CC BY
22kullIye
ULUSLARARASI SOSYAL BlUMLER DERGlSl
INTERNATIONAL JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES
Iki Dtinya Bir Aile 'Sosyolojik Bir Degerlendirme' Yusuf YARALIOGLU*
Oz
Go? olgusu insanhk tarihiyle e§ bir olgudur. Dolayisiyla g5f olgusuna bagli olarak bireylerin g6f 6ncesi ve sonrasi killturel kodlanna ilijkin degijimler de sosyolojik anlamda onem arz etmektedir. Bu fer^evede ele alinmij olan Iki Diinya Bir Aile eseri Amerika Birle§ik Devletleri'ne go? eden Ttlrklerin, farkli bir killtilr igerisinde yeti§mi§ yabancilarla evliliklerinin dogurmu? oldugu sosyolojik sonu^lan din kurumu baglaminda ele almaktadir. Bu durum eserde 'karma evlilik' ust bajhgi altinda degerlendirilmigtir. Bu vesileyle yapilan degerlendirmelerde din kurumunun aile kurumunun injasmda Snemli bir yen oldugu tespit edilmi§tir. Sosyolojik bir birlik olan ailenin sosyallejme surecinde ve toplumsal kurumlar baglaminda bireylerin ilijkilerinde yine 6nem arz ettigi de belirlenmijtir. Eser go? sosyolojisi ve din sosyolojisi disiplinleri baglaminda kiiltiirel kodlarin dini kurumlar baglaminda goip sonrasi nasil degi§im ve donu§iim gfisterdigini anlama fabasidir. Bu ferfevede karma evlilik yapan Turklerin ba§ta kulturel, dini ve kijisel farklihklardan Stiiru sorun-lar ya§adigi g8riilmu§tur. Bu baglamda degerlendirilen sonuflar incelendiginde eserin, derinlemesine mulakatlar ve nicel verileri temel alarak olujturuldugu gozlenmigtir.
Anahtar Kelimeler: G65 sosyolojisi, din sosyolojisi, karma evlilik, ABD, sosyalle§me.
Abstract
The phenomenon of migration is a phenomenon equal to human history. Therefore, changes in the pre-migration and post-migration cultural codes of individuals, depending on the phenomenon of migration, are also of importance in sociological terms. The work "Two Worlds One Family", which has been handled within this framework, deals with the sociological consequences of the marriage of Turks immigrating to the United States with foreigners who have grown up in a different culture, in the context of religious institutions. This situation has been evaluated under the title of "mixed marriage" in the work. In the evaluations made on this occasion, it has been determined that the religious institution has an important place in the construction of the family institution. It has also been determined that the family, which is a sociological union, is also important in the socialization process and in the relationships of individuals within the context of social institutions. In the context of the sociology of migration and sociology of religion disciplines, the work is an effort to understand how cultural codes change and transform after migration within the context of religious institutions. In this context, it has been observed that Turks who have mixed marriages experience problems mainly due to cultural, religious and personal differences. When the results evaluated in this context were examined, it was observed that the work was created based on in-depth interviews and quantitative data.
Keywords: Immigration sociology, religion sociology, mixed marriage, USA, socialization.
* Doktora Ôgrencisi, Ankara Yildmm Beyazit Universitesi, Sosyal Bilimler Enstitiisu, Felsefe ve Din
Bilimleri (Din Sosyolojisi) Bôliimû, Ankara / Tiirkiye, e-mail: [email protected]
ORCID https://orcid.org/0000-0003-0966-5925.
Bu makaleyi §u §ekilde kaynak gôsterebilirsiniz / To cite this article (APA):
Yaralioglu, Yusuf (2021). "iki Dtinya Bir Aile 'Sosyolojik Bir Degerlendirme'". Kulliye, 2 (1): 73-
80. DOI: 10.48139/aybukulliye. 867245. Makale Bilgisi / Article Information_
Geli$ / Received Kabul / Accepted Tiirii / Type Sayfa / Page
24 Ocak 2021 26 Mart 2021 Kitap Incelemesi 73-80
24 January 2021 26March 2021 Book Review
JtfilUge
(2ilt/"Volume: 1 ' ¿ayilJssue: 1 ' 1011
Özcan Güngör (2016). Iki Dttnya Bir Aile. Ankara: Akçag Yayinlari. 364 s.
