Научная статья на тему 'ILYA ABU MATHI AS AN OUTSTANDING REPRESENTATIVE OF MAHJAR LITERATURE'

ILYA ABU MATHI AS AN OUTSTANDING REPRESENTATIVE OF MAHJAR LITERATURE Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
28
6
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ЛИВАН / ЕГИПЕТ / ЭМИГРАЦИЯ / ИЛЬЯ АБУ МАДИ / МАХДЖАР / "АССОЦИАЦИЯ ПЕРА" ЛИТЕРАТУРНАЯ ШКОЛА / АРАБСКАЯ ПОЭЗИЯ / МОТИВ. LEBANON / EGYPT / EMIGRATION / ILYA ABU MATHI / MAHJAR / "PEN ASSOCIATION" / LITERARY SCHOOL / ARABIC POETRY / MOTIVE

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Сайфуллоев Муслихиддин Хайбуллоевич

Автор в своей статье ставит целью ознакомить таджикского читателя с известным арабским поэтом Ильей Абу Мади, который являясь ливанского происхождения, получил в Америке как арабоязычный поэт широкую популярность. Илья Абу Мади в начале XX века эмигрировал в США, где внёс весомый вклад в формировании литературного движения “Ассоциация пера”, тем самым участвуя в развитии арабоязычной литературы “Махджар”.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ИЛЬЯ АБУ МАДИ КАК ЯРКИЙ ПРЕДСТАВИТЕЛЬ ЛИТЕРАТУРЫ МАХДЖАР (ЭМИГРАЦИИ)

The author in his article tries to familiarize the Tajik readers to the Arabic poet Ilya Abu Mathy, who was born in Lebanon, and became famous among American readers as an Arabic speaking poet. Ilya Abu Mathi in early years of the XX century emigrated to USA, where he made a great influence on the formation of “Pen Association”, and by this way taking part in the development of Arabic speaking literature of “Mahjar”.

Текст научной работы на тему «ILYA ABU MATHI AS AN OUTSTANDING REPRESENTATIVE OF MAHJAR LITERATURE»

Сведение об авторе:

Рахмонзода Абдуджабор Азиз - академик Академии науки Республики Таджикистан Президентский советник по социально-экономическим вопросам

About the autor:

Rahmonzoda Abdujabbor Aziz - academic Academi science Repablic of Tajikistan

Presidential Adviser For social issues relationship with the community.

ИЛЁ АБУМОЗЙ НАМОЯНДАИ БАР^АСТАИ АДАБИЁТИ МА^АР

Сайфуллоев М. Н.

Донишкадаи давлатии забонуои Тоцикистон ба номи С. Улугзода

Илё Абумозй соли 1898 дар дехаи ал-Мухайдисаи нохияи Бакфиё, ки кисми шимолии Лубнон чойгир буд, ба дунё омадааст. Таълимоти ибтидоияшро дар мактаби хамин деха, назди калисои дехаашон гирифтааст [14, 367].

Илё Абумозй яке аз машхуртарин шоирони "Махчар" дар аввалхои карни бистум ба хисоб меравад. Дар оилаи миёнахол ба воя расида, аз ин ру, натавонист чуз дар мактаби ибтидоии дехааш чои дигар тахсил намояд. Х,ангоме ки факр дар Лубнон шиддат гирифт, Илё соли 1902 бо максади тичорат ба Искандарияи Миср хамрохи амакаш, ки ба фуруши тамоку машгул буд, сафар карда, девони аввалинашро хамон чо дар синни бистсолагй бо номи «Девони Абумозй» ба табъ мерасонад.

Ончо бо Антун Ал-Чамил ва Амин Такиюддин, ки аллакай мачаллаи Аз-Зухоро таъсис дода буданд, вохурд. Антун Ал-Чамил аз заковат ва истеъдоди у ба тааччуб афтод ва уро ба хамкорй бо мачалла даъват намуд.

