CC BY
54Cilt: 4,Sayv. 2, 2021
Vol: 4, Issue: 2, 2021
Sayfa — Page: 334-355
E-ISSN: 2667-4262
J iThenticate-
X. Professional Plagiarism Prevention
ÇOKKÛLTÛRLÛLÛK VE ÇOKDÎLLtLÎK BAGLAMINDA MÍDYAT
MULTICULTURALISM AND MULTILINGUALISM IN MIDYAT Hadra Kübra ERKINAY TAMTAMI§* & Abdulhalim AYDOGAN* *
MAKALE BiLGiSi ÖZET
^Gelis: 22.09.2021 s/ Kabul: 02.12.2021 Midyat, Mardin'in -ùpki çehrin kendisi gibi- içinde birden fazla kültürü ve dili barindiran ilçesidir. Midyat; tarihî dokusu, cografi konumu, etnik farkliliklariyla kültür ve medeniyet havzasidir. Cografi, tarihî, ekonomik, dinî vb. faktörlerin etkisiyle çokkûltûrlû ve çokdilli bir yapiya sahip Midyat, çeçitli ara§tirmalarin konusu olmu§tur. Bu arajtirmada Midyat'm çokkûltilrlûlilk ve çokdillilik durumu, toplumdilbilimsel yönüyle ele alinmiçtir. Çahçmada Midyat'm tarihi, sosyoekonomik yapisi ile Midyat'taki Türk, Mahalmi (Yerli Araplar), Becirman, Kürt, Süryani, Yezidi, Suriyeli gôçmenlerin durumu ile ilgili genel bilgiler verilmiçtir. Midyat'ta ya§ayan çokkûltûrlû ve çokdilli bireyler üzerinden Midyat'taki söz konusu durumun tespiti yapilmi§tir. Araçtirma için Midyat'ta yaçayan, farkli etnik graba dähil, en az 3 dil bilen 10 ki§iyle görü§ülmü§tür. Çaliçmada nitel araçtirma desenlerinden fenomenolojik desene yer verilmi§ ve ôlçût örnekleme yöntemiyle belirlenen örnekleme, yan-yapilandrrilmi§ gôrilçme teknigi uygulanmiçtir. Arajtirmada Midyat'in çokkûltûrlûlûk ve çokdillilik durumunun, odaklandi|i olguyu ya§ayan ve bu olguyu di§a vurabilecek veya yansitabilecek bireylerden alinan gôriiçlerle durum tespiti ve analizi amaçlanmiçtir.
Anahtar Kelimeler: Çokkiiltiirliiliik, çokdillilik, toplumdilbilimi, Midyat, Mardin.
Ara$tirma Makalesi
ARTICLE INFO
^ Received: 22.09.2021 \/Accepted: 02.12.2021
Keywords:
Multiculturalism,
multilingualism,
sociolinguistics,
Midyat,
Mardin.
Research Article
ABSTRACT
Midyat is the district of Mardin that contains more than one culture and language. It is a culture and civilization basin with its historical texture, geographical location, ethnic differences. The district, which has hosted different civilizations, has become a multicultural and multilingual attraction center due to this dynamism. In this research, the multiculturalism and multilingualism of Midyat has been handled in a sociolinguistic aspect. General information was given about the history of Midyat, its socioeconomic structures and the situation of Turkish, Mahalmi (Arabic), Becirman, Kurdish, Syriac, Yazidi, Syrian immigrants in Midyat. 10 people living in Midyat, speaking at least 3 languages and different ethnicities, were interviewed. In the study, phenomenological design, one of the qualitative research designs, was used and the semi-structured interview technique was used for sampling determined by criterion sampling method. In the research, it is aimed to analyze Midyat from individuals who have experienced the phenomenon.
* Sorumlu Yazar (Corresponding Author), Dr. Ôgr. Uyesi, Mardin Artuklu Universitesi, Edebiyat Faktiltesi, Turk Dili ve Edebiyati Boltlmtl. Mardin I Ttirkiye, E-mail: [email protected]. ORCID https://orcid.org/0000-0003-1469-0404.
** Yiiksek Lisans Ô|rencisi, Mardin Artuklu Ûniversitesi, Lisansilstil Egitim Enstitiisii, Turk Dili ve Edebiyati Ana Bilim Dali.
Mardin / Ttirkiye, E-mail: [email protected].
ORCID © https://orcid.org/0000-0003-2751-4151.
Bu makaleyi §u çekilde kaynak gôsterebilirsiniz / To cite this article (APA):
Erkinay Tamtami§, Hadra Ktibra-Aydogan, Abdulhalim (2021). "Çokkulturltlluk ve Çokdillilik Baglammda Midyat". Uluslararasi Dil, Edebiyat ve Kiiltiir Araçtirmalari Dergisi (UDEKAD), 4 (2): 334-355. DOI: https://doi.org/10.37999/udekad.999383.
Extended Abstract
Midyat, east of Mardin, is the most important and largest city of Tur Abidin. The name of the settlement, whose history dates back to the Assyrians BC, is recorded as Matiate in the Assyrian tablets, meaning 'my homeland'. The situation of different ethnic and religious groups in Midyat also had attracted researchers; Many studies have been conducted on the subject in different disciplines. Current studies about Midyat is engineering (construction, geology), architecture, sociology, geography, art history, folklore, educational sciences, agriculture, religion, oriental languages, economy, biology, sports disciplines. Sociolinguistic studies examining Midyat in terms of culture and language are not yet at the desired level. This is important in terms of revealing the originality of the research. The aim of this study is to define the Midyat specialty through the general situation of multiculturalism and multilingualism, and to examine the multicultural and multilingual structure of Midyat through individuals.
In the study, general information about the history, socioeconomic structure of Midyat and the situation of Turkish, Mahalmi (Native Arabs), Becirman, Kurdish, Syriac, Yezidi and Syrian immigrants in Midyat are given. The situation in question in Midyat was determined through multicultural and multilingual individuals living in Midyat. For the research, 10 people living in Midyat, belonging to 4 different ethnic groups and speaking at least 3 languages, were interviewed. In the study, phenomenological design, which is one of the qualitative research designs, was included and sampling determined by criterion sampling method, semi-structured interview technique was applied. In the research, it is aimed to determine the situation and analyze the multiculturalism and multilingualism of Midyat with the views taken from the individuals who have experienced the phenomenon it focuses on and who can express or reflect this phenomenon.
All of the participants prefer Turkish, Arabic and Kurdish as spoken languages. Three of the participants also prefer Syriac among the languages spoken. The areas where languages are used are mostly in the form of home, shopping, sometimes job and vacation. Multilingual participants are very good in speaking and listening skills, and generally (pre)intermediate in reading and writing skills. All of the participants stated that being multilingual and multicultural is an advantageous situation.
Multiculturalism and multilingualism are not an option in Midyat, as it is a geography where different ethnic structures, religions, languages, cultures, civilizations, traditions and sects are intertwined and destiny. Multilingualism in Midyat acts as a bridge connecting cultures. Different cultures use both their own languages and the languages of other cultures; communication has continues uninterrupted in the region. Multicultural and multilingual individuals in Midyat have been living together in harmony and tolerance for centuries. Having a different language and culture is a wealth and advantage in the region. Some groups have adopted the languages of other groups. Individuals, regardless of ethnic groups and beliefs, have acquired the languages of other cultures in the natural process and environment.
As a result in the study, multiculturalism and multilingualism were determined through the criterion sample in Midyat. In Midyat, where differences can be seen in neighborhoods, bazaars, shopping areas and even in many houses, multiculturalism and multilingualism manifest themselves concretely in clothes, meals, architecture, prayers, holidays, weddings and neighborhoods. According to the results of the research, the reasons for multilingualism and multiculturalism in Midyat are the different languages spoken by the parents from different ethnic backgrounds, marriage, economy, profession, neighborhood, education, vacation, interest, and religion.
Giriç
Midyat, Mardin'in dogusunda kalan, kalkerden ve yer yer bazalt yiginlarindan oluçan Tur Abidin'in en onemli ve en biiyuk §ehri, bu havalinin merkezi addedilmektedir (Goyunç 1969: 1). Midyat, Mardin'in 10 ilçesinden niifus bakimindan uçiincu biiyiik ilçesi olup dinlerin ve dillerin kavçak noktasidir. Tarihi MO Asurlara dayanan yerleçim yerinin adi Asur tabletlerinde 'vatanim' anlaminda Matiate olarak kayitlidir. Midyat, tarih boyunca birçok etnik grup ve dinlerin yaçam yeri olmuçtur. Ilçede Tiirkler, Araplar, Ermeniler, Kurtler, Stiryaniler gibi farkli
etnik gruplarindan kaynakli olarak Türk9e, Arap?a, Kürt9e, Süryanice gibi hälen kullanilan; Ermenice ve Keldanice gibi unutulmu§ diller söz konusu olmu§tur45.
Farkli kültürlerin asirlar boyu bir arada ya§ama etkinligi, etkile§imi de beraberinde getirmi§tir. Bu durum Midyat'in 'Diller ve Dinier Diyan', 'Kü9ük Kudüs', 'Ho§görü Memleketi', 'Kozmopolit Kent' gibi ifadelerle anilmasi sonucunu dogurmu§tur. Farkli ibadetgählar, farkli etnik ve dini gruplarin köy/mahalleleri, farkli diller Midyat'in turizm potansiyelini dogrudan etkilemekte; bu durum ilfenin her sene yerli ve yabanci turistler bakimindan Mardin'in sik ziyaret edilen konumlarindan biri olma özelligini te§vik etmektedir. Midyat'in popülerligi medya tarafmdan da sik9a kullamlmaktadir.
Midyat'in farkli etnik ve dini gruplarinin durumu ara§tirmacilan da celbetmi§; konuyla ilgili farkli disiplinlerde bir9ok 9ali§ma yapilmi§tir. Mevcut 9ali§malar; mühendislik (in§aat, jeoloji), mimarlik, sosyoloji, cografya, sanat tarihi, halk bilimi, egitim bilimleri, ziraat, din, dogu dilleri, ekonomi, biyoloji, spor disiplinleriyle46 ilgili olup Midyat'i kültür ve dil bakimindan inceleyen sosyolengüistik 9ali§malar henüz istenen düzeyde degildir. Bu durum, ara§tirmanin özgünlügünü ortaya koymasi bakimindan önem arz etmektedir.