Iki Dünya Bir Aile eserinde Amerika'mn New York, New Jersey ve Connecticut eyaletlerinde yaçayan ve bir tarafi Türk olan karma çiftler, sosyolojik anlamda gôç sonrasi toplumsal kurumlar baglaminda analiz edilmiçtir. Güngör, 'iki Dünya Bir Aile' eserinde nitel ve nicel yöntemleri kullanarak, gôç sonrasi sosyalleçme sonucu
gerçekleçtirilen karma evliliklerde oluçan dinin yapisal konumunu çôzûmlemeye çaliçmiçtir.
Sosyolojik baglamda
degerlendirilen gôç olgusu ve buna bagli geliçen olaylar son yillarda en popüler sosyolojik konulardan biri olmakla birlikte, akademik eserlerde yakindan ilgi gôrmeye baçlamiçtir. Ancak Iki Dünya Bir Aile eseri gôç sonrasi dini yaçanti, kültürel degiçimler ve aile entegrasyonu baglaminda degerlendirilen sosyolojik kurumlarin araçtirilmiç olmasi bakimindan alanmda sosyolojik anlamda bir boçlugu doldurmayi iddia etmektedir (Güngör 2016: 20-21). Eserde Türkiye kökenli bireylerin gôç sonrasi dini sosyalleçmeleriyle oluçan yeni sosyo-psikolojik ortam çôzûmlenmeye çahçilmiçtir. Bu çerçevede eser, sosyolojik gôç araçtirmalarini, gôç sonrasi bireylerin din fenomeniyle kurumsal anlamda yaçadigi geliçimi, degiçimleri ve dônûçûmleri baglaminda ele almasindan dolayi ônem arz etmektedir. Sosyoloji sözlügünde gôç araçtirmalari; sosyolojik gôç ara§tirmalari çe§it çe§ittir ve genel anlamda 'akrabalik, toplumsal aglar ya da iktisadi konulara yônelik incelemeler' gibi daha büyük problemlerin parçasini oluçturur çeklinde tammlanmaktadir (Marshall 1999: 685). Bu anlamda gôç sonrasi ve öncesine dair birçok teori ortaya atilmiç ve ôzellikle gôç edilen yerin itici ve çekici yônleri, iç ve di§ gôçler, kirsaldan kente gôç vb. konularda çaliçmalar ve tammlamalar yapildigi anlaçilmiçtir. Ancak gôç sonrasi dini ya§antiya ili§kin akademik literatürde pek az çali§mamn oldugu da bilinmektedir (Adigüzel 2018:6; Yaralioglu^^^^^^020:151 -152). Bu çerçevede 'Iki Dünya Bir Aile' kitabinda esasen sosyolojik anlamda ABD'ye olan gôç sonrasi Türk bireylerin dini ya§antilarma iliçkin detayli bilgi verilmektedir.
Araçtirmamn probleminde ABD'de gerçekleçen karma evlilikler ve bu sosyolojik olguya bagli olarak sonuçlari bakimindan kavramsallaçtirmalara baçvurulmuçtur. Bununla birlikte toplumsal yapimn temel unsuru olan 'aile' kurumu degerlendirilmiçtir (Güngör 2016: 27). Bu anlamda ifade edilen
JKüUiye
(2ilt/"Volumc: 2 ■ y$ayil^Jssue: 1 ■ 2021
kavramsallaçtirma, genel anlamda sosyoloji disiplininin tarihsel sûreç içerisinde bizzat sosyologlar tarafindan toplumsal yaçami çôzûmlemek adina, kavramsallaçtirma yoluna baçvurdugu çeklinde tezahür etmiçtir. Karma evlilik tabirinin sosyolojik literatürde pek çok yönlü olarak degerlendirildigi görülmektedir. Örnegin bu kavramsal tammlamalar; dinier arasi aile, iki inançli aile, çift dinli aile, reforme edilmi§ aile, karma aile, dinier arasi evlilik, kültürler arasi evlilik, karma ebeveyn çiftler vb. çeklinde ifade edilmektedir (Güngör 2016: 27).