Аввалин касидахои у дар хамин мачалла ба табъ расидаанд. Кор то ба чое расид, ки хатто шеърхояшро дар девоне гирд овард ва ба он номи "Ёддоштхо" -ро гузошт. Он китоб соли 1911 дар яке аз нашриётхои мисрй аз чоп баромад. Сипас у ба иншои шеърхо дар мавзуъхои сиёсй ва ватандустй пардохт. Аз таъкиби хукуматдорон эмин намонда, водор шуд, ки ба Иёлоти Муттахидаи Амрико хичрат намояд. Он чо чор соли аввал дар шахри Синсиннатии Иёлоти Огаё зиста, хамрохи бародараш Бакр Мурод ба тичорат машгул шуд.

Соли 1916 ба Ню-Йорк омада, бо Чуброн Халил Чуброн дустй пайдо мекунад ва бо кумаки вай кисмати дуюми девонашро аз чоп мебарорад ва дар таъсиси мактаби адабии "Робитаи каламй" дар Иёлоти Муттахидаи Амрико хамрохи Чуброн Халил Чуброн ва Михаил Нуайма сахм гузошт.

Дар сахифахои мачаллаи "Самир,"- ки соли 1929 ба табъ мерасид, аксарияти адибони махчарй, хусусан адибони махчарии шимолй, осори манзуму мансури худро нашр менамуданд. Ин нашриёт фаъолияташро то вафоти шоир - соли 1957 идома додааст [5, 3].

Соли 1927 девони Илё Абумозй бо номи «Ал-чадовил» ("Нахрчахо"), ба табъ расида, у соли 1929 мачаллаи «Ас-самир» ("Достонсарой")-ро таъсис дода ва соли 1946 бошад, девони навбатиаш тахти унвони «Ал-Дамаил» ("Буттазорхо") руи чопро дид.

Бояд кайд кард, ки танхо баъди нашри девони «Ал-чадовил» шухрати шоир боло рафт, мавзуи асосии девони мазкур «Фалсафаи хаёт» мебошад. Инсонгарой ва хусусияти вокеию вижагии тааммулпазирй дар шеъри шоир бештар аст. Илё Абумозй аз чумлаи шоирони табиатдуст аст, аз у инчунин чанд хамоса бо номхои «Ал-хикояту-ул-азалия» ("Х,икояхои човидонй"), «Ат-талосим» ("Тилисмхо") ва «Ат-тину машхуратун» ("Гил машхур аст") ба мерос мондааст [6, 367].

Мухаккиконе мисли Чирчи Сайдах бар ин боваранд, ки хичрати шоир аз Миср ба Амрико ва дур буданаш аз дунёи араб ба шахсияти шоир таъсири амике дорад. Илё Абумозй бар асари мухочириат аз таклиди шоироне, чун Борудй, Сабрй, Шавкй ва Х,офиз Иброхим рахои ёфта шеъраш рухи тозае ба худ гирифт ва ин амр сабаб шуд, то ба сурудани шеърхои бошукух, чун "Фалсафаи хаёт", даст занад ва дар адабиёти "Махчар" ба унвони як намояндаи асил муаррифй мешавад.

Myхимтаpин хусусияти шеъpи Абумозй тааммyл аст, ки он yмyман ба шоиpони махчаpи шимолй хос мебошад.

Абумозй даp тамоми осоpаш ду сабки комилан чаззобpо талиба намудааст. Даp OFOЗ шогиpди мактаби классикй буда, даp шеъp таклид аз гузаштагон менамуд, алфозpо беш аз маъно K^p мениход. Минбаъд пас аз пайвастан ба махфили "Робита кдламй" маpхилаи нави фаоълияти Илё Абумозй OFOЗ меёбад, ки тули он классисизмpо бо pомантизм даp хам меомезад.

Саpзамини Лубнон то нимаи асpи XIX зеpи салтанати Усмонй буд ва даp садаи нуздахум чомеаи кишоваpзй бо шакли суннатй ба хисоб меpафт ва истех,солоте, ки чомеаи онpyзаи Лубнон ба он ниёзи фаpовон дошт, беpавнак буд, ин вазъият маpдyмpо даp вазъи сахт мегузошт.