Bu 9ali§manin amaci 9okkültürlülük ve 9okdilliligin genel durumu üzerinden Midyat özelini tanimlamak, Midyat'in 9okkültürlü ve 9okdilli yapisim bireyler üzerinden incelemektir.
1. Midyat ile ilgili Genel Bilgiler
1.1. Tarihi
Midyat; Cezire bölgesinde olup Islam'dan önce sirasiyla Bäbilliler, Asurlular, Hititler, Persler, Büyük iskender, Seleukoslar, Romalilar, Bizans ve Säsäniler hükümranliginda bulunmu§tur. Bölgeye XI. yüzyilin ikinci yarisinda Sel9uklulann geli§iyle siyasi harita tamamen degi§mi§tir. Bölgedeki yerli yari gö9ebe hanedanlarin yerini Türk beylikleri almi§, daha sonra Artuklular, Eyyübiler, Ilhanlilar, Karakoyunlular, Akkoyunlular bölgeyi idare etmi§tir (§e§en 1993: VII/509-511). Midyat'in olu§turdugu Tur Abidin bölgesi önceden Hasankeyf e bagli olup Hasankeyf ise Diyarbakir Beylerbeyliginin müstakil bir kazasini olu§turmaktaydi (Göyün9 1969: 40). Tarihinin Romalilara dayandigi bir magara yerle§imi olan 'Eleth'in Midyat'a 3 km mesafede bulunmasi, buraya ilk yerle§en insanlarin magaralarda ya§adigini göstermektedir. 1871-1872 tarihli Diyarbakir Salnamesi'nde "Mardin sancagina muzaf Midyat kazasinda la-^'add ve la-yuhsa magaralar olup cümlesi ta§tan oyulmu§tur." §eklinde ge9en ifadeler, Midyat'in yakin zamana kadar magaralar §ehri olarak bilinen özelligini korudugunu göstermektedir (Gen9 2019: 1).
1.2. Etnik ve DiniYapi
Türkler, Mahalmiler (Arap), Becirmanlar, Kürtler, Süryaniler, Yezidiler ve Suriyeli gö9menler (Türkmen, Arap ve Kürt) ilfenin etnik gruplanm olu§turmaktadir. Il9ede; Müslümanlik, Hristiyanlik ve Yezidilik olmak üzere Ü9 farkli inan9; Türk9e, Arap9a, Kürt9e ve Süryanice ile birlikte dort farkli dil ya§amaktadir. Bu anlamda Midyat kozmopolit bir yapiya
45 https://mardm.ktb.gov.tr/TR-56489/midyat-tarihcesi.html. [20.02.2020].
46 https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp. [15.01.2021].
sahiptir. Hatta bazi ara§tirmacilar tarafindan Midyat 'Kü?ük Kudüs' olarak nitelendirilmektedir
(Oktik-Nas 2005: 129).
Farkli kültürlere, diniere ve dillere ev sahipligi yapan Midyat'ta yüzyillardir bir arada ya§ayan Müslümanlar, Hristiyanlar ve Yezidiler kendi inan9lari dogrultusunda örf ve adetlerini ortaya koymaktadir (Eroglu-Sarica 2012:1192). Midyat yöresindeki kültür, din ve dil 9e§itliligi toplmnlar arasinda daimi bir kültür ali§veri§i sonucunu dogurmu§tur. Il9enin en belirgin özelligi 'dinier ve diller kenti' olmasi, yüzyillar boyunca bünyesinde farkli dinlerin ve dillerin bir arada ya§amasindan kaynaklidir.
Midyat'ta görünürde hem Müslümanlar hem de gayrimüslimler arasinda bayramlar, dügünler, hasta ziyaretleri ve belli düzeyde kom§uluk ili§kilerinin ya§andigi ve bu anlamda taraflann, birbirlerine yönelik ki§isel husumetler hari?, herhangi bir di§lama iferisinde olmadiklari söylenilebilir. Hatta Midyat'ta yapilan рек 90k dügünde Türkfe, Агарфа, Kürtge ve Süryanice par?alar galinmakta ve ge§itli yöresel oyunlar oynanmaktadir (Öztürk 2013:47). Dort farkli dilden sözcükler i?eren türküler, il9enin merkezi yerlerine yerle§tirilmi§ Ü9 inanci temsil eden kabartmalar, Ü9 inanca ait taki motifleri, dort dilli korolar, dort dilde selamla§malar, dort dilli yemin ifadeleri ve vedala§ma gibi kalip ifadeler birlikte ya§ami gösteren birka9 somut örnektir.
1.2.1. Mahalmiler (Mihellemi/Yerli Araplar)
Mahalmilerin kökeniyle ilgili 9e§itli görü§ler bulunmaktadir. Bunlardan bir tanesi Arap ve Kürtlerden (daha ziyade Arap etkisinde) olu§mu§ melez topluluk oldugu yönündedir. Bir diger görü§ 90gunlugu Türk olan Türk ve Arap kan§imi bir topluluktur. Diger görü§ler ise Mahalmilerin Süryani kökenli bir topluluk oldugu ve Hristiyan-Süryani bir toplulukken 1600'lü yillarda Müslüman olmu§ bir topluluk olarak ileri süriilmektedir.47 Mahalmiler (Mihellemiler) Midyat ve 9evresinde ya§ayan yerli Araplar olarak bilinen etnik bir gruptur. "Mahalmiler, Türkiye'de ya§ayan en büyük Sünni^^^ Мщ> ^^^Mugudur" (Oktik-Nas 2005: 129).
Abbasiler döneminde Harun El Re§it'in oglu Memun'un Türk-Arap kari§imi olarak kurdugu büyük ordu Cizre-Mardin patika yolu boyunca yüz karakola yerle§tirilmi§tir. Böylece Midyat ve 9evresindeki 'yüz mahalle, yüz yer, yüz ordugäh' anlamina gelen Mahalmi kavrami ortaya 9ikmi§tir. Eski Bagdat yolu (kervan yolu) üzerindeki bu köyler Türk9e, Süryanice ve agirlikli olarak Arap9a kari§imi Mahalmice48 diye tabir edilen bir dili konu§maktadir.49
Demir'e göre (2019: 21) Mahalmiler agirlikli Arap9a olmak üzere, Süryanice, Türk9e ve Kürt9e ile kan§ik 'Mahalmice' olarak isimlendirilen, Kuzey Mezopotamya Sami dil grubundan Qiltu (Kiltu) leh9esini konu§maktadirlar.
47 Detayli bilgi ifin bk. (Demir 2019: 19-21).
48 Mahalmice bu yönüyle Osmanli Türkfesi gibi Ü5 farkli dilden müte§ekkil kanna bir dil olarak dü§ünülebilinir. Midyat'taki bu grubun dili, Mardin merkez Arap^asiyla birtakim farkliliklar arz etmektedir. Mahalmiler, kendi lehfelerinin Mardin merkez lehfesine göre fasih Arapfaya daha yakm oldugu görüjünü savunmaktadirlar.
49 https://mardm.ktb.gov.tr/TR-56489/midyat-tarihcesi.html. [06.02.2021].
1.2.2. Suryaniler
Siiryaniler, Antakya Patrikhanesine mensup olan, bugiin de tarihi Antakya Patrikhanesini temsil eden, Hristiyanligin en kadim cemaatlerindendir. Bu halk Irak ve iran'da daha 50k Asuri, Hindistan'da Kenanlilar adiyla taninirken Suriye ve Tiirkiye'de aym halk i?in Siiryani adi kullamlmaktadir. Siiryanilik herhangi bir din veya mezhep olmaktan ziyade Hristiyanliga inanan, kendilerine has dili, kiiltiirii, sanati, edebiyati olan bir gruptur. Siiryanilerde etnik kimligin dini kimligin oniine ge9tigi goriilmektedir. Suryaniler; dillerini ve kultiirlerini Hristiyanlik iizerinden korumakta olup diger bir ifade ile dini kimliklerini, etnik kimliklerini muhafaza etmek igin bir kalkan olarak kullanmaktadirlar (Qelik 2010: 38/175).
Yillardir bir arada ya§ayan Miisliiman halk ve Suryaniler arasindaki ili§kilerin bir sonucu olarak Midyat'taki Suryaniler, sosyal hayatta Hristiyan dininin gerekleri di§indaki hususlarda Musliiman halkin orf ve adetlerini benimsemi§ ve uygulami§lardir. Bunu en a?ik bir bi^imde Siiryanilerin dugiin adetlerinde gormek miimkiindiir. Kiz istemeye giderken eli bo§ gidilmemesi, kizin gelen goruculere kahve ikram etmesi, soz kesmede yiiziik takilmasi, ni§anlanma, dugiine davet bi9imi, geline kina yakma adeti, dugiinde geline taki takilmasi ve gelen konuklara yemek verilmesi gibi dugiin gelenekleri bolgede Musliimanlar tarafindan uygulanan ancak Siiryaniler tarafindan da benimsenen uygulamalardan bazilandir (Eroglu-Sarica 2012: 1198). Kar§ilikli etkile§imin sonucu olarak bolgede ya§ayan diger etnik gruplar, Siiryani orf ve adetlerini uygulamaktadir. Ornegin Siiryanilerden ogrenilen 9orekler (Mige/kilige), yemekler (kiterraha, dobo), kutlama ve ritiieller (Paskalya Bayrami ve yumurta boyama ve siisleme), el i§i orgiiler (igne oyasi gibi) kiiltiir etkile§iminin bazilanndandir.
1.2.3. Becirmaniler (Seyyidler)
Becirman Seyyidleri, Bagdat'tan 9e§itli nedenlerle g09 etmek durumunda kalmi§ olan Seyyid Bilal'in yedi erkek 90cugun soyundan gelenleri ifade etmekte olup Batman, Nusaybin ve Midyat ba§ta olmak iizere 9evre §ehirlere yayilmi§ geni§ bir niifusu tammlamaktadir. Becirman Seyyidleri etnik ve dini kimlik arasinda ah§kan kimlik olarak tanimlanmi§tir. Osmanli doneminde Peygamberin soyundan gelenlere gosterilen saygimn bir gostergesi olarak Seyyidler vergiden muaf tutulmu§lardir (Keskin 2014: 1). Batman'm Gercii§ il9esine bagli Becirman koyiiniin adi da buradan gelmekte olup vergisiz anlamina gelmektedir.
