CC BY
25
10.01.10.РУЗНОМАНИГОРЙ
10.01.10.ЖУРНАЛИСТИКА
10.01.10.JOURNALISM
ТДУ 070 (575.3) ТКБ 76.12 (5Т)
ИНЪИКОСИМАСЪАЛАХОИ Шодихони Назар, докторанти PhD-u ХУДШИНОСИИ МИЛЛЙДАР кафедраи матбуоти Донишгоуи миллии ЦОЛАБИЖАНРХОИЖУРНАЛИСТИКА Тоцикистон (Тоцикистон, Душанбе) (дар асосимаводирузномаи "Цумхурият" ва %афтаномаи "Озодагон")
ОТРАЖЕНИЕ НАЦИОНАЛЬНЫХ ПРОБЛЕМ САМОСОЗНАНИЯ ЖАНРАМИ ЖУРНАЛИСТИКИ (на основе материалов газеты «Джумхурият» и еженедельника «Озодагон»)
Шодихони Назар, докторант PhD кафедры периодической печати Таджикского национального
университета (Таджикистан, Душанбе)
REFLECTION OF NATIONAL PROBLEMS BESET WITH SELF-CONSCIOUSNESS BY GENRE OF JOURNALISM IN THE NEWSPAPER ENTITLED AS "JUMKHURIYAT" AND WEEKLY CALLED "OZODAGON "
Shodikhoni Nazar, doctoral (PhD) student of the department the press under the Tajik National University (Tajikistan, Dushanbe), E-mail: volnik-8585@mail.ru
Вожщои калиди: жанр, матбуот, худшиносии милли, арзишуои умумибашари, мацола, мусоуиба, "Цумуурият", "Озодагон", цауонишави, забон, фаруанг
Дар мацолаи инъикоси тобиши масъалауои худшиносии милли дар цолаби жанруои журналистика дар рузномаи "Цумуурият" ва уафтаномаи "Озодагон" мавриди тауциц царор гирифтааст.Кушиш шудааст, ки мавзуи худшиносии милли дар чун арзиши умумибашаи дар цолаби жанруои журналистика дар нашрияуои мазкур таулил гардад. Доир ба жанруои журналистика ва тауияи маводи худшиносии милли сухан рафта, муаллиф бо такя ба сарчашмауо кушиш намудааст, ки мафууми жанрро шару дода, нацши ощоро дар кори рузноманигори барраси намуда, сипас пешниуоди жанрии мавзуи худшиносии миллиро, ки дар рузномаи "Цумуурият" ва уафтаномаи "Озодагон" ба табъ расидаанд, шуданашро муайян намудааст. Хамчунин, муаллиф дар такя ба андешаи олимону мууаццицони тоцик маводи ду нишрияи болозикрро, ки давоми солуои 2010 -2015 аз чоп баромадаанд, а таулил гирифтааст.
Хамзамон, уангоми таулил дар мацола ицтибосуое цой дода шудаанд, ки нашрияуо мавзуи мазкурро дар цолаби жанруои гуногун нашр намуда, дифоъ аз арзишуои умумибашарии миллати тоцик дар арсаи байналмилали намудаанд. Аз ин ру, муаллиф дар цисмати поёни мацола ба муассисонирузнома варузноманигорон ва дигар кормандони ВАО пешниуод мекунад, ки новобаста маводро дар кадом цолаб омода мекунанд, дар инъикосу таргиби масъалауои худшиносии милли дар чауорчубаи арзишуои умумибашари манфиатуои миллату давлатро ба назар гиранд ва дар ин раванд зиракии сиёсиро аз даст надода, баури дифои манфиатуои миллии хеш саумгузор бошанд.
Ключевые слова: жанр, пресса, национальное самосознание, общечеловеческие ценности, статья, интервью, «Джумхурият», «Озодагон», глобализация, язык, культура
В статье исследуются нюансы национального самосознания в журналистских жанрах в газете «Джумхурият» и еженедельнике «Озодагон». Исследуя проблему, автор попытался проанализировать тему национального самосознания в контексте общечеловеческих ценностей в виде жанров журналистики в публикациях. В статье автор, опираясь на источники, пытается сначала объяснить значение слова жанр, роль жанров в журналистике, а затем отражение темы национального самосознания в газете, формат которого определен официальным изданием Правительства РТ «Джумхурият» и еженедельником «Озодагон». Журналист систематизирует собранный материал, который является результатом множества поисков и размышлений, и представляет его читателю в коробке с названием жанра. Автор также приводит взгляды таджикских ученых и исследователей относительно признания жанров публикаций, опубликованных в течение 2010-2015 годов, что обогатило аналитическую сторону статьи. Вместе с тем, в ходе анализа в статье приводятся цитаты, использованные изданиями в
различных жанрах и защищающие общечеловеческие ценности таджикского народа на международной арене. Поэтому в конце статьи автор предлагает учредителям газеты, журналистам и другим работникам СМИ учитывать интересы нации и государства в освещении и продвижении национального самосознания, независимо от формата. не терять политического интеллекта и вносить свой вклад в защиту своих национальных интересов.