Аз чониби дигаp, гyстаpиши pyзнома ва pyзноманигоpй, таpчyмаи китобх,ои Fаpбй, мавкеияти чyFpофии Лубнон ва сайёх,й ва x,yзypи мyбаллиFOни динй аз кишваpx,ои Fаpбй заминаx,оеpо фаpоx,ам оваpданд, то бисёpе аз маpдyми Лубнон, ба хусус чавонон, бахти хyдpо даp мyсофиpат санчиданд.

Ин амp сабаби пайдоиши падидах,ои мyx,очиpат даp миёни лубноних,о шуд. [9, 97].

Эчоди муассисах,ои тах,силоти миёнаи умумии авpyпоивy амpикой даp Лубнон, аз чумла, мактабх,ое, ки даp Лубнон аз суи амpикоиx,овy авpyпоиx,о бунёд гаpдиданд, накши бисёp мyассиpе даp мyx,очиpати лубноних,о ба он кишваpx,о дошт. Хдмин тавp, ин мактабх,о фаpx,ангy имконоти он кишваpx,оpо ба чавонони лубнонй мyаppифй мекаpдандy заминаеpо баpои мyx,очиpати онон фаpоx,ам меоваpданд.

Лубноних,о бештаp ба кишваpx,ои Fаpбй аз таpики кишваpx,ои аpабй, ба хусус M^p мyx,очиpат каpданд. Mисp даp ду давpа бештаp пазиpои мyx,очиpони лубнонй буд, яке даp замони х,укумати Ибpоx,импошо (1832м. ) ва дигаpе хднгоми ишFOли Mисp аз таpафи англисх,о (1882м. ). Даp давpаи дуввум баpхе аз лубноних,ои мyx,очиp ба савдо паpдохтандy деpе нагузашта, даp дунёи илму фаpx,анг низ воpид шуданд ва байни онхо метавон шоиpонy нависандагонеpо, ба монанди Чypчй Зайдон, Ал-Х,илол, Яъкуб Саppyф ва Фоpс Нимp-поягyзоpи мачаллаи "Ал-Муктатаф" ва Илё Абумозй, пайдо намуд [l, 114].

Илё Абумозй даp соли 1900 даp ёздах,солагй ба далели шаpоити бади ичтимой ва сиёсии Лубнон, монанди бисёpе дигаp аз хдмватанони худ, ба M^p мyx,очиpат каpд. У ёзда^ соли зиндагии хyдpо даp Mисp гyзаpонид. Mисp даp ин давpон зеpи х,укумати англисх,о буд ва пеш аз мyx,очиpати Илё Абумозй оханщои мухолифати маpдyмy pавшанфикpони мисpй ба х,укумати англисх,о шунида мешуд. Онон хост^и pаx,ой аз хукумати англисх,о буданд ва мекушиданд вазъияти ичтимой ва озодии raë^pO хyбтаp кунанд. Илё пас аз Mисp соли 1912 озими Амpико шуд ва то охиpи yмp (1957) даp он чо yмp ба саp бypд.

Аз паёмадхои мух,имми мyx,очиpат шиносой бо фаpx,ангx,ои чадид ва иpтиботи наздиктаp бо он аст, ин ошной уфукх,ои тозаеpо мекушояд. Шоиpони "Mаx,чаp", ки аз ватани худ куч баста, ба кишваpx,ои гуногун сафаp каpда буданд, заминаи ошной бо фаpx,ангx,ои гуногун баpои онон фаpоx,ам омад ва таъсиpи фаpовоне баp таFЙиp ва таъдили андешах,ои онон дошт. Шеваи тафаккypy андешаи шоиpони "Mаx,чаp" даp пайи таъсиpпазиpй аз фаpx,анги кишваpx,ои авpyпой нисбат ба табиати дунё, дин ва Fайpа дигаpгyн шуд ва ногах,он ба далели ошной бо осоpи афpоде, монанди Эдгаp Оланпу ва дигаpон, нисбат ба зиндагию маpг таFЙиp каpд.