Midyat ve koylerinde ya§ayan Becirmanilerin geneli islam-§afii mezhebine tabi olup ana dilleri Kiirt9edir. Hz. Muhammet'in soyundan olmalarindan ve Seyyidligin yiikiimliiluklerinden dolayi dinlerine bagli, kendi i9lerine kapali bir cemaat olarak bilinirler. Seyyid ve §eriflerin kutsal soydan gelenleri ifade etmesiyle toplumsal anlamda sayginlik ve ekonomik avantaj kazandirdigi i9in (vergi odememek gibi) bu halktan olmayanlarin da kendilerini Becirman olarak tanimladiklan olmu§tur (Keskin 2014: 1).
1.2.4. Kiirtler
Midyat'ta ya§ayan Kiirtler, inan9lan geregi Islam, Siinni ve §afii mezhebini te§kil etmektedirler. Buradaki Kiirtler arasinda a§iret mensubu olma durumu vardir. Ancak eskiye nazaran kati bir a§iret hiyerar§isi soz konusu degildir (Oktik-Nas 2005: 132).
Köylerinden gôçûp, ilçede yaçayan Süryanilerin yardimiyla, Midyat'a ilk defa 1800'lü yillarda yerle§en Kürtler, günümüzde Midyat'in 115 binlik nüfusunun % 45-55'ini oluçturmaktadir. Kürtler, Midyat kesiminin her mahallesine dagildiklari halde, Estel kesiminde ise agirlikli olarak Orta Çarçi Mahallesinin di§ taraflanna yerleçmiçlerdir (Çetin 2007: 5). Midyat'ta yaçayan Kürtler, Kûrtçenin Kurmanci lehçesini konuçmaktadirlar.
1.2.5. Yezidiler
Yezidi adi konusunda farkli gôriiçler ileri sürülmü§tür. îran'in Yezd çehri sakinlerinden olmasi sebebiyle bu isimle anildigi, Yeni Farsçada 'melek, tanri' manasinda ized, Avesta dilinde 'saygi ve ibadete lâyik' anlaminda yezata, Pehlevicede ve Modern Farsçada 'tanri' manasindaki yezdân sözcükleri yaninda 'tanriya kulluk eden kimseler' anlaminda ezidî, izidî, izdî sözcüklerinden geldigi de sôylenmiçtir. Diger bir anlayiça göre Emevi Halifesi I. Yezîd'e bagliliklan ve onu beçer üstü bir varlik kabul etmelerinden dolayi kendilerine bu ad verilmiçtir. Son zamanlarda yapilan araçtirmalar Yezidiyye adinin I. Yezîd ile yakin ilgisinin bulundugunu ortaya koymaktadir. Ayrica söz konusu topluluk, Melek Tâvus'a inandigindan ldiçûltûcû bir isim olarak 'abedetii'l-îblîs' (çeytana tapanlar) §eklinde de nitelendirilmektedir (Taçgin 2013: XLIII/525).
Kirsal bir topluluk deseni gösteren Yezidiler, Osmanli Imparatorlugunun yikilmasiyla birlikte, bugün dünyanin farkli cografyalarina dagilmiç durumdadirlar. Tiirkiye'deki Yezidilerin önemli bir bölümü Güneydogu Anadolu Bölgesinde Beçiri, Kurtalan, Bismil, Midyat, îdil, Cizre, Nusaybin, Virançehir, Suruç ve Bozova gibi ilçelere bagli 80'e yakin köyde yerle§ik ya§amlarini idame etmektedirler (Sami 2009: 213). Midyat'ta ya§ayan Yezidiler genel olarak aralarinda Ktirtçe konuçmaktadir. Ara§tirmalar Yezidilerin köken olarak Kürt olduklarini göstermektedir (Genç 2019: 69).
1.2.6. Türkler
Asur, Makedonya, Pers, Roma, Агар gibi çeçitli kavimlerin hüküm sürdügü Midyat, idaresini Selçuklulardan sonra Türk beyliklerine birakmi§tir. Sirasiyla Artuklular, Eyyübiler, îlhanlilar, Karakoyunlular, Akkoyunlular bölgeyi idare etmi§tir (§e§en 1993: VII/511). Harun El Reçit'in oglu Memun'un yerleçtirdigi Türk^^^ Mdyat'in etnik grubunun bir
kisminin temelini teçkil etmektedir. Bölgeye halkin yani sira yönetici, ordu vasfinda da Türklerin yerleçtirildigi bilgisi ortaya çikmaktadir.
Günümüzde mecburi hizmet nedeniyle Midyat'a gelen memur, asker, polis, ögretmen, hâkim, savci, doktor vb. meslek gruplan ve ailelerinden oluçan Türkler Midyat'm bir bölümünü olu§turmaktadir. Genel olarak zorunlu hizmetlerini tamamlayan Türkler, Midyat'tan atama yoluyla ayrilmaktadir. Tayinleri baçka illere çikan bu meslek gruplarindan az da olsa Midyat'a yerleçenleri mevcuttur.
1.2.7. Suriyeli Araplar ve Suriyeli Kürtler
2011 yilinda Suriye iç savaçimn baçlamasiyla Suriye'den Mardin ve ilçelerine gôç gerçekleçmiçtir. Suriyeli gôçmenler ilkin genellikle akrabalan olan Midyatli vatandaçlarin evlerinde yaçamaya baçlamiçlardir. Sonrasinda hem kamp alanlarinda hem de ilçenin birçok mahallesinde ikamet etmeye devam etmiçlerdir.
2. Çokkûltiirliilûk ve Çokdillilik 2.1. Çokkiiltûrlûlûk
Çokkiiltûrlûlûk, bazi istisnalar hariç, tarih boyunca bütiin ülkelerde var olmuçtur; çiinkû hemen hemen her ülke, farkli kültürlere ev sahipligi yapmaktadir. Özellikle egemenliginde farkli etnik yapilari barindiran imparatorluklar, kültürel çeçitlilik özellikleri taçimaktadir. Fakat bilimsel bir kavram olarak çokkiiltûrlûlûk, bilim dünyasinda yirminci yiizyilda kullanilmaya baçlanmiçtir.
Çokkiiltûrlûlûk, kiireselleçmeyle birlikte yerelliklerin de yiikseliçe geçmesi neticesinde son 20 yil içinde son derece popüler bir kavram haline gelmiçtir (Çetin 2007: 2). Etnik çeçitliligi fazla oían Kanada ve Avustralya'mn 1970'lerden itibaren çokkiiltûrlûlûk politikalarmi adim adim uygulamaya baçlamalanyla diinya genelinde bu kavramlar tartiçilmaya baçlanmiçtir. Çokkûltiirliilûk, kavramsal anlam olarak iki çekilde ele alinabilir: Birincisi, bir bireyin ayni anda birçok kûltûrûn unsurlarini taçimasi; ikincisi herhangi bir cografyanin kendi biinyesinde farkli kûltûrleri banndirmasidir. Her iki durumda da meydana gelen durum, kültürel çeçitliliktir. Çokkûltiirliilûk, toplumsal, siyasi, ekonomik ve kültürel degiçimler paralelinde algilanabilecek toplumsal ve siyasi bir sonuçtur (Yamk 2012: 3).
Çokkûltûrliilûgûn hem bireyler hem de ülkeler diizeyinde oluçmasinda birçok neden vardir. Her türlü hareketlilik, çokJcûltiirlûgimim temel nedenidir. Gôç, egitim, sosyal iliçkiler, politika, ekonomi, sömürge ve turizm çokkûltûrliilûgûn meydana gelmesinde en önemli
etkenlerdir.
2.1.1. Çokkûltûrlûlûgûn Avantajlari
Çokkûltûrlûlûk, biinyesinde olumlu bir anlami banndirmaktadir. Farkli kültürler arasindaki diyalogun önemsendigi, 'yabanci' bir kültüre mensup olan gruplann-topluluklarin diçlanmadigi, farkliliklarin zenginlik olarak ifade edilip desteklendigi ve kültürel degiçim sûreçlerinin zora dayali olarak gerçekleçmedigi bir anlami taçimaktadir (Uluç 2018: 20).
Çokkûltûrlû bireylerde empati, hoçgôrû, uyum özellikleri geliçmektedir. Çokkûltûrlû insanlar farkli kültür ortamlanna girdiklerinde uyum problemi yaçamamakta, farkli kültürlerle kar§ila§tiklannda onlan ho§görüyle karçilamakta, diger kültüre sahip insanlara karçi önyargili davranmamaktadir. Çokkûltûrlû insanlarda îrkçilik, taassup duygulari yerine hûmanist dûçûncesi geliçmiçtir. Çokkûltûrlûlûgûn kendisi insan haklanna dayali bir harekettir ve bu haklarin prensiplerinden ilham almiçtir. Çokkûltûrlûlûgû benimseyen Kanada'da, bu tutumun tavirlar, öz anlayiç ve kimlikler baglaminda bireysel seviyedeki etkileriyle birlikte kurumlar iizerindeki toplumsal seviyede etkileri yoluyla entegrasyonu, katilimi ve sosyal kaynaçmayi arttirmada pozitif bir role sahiptir (Kymlicka 2012: 306-311).
Her kültür mensuplarinin ihtiyaçlari, talepleri, istekleri birbirinden farkli oldugundan çokkiiltiirlû ülkelerde ekonomik ve ticaret hayati canli olmaktadir. Biinyesindeki kültürlere baski ve asimilasyon politikalan gütmeyen ülkelerde huzur ve refah düzeyi yüksektir. Heterojen toplumlar biinyesinde barindirdigi farkli unsurlann ortak bir kültürle uyumlu bir bütiin halinde yaçamasim erime potasi veya sa.la.ta. kâsesi gibi metaforlarla açiklamaktadir. Çokkiiltiirlûlûgû kabul eden ve farkli kültürlere saygi gösteren iilkelere turizm, ticaret, egitim maksadiyla giden insan sayisi fazla olacagindan ülkenin dünyadaki sayginligi da yüksek olacaktir.