Aile olgusundan yola çikilarak Amerika Birleçik Devletleri'ne gôç eden Türk bireylerin karma evliliklerinin dogurdugu sosyolojik sonuçlar üzerine yogunlaçan çaliçma, alamnda bir ilki gerçekle^irmektedir.1 Sosyolojik bir birlik olan ailenin, ABD'ye gôç sonrasi sosyo-kültürel, yaçamsal anlamda karma evlilikten dogan degiçim, dônûçûm ve geliçimler eserde bölümlere ayrilarak sistematik olarak degerlendirilmiçtir.
Eser, tanimlayici çerçeveyle baçlayip, konu, amaç, ônem ve araçtirmanin metodolojisine iliçkin bilgiler verdikten sonra, kavramsal çerçeve ile diç gôç, Türk aile yapisi ve dinlerde yabancilarla evlilik ve ABD'de Türk varligi baçliklandirmalanmn detayli ve sosyolojik anlamda açiklamasini içermektedir. Ardindan uygulamali araçtirmalann bulgulanmn degerlendirilmesine geçilmektedir. Bu baçlik altinda aile kurumunun içerdigi, çocuk, evlilik, akraba, komçu, kültür, gelenek ve sorunlarin din ile olan iliçkisini sosyolojik bir perspektiften ele almaktadir.
Eserde tanimlayici kisimdan hemen sonra gelen kavramsal çerçeve bölümünde, di§ gôçe dair teorik bir açiklamada bulunulmuçtur. Bu açiklama sosyolojik anlamda gôçiin bireyler üzerindeki etkilerinin degerlendirildigi bölümler için bir ôn anlama plani çeklinde sunulmuç olmalidir. Bu çerçevede yine aym bölümde Türk aile yapisi ve dinlerde (îbrahim-i dinler kastedilmektedir) olan yabancilar ile olan evlilikler teorik anlamda ele alinmiç ve son olarak Amerika'da bulunan Türk varligina iliçkin somut deliller verilmiçtir. Bu baglamda sosyo demografik ôzellikler içerisinde verilen oranlar göz önüne alindiginda gôç sonrasi evlilikte eçlerin agirlikli olarak Müslüman, (Hristiyanlik) Katolik ve Protestan mezheplerine tabi olduklan görülmektedir. Hristiyanlar arasinda Protestanliktan oransal anlamda bir adim onde bulunan Katoliklerin (Roma Katolik Kilisesine bagli) Hristiyanlik açisindan en fazla cemaate sahip oldugu göz önüne alinmalidir. Diger bir mezhep olan Protestanligin oranmin yüksek olmasi ise Hristiyanligin ûç büyük mezhebinden bin olmakla birlikte, tarihine bakildiginda Kuzey AB ve ABD'de yayildigi ve geniçledigi §eklindeki görü§ü destekler nitelikte sunulmu§ olmasimn bir göstergesi olmalidir (Yildinm 2015: 93).
1 Eserde, yapilan baçvuru neticesinde, Aile ve Sosyal Arajtirmalar Genel Müdürlügü tarafindan gerçekle§tirilmi§ 'yabancilarla evlilik konusuna yönelik' herhangi bir araçtirma projesinin yer almadigi resmi olarak bildirilmi§tir.
