Научная статья на тему 'АХБОРОТ ТАЪЛИМ МУҲИТИДА ИННОВАЦИЯ ВА РАҚАМЛИ ТЕХНОЛОГИЯЛАРНИНГ ЖОРИЙ ЭТИЛИШИ'

АХБОРОТ ТАЪЛИМ МУҲИТИДА ИННОВАЦИЯ ВА РАҚАМЛИ ТЕХНОЛОГИЯЛАРНИНГ ЖОРИЙ ЭТИЛИШИ Текст научной статьи по специальности «Ветеринарные науки»

139
34
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «АХБОРОТ ТАЪЛИМ МУҲИТИДА ИННОВАЦИЯ ВА РАҚАМЛИ ТЕХНОЛОГИЯЛАРНИНГ ЖОРИЙ ЭТИЛИШИ»

АХБОРОТ ТАЪЛИМ МУ^ИТИДА ИННОВАЦИЯ ВА РАЦАМЛИ ТЕХНОЛОГИЯЛАРНИНГ ЖОРИЙ ЭТИЛИШИ

М. Ф. Хакимова

Тошкент Давлат иктисодиёт университети "Инновацион таълим" кафедрасининг мудири, педагогика фанлари доктори, профессор

Бугунги кунда мамлакамизда олий таълим ислохотлари давлат сиёсати даражасига кутарилди. Шу сиёсатга мувофик талабаларнинг контингентини ошириш ва олий таълим муассасалари сонини купайтириш, таълимнинг сифатини яхшилаш, мамлакатимизда олий таълим муассасаларини самарали бошкаришнинг жахон стандартларига асосан таълимда сифатли бошкарув усулларини самарали куллаш; замонавий глобаллашув шароитида инновацияларни куллаш асосида таълим тизими сифатини ошириш ва кадрларни тайёрлашда олий таълим муассасаларини самарали инновацион стратегиялар йуналишларини ишлаб чикиш; фан, таълим ва ишлаб чикариш уртасида алокаларни мустахкамлаш; талаба-ёшларни интернетдан, электрон адабиётлардан купрок фойдаланишини йулга куйиш; илгор хорижий тажрибани кенг жорий этиб бориш, олий таълим муассасаларида фаолият олиб бораётган профессор-укитувчиларнинг глобал Интернет тармоги, мультимедиа тизимлари ва масофадан укитиш усулларидан фойдаланган холда замонавий дарсларни утказишини таъминлаш билан боглик масалалар бугунги анжуманимизда хал килинмокда.

Жамиятнинг хозирги ривожланиш даражаси таълим олувчиларда келажакни режалаштириш кобилияти ва унга нисбатан жавобгарлик хисси, узига ва уз касбий кобилиятларига ишончни шакллантиришга кодир булган янги тизим - масофавий таълим ва олий таълимни боскичма-боскич кредит-модул тизимига утилиши амалга оширилмокда.

Мамлакатимизда кечаётган ижтимоий-иктисодий, сиёсий жабхалардаги ислохатларнинг бориши таълим тизимини хам тубдан ислох килишни такозо этмокда. Чунки, хар бир жабханинг тараккиёти уша соха мутахассисларининг билими, тафаккури ва малакаси, дунёдаги шу йуналишнинг ривожланиш тенденцияларини канчалик узлаштирганлиги билан белгиланади. Шу жихатдан олганда, мамлакатимиз олий таълим муассасаларининг бош вазифаси ана шундай куникмаларга ва замонавий дунёкарашга эга булган етук

мутахассисларни тайёрлашдан иборат эканлигини инобатга олиб, бугунги ракамли иктисодиёт шароитида олий таълим тизимида инновацион таълим ва ракамли технологияларни кенг жорий этиш вазифаси илгари сурилмокда. Бунинг учун эса, ракамли иктисодиётнинг тегишли инновацион технологияларидан самарали фойдаланиш, улар оркали профессор-укитувчилар ва талабалар уртасида бевосита онлайн мулокот килишни йулга куйиш, талабаларни мустакил таълим билан камраб олишни талаб этади.