Key words: genre, press, national selfawareness, universal values, article, concept, interview, "Jumhuriyat", "Ozodagon", globalization, language, culture
The article under consideration dwells on nuances of national self-awareness in the form of journalism genres in the newspaper "Jumhuriyat" and the weekly "Ozodagon". In researching the topic, the author has tried to analyze the topic of national self-awareness in the context of universal values in the form of genres of journalism in these publications. Journalism as a branch of science like any other field is divided into genres. Genre plays an important role in the work of a journalist, and the creative activity or fruitful work of a journalist cannot be achieved well and collectively without genre. Genre is the editor in charge of a journalist's work. The journalist organizes the collected material, which is the result of many searches and reflections, and presents it to the reader in a box with the name of the genre. The author also quotes the views of Tajik scholars and researchers in the recognition of the genre, which was published in the materials of the two above-mentioned publications during 2010-2015, which enriched the analytical side of this article. One thing to note about Marid is that all the genres mentioned are different from each other. At the same time, during the analysis, the article contains quotations that the publications have published in the form of various genres and defended the universal values of the Tajik nation in the international arena. Therefore, at the end of the article, the author suggests to the founders of the newspaper and journalists and other media workers to take into account the interests of the nation and the state in the coverage and promotion of national self-awareness in the framework of universal values, regardless of the format. not to lose their political intelligence and to contribute to the defense of their national interests.
Журналистика дорои жанрхои дар кори рузноманигор на;ши мухим мебозад. Фаъолияти эчодй ё самараи мехнати рузноманигорро бе истифодаи жанрхои журналистика наметавон хуб ба хонанда дастрас намуд. Жанр ба тартибдароварандаи махсули кори журналист аст. Рузноманигор маводи чамъовардаи худро, ки дар пайи чустучухою андешаронихои зиёд хосил мешавад, ба тартиб медарорад ва дар чахорчубае бо номи жанр банду баст намуда, ба хонанда пешниход мекунад.
Барои равшан намудани на;ши жанр дар фаъолияти эчодии рузноманигор профессор Мурод Муродов дар китоби "Асосхои фаъолияти эчодии журналист" чунин мисол меорад.
"Тасаввур кунед, ба шумо модаратон ё каси дигар мефармояд, ки аз бозор махсулоте харидорй намоед, то хурок пазад, ё мухаррири нашрияе ба шумо супориш медихад, ки маводи хубу хонданй бояд навишт. Чунин шакли хохиш ё супориш шуморо андаке ба нофахмй ва саргумй метавонад орад. Зеро шумо ани; намедонед, ки аз бозор чиро харидорй намоед ва чигуна мавод нависед. Агар аз шумо хохдш кунанд, ки барои пухтани оши палав махсулот харидорй намоед ё мухбирномаи хуб нависед, дар ин холат бароятон амалу харакат ва фаъолияти баъдина муайяну мушаххастар мегардад. Хдмин тавр жанр хамчун шаклхои гуногуни инъикоси во;еият на танхо фаъолияти эчодии рузноманигорро мушаххас мегардонад, балки баррасии матлаби уро рангин низ мекунад" [10, с. 4].
Ин мисолхо на;ши жанро дар фаъолияти эчодии журналист муайян намуд. Пас, мафхуми жанр чист? Мафхуми истилохи жанр аз забони фаронсавй (depche) гирифта шуда, маънои навъ, намуд, тарзро ифода мекунад. Мохияти калимаи жанр миёни мутахассисони сохаи журналистика аз диду назари гуногун тавзех ёфтааст. Профессор И. Усмонов, мафхуми жанрро бо такя ба назариёти мутахассисони сохаи журналистика чунин тавзех додааст: "М. Черепахов ва В. Ученова жанрро хамчун "василаи тасвири во;еият" Ю.Д. Бараневич "категорияи таърихй" шинохтаанд ва хамин назар дар тах;и;и олимони точик А. Нуралиев, А. Саъдуллоев, Ч,. Му;им, И.Усмонов, П. Гулмуродов, С. Гулов низ омадааст. Хдмаи онхо мисли В. Д. Плет жанро намуди аломатхо ва хусусиятхои устувордоштаи эчод медонанд" [15, с. 4].
Сарчашма, пеш аз хама воситаи асосии махсули эчоди журналист ба хисоб меравад. Жанр ;олабе аст, ки журналист тамоми фикру а;идаи худро дар он мерезад ва вобаста ба хамон ;олаб мавод эчод мекунад.