(2ilt/"Volume: 1 ' ^yi/Jfesue: 1 ' 1011
Dini ve mezhebi anlamda ailelerin ?ocuk sayilarinin degerlendirildigi bölüm iperisinde, focuk sayisimn ekonomik kaygi ve sosyolojik farkliliklara bagli olarak degi§im gösterdigi görülmektedir. Bu durum klasik sosyoloji kuramcilannin modern döneme i§aret ettikleri bireyselle§menin boyutunu kamtlar nitelikte bir bilgi olarak degerlendirilebilir. Diger yandan e§lerin kar§ilikli olarak dini pratikler noktasinda hayat boyu bir kriz a§amasi e§igi ya§adiklarina i§aret edilmi§tir. Ancak, eserde bu duruma ili§kin verilen bilgilerde, özellikle 60'Ii yillar sonrasinda gög eden Türklerde, nikähin kilisede kiyilmasina razi olunmu§ ise de focuklarin (yabanci e§in Qocuklari a?isindan) Protestan kilisesi geleneklerine göre yeti§tirilmesine kar§i Qikilmi§tir. Ayrica Katolik bir e§le evli olan bireylerin hem dini nikähi kabul etmi§ olmasi hem de focuklarin kilise yönetiminde yeti§tirilmesine razi olduklan sonucu ortaya ?ikmi§tir. Bu durum mezhepsel olarak 'her §eyi kucaklayan' anlamina gelen Katoliklerin, incil'e oldugu kadar Kilise geleneklerine olan bagliliklanyla, Protestan anlayi§tan daha dindar bir anlayi§la hareket ettiginden kaynaklanmi§ olabildigine i§aret etmektedir. Her halükärda son dönem din sosyologlari tarafindan yapilan ara§tirmalarda dinin önem derecesi artmi§ oldugu ifade edilmi§ olsa da ge?mi§ten gelen iki husumetli mezhep olan Protestan ve Katolik kilisesinin anlayi§ farkliliklanmn göfmenlerin psikolojileri üzerinde de etkili olduguna i§aret etmektedir.
Eserde, nikah görevi icra edebilen izinli Türk Camilerinde yapilan karma evliliklerin, Türk kizi- yabanci erkek veya Türk erkek-yabanci kiz ve din degi§tirmedigi halde yabanci kadinla evlenmi§ Türk erkegi ve son olarak din degi§tirme §artiyla evlenmi§ Türk kizi orammn hatin sayilir derecede olmasi da sosyolojik anlamda bölgesel sosyalle§me ya§ayan Türklerin, kültürel ve dini uyum bakimindan yeni yerle§im yerlerinde yeni meydan okumalarla kar§i kar§iya olduguna i§aret etmektedir. Bu Qer^evede ele alinmi§ olan ve derinlemesine mülakatlar yoluyla e§in, din degi§tirme durumu tespitinde 3 ana akim bulunmu§tur. Bunlardan ilki olan aile istegi ile din degi§tirmede ailenin focuklanmn kültürel anlamda bir baski hissedip kar§i muhatabi iknaya giri§tigi §eklindeki görü§ agir basmi§tir. Kendi ara§tira.rak din degi§tirme ba§liginda ise muhatap olan yabanci e§in bu tecrübeyi evlenme öncesi ger^eklesjtirdigine dair görü§ler yogunla§makta (zamansal agidan) ve bireysel egilimlerin etkili olduguna dair §üpheler kuvvetlenmektedir. E§in veya toplumun isteUeri sonucu din degi§tirmede ise, din degi§tiren bireylerin Qevresi sosyolojik anlamda irdelendiginde ortak nokta olarak ailelerin evlilik sonrasi sistematik baski araflarinin yer aldigi sonucuna ula§ilmaktadir (Güngör 2016: 121-127). Bu durum sosyolojik bir tabir olan 'mahalle baskisinin' bir göstergesi olarak kar§imiza fikmaktadir.