Илё Абумозй, ки шавки фаpовоне ба мутолиа дошт, даp давpони мyx,очиpат ба M^p бо шеъpy андешаи шоиpоне, монанди Ах,мад Шавкй, Халил Myтpон, Х,офиз Ибpоx,им, ошно гашт, тавассути мутолиаи pyзномаx,ои сиёсй, монанди pyзномаи "Ливо", бо афкоpy андешах,ои озодихох,она бештаp наздик шуд. Он замон даp Mисp ду чаpаёни фи^й пах,луи x,амдигаp pyшд мекаpд, яке чаpаёни фикpие, ки аз суи ал-Азx,аp х,идоят мешуду бештаp тамоюли динй дошт, дигаpе чаpаёни фи^ие, ки pеша даp дунёи Fаpб дошт ва санъти таpчyма даp ин замина накши баpчастае дошту мисpиёнpо бо адабиёту андешах,ои MаFpибзамин ошно месохт. Даp каноpи ин мавоpид кушодашавии донишгохдои мисpй даp соли 1908 кумаки фаpовоне ба шиносоии чавонони мисpй бо тамаддуни Fаpб каpд ва баpхе аз андешамандон ба номи M^p аз ин yмyp ба хубй истикбол каpдандy бисёpе аз чавонони мисpиpо баpангехтанд, то баpои тах,сили улум

ба донишгоххои Fаpбй сафар кyнанд. Ин маврид дар шаклгирии андешаи Илё А6умозй накши босазое дошт ва Уро таpFиб кард, то барои Фуру нишондани шавку pаFбати хеш ба Амрико сафар кунад.

Ба таври куллй, дар ин солхо Илё Абумозй дар фазое тарбият ёфт, ки, аз як су, Миср аз чанбахои гуногун бо фархангу тамаддун ва адабиёти Fаpб ошно шуд ва ин ошной заминахои муносибе барои андешахои озодихохона дар баробари хукумати англис фарохам оварду ба чунбиши миллй кумаки фаровоне расонд, аз суи дигар, хамин мавзуъ тазодде миёни хомиён ва хаводорони андешахои суннатй ва навгаро падид оварду ин тазод замина ва харакатро барои чавонони Миср ва мухочирон, аз чумла Илё Абумозй фарохам сохт.

Илё Абумозй замоне, ки дар Миср умр ба сар мебурд, ба сиёсат даст мезад, чун аз пушти фаъолиятхои сиёсй ба хатари чиддй мувочех шуд, ба Амрико руй овард. Муборизаи сиёсии Абумозй аз FавFOхо ва чанчолхои таблототй орй буд. У бехтарин силохи муборизаро каламу бехтарин рохи чиходро хунармандй мешуморид.

Илё Абумозй аз шеъри ичтимой шуруъ кард, фазои истибдодй ва вазъияти сиёсии итимоии Миср сабаб шуд, ки шоир дар баробари мавзуе, чун ишку табиат, ба масъалахои сиёсиву ватанй таваччух кунад. Зухури ислохотгарони бузурге, монанди Мухаммад Абдуху ва Сайид Чдмолуддин, Асадободй, Рашид Ризо шуру хаячони хоссеро дар фазои илмию фикрии Миср ба амал овард, уфукхои чадидеро пеши руи нависандагони араб кушод. Илё Абумозй зери таъсири мухити фикрии Миср монда, андешахову эхсосоти худро ба масоили сиёсиву ичтимой тавъам сохт ва онхоро ба забони хунар дар калби шеър баён дошт. Дар радифи мушкилоти ичтимоию сиёсии чомеае, ки шоирони "Махчар" аз чумла, Илё Абумозй, ба он чо мухочират карда буданд, андух, дардхо ва беморихову парешонихое, ки дар OFOЗ ба хузури шоирони "Махчар" хос буд, онхоро бедор сохт, ки дар вучуди ин нигохи амике ба масаълаи хастй дошта бошанд.

Ноумедй ва эхсосу Fамy андух ва дурй аз ватану хонавода, аз чумлаи масоиле буд, ки эхсоси Fypбатy гушагириро барои шоирон "Махчар" дар пайдоиши ин авомил боис шуд, ки ба дунболи он шоирон ба масоили хастй руй оваранд. Садои шоир дар фазои хосси дур аз ватан касеро, ки ба у хамдам шаваду унс бигирад, намеёбад; ноумедию бадбахтй ва нодорй пайваста зехни уро ба худ машFyл медорад, ки аз умед дар он хабаре нест.