М. Муродов баъди тахлилу азназаргузаронихои зиёд аз забони мутахассисони хоричию ватанй оид ба мафхуми жанр ба хулосае омада, жанрро чунин таъриф додааст: "Шаклхои гуногун ва мухталифи инъикоси во;еа, холату руйдод, чараён ва вазъият, ки аз чихати аломат,
хусусият в а сохти унсурхои умуми, такроршаванда ва хоса доранд, жанр номида мешаванд" [19, с. 5].
Про фессор А.Саъдуллоев ва С.Гулов бобати шинохти ин мафхум жанрро категорияи таърихИ номида онро ба мархилаи феълИ (равон), сохти мавчуда, фаъолмандии идеологии чомеа хонда, дар охир бо такя ба андешахои дигар олимону мутахассисони сохаи илми журналистика онро чунин таъриф додаанд:
"Жанр василаи байёни фикри омухтаву дар тарозуи а;л санчидаест, ки бо ма;сади таъсиррасонИ байён карда мешавад" [14, с.11].
И.Усмонов баъди сари мавзуи жанр кор кардан ва и;тибосхои зиёд аз олимони сохаи журналистикаи хоричи овардан, ба хулосае омада, жанрро чунин таъриф медихад:
"Жанр ;олабест, ки дар он фикр, факт рехта мешавад ва хар кадом ;олаб хамон жанреро дода метавонад, ки ба он мувофи;ат мекунад" [15, с. 5].
Хдмин тари;, хар сохае ки дар он эчод вучуд дорад, бе жанр буда наметавонад. Яъне жанр хоси эчод аст. Хдр як сохаи эчод дорои жанр мебошад ва жанр дар навбати худ ба ;исмхо чудо мешавад. Дар илми журналистикаи точик жанрхоро ба се гурух чудо мекунанд. 1) хабарИ; 2) тахлилИ; 3) публисистИ- бадеИ.
Дар дохили гурухи жанрхо боз жанрхои хурд-хурде чойгиранд, ки хар яке таъриф ва хусусиятхои ба худ хосро доро мебошад. Вале мо сари ин масъала тава;;уф намекунем, зеро асоси ма;олаи моро бозтобимасъалахои худшиносии миллИ дар ;олаби жанрхои журналистика дар мисоли рузномаи "Ч,умхурият" ва хафтаномаи "Озодагон" дар бар мегирад.
Ма;ола дар илми журналистика ба гурухи жанрхои тахлилИ дохил мешавад. Ма;ола баробармаънои калимаи лотинии "аиси1ш" буда, он дар лотинИ маънои ";исм", "узв"-ро ифода мекунад. М.Муродов ма;оларо чунин шахр додааст: "Мафхуми ма;ола дар фахмиши оммавИ ба ду маънИ маъмул аст. Ма;ола-гуфтор, сухан, нут; ва навишта. Ба ин маънИ тамоми навиштае, ки дар матбуот интишор мешавад, новобаста аз шакли жанрИ ма;ола меноманд. Масалан барои онхое ки аз рузноманигорИ дуранд, та;риз, мухбирнома ва ё жанри дигар ма;ола аст. Аммо барои мутахассиси рузноманигор ма;ола матнест, ки хусусияти худро молик буда, хамчун жанри муста;ил аз дигар жанрхои публисистИ фар; дорад... дар журналистика вай барои тахлили во;еа, зухурот ва чараёни мухиму мухталифи ичтимоИ истифода мешавад"[19,с. 45].
И. Усмонов андешаи хамкасбонашро та;вият дода, таъкид мекунад: "Ма;ола зохири во;еаро не, ботини онро ошкор мекунад. Ма;ола ма;сади хабар доданро не, таъсир расониданро дорад" [15, с. 5].
Махз бо хамин хусусияти таъсиррасониаш аксар маводе, ки ба масъалаи худшиносии миллИ хамчун арзишхои умумибашарИ дар рузномаи "Ч,умхурият" дар жанри ма;ола пешниход шудаанд. Зимни тахлилхо айён гардид, ки он масъалахое, ки ба арзишхои миллИ рабт доранд, дар рузномаи "Чумхурият" бо тамоми пахлухояш тахлил шудаанд ва яке аз вазифахои ма;ола низ ин таъсир расонидан аст. Рузнома бошад, ба воситаи силсилама;олахояш дар мавзуи худшиносиии миллИ дар давоми солхои 2010-2015 дар дигаргунсозии рухияи хонандаи худ сахми назаррас гузоштааст.