Таъкидлаш жоизки, Узбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 28 апрелдаги "Ракамли иктисодиёт ва электрон хукуматни кенг жорий этиш чора-тадбирлари тугрисида"ги П^-4699-сонли Кдрори кабул килинди. Ракамли иктисодиёт ва электрон хукуматни янада ривожлантиришнинг асосий вазифаларидан бири бу, таълим тизимининг барча боскичларида ракамли технологияларни кенг жорий этиш ва замонавий иктисодиёт учун зарур булган ракамли билимларнинг даражасини ошириш, таълим инфратузилмасини такомиллаштириш, шунингдек, «Беш ташаббус» лойихасини амалга ошириш доирасида 2022 йилга кадар республикамизнинг барча худудларида ракамли билимларга асосланган укитиш марказларини очишдир.

Маърифатли ва ривожланган мамлакатларда муваффакият билан кулланиб келаётган инновацион технологияларни урганиб, халкимизнинг миллий педагогика анъаналаридан хамда таълим сохасининг шу кундаги холатидан келиб чиккан холда Узбекистоннинг миллий педагогик технологиясини яратиш лозим. Республикамизнинг педагогика сохасида фаолият юритаётган олим ва амалиётчилари илмий асосланган хамда Узбекистоннинг ижтимоий-педагогик шароитига мослашган таълим технологияларини яратиш ва уларни татбик этишга интилмокдалар.

Инновация амалиёт ва назариянинг мухим кисми булиб, ижтимоий-маданий объект сифатларини яхшилашга йуналтирилган ижтимоий субъектларнинг харакат тизимидир. Инновациялар долзарб, мухим ахамиятга эга булиб, бир тизимда шаклланган янгича ёндашувлардир. Улар ташаббуслар ва янгиликлар асосида тугилиб, таълим мазмунини ривожлантириш учун истикболли булади. Шунингдек, умуман таълим тизими ривожига ижобий таъсир курсатади.

Бугунги кунда ракамли иктисодиётнинг янги технологиялари масофавий таълимни янада ривожлантиришга жуда катта ёрдам бермокда. Виртуал ва кенгайтирилган вокелик, визуал равишда йуналтирилган масофавий таълим технологиялари талабаларни бугунги кун талабларига мувофик сифатли билим

олишлари учун хизмат килмокда. Яъни, масофавий таълим тизими виртуал ва кенгайтирилган вокелик хамда визуал равишда йуналтирилган ракамли технологияларнинг кулланилиши оркали талабаларни дарсга булган кизикишларини кенгрок жалб этиш имконини бермокда.

Охирги 15 йил ичида хаётимизда мобиль курилмаларнинг сунгги авлодларининг кириб келиши, улардан фойдаланган холда Интернет тармоги оркали дунёда булаётган вокеа ва ходисаларни тезкор равишда кузатиб бориш хамда барча турдаги материалларни (видео, аудио, матн, 3D, 5D, 7D графикалар) тезкорлик билан кабул килиш, саклаш ва узатиш имкониятлари пайдо булди хамда ракамли технологияларнинг вужудга келишига сабаб булди.

Ракамли технологияларнинг вужудга келиши хар куни анъанавий укитиш усулларини алмаштирмокда. Аудиториялар канчалик шиддат билан узгариб бораётганлиги сабаб, эски усулларни унутиб, ракамли технологияларга асосланган янги укитиш усулларини жорий килиш максадга мувофик. Ракамли технологиялардан фойдаланган холда масофавий укитишни ташкил этиш когоз ва дафтарлар урнига оддий планшетлардан, мураккаб дастурлар ва ракамли жихозлардан фойдаланишни уз ичига олади.

Шундай экан, аввало, масофавий таълимни самарали ташкил этиш учун бугунги шиддат билан ривожланаётган ракамли иктисодиёт шароитида Интернет инфратузилмасини яхшилашимиз ва мамлакатимиз Президентининг таъбири билан айтганда: "Тараккиётга эришиш учун ракамли билимлар ва замонавий ахборот технологияларини эгаллашимиз зарур ва шарт. Бу бизга юксалишнинг энг киска йулидан бориш имкониятини беради. Зеро, бугун дунёда барча сохаларга ахборот технологиялари чукур кириб бормокда.

