардошлик дара-жаси паст булган шароитда мазкур тенден-цияни бартараф этиш учун инновацион фао-лиятни хам давлат, хам худуд, хам корпора-циялар даражасида ратбатлантириш, хусусан молиявий-иктисодий чораларини ишлаб чикиш мухим ахамият касб этмокда.

Шуни таъкидлаш керакки, инновацион фаолиятни ратбатлантириш чораларини тах,-лил килиш, тизимлаштириш ва ривожланти-риш масалалари буйича куплаб иктисодчи олимлар шутулланган. Аммо инновацион фаолиятни белгиловчи шароитларига караб молиявий ратбатлантириш дастаклари, хусусан худудларнинг инновацион ва молиявий-инвестицион салохиятини асослаш масала-ларига етарлича эътибор берилмаган.

Худуд томонидан инновацион фаолиятни молиявий ратбатлантириш куйидагиларга булинади: 1) инновацион лойихаларда ишти-рок этиш даражаси буйича: лойихаларда ва инновацион инфратузилмаларда иштирок этиши; 2) молиялаштириш усули буйича: бевосита ва билвосита инновацияларни ратбатлантиришни молиялаштириш. Барча дастакларни уларнинг инновацион фаолия-тига таъсир курсатиш даражасига кура, фикримизча, учта гурухга булиш максадга мувофик (1-жадвал).

Тадкикотимизда инновацион фаолият-ларни молиявий ратбатлантириш дастакла-рини саралаб олиш ишларининг олиб бори-лишини максадга мувофик, деб билдик. Бунда бир томондан, худудда мавжуд булган ички молиявий ресурслар манбаларини хисобга олган холда худуднинг молиявий-инвестицион салохиятини бахолаш ишларини олиб бориш, иккинчи томондан, хам молия ресурсларини куйиш хажми, хам унинг сифатини хисобга

олган холда унинг инновацион салохиятини бахолаш ишларини олиб бориш максадга мувофик.

Худуднинг хам молиявий-инвестицион, хам инновацион салохиятини бахолаш учун куйидаги усулбиётни таклиф этамиз.

1. Худуднинг молиявий-инвестицион салохиятини бахолаш. Ушбу услубиётда умумий жамтарилган маблатлар курсаткичлари буйича бахолаш мумкин (у инновацион-инвестицион фаолиятни амалга ошириш учун худудда мавжуд булган молиявий ресурс-ларни уз ичига олади). Соф жамтарилган маблатлар эса ялпи жамтарилган маблатлар ва асосий капитални истеъмол килиш урта-сидаги нисбатни узида намоён этади.

2. Инновацион салохиятни бахолаш. Ушбу услубиёт инновацияларни ривожлантириш даражаси билан тавсифланади, уни бахолаш учун биз томонимиздан ишлаб чикилган услу-биётдан фойдаланиш тавсия этилади. Ушбу моделга инновацион салохиятни ривожлан-тиришга таъсир курсатувчи бешта омил (блок) киритилган: техник-технологик омил, инсон омилининг ривожланганлик даражаси, инсти-туционал, ташкилий ва ахборот омиллари. Улар бир нечта курсаткичлардан иборат. Мазкур услубиётда инновацион салохиятни бахолашда табиий-ресурсли омил инобатга олинмаган, чунки инновацион жараёнга бевосита таъсир курсатувчи алохида ресурс-ларни ажратиш жуда мушкул. Мазкур омилни худудда жойлашган табиий ресурсларнинг умумий йитиндиси сифатида куриб чикиш мумкин, аммо уларни компаратив1 тахлил килишда табиий ресурслар сон жихатдан куп булган (инновацион салохияти рейтинги юкори булган) худудларнинг урни узгариши руй беради. Бу эса, фикримизча, худудлар даражасида инновацион жараёнларнинг мохиятини тулик акс эттирмайди. Хар бир омилни куйидаги курсаткичлар ёрдамида бахолаймиз:

1 Солиштирув (тахр.)