Хафтаномаи "Озодагон" низ аксар маводи ба арзишхои миллИ бахшидашудаи худро дар ;олаби ма;ола ба хонанда пешниход намудааст. "Озодагон" дар солхои 2010-2015 аксар ма;олаи калонхачмро ба нашр расонидааст, ки баъзе аз онхо бознашр аз дигар нашрияхо мебошанд. Давоми солхои 2010-2015 аксар ма;олахои хафтаномаи мазкур дар мавзухои забон, либоси миллИ, дин ва баъзе масъалахои сиёсИ ки ба мавзухои миллИ марбутанд аз чоп баромадааст. Дар баробари он ки дар хафтаномаи "Озодагон" аксар ма;олахо бо сарлавхахое аз чоп мебароянд, ки валвалаангезанд, ба хар восита метавонад хисси худогохии миллии хонандаро бедор намояд. Зеро ма;сади ма;ола пеш аз хали таъсир расонидан аст.
Хафтаномаи "Озодагон " дар ин маврид дар баъзе аз масъалахои миллИ бетарафиро ихтиёр мекунад. Зимни тахлил мушохида мешавад, ки он масъалахое, ки "Озодагон" намехохад аз он пуштибонИ намояд, дар шакли сухбат ё худ пурсиш ба хонанда пешниход шудааст. Ва дар аксар пурсишхое ки хафтанома рочеъ ба масъалахои миллИ анчом додааст якчониба бахогузорИ шудаанд. Масалан, дар шумораи №05 (214) 1 феврали соли 2012, бо номи "Тафовути Амрико аз Точикистон дар чИ аст?" мавод аз чоп баровардааст. Маводи мазкур дар рубрикаи "Се дидгохи хафта" нашр шуда, мохияти пурсиш ё му;оисагузорИ дарч нагардидааст. Дар он се андеша чой дода шудааст, ки якеро хамчун намуна меорем.
"Ман кадр доштани инсонро дар Амрико дидам. Дар рангу пуст ва нажод yеч бартарие мyшоyида накардам. Як yолат диккати маро цалб карда 6уд ва yец наметавонам фаромуш созам. Дар ^чауо кадам мезадем ва мyшоyида кардам, ки чарогаки роyнамо барои нобиноëн низ мувоФик бyдааст. Нобино рангро наметавонад бубинад, вале бо садои махсyс, ки аз чарогак мебарояд , метавонад бифаyмад, ки гузар кардан мумкин аст ë на. Ё ин ки барои нобиноëн дар назди метро кошиуои(кафел) махсус гузошта шудааст, ки онуо бо пой мyшоyида кунанду ба ягон садама дучор нашаванд. Дар мо уукуки одами солим поймол мешавад, чй расад ба маъюб. Фикр мекунам, бо кучактарин касбе, ки фард аз ухдааш барояд пайдо мекунад" [10.с.119].
Дар уафтанома дар баробари масъалауои миллй, ки дар шакли макола пешниуод мешавад инчунин метавонад дар Амрико кори хубе пайдо кунад ва зиндагии худро бисозад."
Ин шакли омода намудани маводи дар уафтаномаи мазкур то чй андоза ба жанри суубат назидикй дорад, дар такя ба андешауои мутахассисони соуаи журналистика дида мебароем.
Чунин шакли мавод омода намуданро А.Саъдуллоев ва С. Гулов як навъ суубат номидаанд. Ба андешаи ин устодон ин мусоуиба - накл аст. "Ин ба мусоуибаи уамноми матбуотй монанд аст. Хабарнигор мавзуи суубатро муайян карда, бо як савол ба мусоуиб муроциат мекунад ва цавоби мусоуиб бидуни мудохилаи журналист сурат мегирад" [14, с. 42].
М. Муродов бошад, омода намудани ингуна маводро дар матбуот аз циуати жанрй ба гурууи жанруои хабарй дохил намуда, онро назарпурсй номидааст. Ин пажууишгар таъкид мекунад, ки аксар мууаккикон ин намуди маводро як навъи мусоуиба меноманд, уарчанд онуо ба якдигар монандй доранд, вале ин мавзуъ каме баусталаб аст. " Матнуои бо роуи пурсишуои алоуида уосилшударо, ки дар матбуот одатан зери як сарлавуа интишор мешаванд, назарпурсй меноманд... дар мукоиса ба мусоуиба хусусияти пурсиши назарпурсй дар он аст, ки бо як савол айнан ба якчанд нафар муроциат карда мешавад. Муроциат ба таври инфиродй сурат мегирад. Пурсидашавандагон дар цойуои гуногун карор доранд, аз цавобуои уамдигар вокиф нестанд, гуфтаи якдигарро таквият дода наметавонанд... Дар назарпурсй, ки максади асосиаш ба аудитория расонидани афкори рангин дар бораи ин ë он масъала аст, пурсиш дар алоуидагй гузаронида мешавад ва муносибати журналист бештар хусусияти ташкилй дар инъикоси баъзе масъалауои миллй ба мутахассисон муроциат мекунанд. Ва ба назар мерасад, ки фикри аксари овардашуда дифоъ аз масъалауои миллй нестанд. Дар мавридуои дигар валвала месозанд. Ин аз он шауодат медиуад, ки дар ин масъалауо уафтаномаи "Озодагон" пардапушона оид ба ин ë он масъала зид будани худро муайян мекунад. Ва ингуна мавод дар солуои 2010-2015 зери рубрикауои "Се андешаи уафта", "Дидгоу" "Хдфт посухи уафта" аз чоп баромадаанд.