Qali§mada dini tecrübenin ifade edili§ §ekillerinden biri olan ibadetler kismini iQeren namaz kilma sikligi sorusuna verilen cevaplarda, düzenli kilanlann oraniyla, kilmayanlann veya siklik derecesine göre farklilik arz eden kilma oraniyla neredeyse e§it durumdadir. Bu durum ABD'de özellikle Türkler agisindan di§sal
J^üllige
(2ilt/"Volumc: 1 • JJegi/J'eeue: 1 • 2021
anlamda seküler, içsel yani manevi anlamda dindar bir ya§antimn varligina içaret etmektedir. Dini tecrübenin ibadetler kisminda namazin önemli oldugunu vurgulamalarina ragmen namaz kilma oranindaki bu oramn muhafaza edilemeyiçi de bu durumu destekler nitelikte durmaktadir. Kuram Kerim okuma sikligi da bu çerçevede benzer bir tablo sunmakla beraber, az okunma durumuyla ilgili olarak degerlendirilen kismin yogunlukta oldugu gôriilmûçtiir. Yine bu durum sosyolojik anlamda yüzeysel ve seküler bir din anlayiçina içaret ettigi çeklinde degerlendirilebilir. Hac ibadetinin de büyük oranda gerekliligini kabul tutumu oldugu gözden kaçmamaktadir. Esasen Hac ibadetinin hem mal hem de bedenen yapilan ve bütün Müslümanlar tarafindan kutsal beide sayilan bölgelerde yapiliyor olmasi gôçmen bireylerde kutsala olan kalbi bir baglantinin olduguna içaret etmektedir. Dolayisiyla ibadetlerde görülen seküler davramçlarin ve kutsal bölgelerdeki ibadet anlayiçinda ve oranlarinda farklilik içermesinin temel sebebinin, kutsala olan baglilikla iliçkisi oldugu dûçûnûlmektedir. Bu durum yapilan birçok gôç çaliçmasinda da teyit edilmiçtir. Diger yandan gôçmen bireyler kendilerini, refah içerisinde yaçamlarim sürdürdükleri için Kutsala olan minnetlerini her daim bir borç olarak gôrmektedirler.
Dindarlik konusunda yapilan mülakat sonuçlari ise gôçmen dindarligi çerçevesinde temellendirilmiç gôrûnmektedir. Gôçmen dindarligi, hangi ideolojik yapiya sahip olursa olsun gôçmenlerin, gôç sonrasi bizatihi dinsel duygularin uyaniçina vesile olabildigini gôstermektedir. ABD'de yaçayan Türkler açisindan evlilik sürecine iliçkin müdahil tutumlarda degerlendirilmi§ ve sonuç olarak Türklerin, sosyolojik anlamda modem tavir olarak degerlendirilen bireysel taniçma ile evlilik, aile müdahalesi yoluyla evlilik 'geleneksel tavir' aynca aile müdahalesinin de bireysel bir çabanin da etkisi altinda gerçekleçmeyen tamamen özgür bir ortamda bireylerin tercih yetkilerinin oldugu evlilik 'kiireselci tavir' baglaminda degerlendirildigi görülmektedir. Evlilik süreciyle alakali olarak ise ôzellikle Türk bayanlarin kültürel farkliliklardan dolayi babalanndan çekindigi ve bundan dolayi sosyolojik anlamda bir mahalle baskisindan sakindigi §eklinde karçi çikiçlarin mümkün oldugu dü§ündürülmü§tür. Dininden dolayi, ailevi kültür farkliligi ve 'millet ne der' §eklindeki kar§i çikiçlarin temelinde de 'mahalle baskisinin' oldugu tespit edilmektedir. Dolayisiyla Türk aile yapisi özelliklerinin, sosyolojik anlamda gôç sonrasi toplumsal kabullerini devam ettirdigi gôzlenmiçtir. Bu durum Türk aile sosyalle§mesinin de kurumsal yapisi dinamiklerine bir ôrneklik oluçturmaktadir.