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2017, 4

1-жадвал. Инновацион фаолиятини молиявий раfбатлантириш дастаклари1

Инновацион йуналишлар Бевосита молиялаштириш Билвосита молиявий раFбатлантириш

Инновацион лойихалар - субсидиялар (А гурухи); - илмий тадкикотлар учун олинадиган грантлар (А гурухи); - ташкилотларнинг устав капиталига бадаллар (А гурухи); - инновацион ташкилотларнинг мажбуриятларни олиши (А гурухи); - имтиёзли кредитлар ва карз маблаFлари (А гурухи); - хусусий бизнес билан хамкорликда молиялаштириш вариантлари (венчур молиялаштириш ва давлат-хусусий шерикчилик механизмлари) (А гурухи) - солик имтиёзлари (С гурухи); - инвестицион солик кредитлари (С гурухи); - пасайтирилган солик ставкалари (С гурухи); - солик таътиллари (С гурухи); - солик солиш буйича имтиёзли режимлар (С гурухи); - алохида объектларни солик солишдан озод этиш (С гурухи); - бухгалтерлик ва солик хисобини юритиш буйича соддалашган тартиб (С гурухи); - амортизация буйича имтиёзлар (С гурухи); - суFурта имтиёзлари (тарифлар, бадаллар) (С гурухи); - божхона имтиёзлари (божлар, йиFимлар) (С гурухи); - кредитлар буйича талаблар ва кафолатлар (С гурухи); - имтиёзли нарх шаклланиши (имтиёзли ижра ставкалари, хизмат нархлари ва бошкалар) ва х.к. (С гурухи)

Инновацион инфратузилмалар - илмий тадкикотлар учун грантлар (В гурухи); - ташкилотларнинг устав капиталига бадаллар (В гурухи) - ташкилотларга бериладиган солик имтиёзлари (В гурухи)

а) техника-технология омили: илмий-тадкикот ва ишланмалар учун ички харажат-лар; патент талабларининг келиб тушиши ва к,урик,лаш хужжатларини бериш; яратилган илтор ишлаб чикариш технологиялар сони, фойдаланилаётган технологиялар сони; тех-нологик инновацияларга кетган харажат-лар;

б) инсон омилининг ривожланиши:

илмий тадкикот ва ишланмалар билан банд булган ходимлар сони; илмий даражага эга булган тадкикотчи ходимлар сони; катта илмий ходим-изланувчи (мустакил изла-нувчи)ларни кабул килиш ва чикариш сони;

в) институционал омил: худудлар дара-жасида инновацияларнинг ривожланиш стра-тегияси, инновациялар, концепцияни ривож-лантириш сохасидаги меъёрий-хукукий хуж-

1 Муаллиф томонидан ишлаб чикилган.

жатлар, худудлар даражасида инновациялар ривожланиш дастурларининг мавжудлиги;

г) ташкилий омил: илмий тадкикот ва ишланмаларни бажарувчи ташкилотлар сони; катта илмий ходим-изланувчи (мустакил изла-нувчи)ларни тайёрлаш ишларини олиб борувчи ташкилотлар; ташкилотларнинг инновацион фаоллиги; инновацион товар, ишлар, хизматлар хажми; технологиялар трансфер килиш марказлари ва бизнес-инкубаторлар;

д) ахборот омили: очик холда салохиятли инвесторлар учун инновацион лойихалар тутрисидаги ахборотнинг мавжудлиги; веб-сайтга эга булган ташкилотлар; махсус дасту-рий воситалардан фойдаланувчи ташкилотлар сони.

Х,ар бир курсаткичга иерархик рейтинг бахоси берилади, улар кейинчалик худуд-ларнинг умумий рейтингини хисоблашда кушилиб борилади.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2017, 4

1-расм. Худудларнинг молиявий-инвестицион ва инновацион салох,иятлари нисбати асосида инновацияларни раfбатлантириш дастакларни танлаб олиш матрицаси1.