"Озодагон" дар рубрикаи "Як пурсиш = 7 посух +" зери номи " Барои расидан ба вахдати вокей чй бояд кард?", ки аз №24 (133), 23 июни соли 2010 назарсанциеро аз чоп баровардааст. Дар маводи мазкур назаруое гирд оварда шудааст, ки вахдати Тоцикистонро инкор мекунанд. Дар пешгуфтори назарсанцй чунин навишта шудааст: "Пас аз се руз дар кишварамон цашни Вахдати миллй тацлил мегардад. 13 сол кабл рузи 27 июн хукумати Тоцикистон ва мухолифони сдасиаш созишномаи сулуро ба имзо расониданд. Ч,онибуо ба хулосае омаданд, ки тануо вахдати миллй метавонад, ки моро ба саодат бирасонад. Аммо бо гузашти солуои здад бархе муътакиданд, ки уа^з мо ба вахдати вокей нарасидаем. Аз ин ру "Озодагон" аз коршиносон чунин суол кард: " Барои расидан ба вахдати вокей чй бояд кард?".
Зимни таулил маълум гардид, ки аксар маводе, ки дар жанри пурсиш дар уафтанома омода ва чоп мешаванд, бемуаллифанд. Маводи болой низ тасдики ин гуфтауост. Ин гуна пурсишуои бемуаллиф дар маводе ба чашм мерасанд, ки аз масъалауои миллй валвала месозанд. Чунин ба назар мерасад, ки "Озодагон" аз бетараф будани худу пардапушона цонибдорй кардани тарафи мукобилро хабар медиуад.
Дар масъалауи дифоъ аз мавзууои худшиносии миллй дар дориаи арзишуои умибашарй ба монанди "Кй хостгори цанги Тоцикистону Узбакистон аст?", Хумайрои Бахтдар №14 (223) 11-апрели соли 2012, "Тоцикистон то чанд кишвари "гастербайтеруо" бокй мемонад?". Махмуд Аумадй №14 (223) 11-апрели соли 2012, "Ихтилофи Тоцикистону Узбакистон барои НАТО аст?". Ч,амила Мирбозхонова, №15 (224) 18- апрели соли 2012, "Осдаи Марказй минтакаи бесоуиб". Аъзами Хуцаста, №15 (224) 18-апрели соли 2012, "Фирори магзуо: мушкиле, ки дар Тоцикистон циддй намегиранд". Иршод Сулаймонй №18 (14 227) 9- майи соли 2012, "Нахустин кадам барои миллатсозй чй бояд бошад?", №23 (б 232) 13 - июни соли 2012, "Киргизистон уам аз Тоцикистон ру гардонд?", №24 (б 233) 20- июни соли 2012, "Манфиати миллй", №42 (251) 24-октябри соли 2012 ва маводи здаде ба монанди инуо дар мавзуи худшиносии миллй дар доираи
арзишхои умумибашрй навишта шудаанд, дар хафтаномаи "Озодагон" дар жанри мусохиба-монолог, ма;ола ба табъ расидааст. Хангоми тахлил ба хулосае омадем, ки давоми соли 201022015 дар як шумораи хафтанома 40-45% маводе ба табъ мерасад, ки ба масъалахои худшиносии миллй равона шудааст. Барои мисол дар шумораи №29 (138), 28 июли соли 2010 дар 16 сахифаи A3 - 31 мавод чой дода шудааст, ки аз он хафт маводаш ба масъалахои миллй бахшида шудааст. Ин шумора хафт сахифаи хафтаномаро банд намудааст, ки ба хисоби миёна 35-40%-и маводро дар бар мегирад. Мавод дар жанри мусохиба ва ма;ола омода шудааст. Ё дар шумора №12 (221) 28 марти соли 2012, 26 мавод чой дода шудааст, ки аз он 7 тоаш ба масъалахои худшиносии миллй равона шуда, 5 сахифаи хафтаномаро банд намудааст. Зимни тахлил муайян шуд, ки аксар маводи хусусияти худшиносй дошта зери рубрикахои доимии "Нигохи дигар", "Дидгох", "Се посухи хафта", "Мавзуи хафта", "Минта;а дар хафта", "Се дидгохи хафта", "Хафт посухи хафта","Сухбати хафта",""Мушкили хафта","Нигаронии хафта","Вокуниши хафта", "Ифтихори хафта" аз чоп баромадаанд. Аксар маводи ин рубрикахо ба масъалахои миллй аз ;абили забон, либос, фарханги точикон, масъалахои марзй, бегонапарастии чавонон, муаррифии нобигахои точик, расму русми точикона аз чоп баромадаанд.
