Научная статья на тему 'ИНГЛИЗ ТИЛИНИ ЎҚИТИШДА АҚЛЛИ ТЕХНОЛОГИЯЛАРНИ ҚЎЛЛАНИЛИШИНИНГ АҲАМИЯТИ'

ИНГЛИЗ ТИЛИНИ ЎҚИТИШДА АҚЛЛИ ТЕХНОЛОГИЯЛАРНИ ҚЎЛЛАНИЛИШИНИНГ АҲАМИЯТИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

93
24
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ИНГЛИЗ ТИЛИНИ ЎҚИТИШДА АҚЛЛИ ТЕХНОЛОГИЯЛАРНИ ҚЎЛЛАНИЛИШИНИНГ АҲАМИЯТИ»

ИНГЛИЗ ТИЛИНИ УКИТИШДА АЦЛЛИ ТЕХНОЛОГИЯЛАРНИ КУЛЛАНИЛИШИНИНГ АХДМИЯТИ

Гузал Алишеровна Жуманова

Тошкент вилояти Чирчик давлат педагогика институти

Дунёни изчиллик билан тараккий этмокда. Инсон хаётининг барча жабхаларига робототехника хамда аклли технологиялар шиддат билан кириб келмокда. Ана шундай бир даврда таълим беришда замонавий ва илгор булган аклли технологияларни таълим жараёнига татбик этилиши укитишда модернизацион ва укитиш методикасида трансформациялашувни англатади. Инглиз тилини укитиш ва бу тилни кенг микёда урганилиши мазкур тилни жахон илм-фани, иктисодиёти, маданиятида етакчи булган мулокот воситасига эгалик килишни англатади. Шу нуктаи назардан, ушбу тилни укитишда замонавий технологияларнинг кулланилиши долзарбдир. Бинобарин, Узбекистон Республикаси Президентининг 2021 йил 19 майда «Узбекистон Республикасида хорижий тилларни урганишни оммалаштиришни сифат жихатидан янги боскичга олиб чикиш чора-тадбирлари тугрисида»ги карори бизнинг мамлакатимизда хам бу борада ишлар янги боскичга кутарилганини хамда жамиятимизни дунё хамжамиятига интеграциялашуви сари изчил одимлаётганини англатади.

Умуман олганда, замонавий технологияларни куллаш замонавий инглиз тилини укитиш методикасининг сезиларли ривожланишини англатади. Дархакикат, электрон таълим дастурлари укитувчиларнинг устунлиги, яъни укитишда аклли технологияларнинг кулланиши укувчиларнинг укитувчилар билан ижобий алокаларини кучайтиради ва инглиз тилини урганишни рагбатлантириш хусусиятларини хам узида намоёни эта олади.

Инглиз тилини укитишда замонавий технологиялардан фойдаланиш инглиз тилини укитиш билан бевосита боглик булган ва керакли максадларга эришишга олиб келадиган усуллар, воситалар, материаллар, мосламалар, тизимлар ва стратегияларнинг инновацион кулланилишини уз ичига олади. Шундай килиб, хозирги кунда технология бир катор укитиш ва укитиш шароитлари буйича мухим таълим ва ёрдамчи восита сифатида кабул килинган булса-да, айникса, инглиз тилини укитиш учун жуда мухимдир, чунки у педагогиканинг мазмуни ва мазмунини ошириш учун бир катор потенциал имкониятларни яратади. одатда анъанавий инглиз тилини ургатиш билан боглик. Бунга биринчи навбатда талаба ёки укитувчига муаммоли

таркибни вакт утиши билан тулик тушунилгунча ва узлаштирилгунча кайта куриб чи;иш имкониятини бериш оркали эришилади.

Бугунги кунда бутун дунёда тилларни укитишда инновацион технологияларни куллаш жаддаллашмокда. Бу борада халкаро микёсда таккослаш рейтинглари хам юритилмокда.

Тилшунослик сохасида куплаб тадкикотларда аклли технологияларни таълим жараёнига татбик этишнинг ижобий хусусиятлари ва самарадорлик жихатларини тахлил этилмокда. Бир суз билан айтганда, ахборот ва технологиялашув асрида иктисодий ва маданий интеграциянинг мухим воситаси булган тилларни урганишда аклли технолгияларни кулланилиши энг самарали воситадир. Аклли технологияларни кулланилиши анъанавий таълим инкор этмайди, балки уни тулдиради ва билимларни пухта узлаштирилиши ва амалиётга татбик этилишига самарали восита сифатида хизмат килади.