7 А, С 5 А, С 3 -и я ! А, С Я а э 1 С

8 А, В, С 6 А, В, С 8 Я 4 А, В, С 2 В, С -►

молиявий-инвестицион салохият 0 молиявий-инвестицион салохцят

Худудларнинг молиявий-инвестицион ва инновацион салохиятини бахолаш натижа-ларга кура туккизта сектор буйича таксимлаш таклиф этилади (1-расм). 1, 2, 3, 4-секторларга кирган худудларнинг молиявий-инвестицион салохияти мусбат микдорга, 5, 6, 7, 8-сек-торларга кирган худудларнинг молиявий-инвестицион салохияти эса манфий микдорга эга. 1-секторга кирган худуд инновацион ривожланиш даражаси ва молиявий-инвес-тицион салохиятининг юкорилиги билан тав-сифланади. Ушбу тоифага кирувчи худудлар инновацион салохиятни молиявий ресурслар ёрдамида якуний инновацион махсулотга жуда осонлик билан айлантириб юборади. 2-секторга кирган худудлар молиявий-инвестицион салохияти юкорилиги ва инновацион салохияти ривожланиши буйича уртача курсаткичдан юкорилиги билан ажра-либ туради. 3-секторга кирган худудлар инновацион салохиятининг ривожланиш даражаси юкори ва молиявий-инвестицион салохиятининг уртача курсаткичидан пастлиги билан ажралиб туради. Ушбу тоифага кирувчи худудларга инновацион салохиятни муайян

1 Муаллиф томонидан ишлаб чикилган.

лойихага трансформация килиш учун молиявий ресурсларнинг йуклиги хосдир, бирок худуднинг ракобатбардошлик даражаси юкори булганлиги боис бошка худудлардан молиявий ресурсларни жалб килиш мумкин. 4-секторга кирувчи худудлар хам молиявий-инвестицион салохияти, хам инновацион салохиятининг ривожланиш даражаси мик-дори уртача курсаткичидан пастлиги билан тавсифланади. Мазкур худудлар давлат бюд-жетидан молиялаштиришсиз ривожланмайди, боз устига ушбу молиялаштириш инновацион салохиятни ривожлантиришга йуналтирилиши лозим.

5-секторга кирган худудларда молиявий-инвестицион салохият манфий микдор булганлиги инновацион салохиятни амалга оши-риш учун зарур булган молия ресурсларининг йуклигидан далолат беради. Бундай худудлар махсулотни ишлаб чикарилаётган хажмидан ортикрок истеъмол килади, аммо шунга карамай худудларнинг ракобатбардошлиги юкори (инновацион салохияти ривожланиш курсаткичи уртача курсаткичдан юкори) булганлиги туфайли бозор шартлари асосида ташкаридан молиявий ресурсларни жалб килиш мумкин.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2017, 4

6-ceKTopga эса ca.nox,Mfl"MapHMHr yxmam HMc6aTM genpeccuB (ko^ok) xygygnapga Ky3a-TM^agu. ynap Mo^MflBMM-MKTMcoflMM ca.nox,MAT-HMHr MaH^MM MM^flopM Ba мннoвaцмoн ca.no-x,mat pMBox^aHMmMHMHr ypia^a KypcaTKM-4MflaH nacTHMTM 6M^aH TaBcu^aHagu. Ma3Kyp xygygnapHMHr pMBox.naHMWM xyggu 4-ceK-Topgaru xygygnapra yxmam. 7-ceKTopra mhho-вaцмoн ca^o^MATM puBox^naHMW gapaxacu ypia^a KypcaTKM^gaH wKopu, mo^MABUM-мнвecтмцмoн ca.nox,MATM Bca MaH^ufi MMKgopra эra, 6upoK 6y KypcaTKM4 TagKMK BTM^naeiraH xygygnap 6yMM4a ypTa^a MaH^MM KypcaTKM^gaH nacT 6y^MaraH xygygnap Kupagu. Ma3Kyp xygyg mo^mabmm pecypc^apra эгa эмac, 6MpoK y 6omKa xygygnapgaH 6o3op map^napu acocuga mo^ma pecypc^apMHM xa^6 km^mwm MyMKMH. 8-ceKTopra KMpraH x,yflyg.nap энr HoKynaM xygygnap x,uco6.naHaflM. Ma3Kyp rypyx,garM

xygygnap Ty6 y3rapum^apra Myxjox^nuK ce3agM. Y^apga мннoвaцмoн ^ao^MKHM omupum энг MaK6y^ Myn x,Mco6^aHagM, qyHKM gaB^aT ym6y x,yqygnapra Kyn pecypcnapHM cap^afigM. Xygyg^apHMHr KaMcu ceKTopra TyFpu Ke^umura Kapa6 ym6y x,yqyflfla ^ao^MAT KypcaTaeTraH KopxoHa^apHMHr мннoвaцмoн ^ao^MATMHM mo^mabmm paf6aT^aHTMpum gacTaKnapu TaH-^aHagu.