Eserde eçlerin tani§ma durumuna iliçkin verilen bilgilerde son dônemlerde yeni bir dini sosyalleçme araci olarak kar§imiza çikan sosyal medya (internet)'in oram ve bireysel taniçmalar ile olan taniçmalarin büyük bir orana tekabül ettigi gôzlenmiçtir. Bu durum göz önüne alindiginda yine sosyolojik anlamda modem bir toplumda yaçamldiginin bir kamti olarak karçimiza çikmiçtir. Aynca dini sosyalleçme baglaminda aile içerisinde önemli bir parçayi oluçturan çocuklarin da
J&üHye
(2ilt/"Volume: 1 ' ^yi/Jfesue: 1 ' 1011
kültürel kodlann aktanmi, dil ve diger rollere ili§kin sosyolojik bir degerlendirmeyi hak ettigi görülmektedir. Bu baglamda dini sosyalle§me, sosyal etmenler araciligiyla bireylerin dini inan? ve anlayi§lanm etkileyen etkile§imli bir süre? olarak ifade edilmektedir (Sherkat 2013: 280). Bu ferfevede focuklann sosyalle§mesinde dini egitim ve dini sosyalle§menin rolüne ili§kin verilen bilgilerin de yine ailenin dindarligina ili§kin verilere paralel oldugu gözlenmi§tir. Ayrica 90cuklann, herhangi bir dini kurum ve kurulu§a katilmadiklari veya daha az katilim gösterdiklerine ili§kin göstergeler bir sonraki neslin, sahip olunan deger yargilari ve kültürel kodlarini devam ettiremeyecegi baglaminda degerlendirilebilir. Diger yandan pocuklar üzerinde egitim ve kültürel häkimiyet konusunda Türk aile yapisi ve kültürel kodlari fer^evesinden uzak, tslami ve Hristiyan sosyalle§mesi arasinda siki§ip kalmi§ bir 'dini kimlik krizi' olgusunun öngörüsü yapilabilmektedir.
Ayrica akraba, kom§u ve Türk topluluk ile ili§kiler baglaminda gerfekle^en sosyalle§meye ili§kin bulgularda dikkat 9ekici sosyolojik verilerin temelde gö9men ve ev sahibi toplumda bulunan birey 5er9evesinde birincil ili§kiden uzak, resmi ve simrli bir etkile§im söz konusu oldugu tahmin edilebilmektedir. Zira elde edilen verilerde göfmen taraf olan Türk bireyin ailesinden ve akrabalarindan uzak olu§u ailevi sosyalle§me unsurunu sorunlu hale getirmektedir. Bu vesileyle ^iftler akraba sosyalle§mesi yerine, veriler i§iginda görülecegi üzere dostluk ve arkada§lik sosyalle§mesine yönelmektedirler (Güngör 2016: 217).
Sosyolojik anlamda aile kurumu, bütün toplumlarda varlik gösteren bir kurum olmasina ragmen, aile yapilari, toplumlar arasinda kültürel özelliklere bagli olarak birtakim farkliliklar gösterebilmektedir. Bu 9er?evede aileye ili§kin kültürel kodlann aktanminda 90cuklar a9isindan 'bir kriz' ya§andigi ifade edilebilse de ayni durum ebeveynler a9isindan tarn olarak net degildir. Zira ABD de ger9ekle§en bu evlilikler, temelde sosyolojik bir evlilige hazirlik sürecinde tarti§ilip, anlayi§ 9er9evesinde orta yol §eklinde sonu9lanmaktadir (Güngör 2016: 230). Dolayisiyla evlilik sonrasi kültürel, dinsel veya politik anlamda sorun ya§anmasini frenleyici ve engelleyici bir durum göz önüne gelmektedir. Ancak ifade edilen durumlarin olumsuz baglamda ger9ekle§en ve sorun alani olu§turan 'temizlik, misafir olgusu, otorite mücadelesi, yeme i9me 'helal-haram' durumu, vb. kültürel davrani§ i9eren sosyal olgular i9in söylenebilmesi mümkün görünmemektedir. Yukaridaki ba§likta ifade edilen 9ocuklann 'bir kriz' a§amasi ge9irdiklerine ili§kin ifade bu ba§lik altinda da dil konusunda kar§imiza 9ikmi§tir. Dil konusunda gö9men yeti§kin Türkler, tngilizce ögrenmede sikinti ya§arken, karma evlilik sonucu dogmu§ olan 90cuklar ise Türk9e ögrenmede sorun ya§amaktadirlar. Buridan dolayi bir 'kültürel kriz' a§amasina ge9ecek olan bu neslin kültürel anlamda bir bo§luga dü§ecegini dü§ündürmektedir.