Дар "Ч,умхурият" худшиносии миллй аз мавзухои калидии рузнома аст. Инро мо зимни тахлил мушохида кардем. Дар мавзуи мазкур маводи зиёд аз чоп баромадааст. Ба андешаи профессор М.Абдулло гояи хуввияти миллй миллатро бахри расидан ба исти^лоли давлатии сиёсй муташаккил месозад. Он дар фикру андешаи миллат гояи исти^лолро ташаккул дода, истиклолро ба гунаи як ормону хадафи миллй чилва медихад ва миллатро барои ба даст овардани он омода менамояд.
'Тояхои худшиносии миллй ;абл аз бунёди давлатдории миллй ба вучуд меоянд ва ба даст овардани исти;лолият чузъи таркибии он мебошад. Миллату ;авмхои зиёд бе давлат гояи хувияти миллй доранд (мисли курдхо, уйгурхо, чеченхо, баскхо ва гайра), исти;лол чузъи таркибии андешаи миллии онхост, аммо бо вучуди муборизахои тулонй ба исти;лоли миллй ноил нашудаанд. Яъне ин гуна ;авму миллатхо дар сурати надоштани давлати миллй хам метавонанд ифтихори миллй ва худшиносии миллй дошта бошанд, аммо худшиносиву хувияту ифтихори миллии онхо бидуни исти;лоли миллй хамеша чун як гояи нопурра ва но;ис бо;й мемонад" [22].
Маводи мазкурро метавон гуфт, ки дар жанри ма;ола аз чоп баромадааст. Зеро муаллиф дар асоси суханронии Президенти Ч,умхурии Точикистон Э.Рахмон, бахшида ба 22-умин солгарди Исти;лолияти давлатй, ки гуфтааст "гояи исти;лолият хамчун яке аз рукнхои бунёдии озодии инсон дар тамоми давру замонхо чузъи таркибии андеша ва хувияти миллии мо будааст" навишта шудааст. Дар мавод аксар андешахои журналист мушохида мешавад. Ба ;авле мани журналист дар матлаби мазкур ба назар мерасад, ки ин бештар хоси ма;ола аст.
Хамин тари; баъди тах;и;от ва омузиши мавзуи мавриди назар ба чунин хулоса расидем
- Дар "Чумхурият" хам аксар маводи ба мавзуи мазкур бахшида шуда, дар хамин жанрхо пешниход шудаанд, аммо чои назарпурсиро очеркхои портретй гирифтаанд.
-Зимни тахлил маълум гардид, ки рузномаи "Ч,умхурият" барои муаррифии чехрахои намоёни таърихии хал;и точик ба дигарон маводи зиёд омода намудааст. Мунаввари Сафар, "Эътирофи тибби точик". ("Чумхурият", №: 76-77,1.06.13), Абдучаббор Рахмонзода. "Белинскийи точик",("Ч,умхурият",№:82, 22.04.2015), Алй Бобочон. "Нахуст;ахрамони точикистон", ("Ч,умхурият", №:95-96, 8.05.2015) ва дигарон тасди;и гуфтахои болост.
- Агар ба таърихи матбуот назар афканем рузномаи "Ч,умхурият" ягона минбаре буд, ки аз зиёиёни давр то хонандаи оддй андешахои худро дар мавриди масъалахои миллй байён менамудаанд ва имруз низ рузномаи мазкур ин хусусияти худро аз даст надодааст. Рузномаи "Ч,умхурият" дар шумораи №89 (22651) 01.05.2015 дар чор сахифаи А2- 22 мавод чой додааст, ки аз он 8 мавод ба масъалахои мухими худшиносию миллй бахшида шудааст. Ин ра;ам ба хисоби миёна буда, дар хар як шумора теъдоди ин ра;ам зиёд ва гохе кам мешавад. Ба хисоби миёна 4045% -и хар як шумораи рузномаи мазкур ба масъалахои миллй бахшида шудааст.
-Зимни тахлил равшан гардид, ки дар соли 2014 рузнома 257 маротиба, соли 2015-260 маротиба бо теъдоди аз 30 то 40 хазор нусха аз чоп баромадааст, ки дар хар яке аз ин шуморахо масъалахои миллй аз ;абили забон, фарханг, либос, марз, анъанахои миллй, чашну маросимхои миллй, бегонапарстй, театру кино, муси;ии хал;й, чехрахои таърихии миллат ва таргиби онхо дар арсаи байналмилалй, эхёи мавзеъхои таърихй, муаррифии онхо дар арсаи байналмилалй ва даххо мавзуи ба инхо монанд ба табъ расидааст, ки аксар дар шакли ма;ола, мусохиба ва
мактуб ба хонанда пешниход шудааст. Дар умум масъалаи худшиносии миллй дар доираи арзишхои умумибашарй дар рузномаи "Чумхурият" кариб дар колаби тамоми жанрхои журналистика мавод ёфт мешавад.