UyHgaM KM^M6, TaK^u^ BTM^nraH xygygHMHr мo^мflвмM-мнвecтмцмoн Ba мннoвaцмoн ca.no-X.MATMHM 6ax,o.nam acocuga KopxoHaHMHr mhho-Ba^oH (^ao^MATMHM MO^MABMM paf6aLnaHTMpum gacTaK^apMHM TaH^a6 o^urn yc^y6ueTM MHHO-вaцмfl^apнм paf6aTnaHTMpuw gaciaKnapuHM AHaga acocnaHraH x,o.n,qa TaH^a6 o^um Ba Xygyflflaru caHoaT KopxoHa^apu y^yH MHHoBa-цмfl^apнм xopuM 3tmw caMapagop^uruHM omu-pumra KapaTM^raH.

Aga6ue™ap:

1. Y36eKucToH Pecny6^MKacu npe3MgeHTMHMHr 2008 Mum 15 u^ngaru «Mннoвaцмoн ^oMM^a^ap Ba TexHo^orMa^apHM um^a6 ^MKapumra TaT6uK btmwhm paf6aLnaHTMpMm 6opa-cugaru KymuM^a 4opa-Tag6up^ap Tyipucufla»™ nK.-916-coH.nM Kapopu.

2. Y36eKucToH Pecny6^MKacu npe3MgeHTMHMHr 2016 Mum 18 ^eBpa^garu «Pecny6.nMKa o3MK-oBKaT caHoaTMHM 6omKapumHM TamKium btmuhm AHaga TaKoMM.n.namTMpMm ^opa-Tafl6up^apu TyfpMcMfla»rM nK.-2492-coH.nM Kapopu.

3. KapuMoB M.A. Bom MaKcagMMM3 - MaBxyg KuMuH^u^MK^apra KapaMacgaH, o.nM6 6opaeTraH ucnox,oTnapHM, MKTMcoflMeTMMM3fla TapKu6uM y3rapum^apHM M34M^ gaBoM bttm-pum, xycycuM My^K^M^MK, km^mk 6u3Hec Ba Tag6upKop^MKKa AHaga KeHr My^ o^u6 6epum XMco6ugaH o^guHra wpumgup. // «Xa^K cy3M», 2016 Mm^ 16 AHBapb.

4. MBaHoBa H.M. Ha^oroBoe cTMMynupoBaHMe мннoвaцмoннNx npoцeccoв. - M.: MMЭMО PAH, 2009. -C. 162.

5. CoBepmeHcTBoBaHMe мнcтмтyцмoнa^bHNx m ^MHaHcoBNx MexaHM3MoB ^opMMpoBa-hma m pea^мзaцмм мнвecтмцмoннoM no^uTMKu rocygapcTBa. / MoHorpa^ua. O.M. Be^oy-coBa m gp. OuHaHcoBbiM yHMBepcuTeT, Ka^egpa MaKpoBKoHoMM^ecKoro pery^upoBaHMa; pyK. aBT. ko^^. O.M. Be^oycoBa. - M.: «OuHaHcoBbM yHMBepcuTeT», 2013. -C. 248.

6. PacnopaxeHMe npaBMTe^bcTBa PO ot 08.12.2011 № 2227-p «O6 yTBepxgeHMM CTpa-Teruu мннoвaцмoннoro pa3BMTua Poccmmckom 0eAepaцмм Ha nepuog go 2020 roga».

7. Lundvall B. National Systems of Innovation: Towards a Theory of Innovation and Interactive Learning. London, 1992.

8. Nelson R. National Systems of Innovation: A Comparative Analysis. Oxford, 1993.

9. Metcalfe S. The Economic Foundation of Technology Policy: Equilibrium and Evolutionary Perspective/Handbook of the Economics of Innovation and Technical Change / P.Stoneman (ed.). L.: Blackwell, 1995.

MKTMCOA BA M0A№ / 3K0H0MMKA M OMHAHCbl 2017, 4

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.