Ракамли укитиш - олдинга бир кадам куйиш демакдир. Дархакикат, бугунги кунда ижтимоий тармоклар ва алока платформалари ракамли вазифалар ва кун тартибини яратиш хамда бошкариш учун фойдаланилмокда. Аудиторияда канча технологиялар ишлатилмасин, ракамли технологиялар оркали яратилган масофавий таълим платформалари хал килувчи рол уйнайди. Бу эса талабаларнинг билим олишга кизикишини оширади ва дунёкарашини кенгайтиради. Масофавий таълимдаги ракамли укитиш анъанавий укитиш усулларига караганда олдинга бир кадам куйиш хисобланади ва куйидаги бир катор имкониятлар эшигини очади.

Биринчидан, масофавий таълимда ракамли укитиш воситалари ва технологиялари талабаларга мустакил равишда мустакил иш куникмаларини шакллантиришга, урнатилган маърузалар, интерфаол топшириклар ва бошка

замонавий таълим технологияларидан фойдаланган холда видеомаърузалар утказишга, берилган саволларга киска мультимедиа видеоларини тайёрлаш, чат, почта, форум ёки аудио/видео алокалар оркали профессор-укитувчиларга осонгина мурожаат килиш имконини беради.

Иккинчидан, улар урганишлари керак булган нарсаларни тезкорлик билан аниклай олишлари, Интернет манбааларини топишлари ва улардан фойдаланишлари, муаммоларни тезкорлик билан аниклай олишлари ва хатто, олинган фикр-мулохазаларни бахолай олишлари хам мумкин булади.

Учинчидан, анъанавий укитиш усулларига караганда яхширок контекстни, мустакил равишда муаммоларни хал килиш йулларини излаб топишни ва истикболни яхширок тушунишга хамда аналитик фикрлашни ривожлантириш учун асос булган танкидий фикрлаш куникмаларига эга булишни хамда очик саволлар билан мурожаат килиш оркали фикрлаш кобилиятларини устиришга имкон беради.

Туртинчидан, олий таълим тизимини тубдан ислох килиш, ракамли иктисодиётни ривожлантириш стратегиясининг асоси булган блокчейн технологияларини жорий этишга имкон беради. Чунки, блокчейн технологиялари инновацион кадрлар тайёрлаш учун таълим, фан ва ишлаб чикариш уртасидаги интеграцияни ривожлантириш учун янги имкониятларни очиб беради. Бу эса плагиат, муаллифлик хукукини саклаб колиш, энг огир иллат - коррупцияни олдини олади хамда назария ва амалиёт жараёнида талабалар томонидан инновацион махсулотларни шакллантириш натижаларига олиб келади.

Бешинчидан, бугунги кунда истеьмолчилар озик-овкат махсулотларига буюртма бериш учун ракамли технологиялардан фаол фойдаланмокдалар. Шунингдек, турли интернет дуконлар, электрон тулов тизимлари хам фаол ривожланиб бормокда. Тадбиркорларимиз электрон битимларни ракамли технологиялар ёрдамида амалга оширмокдалар. Аммо хозирги кунгача фойдаланувчилар катта харажатлар талаб килмайдиган кичик битимларни амалга оширмокдалар, харид ва сотувлар хажмини оширишга эса унчалик тайёр эмаслар. Эндиги масала урта ва йирик иктисодий битимлар хамда молиявий операцияларни ракамли технологиялар оркали амалга оширишни ривожлантиришдан иборат булади.

Хулоса урнида айтиш жоизки, бугунги шиддат билан ривожланиб бораётган ракамли иктисодиёт шароитида, иктисодиётнинг барча сохаларига, жумладан, таълим сохасига инновацион ва ракамли технологияларни куллаш

op^anu Maco^aBHH TatnuMHu ^opufi этнm, Ha^a^ar opraKHa cap^-xapa^araapHu KaMafiTupumra, Sarau 3aMOHaBuö gyHe^apamra Ba öunuMra эгa, MycTa^un ^uKpnafiguraH, Y36eKHCTOH PecnyönuKacuHH Kenrycuga ro^opu Mappanapra KyTapumra xucca KymaguraH eTyK KagpnapHu maKmaffrapumra KyMaKnamagu.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.