Aym dini payla§an fakat farkli kültürden olan karma evliliklerde de din aym olsa bile uyum anlaminda bir dü§me söz konusu olmakta ve kültürel farkliliklann dini kimligin önüne ge9erek davrani§larda etkili oldugu görülmü§tür. Zira bireysel
jKülUge
(2ilt/"Volumc: 1 ' ^yi/Jfesue: 1 ' 1011
farklilik baglaminda kan/kocamn birbirlerinin kültür ve geleneklerine uyum saglayamadiklari tespit edilmiçtir.
Bu kültürel kriz durumunun temelde orta yol bulma mekanizmasi ise sosyo-ekonomik durum ve toplumsal statüden kaynaklandigi yorumu kismen olabilir. Zira katilimcilann mesleki ve ekonomik durumlan incelendiginde genel anlamda içyeri sahibi kiçiler olarak tespit edilmektedir.
Eserde katilimcilann verdikleri cevaplar göz önüne alindiginda, gôç konusunda özellikle The Law s ofMigration (Gôç Kanunlari), olarak literatürde gôç çaliçmalarinin önünü açan veya en azindan kendisinden sonra gelen gôç çaliçmalarinda bir baçlangiç teçkil eden Ravenstein' in ïngiltere merkezli iç gôçû açiklamaya yônelik bir çaliçma olarak yaptigi ve 7 kanun olarak kodladigi çaliçmasindaki (Ravenstein 1885: 198) gôç kanunlarinin 5. maddesinde bulunan; "uzun mesafelere gôç eden gôçmenler genellikle büyük endüstri veya ticaret merkezlerini tercih etmektedirlef ifadesine paralel olarak, gôç nedenlerine iliçkin ABD'ye olan gôçlerinde iç ve ticaret merkezleri fikri yattigi görülmektedir. Ardindan gôç edilen bir bôlgedeki çekici nedenlerine iliçkin Everet Lee'nin ïtme ve Çekme teorisini hatirlatan ve gôçmen Türkler açisindan egitim ve ticaret alanina yogunlaçilmaktadir. Bu baglamda Lee'ye göre bulunulan yerleçim yerlerinde bireyleri oraya çeken ve iten sayisiz faktör bulunmaktadir (Lee 1966:50).