- Тахлилхо нишон доданд, ки хафтаномаи "Озодагон" на дар хама холат дифоъ аз масъалахои худшиносии миллй дар арсаи байналмилалй намудааст. Мушохида мешавад, ки дар бисёр маврид ба хотири саргарм намудани хонанда ва ба фуруш рафтани хафтанома аз масъалахои миллй хангома сохтааст, ки аксари онхо дар шакли назарсанчй аз чоп баромадаанд.
Уафтаномаи "Озодагон" озодии баён, демократия, хукукхои инсон, баробархукукй барин истилоххоро шиор карор дода, дар баъзе маврид инъикоси масъалахои худшиносиро ба хадди ифрот оварда расонидаанд, ки маводи мазкур дар жанри сухбат аз чоп баромадаанд
-Солхои 2015 -2015 дар ВАО-и хоричй матлабхои зиёде оид ба масъалахои миллии кишвари мо аз чоп баромадааст. Уафтаномаи "Озодагон" ба чои он ки дар мавзухои мазкур вокуниш чоп намуда, дифоъ аз арзишхои миллии миллати точик намояд, онхоро дар сахифахои худ бознашр намудааст. Ба ин мисол шуда метавонад маводи бознашршуда аз "Би-би си" ва "Радиои Озодй". Дар бисёр маводи тахлилии дар жанри макола аз чоп баромада, мукоисагузорихо аз доираи мантик берун буда, истиклолияти кишвар ва хамчун миллат ташакул ёфтани точиконро инкор мекунанд.
ПАЙНАВИШТ:
1. Абдукодир, Р. Оинаи миллат /Р. Абдукодир.- Душанбе: Эчод, 2005 - 208 с.
2. Аюбзод, С. Сад ранги сад сол / С. Аюбзод. - Прага, 2002 - 345 с.
3. Бобохонов,М.Таърихи точикони чахон/М.Бобохонов.-Душанбе: З. Камолиддин, 1999. - 463 с.
4. Fафуров, Б.Точикон. Таърихи кадимтарин, кадим ва асрхои миёна / Б^афуров. - Душанбе: Ирфон, 1983. - К.1. - 704 с.
5. Fафуров, Б.Точикон.Охири асрхои миёна ва давраи нав/Б^афуров.-Душанбе:Ирфон,1985.-К.2. - 416 с
6. Дарси хештаншиносй. - Душанбе: Ирфон, 1989. - 272 с.
7. Дарси хештаншиносй. - Душанбе: Ирфон, 1991. - 400 с.
8. Мукаддима ба назарияи миллатшиносй (мачмуаи маколахо).-Душанбе:Ирфон,2012.-245 с.
9. Муродов, М. Асосхои эчоди журналистй/М. Муродов. -Душанбе: Ирфон, 2014. -256 с.
10.Муродов,М. Асосхои фаъолияти эчодии журналист, кисми 2.//М. Муродов.-Душанбе,2008 -112 с.
11.Рахмонов, Э.Точикон дар оинаи таърих. Китоби 3. Аз Ориён то Сомониён / Эмомалй Рахмонов. - Душанбе: Ирфон, 2006. - 228 с.
12.Рахмонов, Э. Истиклолияти Точикистон ва эхёи миллат / Эмомалй Рахмонов. - Душанбе: Ирфон, 2002. - 512 с.
13. Рачабй,М.Тахкики таърих - тахкики характер/Рачабй Маъруф.-Душанбе:Адиб,1990.-192 с
14. Саъдуллоев, А., Гулов С. Жанрхои журналистикаи радио,-Душанбе, 1997.
15. Усмонов,И.Сарнавишти "точикон'ТУсмонов Иброхим.-Душанбе: Сармад-Компания,2015. -48 c.
16. Усмонов, И. Правда о таджиках / Усмонов Иброхим. - Душанбе: Ирфон, 2006. - 160 с.
17. Усмонов, И. Тахкими сулх ва тахаввулоти Точикистон /И.Усмонов.-Душанбе:Матбуот, 2016. - 672 с.
18. Усмонов, И. Жанрхои публисистика/И.Усмонов.-Душанбе, 2009. -140 c.
19. Ч,ураев,М. Аз Бухоро то Самарканд / Чураев Мирзоалй. - Душанбе: Кайхон, 2013. - 211 с.
20. Уотамов, Н. Халки точик (аз соли 60-уми асри XIX то соли 1924) / Н.уотамов. - Душанбе: Амри илм, 2001. - 360 с.
21.Ч,овид, Муким. Радиои БИ-БИ-СИ: Дируз ва имруз / Човид Муким. - Душанбе: Деваштич, 2006. - 144 с
22.Абдулло, М. Мафкураи миллй дар маснади давлатй/М.Абдулло//Ч,умхурият, №:123-124 21.09.2013.