2.1.2. Cokkiilturluliigiin Dezavantajlari
Qokkultiirlli bireyler, kimi zaman kimlik karma§asi ya§ayabilmekte, bazi yonlerde birden 50k kiiltimin yansimalarmi sergileyerek tam olarak hangi kulture ait oldugunu kan§tirabilmektedir. Birfok kulturiin aym cografyada 19 i9e ya§amasindan dolayi bazi kulturler, kulturlenme yoluyla degi§ime ugrayip yok olma tehlikesi ya§ayabilmektedir.
2.2. Cokdillilik
Qokdillilik, bireyin 119 ve(ya) U9ten fazla dil bilmesi durumudur. Bireyin dogup biiyudiigu aile veya 9evresinden ogrendigi ana dili di§inda edindigi diller ile birlikte 9okdillilik ortaya 9ikmaktadir. Dillerin degi§imli olarak kullanilmasi §eklinde tannnlanan 9okdillilik hem bireysel hem toplumsal bir kavramdir. Dillerin bilinirlik duzeyleriyle ilgili 9e§itli goru§ler olmakla birlikte genellikle dili anlama ve konu§ma 9okdilli olmak i9in yeterli kabul edilmektedir. Her dilin akademik ve iist duzeyde bilinmesi ko§ulu M9 §iiphesiz ki 9okdilli birey sayisini azaltacaktir. Zira bu durum ana dilinde egitim almayan ve emperyalist politikalar neticesinde resmi dili degi§en ulkelerdeki bireylerin ?okdilli olmamasi anlamma gelecektir. Dili, kultur dtizeyinde bilmek, giindelik hayatta kullanmak, kendini ifade edebilmek, belirli bir duzeyde dinleme/anlama ve konu§ma becerilerinin olmasi genellikle ?okdilli olmak i9in kafi gorulmektedir.
Politik, dini, egitim, turizm, ileti§im, sosyoekonomik, kiilturel nedenler 9okdilligi olu§turmaktadir. Nedeni ne olursa olsun insan hareketliligi 9okdilliligin asil 9iki§ noktalarindandir (Erkinay 2012: 278). Kiireselle§en modern diinyada egitim ve i§ bulma kolayligi a9isindan iki dil bilmek bir ayricalik olmaktan 9ikmak tizeredir. Bu yuzden bireyler artik U9 ve(ya) daha fazla dil ogrenmeye 9ali§maktadir. Butiin ulkelerin egitim mufredatinda ilkokul veya okul oncesi egitimden ba§la5ap lisans egitimi tamamlarnncaya dek en az bir yabanci dil dersi yer aldigi i9in diinya genelinde insanlar ana dillerinin yamnda bir tane de yabanci dili en az orta duzeyde ogrenmektedir. Ana dili, resmi/egitim dili ve okulda egitim alinan yabanci dil di§inda, akademik alanda kendini geli§tirmek isteyen, farkli ulkelerde 9ali§mak isteyen veya turizm ama9li rahat ileti§im kurma arzusu, dil(ler)e duyulan ilgi ve daha bir9ok etken bireylerde gokdillilik durumunu olu§turmaktadir.
2.2.1. ^okdilliligin Avantajlari
Qokdilli bireyler tek dilli bireylere gore bir9ok yonden daha avantajlidir. Qokdillilik, bireylerin giindelik ya§amim, egitim hayatini, ekonomik duzeyini, ileti§im olanaklanm kolayla§tirmaktadir.
Qokdilli bireylerin beyninde konu§ma esnasinda dil kullammindan sorumlu noronlan birbirine baglayan sinapslann sayisinda arti§ gorulmektedir. Bu arti§ prefrontal korteksin de faaliyete ge9mesi ve konu§ma lobunun yeniden §ekillenmesiyle beynin bu alanin boyutunun buyiimesi ve i§levinin de artarak gii9lenmesini saglamaktadir (Atli 2018: 26). Yapilan ara§tirmalar 9okdilli bireylerin beyin fonksiyonlarinin daha fazla 9ali§tigi, bili§sel performansimn da geli§mesine katki sagladigi yontindedir. Yeni bir dil ogrenmek, fizyolojik yararlann yam sira sosyal becerileri geli§tirmede de etkilidir. Qokdilli bireylerin ileti§im becerileri tek dilli bireylere gore daha 90k geli§mi§tir.
2.2.2. £okdilliligin Dezavantajlari
Qokdilliligin bireyler ve ülkeler afisindan dezavantajlan farkli olabilmektedir. Bireysel anlamda fokdilliligin en büyük dezavantaji iki dilden sözcük veya yapinin birbiriyle kari§tinlmasi olarak bilinen dil kari§masidir. Dil kan§masinda ?okdilli bireyin, bir dilde konu§urken bildigi öteki dillerden farkindan olmadan kod kopyalayarak sözcük, ek veya kalip ifade kullanmasidir. Bu dil karma§asi; bireylerin konu§tuklan dil(ler)i eksik bilmesi, dü§ünmede aksama, ileti§imde yanli§ anla§ilma, ek ve sözcük kari§ikligi gibi birtakim durumlarda ortaya gikmaktadir. Buna ek olarak birden fazla dili yeterli düzeyde bilmemek, dü§ünme yetenegine ve zekánin geli§imine olumsuz etkide bulunmaktadir. Birden fazla dili yeteri düzeyde bilen bireylerden, 50k uluslu toplumlardaki örf ve adetlere uygun, i^inde ya§adigi toplumla bütünle§mi§, ileti§ime a?ik bir tavir sergilemesi beklenmektedir (Yilmaz 2014: 1650).
Bununla birlikte Qokdilli ülkelerde dominant olan major dil, azinliktaki minor diller üzerinde baski olu§turabilmektedir. Bunun sonucunda bazi diller yok olma tehlikesiyle kar§i kar§iya kalabilmektedir.
2.3. Midyat'ta <>kkültürlülük ve <>kdillilik
Birbirlerinden farkli etnik yapilar, dinier, diller, kültürler, medeniyetler, gelenekler ve mezheplerin Í9 ige gegtigi bir cografya olmasi hasebiyle Midyat'ta ?okkültürlülük ve gokdillilik kader ve alinyazisidir.
Midyat da tipki bagli bulundugu il olan Mardin ve civar yerle§im yerleri gibi 9okkültürlü ve 9okdilli bir yapiya sahiptir. Mardin'de bu yapilarin ortaya 9ikmasinda etken olan unsurlar, Midyat'ta da etkili olmu§tur. Egitim, kültürel nedenler, günlük hayata dähil olma istegi, ticari ili§kiler, sosyal münasebetler, simra yakinlik, jeopolitik konum, ekonomi, dini unsurlar (Erkinay 2012: 279) bu yapinin olu§masi ve korunmasinda etkendir. Midyat tarihi dokusu, mozaik yapisi, mimarisiyle Mardin'e en 90k benzeyen il9e olup kültürel doku ve ho§görüyü korumasi, bünyesinde farkli etnik gruplari barindirmasi, turizm cazibe merkezligi bakimindan da Mardin ile e§ degerdir.
Midyat'ta "...hemen herkes kendi anadiliyle birlikte diger grubun dilini de konu^abilmektedir. Ayrica her dil diger dillerden aldigi gok sayida ödüng kelimeler nedeniyle bu dillerden bir ya da iki tanesini bilen bir ki§i diger dilleri konu§masa da gok rahat anlayabilmektedir.,'> (Özmen 2006: 27). Bölgede hatiri sayilir Süryani nüfusu banndiran Midyat'ta meskün bulunanlar kendi ana dilleri di§inda hemen hepsi Türk9eyi ve diger böige dillerini ileri düzeyde bilmektedir. Diger etnik gruplarda da durum hemen hemen bu bi9imdedir (Erkinay 2012: 279). Süryaniler di§indaki etnik gruplarin Süryaniceyi bilme düzeyleri gün ge9tik9e azalmaktadir. Bunda Süryani nüfusunun gö9 yoluyla azalmasi, egitim-ögretim hayatimn yayginla§masiyla birlikte baskin dillerin farklilik göstermesi gibi nedenler siralanabilir.
Midyat'ta herhangi bir kültür, öteki kültürü kendine benzetmeye 9ali§madan, onu kendine özgü özellikleri ve yapisiyla oldugu gibi kabul etmekte ve buna yönelik olarak da ortak ya§am alanlarini payla§maktadir (Qetin 2007: 24). "Farkhhklarin bir arada ya§amasi tektiple§meye yol agmadigi gibi uyum adina farkliliklarin yok edilmesini de gerektirmez. Uyum, tektiplilik
olarak anla^ilmamalidir. Insanlar farkliliklarini koruyarak da birlikte ya§ayabilirler." (Öztürk 2013: 67-70). Midyat'taki her etnik yapi kendi gelenek göreneklerini ve kxütüriinü digerleri ile uyumsuzluga dü§mek zorunda kalmadan sürdürmektedir.
3. Yöntem
Bu bölümde ara§tirmanm modeli, veri toplama araflari, verilerin toplanmasi, verilerin analizi ile ilgili bilgilere yer verilmi§tir. Ara§tirma sorulari; ?okdilli ve Qokkültürlü olmanin avantaj ve dezavantajlarrni, dillerin ögrenilme nedenleriyle kullanim alanlari ve düzeyleri, 5okdilliligin sürdürülebilirligiyle ilgili görü§leri tespit etmek amaciyla nitel ara§tirma modeline göre tasarlanmi§tir. Nitel ara§tirma modeli gözlem, görü§me ve doküman analizi gibi nitel bilgi toplama yöntemlerinin kullanildigi, algilarin ve olaylarin dogal ortamda ge^ekfi ve bütüncül bir bi?imde ortaya konmasina yönelik nitel sürecin izlendigi bir ara§tirma modeli olarak tanimlanmaktadir (Yildinm 1999: 10). Ara§tirmada, bireyin kendisini ve di§ dünyayi kendine özgü bir bipimde algilamasim saglayan, ki§inin öznel ya§antisina kar§ilik gelen fenomonolojik yakla§im kullamlmi§tir.