Албатта, хамаи шоирони "Махчар" ин гуна набудаанд, ки шакку тардид ва рухи пурсишгаре дар шоирон голиб бошад, балки шароити пешгуфта сабаб шуд, ки ба навъе дар баробари хаводиси сахт сари таслим фуруд оваранд. Метавон намунаи барчастаи ин андешаро дар шеъри махчарй дар андешахои Илё Абумозй ёфт.

Илё Абумозй пас аз Миср ба Амрико сафар кард, шароити ичтимоию сиёсии Амрико, дар он замон бо Лубнону Миср кобили мукоиса набуд. Шоир дар Амрико, агарчи дар зохир аз нобасомонихои ичтимоию сиёсии чомеаи худ дур шуда буд, вале ба далели ишке, ки ба Ватан дошт, пайваста гарк;и андешаву тафаккур буд. Дар ин миён авзои адабии Амрико кумаки фаровоне ба рушди андешаи Илё мерасонд. Дар даврони Илё дар Амрико ва дигар кишвархои Fаpбй мактабхои адабии фаровоне зухур карда буданад, ки хар кадом бо нигохи хосси худ ба накду тахлили масоили ичтимой мепардохт. Мактаби романтикй яке аз ин мактабхоест, ки аз мухимтарин шохисхои он шавк ба ватан, панох овардан ба табиат, ба хусус боFy бустон, руй овардан ба маъсумияти аздастрафта, тааммуку тааммул дар зот ва руй овардан ба гушагирй ва Fаpк шудан дар Fам буд. Шоирони "Махчар", аз чумла Илё Абумозй, ба далели таъсирпазирй аз ин мактаб дар зиндагй ва масоили марбут ба он таомули фаровоне кардаанд, ба гунае ки ин жарфандешй сабаб гардид, ки то гароишхои суфиёна дар миёни онон зухур кард ва бад ин унвон василаи бурун рафтан аз бухрони зиндагй менигаристанд. Илё Абумозй, ки худ аз пайравони ин мактаби адабист, сахт ба дунболи он чангол мезад, то ба жарфнигорй дар хастй ва дар чустучуи халли муаммои хастй бошад.

Онон бо ибтикору эчоди таFЙиpоти бунёдй дар колабу ва мухтаво тахаввули шигарф дар шеъри араб ба вучуд оварданд, чи гунае ки дар адабиёти муосир шеъри "Махчар" ба сурати шохае чудогона баррасй мешавад. Бе тардид вукуи чанг ва ба

дунболи он кушта шудани инсонхои бегунох, хар инсонро ба изтирорб меорад, ки хонавода, дустон ва ошноёни худро дар чанг аз даст бидихад ва сокит бошад ва ором ба зиндагии худ идома дихад, балки дар ин мавзуъ андешаву тааммул меварзад ва дар паи рохкории тозае барои хуруч аз ин бухрон мегардад. Вучуди чанги чахонии аввал ва дуввум ва бухронхои дохилии Амрико дар даврони Илё Абумозй сабаб шуд, то адибону шоирон ин падидаи нохушро дар шеър инъикос диханд ва, аз тарфи дигар, сабаб мешуд, то андешаи хассосе дар муаммои хастй пуррангтар шавад [1, 102].

Шабохат ба ин шароит замони зиндагии Илё Абумозй дар сарзамини Лубнон, ки тахти сарварии императори усмонй буд, бисёр шадидтар буд; зеро ин кишвар ба далели парокандагии нажодй ва вучуди мазохиби гуногун гушаи муносибе барои фурузон шудани шуълахои чанг буд. Ба тавре ки чангхои дохилии ин кишвар ба зиндагии мардум халале ворид менамуд. Вучуди фиркахои мухталиф, аз тарафи дигар, чавлонгохи кудратхои чахонй шуда буд ва хар як аз кишвархои муктадир ба бахонаи химоят аз фиркаи хос дар авзои дохилии Лубнон дахолат мекарданд. Дар вокеъ бояд гуфт, ки "Рабеъ-ул-охари карни нуздахум, яъне хамзамон бо таваллуди Абумозй, кишвари Лубнон тахаввулоти мухиммеро шохид буд; ба тавре ки метавонем ин давраро давраи кавмиятхо ва нахзати миллатхо аъриф намоем; чаро ки инсон дар пайи талош барои суботи вучуди худ ва ибрози шахсияти худ баромад мекард" [2, 200].