23Дутбиддин, Ш. Дифоъ аз Бухорй дифоъ аз миллат ё тахкир ба Бухорй тахкир ба миллати
точик/ ШДутбиддин//Озодагон.-№38 (147), 29.09. 2010. 24.Мирбозхонова, Ч. Парчами Точикистон аз 165-метр хам баландтар рафтааст/
Ч. Мирбозхонова //Озодагон.- №01 (210), 04 01. 2012. 25.Озодагон.- №24 (133), 23 .06.2010, 08 .02. 2012, №24 (133), 23 .06.2010, №38 (147), 29.09. 2010.
2 6 . Рах,им, А. Ба таърих бо чашми хирад бингарем ё чаро харакати босмачигари расонаи шуд?/ А.Рахим// Чумхурият.- №: 24, 31.01.2019.
227. Чумхурият.- № 7, 9.01.2014 (22312).
REFERENCES:
1. Abduqadir Rahim. The Mirror of the Nation / Abduqadir Rahim. - Dushanbe: Ejod, 2005 - 208 p.
2. Ayubzod S. One Hundred Colors and a Hundred Years / S. Ayubzod. - Prague, 2002 - 345 p.
3. Bobojon Ghafurov. Tajiks. Ancientest, Ancient and Medieval History / Ghafurov Bobojon. -Dushanbe: Cognition, 1983. - P.1. - 704 p.
4. Bobojon Ghafurov. Tajiks. The End of the Middle Ages and the New Period / Ghafurov Bobojon. -Dushanbe: Cognition, 1985. - P.2. - 416 p.
5. Bobokhonov М. The History of Tajiks of the World / M. Bobokhonov. - Dushanbe: Z. Kamoliddin, 1999. - 463 p.
6. Lesson of self-Knowledge. - Dushanbe: Cognition, 1989. - 272 p.
7. Lesson of self-kKnowledge. - Dushanbe: Cognition, 1991. - 400 p.
8. Ibrahim Usmonov. The Fate of Tajiks / Ibrahim Usmonov. - Dushanbe: Sarmad-Company, 2015. -48 p.
9. Ibrahim Usmonov. Truth about Tajiks / Usmonov Ibrahim. - Dushanbe: Cognition, 2006. - 160 p.
10. Ibrahim Usmonov. Strengthening Peace and Development in Tajikistan / - Dushanbe: Press, 2016. - 672 p.
11. Ibrahim Usmonov. Genres of Journalism - Dushanbe, 2009. - 140 p.
12. Known as Rajabi. The Study of History - the Study of Character / Rajabi Maruf. - Dushanbe: Man-of-Letters, 1990. - 192 p
13. Mirzoali Juraev. From Bukhara to Samarkand/Juraev Mirzoali.-Dushanbe:Kayhon, 2013. - 211 p.
14. Murodov М. Grounds of Journalism. -Dushanbe: Cognition, 2014. -256 p.
15. Murodov М. Grounds of Journalist's Creative Activity, part 2. - Dushanbe, 2008. - 112 p.
16. Introduction to the Theory of Ethnography (collection of articles).-Dushanbe:Cognition,2012. -245 p.
17. Emomali Rakhmonov. Tajiks in the Mirror of History. Book 3. From the Orians to the Samanids / Emomali Rahmonov. - Dushanbe: Cognition, 2006. - 228 p.
18. Rahmonov Emomali. Independence of Tajikistan and Revival of the Nation / Emomali Rahmonov. - Dushanbe: Cognition, 2002. - 512 p.
19. Sadulloev A., Gulov S. Genres of Radio Journalism, -Dushanbe, 1997.
20. Hotamov N. The Tajik People (from the 60-ies of the XIX-th century to 1924) / N. Hotamov. -Dushanbe: Amri ilm, 2001. - 360 p.
21. Jovid Muqim. BBC Radio: Yesterday and Today / Jovid Muqim. - Dushanbe: Devashtich, 2006. -144 p
22. Abdullo M. National Ideology in the Public Sphere // Jumhuriyat, №: 123-124 21.09.2013.
23. Qutbiddin Sh. Defending Bukhari Defending the Nation or Insulting Bukhari Insulting the Tajik Nation // Ozodagon.-№38 (147), 29.09. 2010.
24. Mirbozkhonova J. The Flag of Tajikistan Has Risen more than 165 meters // Ozodagon.- №01 (210), 04 01. 2012.
25. Ozodagon.- №24 (133), 23 .06.2010, 08 .02. 2012, №24 (133), 23.06.2010, №38 (147), 29.09. 2010.
26. Rahim A. Let's Look at the History with Eyes of Wisdom or Why Did Basmachi Movement Become a Media? // Jumhuriyat.- №: 24, 31.01.2019.
27. Republic.- № 7, 9.01.2014 (22312).