Veri kaynaklan, ara§tirmamn odaklandigi olguyu ya§ayan ve bu olguyu di§a vurabilecek veya yansitabilecek bireylerden olu§maktadir. Hedef kitle (evren) olan Midyat'ta, bütiinü temsil kabiliyeti olan ki§iler (örneklem) se?ilmi§tir. Görü§leri alinan katilimcilar, ama9li örnekleme türünün bir alt ba§ligindaki ölfüt örnekleme yöntemiyle belirlenmi§tir. Ölgüt örnekleme, örneklemin problemle ilgili olarak belirlenen niteliklerine sahip ki§iler, olaylar, nesneler ya da durumlardan olu§turulmasina dayali bir örnekleme türüdür (Büyüköztürk 2017:11). Buna göre uygulama, fokdilliligin temel tanimina uygun bir §ekilde, üq ve üQten fazla dil bilip Qokdilli olarak nitelendirilen bir Qali§ma grubu üzerinden yürütülmü§tür. Katilimci sayisi 10 ki§iyle sinirli tutulmu§tur. Fenomonolojik fali§malarda genel kam katilimci sayisinin az olmasi yönündedir (Saban-Ersoy 2016: 55-56). Bu tür 9ali§malarda gerekli veriler, gözlem ve derinlemesine görü§melerle elde edilecegi ifin örnekleme dähil edilecek bireylerin sayisi fazla olmamalidir.
Ara§tirma i?in yapilan görü§melerde bireylerle güven ve empatiye dayali samimi bir etkile§im ortami yaratilmi§tir. Kaynak ki§ilerin hepsi görü§me 19m gönüllü olmu§, ara§tirma ifin gerekli bilgileri ve daha fazlasini rahat bir bi9imde payla§mi§tir. Görü§me genellikle kaynak ki§ilerin 9ali§ma ortaminda, dogal ya§am alanlannda ger9ekle§tirildigi i9in fenomenolojik desenin gerektirdigi katilimcilarm kendilerinin bile daha önce farkinda olmadiklari ya da üzerinde fazla dü§ünmedikleri ya§antilari ve anlamlan di§a vurma durumlan50 görülmü§tür. Örnegin; kaynak ki§ilerden birisi bildigi diller arasinda farkina varmaksizin ge9i§ler yaptigini, görü§me esnasinda fark etmi§tir. Bir ba§ka kaynak ki§i ise görü§me esnasinda 9okdilliligin avantaj lan üzerine daha önce dü§ünmedigini belirtmi§tir. Bu görü§meyle kaynak ki§ilerin daha önce dü§ünmedikleri veya farkinda olmadiklari ya§antilanm di§a vurduklan görülmü§tür.
Görü§menin daha verimli ge9mesi i9in yari-yapilandirilmi§ görü§meler i9in de uygun olan bir görü§me formu hazirlanmi§tir. Görü§me formundaki sorular hem a9ik U9IU hem kapali U9IU olarak hazirlanmi§tir. Bazi konular üzerine daha derinlemesine bilgi edinmeye 9ali§mak
50 http://acikders.atauni.edu.tr/pluginfile.php/77629/mod_resource/content/0/SEC.pdf, [08.02.2021].
amaciyla sondaj sorulari da sorulmuçtur. ïlgili form çaliçmamn ekler bölümünde yer almaktadir.
3.1. Veri Tabani (Katilimcilarin Özelliklerine Göre Dagilimi)
Ciiulyrt SrtVl Огм
КекЬп í 5»
ЕтЬек í ÍO
Tuptarri 1.0 100
f'tnlk Ktiten Sai i ÍJran
S>tLrj-":in i % io
Шя 1 ta
] LO
К Lin i 30
Oôqncn (Suriyclî Aiap va Kûrti 2 M
Türk 1 to
Toptam 10 too
Diiirlnunç Savi Or j n
Vlúülürniin H #0
(Шуил 2 20
Tdpíiim 10 100
Au> Dili Kayj Огжп
SüTyinict 1 to
Kiinije 5 50
Arïipi^i 2 JO
Tnnqjt 1
TûrfcçMEûttye 1 10
Tuphni 10 100
К л ík- K^nu^iilúti Dil Sa y m Say; Oran
2 Dil 5 ío
3 Dil S 50
Tüplum 10 100
l}n£l1u£|| Çfllir Sayt ( trail
M.iridin- \ [ idy i 30
Knmislu (Surr^O 2 20
1 to
íirnaWiHt 1 to
§irnak-idil 1 10
Batman-Merkez 1 10
Mersin-Erdemli 1 10
Toplam 10 100
Egitim Durumu Sayi Oran
Okula Gitmemi? 1 10
Ilkokul 1 10
Ortaokul 1 10
Lise 1 10
Lisans 4 40
Yüksek Lisans 2 20
Toplam 10 100
Ya$ Sayi Oran
30-45 Arasi 5 50
45-60 Arasi 4 40
60 Üstü 1 10
Toplam 10 100
Bilincn Dil Sayisi Sayi Oran
3 Dil 2 20
4 Dil 3 30
5 Dil 4 40
6 Dil 1 10
Toplam 10 100
Meslek Sayi Oran
Telkäri Ustasi 2 20
Ev Hammi 3 30
Ögretmen 4 40
Emekli Ögretmen 1 10
Toplam 10 100
A?ik ve kapali u?lu 21 sorudan olu§an "Qokkültürlülük ve Qokdillilik Baglaminda Midyat" ba§likli görü§me formuna Ü9 ve üzeri dil bilen, be§ kadin ve be§ erkek olmak üzere toplamda on ki§i katilmi§tir. Farkli diniere mensup, farkli etnik kökenlere sahip, farkli dilleri konu§an uzun yillardir Midyat'ta ikamet eden katilimcilara görü§me formu uygulanmi§tir.
Görü§meye katilanlarin ya§ araliklan, egitim düzeyleri ve meslekleri farklilik göstermektedir. Katilimcilann be§i 30-45 ya§ araliginda, dördü 45-60 ya§ araliginda, biri 60 ya§ üzeridir. Egitim durumu olarak alti ki§i lisans ve üzeri iken; okula gitmemi§, ilkokul, ortaokul ve lise düzeylerinin her birinde bir katilimci vardir. Egitim düzeyinin yükselmesiyle dil sayisi arttigi 19m genellikle lisans düzeyindeki ki§iler tercih edilmi§tir. Bölgede M9 okula gitmeyen Ü9 dilli bireyler de bulunmaktadir. Katilimcilann dördü ögretmen, biri emekli ögretmen, Ü9Ü ev hammi, ikisi telkari ustasidir. Dil ve kültür koruyucusu olan 50 ya§ üstü egitim seviyesi dü§ük ve 9ali§mayan kadinlar da 9ali§manin öl9üt örneklemesine uygun görüldügü i9in 9ali§maya
dâhil edilmiçlerdir. Katilimcilar l'den 10'a kadar Kl, K2, K3, K4, K5, K6, K7, K8, K9, K10 biçiminde adlandinlmiçtir.
Katilimcilarin bildigi dillere bakildiginda din, etnik köken ve ana dilin farkli dil ögrenmede herhangi bir engel teçkil etmedigi gôriilmûçtûr. Etnik kökeni Süryani, dini Hristiyanlik, ana dili Süryanice olan katilimcinin Tûrkçe, Arapça, Kûrtçe bilmesi; etnik kökeni Kürt, ana dili Kûrtçe, dini îslam olan katilimcimn Tûrkçe, Arapça ve Süryanice bilmesi; etnik kökeni Türk, ana dili Tûrkçe olan katilimcimn Arapça ve Kûrtçe bilmesi gibi.
Katilimcilarin evlerinde konuçulan dil sayisi ile katilimcilann bildigi dil sayisi, çokkûltûrlûliik ve çokdillilik çaliçmasini destekler niteliktedir. Katilimcilarin yarisi evlerinde iki dil, diger yarisi ise evlerinde ûç dil konuçmaktadir.
3.2. Bulgular ve Yorumlar
Ûç ve daha fazla dil bilen 30-65 ya§ arasi be§ erkek ve be§ kadin olmak üzere toplam on kiçiye uygulanan formun verileri açagida yer alan tablolar üzerinden degerlendirilmiçtir.
Tablo 1. Katilimcilarin Farkli Dil Ögrenme Nedenleri
Çokdilli olmamzin sebebi nedir?
Nedenler Kaynaklar
Annem ve babam farkli dil konu§tugu için Kl, K3, K4
Eçim farkli bir dil konu§tugu için Kl, K3, K7, K8, KIO
Ekonomik kazanç elde etmek için Kl, K6, K7, KIO
Ilgimi çektigi için Kl, K2, K3, K5, K6, K7, KIO
Meslegim geregi Kl, K2, K3, K5, K6, K7, K9
Komçularim farkli dil konuçtugu için Kl, K2, K3, K4, K9, KIO
Aldigim farkli dil egitimleri Kl, K2, K3, K5, K6, K7, K9, KIO
Tatillerde rahat etmek için Kl, K2
Din Kl, K4, KIO
Katilimcilarin çokdilli olmasinin sebepleri içinde en dikkat çeken ve Midyat'in çokkûltûrlûliik ve çokdillilik potansiyelini de meydana getiren, eçlerin ya da anne-babalarinin farkli etnik yapida olmasidir. Farkli etnik yapi beraberinde farkli dil(ler)i getirmektedir. Katilimcilarin yarisi farkli etnik kokenden biriyle evli oldugu için çokdilli oldugunu belirtmiçtir. Katilimcilarin ûçû, anne ile babalarimn farkli etnik kokenden gelmesi ve farkli dilleri konuçmasindan dolayi çokkûltûrlû ve çokdilli olduklarini belirtmiçtir. Evlilik, komçuluk gibi sosyokûltûrel etkenler çokkûltûrlûlûgû ve çokdilliligi dogrudan etkilemektedir. Katilimcilarin altisi, komçulari farkli diller konuçtugu için kendilerinin de farkli dil(ler) ögrendiklerini belirtmiçtir. Komçuluk iliçkileri, farkli etnik gruplann farkli dilleri sosyal ortamlarda edinebilme sonucunu dogurmuçtur. Bölgede Süryani olmayip Süryanice bilenlerin çogu Süryaniceyi, Süryani komçulanndan ögrenmi§tir. Bir diger Süryanice ögrenme yolu da Süryanilerle ticaret yapmaktir.