Ба хар хол, бояд гуфт, ки мардуми Лубнон бо шароити сиёсй - ичтимоии сахте хамчун чангхои дохилй, мухочират мувочех буданд ва табиатан ин шароит дар нигориши онон ба бархе масоил, аз чумла зиндагй, накши муассире доштааст.

АДАБИЁТ

1. Алй Асгар Азизпурй. Тасирпазирии Илё Абумозй аз Умри Хайём. [www. sid ir.].

2. Абдусаттор Абдушукур . Таърихи адабиёти араб, А Абдусатторов. - Душанбе: Деваштич, 2008.

3. К^осим Мухторй. Нигохи татбики ба симои дунё дар ашъори Илё Абумозй ва Умари Хайём. Бахористони сухан фаслномаи лисон-ул-мубин маколаи илмй-пажухишй, № 30, [www. sid ir.].

4. Мухаммад Ч,аъфари Асгарй. Хушбинй дар шеъри Илё Абумозй ва Мухаммадхусейни Шахриёр. Донишкадаи адабиёт ва улуми инсонй. Соли аввал, № - 2. Техрон, 1389 х. - 30с.

5. Нигохе ба аносири ичтимоии сурудахои Илё Абумозй ва дидгохи вай дар бораи инсони чомеаи замони хеш. Тахияи Амири Фарахнокй. Донишкадаи тахсилоти такмилй. - Техрон, 1385.

6. Таърихи адабиёти махчар. Тарчума бо забони форсй. Мутарчим Умарй Фурук. - Техрон, 2016с.

7. Таърихи адабиёти махчар. Тарчума бо забони форсй. Мутарчим Умарй Фурук. - Машхад, [www. sid ir.].

8. Точиддин Мардонй. Сахифахое аз равобити адабии арабу ачам. [гузашта ва имруза]-Душанбе : - "Ирфон, " 2010. -236 с.

9. Торик (Лубнон-Бейрут), 1960. № 4

10. Эхсон Аббос. Шеър-ул-арабй фи ал-махчар. Бейрут, 1982.

11. Чурбузадор Абдулкарим. Рубоёти Хайём. Техрон, 1371х.

12. Ромй Ахмад. Рубоиёти Хайём. Бейрут, 2000с.

13. Мауш Солим. Илё Абумози байни шарк ва гарб. - Бейрут, 1997с.

5T5Y-& -5 991^ j JJVU^-IA^JJ^J ^JA^JI ^J^JI iSs <^jb .4 5 |

ИЛЬЯ АБУ МАДИ КАК ЯРКИЙ ПРЕДСТАВИТЕЛЬ ЛИТЕРАТУРЫ МАХДЖАР

(ЭМИГРАЦИИ)

Автор в своей статье ставит целью ознакомить таджикского читателя с известным арабским поэтом Ильей Абу Мади, который являясь ливанского происхождения, получил в Америке как арабоязычный поэт широкую популярность. Илья Абу Мади в начале XX века эмигрировал в США, где внёс весомый вклад в формировании литературного движения "Ассоциация пера", тем самым участвуя в развитии арабоязычной литературы "Махджар".

Ключевые слова: Ливан, Египет, эмиграция, Илья Абу Мади, Махджар, "Ассоциация пера" литературная школа, арабская поэзия, мотив.

ILYA ABU MATHI AS AN OUTSTANDING REPRESENTATIVE OF MAHJAR

LITERATURE

The author in his article tries to familiarize the Tajik readers to the Arabic poet Ilya Abu Mathy, who was born in Lebanon, and became famous among American readers as an Arabic speaking poet. Ilya Abu Mathi in early years of the XX century emigrated to USA, where he made a great influence on the formation of "Pen Association", and by this way taking part in the development of Arabic speaking literature of "Mahjar".