Özetle eser, gôç sosyolojisi ve din sosyolojisi disiplinlerini içeren kültürel ve dini baglamda farkli bir ülke olan ABD'ye gôç etmiç Türk bireylerin gôç sonrasi yapmiç olduklan yabanci bir e§ adayiyla karma evliliklerinde dinin önem derecesini dini sosyalleçme kurumlari çerçevesinde ele almaktadir. Bu baglamda degerlendirilen sonuçlar incelendiginde eserin, derinlemesine mülakatlar ve nicel verileri temel alarak oluçturuldugu gôzlenmiçtir. Karma evlilik yapan Türklerin sosyolojik olarak 'ailevi baskisi'na ragmen sosyal çevrelerinde sosyalleçme kurumlari araciligiyla tam§mi§ olduklari bireylerle evlenme karari aldiklari görülmü§tür. Ancak aym bireylerin kendi çocuklanmn baçka bir din veya milletten evlenmesine müsaade etmedikleri de anlaçilmiçtir (Güngör 2016: 321). Bu çerçevede karma evlilik yapan Türklerin baçta kültürel, dini ve kiçisel farkliliklardan ötürü sorun yaçadigi görülmü§tür. Gôçmen evliliklerinde yani karma evliliklerde bir sonraki nesli oluçturan çocuklann dil konusunda bir ikilemde kaldigi ve Ingilizce merkezli bir hayat anlayiçina evrildigi belirlenmiçtir. Zira bu durum tam ters bir anlayiçla okundugunda ise bir ônceki nesil olan gôçmen bireylerinde aile içerisinde yogunlukla îngilizce kullandiklari baglaminda degerlendirildiginde sosyolojik anlamda, çocuklann içerisinde bulundugu bu ikileme neden oldugu yorumu yapilabilmektedir. Diger yandan karma evlilik yapan bireylerin akrabalik iliçkilerinin zayif olmasi da yaçanan sorunlarin bir sonucudur. Karma evlilik dolayisiyla eçler arasindaki dini konulara iliçkin mesafenin bojoitu, evlilikteki mutluluk, baçari ve çatiçma gibi nedenlere iliçkili durmakta ve bundan
J&üHye
(2ilt/"Volume: 1 ' ^ttyiljssue: 1 ■ 2021
dolayi aym din din ve kültürden olan ki§ilerin evliliginin daha uyumlu bir tabloyla kar§ila§ilmasina sebebiyet verecegi belirtilmi§tir.
Bu anlamda esere bir bütün olarak bakildiginda klasik sosyologlarm ifade ettikleri modernizm süreci ile alakali olarak, bireyselle§me ve 90k kültürcülük, i§ bölümü ve uzmanla§ma, ikincil ili§kiler agirlikli toplumsal ili§kiler ve temelde modernizmin toplumsal sonu9lannin gö9menler üzerinde etkili oldugu tespit edilmi§tir. Eser dini sosyalle§me kurumlari olan aile, akraba, kom§u, sosyal 9evre, egitim vb. sosyolojik kurumlar baglaminda sistematik olarak karma evliliklerin dogurdugu sonu9lar 9er9evesinde ele alinmi§tir. Eser gög ve din sosyolojisi alaninda gö9men Türk bireylerin yabanci bir milletten bireyle evliliklerini ABD merkezli incelemesi bakimindan önemli bir konumdadir.
Kaynak^a
Güngör, Özcan (2016). Iki Dünya Bir Aile. Ankara: Ak9ag Yayinlan.
Lee, Everett, S. (1966). "A Theory of Migration". Demography, 3 (1): 47-57. file:///C :/Users/PC/Downloads/Definitionofmigration.pdf [18.12.2018].
Marshall, Gordon (1999). Sosyoloji Sözlügü. £ev. Osman Akinhay-Derya Kömürcü. Ankara: Bilim Sanat Vakfi Yayinlari.
Petersen, William (1958). "A General Typology of Migration". American Sociological Review, Published by: American Sociological Association, 23 (3): 256-266.
Ravenstein, Ernest G. (1885). "The Laws of Migration". Journal of the Statistical Society of London. Blackwell Publishing for the Royal Statistical Society, 48 (2): 167-235.
Sherkat, Darren E. (2013). "Dini Sosyalle§me: Etki Kaynaklari ve Ara9lann Etkileri". Qev. Özcan Güngör. International Periodical For The Languages. Literature and History of Turkish or Turkic, 8 (3): 279-297.
Yaralioglu, Yusuf-Güngör, Özcan (2020). "Suriyeli Siginmacilarda Yapisal Uyum. Dini Sosyalle§me Baglaminda Sosyolojik Bir Degerlendirme: Kilis Örnegi". Dini Ara§tirmalar. 23 (57): 143-172.
Yildmm, Onur (2015). "Amerika'da Dinin Siyaset Üzerindeki Etkisi. Ekonomi". i§letme Siyaset ve Uluslararasi tli§kiler Dergisi, 1 (2): 91-108.
jKiilUge
(2ilt/"Volumc: 1 ' ^yi/Jfesue: 1 ' 1011