E§lerin, ebeveynlerin, kom§ularm farkli dil ve etnik yapilara sahip olmasi katilimcilann fokdilli olmalarinda etkendir. Sosyal ve giindelik hayatin ifine dähil olan bireyler ileti§im kurmak ifin farkli diller ögrenmek durumundadir. Midyat'ta kom§uluk ili§kilerinin yeni dil(ler) ögrenmeyi gerektirecek kadar geli§mi§ oldugu görülmektedir.
Tablo 2. Konu^ulan Dillerln Tercih Ed lime Saytlari
Hang! dilleri biliyorsunuz?
Dlller Kaynaklar
Tiirktjc Kl. K2. K3, K4, K5, K6, K7, KS. KP. KIO
Arap^a Kl, K2. K3. K4, K5. K6, K7, KS. K9. KIO
Kiirl^e Kl. K2. K3. K4, KS, K6, K7, KS. KP. KIO
ingilizce K2, K3. K5. K6
Süryanice Kl. K4. KIO
Almanca KI.K9. K5
Rusca K2
italyanca K6
Bölgede ticaret yapan veya esnaf olan bireylerin hemen hepsi fokdillidir. Zira meslek sahipleri, ileti§im kurma ihtiyaciyla diger dilleri edinmektedir. Süryaniler, Süryanice yazilmi§ tncil'i ve bu dilde yazilmi§ diger kutsal kitaplari okuyup anlayabilmek i?in küQük ya§lardan itibaren özellikle manastirlarda Süryaniceyi ögrenmektedirler. Bu durum Qokdilliligin dini boyutunu olu§turmaktadir. Süryaniler; Süryaniceyi ayinlerinde, dualarinda ve günlük ibadetlerinde kullanmakta olup gündelik hayatlarinda genellikle diger dilleri (Arap9a, Türk^e, Kürtfe) tercih etmektedirler. Bütün katilimcilann bildigi ortak diller Turk?e, Arap9a ve Kürt9edir. Türk9e, Arap9a ve Kürt9e dillerinin her biri farkli dil ailelerine mensup olmasina kar§m katilimcilann 90gu, söz konusu farkli dilleri genellikle dogal ortamda ana dilleriyle birlikte edinerek aile ve arkada§ ortaminda, i§ yerinde, ali§veri§te rahatlikla kullanabilmektedir. Bu Ü9 dilin bilinmesi bölgede baskin dil olmalanyla ili§kilidir. Süryaniceyi bilenlerin oraninin daha dü§ük olmasi, bu dilin baskinligimn git gide azalarak 9ekinik (resesif) dil durumuna gelmesiyle ili§kilidir. Ingilizceyi bilen dort ve Süryanice ile Almancayi bilen Ü9 ki§i bulunmaktadir. Almanca ve ingilizce dillerinin bilinmesi bölgede genellikle egitim düzeyiyle ili§kilidir. Turistik nedenlerle de ingilizce bilme oram artmaktadir.
Tablo 3. Bilinen Dillerin K.ul lamldigi AJanlar
Hililiginisr dilleri ncre erde kill a n 1 yorsu 11 ii/.V
Ev/Aile yeri Ali^veri? Tatil
»II II 11 III 11 riis■ VC kullmuci sayisi Sayi Oran Sayi Oran Sayi Oran Sayi Oran
1. Dil (lO Ki:#i) 1 O 1 OO 6 60 90 7 70
2. Dil ( 1 O Ki!ji) IO IOO 6 GO 8 80 5 SO
3. Dil ( lO Kii#i) 3 30 3 30 7 70 5 50
4. Dil (8 Ki§i) 4 SO 5 62,5 6 75 7 87,5
5. Dil (5 K ) 3 ftO 2 40 2 40 2 40
6. Dil C 1 Ki^i > - - - - - - 1 IOO
Katilimcilar bildikleri dilleri ev/aile, i§yeri, ali§veri§ ve tatil alanlannda kullanmaktadir. Katilimcilarin tamami birinci ve ikinci dilleri ev/ailede, dokuzu aym dilleri aliçveriçte, altisi birinci ve ikinci dilleri tatilde kullandigim belirtmiçtir.
Evde veya ailede kullamlan dil sayisimn fazlaligi ebeveynlerin farkli etnik kökene sahip olmasiyla iliçkilidir. Ebeveynler kendi arasinda ortak bir iletiçim araci belirlemekle birlikte çocuklariyla farkli bir dili konuçmaktadir. Örnegin kendi arasinda Arapça veya Kiirtçe konuçan bir anne-baba çocuklariyla Tiirkçe konuçmayi tercih etmektedir.
Ev/ailede ikinci dilden sonra diger dillerin kullamm orani diiçtiïgû halde aliçveriç ve tatilde ayni diiçiiç yaçanmamaktadir. Katilimcilann yedisi tatilde ve aliçveriçte dort dile kadanm kullandigini sôylemiçtir.
Ilk iki dil dar, yakin çevrede daha fazla kullanilirken ûçtincû ve dördüncü dillerin daha uzak çevrede kullanildigi tespit edilmiçtir.
l'ablo 4. Çokdillive Çokkulturln Ortamlarda Butunurken KatiUmcilarm Hissiyatlan
Çokdillive çokkiiltûrlû ortamlarda bulunurken kendinizinasilhissediyorsunuz?
Duygu lar Kaynaklar
Rahat ve güveude Kl, K2, КЗ, K4, K5, Кб, К7, К9, К10
Mutlu ve Huzurlu К1, К2, К4, К5, Кб, К7, KS, К9
Gôrûçmeye katilanlarin katilimcilarin tamami, dil ve kültür farkliliginin oldugu ortamlarda bulunurken herhangi bir olumsuz duygu veya diiçûnceye kapilmadiklanm, bilakis farkliligin oldugu yerlerde bulunurken kendilerini rahat ve güvende, mutlu ve huzurlu hissettiklerini dile getirmiçlerdir. Yüzyillardir çokkiiltûrlû ve çokdilli ortamda yaçamamn vermiç oldugu bilinç ve siradanlik bireylerin rahat yaçam sürmelerini, herhangi bir kaygi yaçamamalarini saglamiçtir.
Tablo 5. Çokdilli Olmanin Avantajlari
Çokdilli olmak size ne tür avantajlar saglaniaktadir?
Avantajlar Kaynaklar
Farkli dillerde basin/yayin takibi yapmak KI, K2, КЗ, K4, К5, Кб, К7, К8, К9, К10
Farkli ortamlara uyum sagliyorum Kl, К2, КЗ, К4, К5, Кб, К7, К8, К9, К10
Ahçveriçte kolaylik sagliyor Kl, К2, КЗ, К4, К5, Кб, К7, К8, К9, К10
iletiçimde kolaylik sagliyor Kl, К2, КЗ, К4, К5, Кб, К7, К8, К9, К10
tç bulmami sagliyor KI, К2, КЗ, К5, Кб
Çokdilli olmanin birçok avantaji bulunmaktadir. Katilimcilann hemen hepsinin benzer avantaj lardan söz ettikleri tespit edilmi§tir. Katilimcilarin tamami çok dil bilmenin avantajlanm 'farkli dillerde basin/yayin takibi', 'yeni girilen ortamlarakolay uyum saglama', 'farkli dillerin konuçuldugu ortamlarda aliçveriçte ve iletiçimde sagladigi kolaylik' olarak belirtmiçlerdir. Bunlarin diçinda katilimcilarin yarisi çokdilliligin i§ bulma kolayligi sagladigim belirtmiçtir.
Katilimcilarin tamami bir dilde konuçurken bildigi baçka dillerden farkinda olmadan sözcükler kullandigini ifade etmiçtir.51
Tablo 6. Çokkûltiirlij Olmanin Avantajlari
Çokkûltûrlii olmak size ne tiir avantajlar saglamaktadir?
Avantajlar Kaynaklar
Empati ve hoçgôrii Kl, K2, КЗ, K4, K5, Кб, K7, K8, К9, К10
Ortama uyum Kl, К2, КЗ, К4, К5, Кб, К7, К8, К9, К10
Çok yönlü dûçûnme Kl, К2, КЗ, К4, К5, Кб, К7, К8, К9, К10
Gelenek-görenekleri tanima Kl, К2, КЗ, К4, К5, Кб, К7, К8, К9, К10
Çokdillilikte oldugu gibi çokkûltûrlûliigûn de 'yeni ortamlara иушп' konusunda kolaylik sagladigi, katilimcilarin tamami tarafindan belirtilmiçtir. Tüm katilimcilar, 'empati, hoçgôrii, ortama uyum saglayabilme, çok yönlü dûçiinme, farkli gelenekleri-görenekleri tamma' maddelerini çokkiiltiirlû olmanin verdigi avantajlar olarak gôrmûçffir.
Tablo 7. Çokkiiltiirlû Ortamlarda Bulunurken Katilimcilarin Dikkatini Çeken Unsurlar
Çokkûltûrlii ortamlarda bulunurken neler dikkatinizi çekmektedir?