Шубха йукки, ахборот технологияларининг ривожланиши билан таълимнинг имкониятлари ва эхтиёжлари бир неча бор ошди, натижада укув жараёнининг барча иштирокчилари улардан фойдаланиши ва амалда куллай олиши зарурлиги вокеълиги вужудга келди. Хдётнинг ахборотлашуви ва технологияларни кенг жорий этилиши натижасида таълим жараёни парадигмасининг узгариши унинг тузилиши амалий таълим бериши технологияларини кайта куриб чикишга ва бунда, ахборот технологиялари, шу жумладан аклли технологиялари (компютер дастурлари ва ахборот технологиялари, СМАРТ технологиялари ва аклли таълим дастурлари, мултимедиа асосидаги СМАРТ технологиялари)га кенг урин бериш зарур эканлиги хакида илмий асосланган хулосаларга келишга ундади.

Аклли технологиялар ривожланиши билан замонавий жамият эхтиёжларига максимал даражада жавоб берадиган электрон таълим истикболли йуналишга айланиб бормокда, унинг узига хос хусусиятлари мобил мухитда катта хажмдаги ахборот билан ишлаш, уни киска вакт ичида тахлил килишдир. Х,еч шубха йукки, ягона ахборот интеллектуал таълим мухити туфайли билим олишга кизиккан шахслар виртуал тарзда узаро хамкорлик килмокда. Укитувчилар, уларнинг педагогик янгиликлари ва илмий тадкикотлар натижаларини алмашишгина эмас, балки тармокнинг оддий фойдаланувчилари хам бу жараёнларнинг фаол иштирокчисидир. Шу нуктаи назардан, электрон, масофавий, мобил таълимни ривожлантиришни рагбатлантириш бугунги кунда шахслар ижтимоийлашуви, уларнинг фукаролик фаоллигини ошириш, ва умуман, билим олишларини

таъминлашда мухим ахамиятга эга. Айникса, бу тилларни, шу жумладан, инглиз тилини ургатишда энг самарали усул булиб бормокда.

Аклли технологияларни инглиз тилини укитишда куллашни олий таълимда жорий этилиши уз урнида юкори самарадорликка олиб келиши мумкин. Зеро, олий таълим энг мослашувчан ва тез узгарувчан хусусиятга эга булиб, доимо тарнсформацияларни бошдан кечирувчи таълим боскичидир. Таълимнинг бу боскичида иштирокчилар янгиликларни тез узлаштирувчи, янги воситаларни фаол кулловчи ёшда буладилар.

Бирок, аклли технологияларни кулланиши, таълим воситаларини доимий янгиланиб бориши, усул ва услубиятларнинг янги шаклларини муттасил кулланилиши уз урнида укитувчилардан мунтазам уз устида ишлаш, малакасини ошириш, бир суз билан айтганда, аклли технологияларни амалиётда куллаш куникмаларини ошириб боришларини талаб этади.

Чет тилларни, шу жумладан, инглиз тилини укитишда аклли технологияларни жорий этилиши амалиётда мураккабликлар ва укитувчилар томонидан кушимча куникмаларни узлаштиришни талаб этса-да бир катор афзалликларга эга. Хусусан, россиялик тадкикотчи олимлар томонидан чет тилини урганишда аклли технологияларни жорий этишнинг куйидаги афзалликлари санаб утилади:

- хакикий табиий алока мухитига интеграция килиш, она тили билан мулокот килиш кобилияти;

- шахсий таълимга йуналтирилган ёндашув, индивидуал таълим траекториясини яратиш;

- укитувчилар ва бошка талабалар билан тезкор алока;

- материалларни тармокка бепул жойлаштириш, турли ахборот манбаларига кириш;

- мустакил индивидуал ва гурух иши хажмини ошириш ва укувчиларнинг мотивациясини ошириш;

- ахборот коммуникацион технологиядан фойдаланган холда янги таълим технологияларини жорий етиш;

- тил урганишни аралаш таълимини амалга ошириш;

- социализмга хисса кушадиган онлайн мухитда коммуникатив ваколатларни шакллантириш

замонавий жамиятда талабалар;

- ахиологик ва рефлексив ваколатларни шакллантириш;

- талабаларнинг профессионал шахсиятини шакллантириш;

- мобиллик ва таълим мавжудлиги.

Шарк олимлари тадкикотларида бу борада амалий тадкикотлар амалга оширилиб, уларнинг натижалари буйича катъий хулосалар такдим килинмокда. Хусусан, анъанавий инглиз тили укитиш усулларининг фойдасизлигини таъкидлаган холда талабалар замонавий технологиялар ёрдамида инглиз тилини 90% дан купрок узлаштиришлари, урганишда купрок гайрат ва интерактивлик курсатишлари, талабалар купрок аклли тахталар, компютерлар ва дисплей экранлари каби замонавий техник воситалар билан узаро алокада булган холатда юкори натижадорликка эришганликлари курсатилади.