Keywords: Lebanon, Egypt, emigration, Ilya Abu Mathi, Mahjar, "Pen Association", literary school, Arabic poetry, motive.

Сведения об авторе

Сайфуллоев Муслихиддин Хайбуллоевич - доктор (Phd) первого года кафедры теории и истории таджикской литературы Таджикского государственного института языков имени Сотима Улугзода. Адрес: 734019, г. Душанбе, ул. Мухаммадиева 17/6, Тел. +(992)900-51-55-59.

About the author:

Sayfulloev Muslihiddin Haybulloevich - doctorate student (PhD) of the 1st year of the Theory and History of Tajik Litareture Chair of the Tajik State Institute of Languages named after Sotim Ulughzoda. Address: 734019, Dushanbe, 17/6 Muhammadiev str. Cell: (+992) 900515549

ФРИДРИХ РЮККЕРТ ВА АДАБИЁТИ ФОРСИИ ТОЧ,ИКЙ

Гуломова З. А.

Академияи илмуои Цум^урии Тоцикистон

Кишвари сохибтамаддуни Олмон ховаршиносонеро тарбия ва ба камол расонидааст, ки эшон умри азизи хешро нисори омузиш, пажухиш, таргиб ва ташвики адабиёти форсии тоцикй, таъриху фарханги гании тоцикон намудаанд.

Вокеан, агар мо аз даричаи чашму дили хеш ба таърихи хамкорихои илмй ва фархангии ин ду кишвар лахзае назар андозем, мебинем, ки он нобигахо бехтарин заминахоро барои дирузу имрузи иртиботи фархангии халкхои тоцику олмонй ва дигар мардумони аврупой гузошта бо амри таърих пули фарханги халкхоро ба хам пайвастаанд.

Фридрих Рюккерт аз зумраи хамин гуна ховаршиносоне буд, ки дар ин цода бо истеъдоди худододу хирмани дониши бегазандаш дили мардумони зиёдеро тасхир намуда, сазовори бахои баланди ховаршиносони Шарку Гарб гардидааст.

Донишманди тоцик Хайрулло Сайфуллоев дар пешгуфтори китоби хеш «Пули дустй» [1, 3] як андешаи арзишманди сафири вакти Олмон дар Тоцикистон Хдралд Лёшнерро ба маврид меоварад:

„Die Beziehungen zwischen unseren beiden Ländern sind freundschaftlich. Zwischen Tadschiken und Deutschen bestehen in Deutschland und in Tadschikistan herzliche Kontakte. Wir sind uns nahe. Was uns so eng verbindet, geht weit in die Geschichte zurück und findet seine lebendige Ausprägung auch in den kulturellen Beziehungen der Gegenwart zwischen unseren beiden Ländern" [1, 3].

"Муносибатхо байни харду кишвари мо дустонаанд. Байни тоцикону олмонихо дар Олмону Тоцикистон пайвандхои самимй мавцуданд. Мо бо хам наздикем. Он чй, ки моро ин кадар ба хам зич мепайвандад, аз таърих сарчашма мегирад ва инъикоси зиндаи худро низ дар пайвандхои фархангии муосири байни харду кишвари мо меёбад."

Фридрих Рюккерт 16-уми майи соли 1788 дар шахри Швайнфурти Олмон ба дунё омадааст. Падараш хукукшинос буда, хохони дар ин ришта тахсил намудани фарзандашро дошт. Рюккерт дар силсилаи шеърхояш соли 1829 цахони кудакии хешро ба тасвир гирифта, дар он заминаи омузиши забондонияшро ба рухонии пире иртибот медихад. У дар синни хабдахсолагй ба донишгохи Вюртсбург дохил шуда, ба омузиши хукук мепардозад, аммо майлу хохиши у на ба ин касби бо хохиши падар интихобнамуда, балки бешта ба илми суханшиносй ва асотирй равон буд.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.