Dikkat çeken unsurlar Kaynaklar
Farklt giyim kuçam Kl, КЗ, K4, K9, K10
Yöresel yemekler K2, КЗ, K5, Кб, K8, K9
Tarihi/mimari yapilar К2, КЗ, К5, Кб, К7, К8, К9
Dil/konuçma farkliliklan К2, КЗ, К5, Кб, К7, К8, К9
Çokdilli ve çokkûltûrlii ortamlarin dikkat çeken unsurlarini katilimcilar, 'farkli giyim kuçam, yöresel yemekler, tariM/mimari yapilar ve dil/konu§ma farkliliklan' olarak ifade etmiçlerdir52. Yörede bazi etnik gruplarin giyim kuçamlan farklilik arz edebilmektedir. Bu farkliliklar giyside kullanilan kumaçlar, çallar, ayakkabi türü vb. çekillerde аул giyim tarzlari kendini göstermektedir. Yöresel yemekler de kültürlerde ve inamçlarda farklilik arz etmektedir. Örnegin yörede bulgur ve etin yogurulmasi suretiyle yapilan içli köfte yemegi etnik gruplara göre §u §ekilde farklilik göstermektedir: Araplarin ince bulgurun hem içine hem diçma et koyarak yagda kizarttigi irok yemegini, Kürtler yapmamaktadir. Kürtlerin ince bulgurlarin kari§imimn içine et koyarak ha§ladigi kutilk yemegini Araplar da yapmakta adina igbebet demektedir. Süryaniler ise ince bulgurun hem diçma hem içine et koydugu ve haçladigi epeyce
51 Katilimcilarin tamami çokkûltûrlii olmanin herhangi bir dezavantaj meydana getirmedigini belirtmiçtir. Katilimcilarin yansi çokdilli olmanin herhangi bir dezavantaj mm olmadigmi, yarisi da çokdilli olmamn dezavantaji olarak bir dilde konu§urken bildigi ba§ka dillerden farkmda olmadan sözcükler kullanmak oldugunu ifade etmiçtir. Bu durumda çokdilli bireylerin bir kismi kod kopyalamalarmdan kaynakli dil karma§asimn farkindadir. Çokdilli bölgelerde baskm dilden kaynakli dil ölümleri ise katilimcilar tarafindan dile getirilmemiçtir.
52 Tablo 4 ve Tablo 7'nin soru metinleri için bk. (Ate§al 2018: 213-215).
büyük boyda §ekil verdikleri yemeklerine kiterraha adiru vermekte ve bu geleneksel yemeklerini genellikle yogurtlu sosla tiiketmektedir.
Tablo 8. Çokdilli ve Çokktiltûrlii Dummlannin Sürdürülcbilirligi için Yapilan Faaliyetler
Çokdilli ve çokkûltiirlû durumunuzim devam etmesi için neler yapiyorsunuz?
Yapilan Faaliyetler Kaynaklar
Aile bireylerine farkli diller ögretmek Kl. K3, K4, K6. K7, K8, KIO
Farkli dillerde basin/yayin takibi Kl, K2, K3, K4, K5, K6, K7, K8, K9, K10
Dilleri tekrar etme ve pekiçtirmc K2. K3, K5, K7
Çokdilli ve çokkûltiirlû bireylerin mevcut durumlannin, yani çokkûltiirlûlûk ve çokdillilik durumlannin sürdürülebilmesi için neler yaptiklan ile ilgili soruya tüm katilimeilar mevcut durumlanmn devam etmesi için birtakim faaliyetler yaptiklanm belirtmiçlerdir. Katilimcilarin hepsi, çokkûltiirlûlûk ve çokdillilik durumlannin devami için 'farkli dillerde basin/yayin takibi', yedisi 'aile bireylerine, özellikle çocuklarma farkli diller ögrettiklerini', dördü 'bildigi dillerde tekrar ve pekiçtirmeler yaparak' çokkûltiirlûlûk ve çokdillilik durumlanmn devam etmesini sagladiklarini belirtmiçtir. Bölgede resmî/egitim dili Tiirkçe olmakla birlikte ebeveynler çocuklarma ana dillerini ögretmektedir. Ailelerinden ninni, tiirkû, mesel, masal, atasözü, deyim, agit içiten bireylerin ana dillerini özellikle sözlü kültür ve edebiyat unsurlanyla pekiçtirmeleri saglanmaktadir.
Sonuç
Midyat, Tur Abidin bölgesinin en önemli ve bûyiik çehirlerinden olup tarihi Asurlulara dayanmaktadir. Tarih boyunca farkli medeniyetlere ve kûltûrlere ev sahipligi yapmiç ilçenin katmanlaçmiç yapisiyla çokkûltiirlû ve çokdilli durumu ilk zamanlardan beri çekillenmiçtir.
Çaliçmada Midyat'ta ôlçût örneklem ûzerinden çokkûltiirlûlûk ve çokdillilik tespiti yapilmiçtir. Mardin'in Midyat ilçesinde Tûrkler, Mahalmiler (Yerli Araplar), Siiryaniler, Kürtler, Yezidiler, Becirmanlar, Suriye'den gelen farkli etnik gruplara mensup gôçmenler olmak ûzere birbirinden farkli etnik yapilar, farkli diller, farkli dinî inançlar vardir. Farkliliklann mahallelerde, çarçilarda, ali§veri§ mekânlannda, hatta birçok evde dahi görüldügü Midyat'ta çokkûltiirlûlûk ve çokdillilik kiyafette, yemeklerde, mimaride, ibadetlerde, bayramlarda, dügünlerde, mahallelerde kendini somut bir çekilde göstermektedir.
Araçtirma, nitel araçtirma modelinin fenomonolojik desenine göre tasarlanmiçtir. Örneklem, ôlçût örnekleme yoluyla ûç ve daha fazla dil bilen 30-65 ya§ arasi 5 erkek 5 kadin toplam 10 kiçiyle oluçturulmuçtur. 10 kiçiden yan-yapilandinlmi§ görü§me teknigi ile veri toplanmi§tir. Katilimcilardan ikisi Sûryani, ûçû Kürt, biri Mahalmi (Arap), biri Türk, ikisi Suriyeli Kiirt, biri melezdir. Katilimcilann sekizi Mûsliiman, ikisi Hristiyan'dir. Katilimcilardan ikisinin ana dili Sûryanice, be§inin Kûrtçe, ikisinin Arapça, birinin Tûrkçedir. Katilimcilann beçi evde konuçulan dil sayisini ûç, digerleri iki dil olarak belirtmiçlerdir. Katilimcilann ûçû Midyat ilçesinde, biri Mardin merkezde, ikisi Kamiçlo'da, biri Mersin'de, biri Batman'da, ikisi Çirnak'ta dogmuçtur. Katilimcilardan hiç okula gitmemiç bir, ilkokul, ortaokul, lise mezunu birer, lisans ve ûstû mezunu alti ki§i yer almaktadir. Katilimcilann dördü
be§ dil, ü?ü dort dil, ikisi ü? dil, bin 6 dil bilmektedir. Katilimcilardan dördü ögretmen, ü?ü ev h^mi, ikisi telkari ustasi, biri emekli ögretmendir. A?ik ve kapali u?lu 21 sorudan olu§an görü§me formu on ki§i tarafindan doldurulmu§tur. Be§ kadin be§ erkek olan katilimcilar, geni§ ya§ araliginda yer almaktadir. Katilimcilann sadece etnik kökenlerinin degil ayrn zamanda ba§ka nedenlerin de dil edinmelerinde etkili oldugu görülmü§tür. Katilimcilann bildigi ve kullandigi dil sayisi Midyat'taki 9okkültürlülük ve ?okdillilik durumunun tespitini destekler niteliktedir.
Ara§tirma sonucuna göre Midyat'ta Qokdillilik ve ?okkültürlülügün nedenleri farkli etnik kokenden ebeveynlerin farkli dil konu§malan, evlilik, ekonomi, meslek, kom§ular, egitim, tatil, ilgi, meslek ve dindir. Katilimcilann tamami Türkfe, Arap?a ve KürtQeyi konu§ulan dil olarak tercih etmektedir. Katilimcilardan Ü9Ü konu§ulan diller arasinda Süryaniceyi de tercih etmektedir. Dillerin kullanildigi alanlar ekseriyetle ev, ali§veri§ kimi zaman i§yeri ve tatil bifimindedir. Qokdilli katilimcilar konu§ma ve dinleme becerisinde 90k iyi, okuma ve yazma becerilerinde ise genellikle orta düzeydedirler. Katilimcilann tamami 9okdilli ve 9okkültürlü olmamn avantajli bir durum oldugunu belirtmektedirler. Katilimcilann tamami 9okdilliligin, farkli dillerde basin/yaym takibi yapmak, farkli ortamlara uyum saglamak, ali§veri§te ve ileti§imde kolaylik sagladigim dü§ünmektedir. Katilimcilann yansi ^okdilli olmamn i§ bulmayi kolayla§tirdigini belirtmi§tir. Katilimcilann tamami 9okkültürlülügün empati ve ho§görü, ortama ujoim saglama, 90k yönlü dü§ünme, gelenek-görenekleri tanima avantajlanmn oldugunu dü§ünmektedir. Qokkültürlü ortamlarda bulunan katilimcilann, farkli giyim-ku§am, yöresel yemekler, tarihi/mimari yapilar, dil/konu§ma farkliliklan dikkatini 9ekmektedir. Qokdilli ve 9okkültürlü ortamlarda bulunan katilimcilar kendilerini rahat, huzurlu, güvende ve mutlu hissetmektedir. Qokdilli ve 9okkültürlü bireyler bu durumlannin sürdürülebilirligini saglamak adina birtakim etkinlik yaptiklanm belirtmi§lerdir. Bu etkinlikler, aile bireylerine farkli diller ögretmek, farkli dillerde basin/yayin takibi yapmak, dilleri tekrar edip peki§tirmek §eklindedir.
Birbirlerinden farkli etnik yapilar, dinier, diller, kültürler, medeniyetler, gelenekler ve mezheplerin i9 i9e ge9tigi bir cografya olmasi hasebiyle Midyat'ta 9okkültürlülük ve Qokdillilik bir se9im degil; kader ve alinyazisidir. Midyat'taki 9okdillilik, kültürleri birbirine baglamakta köprü görevi üstlenmektedir. Farkli kültürler hem kendi dillerini hem de diger kültürlerin dillerini kullanmakta; yörede ileti§im kesintisiz olarak devam etmektedir. Midyat'ta 9okkültürlü ve ?okdilli bireyler yüzyillardir, bir arada uyum ve ho§görü i9inde ya§amlarini sürdürmektedir. Farkli dil ve kültüre sahip olmak yörede zenginlik ve avantaj konumundadir. Kimi gruplar, diger gruplann dillerini benimsemi§tir. Bireyler, etnik gruplan ve inam§lan fark etmeksizin diger kültürlerin dillerini dogal süre9te ve ortamda edinmi§tir.