Келтирилган маълумотлардан хулоса килиб куйидагиларни таъкидлаш мумкинки инглиз тилини укитишда аклли технологиялардан фойдаланиш анъанавий таълим шаклларини тулик инкор этмасдан уни тулдиради ва таълимнинг нажадорлиги курсатгичларини ошишига хизмат килади. Шу билан бирга, тилларни укитишда аклли технологиялардан фойдаланмаслик эса уз урнида талабаларнинг ишлаш иштиёкларини суниб бориши, укитувчи ва талаба уртасида таълим механизмларини тулик кувватда иш юритмаслигига сабаб булади. Таълим жараёнида укитувчи ва укувчи уртасидаги таълим алокалари самарали ва натижадорлиги ошади.

Ундан ташкари, аклли технологиялар укитувчидан мунтазам равишда уз куникмаларини такомиллаштириб боришларини талаб этган холда, талаба ёшлар имкониятларини тугри бахолаш ва мавжуд холатда янги технологик имкониятлардан унумли фойдаланишни такозо этади.

Замонавий технологиялардан фойдаланилганда купрок маълумотларга эга булиш ва уларни тахлил килиш, самарали шаклларда уларни укувчи эътиборига етказиш имкони беради. Бу эса уз урнида анъанавий воситалар билан укитилганлардан фаркли уларок, инглиз тилида юкори натижаларга эришишни таъминлайди.

Бирок, бугунги кунда замонавий технологиялар замонавий хаётнинг барча жабхаларида тобора оммалашиб бораётган булса-да, таълим сохасида, хусусан, инглиз тилини укитишда тегишли технологияларнинг кулами ва улардан фойдаланиш сезиларли даражада чекланганлиги тилларни укитишда юкори натижадорликка эришиш имкониятларини чеклайди.

REFERENCES

1. Узбекистон Республикаси Президентининг «Узбекистон Республикасида хорижий тилларни урганишни оммалаштиришни сифат жихатидан янги боскичга олиб чикиш чора-тадбирлари тугрисида» 2021 йил 19 майдаги П^-5117-сонли карори.

2. Alqahtani Mofareh A. The Use of Technology in English Language Teaching // Frontiers in Education Technology. Vol. 2, No. 3, 2019. - P. 168-180.

3. M. Rafael Salaberry. The Use of Technology for Second Language Learning and Teaching: A Retrospective // The Modern Language Journal, 85, I, (2001) - P -39-56;

4. Герасименко Т. Л., Грубин И. В., Гулая Т. М., Жидкова О. Н., Романова С. А. SMART-технологии (вебинар и социальные сети) в преподавании иностранного языка в неязыковом вузе // Экономика, статистика и информатика. 2012. № 5. С. 9-12;

5. Ершова Л. О. Готовность студентов - будущих учителей иностранного языка к дистанционному обучению // Электронное образование: перспективы использования SMART-технологий: материалы III международной научно-практической видеоконференции (г. Тюмень, 26 ноября 2015 г.) / под ред. С. М. Моор. Тюмень: ТюмГНГУ, 2016. С. 55-58;

6. Климова И. И. Информационно-коммуникационные технологии как активные участники новой образовательной среды // Теория и практика обучения иностранным языкам в неязыковом вузе: традиции, инновации, перспективы: сборник научных трудов. М.: Финуниверситет, 2016. Вып. 3. С. 100-105;

7. Лизунова Н. М., Чернышкова Н. В. Информационно-образовательные ресурсы в обучении профессиональному иностранному языку // Филологические науки. Вопросы теории и практики. 2016. № 9 (63): в 3-х ч. Ч. 2. С. 201-204;

8. Мартыненко Е. П. Использование SMART-технологий в развитии профессиональной индивидуальности студентов // Электронное образование: перспективы использования SMART-технологий: материалы III международной научно-практической видеоконференции (г. Тюмень, 26 ноября 2015 г.) / под ред. С. М. Моор. Тюмень: ТюмГНГУ, 2016. С. 105-107;

9. Мироненко Е.С. Об использовании смарт-технологий в образовательном процессе // Вопросы территориального развития. Вып. 2 (42), 2018;

10. Трансформация методов обучения студентов в вузах финансово-экономического профиля: коллективная монография / под ред. О. В. Борисовой, Д. Г. Васьбиевой. М.: РУСАЙНС, 2016. 204 с.

11. Чернышкова Н. В. Smart-технологии в преподавании иностранного языка// Филологические науки. Вопросы теории и практики Тамбов: Грамота, 2018. № 2(80). Ч. 1. C. 211-214.

12. Чернышкова Н. В. Информационно-коммуникативные технологии как инструмент повышения эффективности обучения иностранному языку в вузе // Аксиология иноязычного образования: сборник научных трудов участников V международной научно-практической конференции. 2016. Вып. 3. С. 642-648;

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.