Midyat'ta farkli etnik gruplann ve dillerin varligindan mütevellit bölgede 9okkültürlülük ve 9okdillilik söz konusudur. Bu kültürel zenginlik bir9ok ara§tirmaciya 9e§itli ara§tirmalar yapmalannda kaynak te§kil edecektir. Küreselle§en dünyada kültürlenme ve dil ölümleri kültür ve dilleri tehlike altinda birakmaktadir. Söz konusu kültür ve dillerin durumu 9e§itli 9ali§malarla bilim dünyasina duyurulmalidir.
QOKKÜLTÜRLÜLÜK VE QOKDiLÜLIK BAGLAMINDA MIDYAT
352
Etik Beyan
Yazarlann beyanina göre, "Qokkültürlülük ve Qokdillilik Baglaminda Midyat" adli 5ali§manin yazim sürecinde bilimsel, etik ve alinti kurallarina uyulmu§tur. £ah§ma kapsaminda Midyat'tan 10 ki§i ile görü§ülmü§tür. Kaynak ki§ilerin tamami kendi iradeleri, nzalan ve gönüllülük esasina bagli olarak görü§meye katilmi§lardir. Kaynak ki§ilere görü§me öncesinde ?ali§mayla ilgili bilgi verilmi§tir. £ali§mada elde edilen veriler 2019 yilinda yapildigi i?in ULAKBIM TRDizin'in 2020'de getirdigi Etik Kurul Onayi zorunlulugu ?ali§mayi kapsamamaktadir.
Kaynak^a
Ate§al, Zeynep (2018). Tarihten Günümüze Qokdillilik. Doktora Tezi. Istanbul: Istanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Atli, Mehmet Halit (2018). "Qokdillilik ve Qokdilli Beyin". Uluslararasi Sosyal Ara§tirmalar
Dergisi, 11 (60): 26-32.
Büyüköztürk, §ener (2012). Örnekleme Yöntemleri,
http://w3.balikesir.edu.tr/~msackes/wp/wp-content/uploads/2012/03/BAY-Final-Konulari.pdf, [26.01.2021].
Qelik, Mehmet (2010). "Süryaniler". Türkiye Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi. Istanbul: TDV Yayinlari, C. XXXVIII: 175-178.
Qetin, Ihsan (2007). "Qokkültürlülük ve Kimlik Baglaminda Midyat Il9esi Örnegi". Sosyoloji Ara§tirmalari Dergisi, 10 (2): 22-35.
Demir, Zeynettin (2019). Mar din Ei Midyat Ilgesinde Ya§ayan Mahalmilerin Folklor ve Etnografyasi. Yüksek Lisans Tezi. Ardahan: Ardahan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Erkinay, Hadra Kübra (2012). "Qok Dillilik ve Mardin Örnegi". II. Sosyal Bilimler Geng Ara§tirmacilar Sempozyumu Bildiriler e-Kitabi, 24-25 Nisan 2010. Diyarbakir 275-284.
Eroglu, Erol-Smca, Ne§e (2012). "Midyat Süryanilerinin Dügün Gelenekleri". Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic
7/3: 1189-1199.
Gen9, Cihad (2019). Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Midyat Kazasi (Siyasi, Sosyal, Ekonomik, Kültürel). Yüksek Lisans Tezi. Diyarbakir: Diele Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Göyün9, Nejat (1969). XVI. Yüzyilda Mardin Sancagi. Istanbul: Edebiyat Fakiiltesi Basimevi.
http://acikders.atauni.edu.tr/pluginfile.php/77629/mod_resource/content/0/SEC.pdf, [08.02.2021].
https://mardin.ktb.gov.tr/TR-56489/midyat-tarihcesi.html, [05. 02. 2021].
https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp, [11.02.2021].
Kymlicka, Will (2012). "£ok Kültürlülük: Ba§an, Ba§ansizlik ve Gelecek". £ev. Fatih Öztürk. Istanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuasi (IÜHFM), 70 (2): 297-332.
Keskin, Necat (2014). Aki§kan KimliMer: Etnik ve Dini Kimlik Arasinda Becirman Seyyidleri. Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Oktik, Nurgün-Nas, Fethi (2005). "Ulus-Devlet ve Topluluklar: Midyat Örnegi". Mugla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (ILKE), Giiz2005, (15): 121-142.
Özmen, Abdurrahim (2006). Turabdin Süryanileri Örneginde Etno-Kültürel Sinirlar. Yayimlanmamiij Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Öztürk, Musa (2013). "Qogulculuk Söyleminin Sahiciligi Üzerine: Midyat Örnegi". Idealkent,
4 (9): 42-73.
Saban, Ahmet-Ersoy, Ali (2016). Egitim.de Nitel Ara§tirma Desenleri. Ankara: Ani Yayincilik.
Sami, Kamuran (2009). "Midyat Yezidi Köylerinde Kirsal Mimarlik: Renkleri Solan Bir Halkin Kültürel Mirasi ve Degi§en Toplumsal Feraset". Folklor/Edebiyat, 15 (59): 211-224.
§e§en, Ramazan (1993). "Cezire". Türkiye Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yayinlari, C. VII: 509-511.
Ta§gin, Ahmet (2013). "Yezidiyye". Türkiye Diyanet Vakfi islam Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yayinlari, C. XLIII: 525-527.
UIuq, Mehmet (2018). Sermiyan Midyat Sinemasinda Mar din Kentinin Kültür ve Mekan Baglaminda Temsili. Yayimlanmami§ Yüksek Lisans Tezi. Izmir: Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yanik, Celalettin (2012). Dünyadaki Qokkültürlülük Tarti§malari Baglaminda Türkiye'de Qokkültürlülük Ele§tirel Bir Baku}. Doktora Tezi. Bursa: Uludag Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yildirim, Ali (1999). "Nitel Ara§tirma Yöntemlerinin Temel Özellikleri ve Egitim Ara§tirmalarindaki Yeri ve Önemi". Egitim ve Bilim, 1 (112): 7-17.
Yilmaz, Mehmet Yal9in (2014). "Iki Dillilik Olgusu ve Almanya'daki Ttirklerin Iki Dilli Egitim Sorunu", Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9 (3): 1641-1651.
Ekler:
Ek-1: Tablo Listesi
Veri Tabani (Katilimcilarin Ki§isel Özelliklerine Göre Dagilimi) Tablo 1. Katilimcilarin Farkli Dil Ögrenme Nedenleri Tablo 2. Konu§ulan Dillerin Tercih Edilme Sayilan Tablo 3. Bilinen Dillerin Kullamldigi Alanlar
Tablo 4. Qokdilli ve Qokkültürlü Ortamlarda Bulunurken Katilimcilarin Hissiyatlari Tablo 5. Qokdilli Olmanm Avantajlan Tablo 6. Qokkültilrlü Olmanm Avantajlan
Tablo 7. Qokkültilrlü Ortamlarda Bulunurken Katilimcilarm Dikkatini Qeken Unsurlar
Tablo 8. Çokdilli ve Çokkûltiirlti Durumlannm Sürdürülebilirligi îçin Yapilan Faaliyetler Ek-2: Gôrûçme Formu
Çokkûltiirliilûk ve Çokdillilik Baglaminda Midyat
1 - Yajrniz 2- Cinsiyetiniz ( ) Kadin ( ) Erkek 3 - Etnik Kökeniniz
4- Dini ínancrniz
5- Dogdugunuz Ülke-§ehir
6- Mesleginiz
7- Egitim Düzeyiniz ( ) Okula gitmemiç ( ) îlkokul
( ) Ortaokul ( ) Lise ( ) Üniversite ( ) Yüksek lisans ( ) Doktora
8- Ana Diliniz
9- Bildiginiz Dilleri Yaziniz l)
2)
3)
4)
5)
6)
10- Evinizde Konuçulan Dil/Diller
l) 2) 3)
11- Bildiginiz Dilleri Ögrenme Nedenlerini I§aretleyiniz ( ) Annem ve babam farkli dil konuçtugu için
( ) Evlilik durumumdan ( ) Ekonomik nedenler ( ) îlgi duydugum için ( ) Meslegim geregi ( ) Kom§ular ( ) Egitim
Cilt / V°lume: / Issue: 2, 2021
( ) Tatil ( ) Din
Diger (........................)
12- Bil Dilde Konuçurken Bildiginiz Baçka Dillerden Farkinda Olmadan Sözcükler Kullaniyor
musunuz?
( ) Evet ( ) Hayir
13- Bildiginiz Dilleri Kullanma Becerinizin Düzeyini Yazrniz
Konu$ma Dinleme/Anlama Yazma Okuma
1. Dil
2. Dil
3. Dil
4. Dil
5. Dil
6. Dil
Not: (1): Kötü, (2): Orta, (3): lyi, (4): Çok íyi
14- Bildiginiz Dilleri Kullandiginiz Alanlari îçaretleyiniz
Ev/Aile íjyeri Ali§veri§ Tatil
1. Dil
2. Dil
3. Dil
4. Dil
5. Dil
6. Dil
15- Çokkûltiirlû Ortamlarda Bulunurken Neler Dikkatinizi Çekmektedir? (Din, mimari yapilar, yemekler, giyim-to§^...)
1 б- Çokkûltiirlû ve Çokdilli Ortamda Yaçarken Kendinizi Nasil Hissediyorsunuz? (Mutlu, huzurlu, güvenli, tedirgin, gergin, mutsuz...)
17- Çokkûltûrlû Olmanin Sizin Îçin Avantajlari Nelerdir?
1 S- Çokdilli Olmanin Sizin îçin Avantajlari Nelerdir?
19- Çokkûltûrlû Olmanin Sizin Îçin Dezavantajlari Nelerdir?
20- Çokdilli Olmanin Sizin îçin Dezavantajlari Nelerdir?
21- Çokkûltûrliik ve Çokdillilik Durumunuzun Sürdürülmesi îçin Herhangi Bir Katkida Bulunuyor musunuz? (Cevabimz "evet" ise neler yaptigimzi, "hayir" ise nedenlerini yazmiz).
