CC BY
43Cilt: 3, Sayi: 2, 2020
Vol: 3, Issue: 2, 2020
Sayfa - Page: 183-205
E-ISSN: 2667-4262
¡Thenticate-
X. Professional Plagiarism Prevention
ELEKTRONÍK KÜLTÜR ORTAMINDA NEOLOJÍZM
NEOLOGISM IN ELECTRONIC CULTURE ENVIRONMENT Esra KAAN ÇELiKTEN* & Hakan ÇELiKTEN**
MAKALE BÍLGÍSÍ ÖZET
1%Geli§: 25.08.2020 V Kabul: 19.11.2020 Yüzyillardan beri insanlar arasinda anla§mayi saglayan, kültür degerlerini nesilden nesle ta§iyan, her bir sürejte kendini yenileyen ve geli§tiren, kendine ait bir sistemi olan yapiya dil denir. Bu sistemin kendi ifinde kurallari olsa da di§ardan etkiye de her zaman ajiktir. Dilin bu dinamik yapisi onu iyile§tiren ve geli§tiren tarafini olu§turmasina ragmen bazen bu yeni yapilanma dilin zararina da olabilmektedir. Sözlü ve yazili ileti§im ortamindan sonra teknolojik geli§melerin etkisiyle insanlar arasindaki ileti§imin elektronik ortama kaymasi sonucu olu§an elektronik kültür ortami, yakin dönemde dildeki degi§imin görülebilecegi en somut yerdir. Geli§en §artlar dogrultusunda dilde yeni bir kavrama ihtiyaj duyuldugunda ya da daha önce kullanilan bir kelimeye yeni bir anlam verildiginde dilin kurallari esas alinarak yapilanma süreci ilerlemektedir. Bu yeni yapilanma, dilde neolojizm olarak tanimlanmaktadir. Teknolojinin geli§mesiyle birlikte cografyanin bir öneminin kalmamasi durumu, elektronik kültür ortaminda yeni yapilarin ortaya fikmasina sebep olmu§tur. Dilimizde jogunlukla bu yeni kültür ortamiyla yayilan yabanci kelimeler zaman ifinde birtakim degi§meler göstermi§tir. Buna göre zamanla yabanci kökenli sözcüklere Türkjeymi§ gibi muamele edilmi§, bu kelimelere Türkje ekler veya yardimci fiiller getirilmi§tir. Bu jalijmanin amaci; elektronik kültür ortaminda ya§anan bu yeni neolojizmleri ele almak, yabanci kelimelere gelen Türkje ekleri ve yardimci fiilleri tespit etmeye jalijmaktir.
Anahtar Kelimeler: Neolojizm, Elektronik kültür ortami, Söz varligi, Dil degi§imi.
Araçtirma Makalesi
ARTICLE INFO ABSTRACT
|<§>| Received: 25.08.2020 V Accepted: 19.11.2020 Structure that has its own system that has provided agreement between people for centuries, carried cultural values from generation to generation, renewed and developed itself in each process, is called a language. Although this system has rules in itself, it is always open to external influence. Although this dynamic structure of the language creates a side that heals and develops it, sometimes this new structure can also be to the detriment of the language. The electronic culture environment, which is formed as a result of the shift of communication between people to electronic environment due to technological developments after oral and written communication environment, is the most concrete place where the change in language can be seen in the near term. In accordance with the developing conditions, when a new understanding of the language is needed or a new meaning is given to a previously used word, the structuring process is always progressing based on the rules of the language. This new structuring is described in the language as neologism. The fact that geography does not have any importance with the development of technology has led to the emergence of new structures in the electronic culture environment. Foreign words in our language, which are mostly spread by this new cultural environment, have shown a number of changes over time. Accordingly, over time, foreign origin words were treated as if they were Turkish, and Turkish suffixes or auxiliary verbs were introduced to these words. The aim of this study is to address these new neologisms experienced in electronic culture environment, to try to identify Turkish suffixes and auxiliary verbs coming to foreign words.
Keywords: Neologism, Electronic culture environment, word presence, language change.
Research Article
* Sorumlu Yazar (Corresponding Author), Doktora ögrencisi, Ankara Haci Bayram Veli Üniversitesi, Ankara / Türkiye, E-
posta: esrakaanl(S)gmail.com.
ORCID : https://orcid.org/0000-0002-7101-0092.
** Ar§. Gör. Dr., Harran Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, §anliurfa / Türkiye, E-posta: hakanceliktenl(S)gmail.com. ORCID : https://orcid.org/0000-0002-3823-684X. Bu makaleyi §u §ekilde kaynak gösterebilirsiniz / To cite this article (APA):
Kaan Relikten, Esra-Qelikten, Hakan (2020). "Elektronik Kültür Ortaminda Neolojizm". Uluslararasi Dil, Edebiyat ve Kültür Ara^tirmalanDergisi (UDEKAD), 3 (2): 183-205. DOI: http://dx.doi.org/10.37999/udekad.785222.
Extended Abstract
A means of communication that provides communication between people and allows them to tell the feelings and thoughts, lives, traditions and customs of the society in which they were created by word or sign is called language. A language is a system programmed to change and improve itself from the first moment it was created. Throughout history, different languages have interacted with each other due to many elements such as migrations, Wars, geography being close to each other, and trade. In the following period of time, the emergence and development of technology has become the most important element affecting the language. While we can talk about oral and written culture for societies before, with the development of Technology, a new one has been added to them: the electronic culture environment.
Along with television, radio, the internet and social media, a new era in language has begun. Before, when various factors were needed to change the language, the emergence of technology changed the balance and moved the language interaction to a different dimension. Increasing the interaction of different languages with each other has changed and updated the need for language. Meeting the need for new words that arise in the language is called 'neologism'. Neologism, which occurs in two ways: semantic and formal, plays an important role in meeting the needs of language, while its unconscious use leads to language corruption. Each language can be influenced by another language. This is an important element for the development of language. But even though it is the equivalent of a word in a language, the preference of a stranger of that word corrupts that language. This situation is a threat to the existence of native language and language.
The aim of this study is to determine the formal neologisms arising in the electronic culture environment. Turkish Turkish auxiliary verb is a foreign word and a foreign word is brought together to form a unified structure of the case was tried to be examined in spite of the origin of the word is foreign.
During the preparation of this study, electronic media such as television, internet, social media, online games were scanned and the neologisms that emerged on these platforms were classified under separate headings. Neolojistik emerging through social media terms, neolojistik emerging terms through games, through television neolojistik emerging terms, terms and terms used in various fields neolojistik neolojistik used in more than one area, for a total of five titles are given. It is aimed to evaluate the neologism in the language within its context with sample sentences reflecting the use of words in media such as Twitter, Instagram, Youtube.
The data obtained showed that foreign words are most often given verb-making suffixes from the noun -la/-le/-le§. (likela- / dmle§- / tweetle- )
Auxiliary verbs brought to foreign words are verbs such as to/to be/ to do/ to take/ to laugh/ to attract/ to eat/ to walk/ to exit/ to remove/ to open/ to give.
The study found that not every suffix or verb was used with the same intensity. The fact that these new neologisms, which emerged in the study, have become widespread in the language, causes serious damage to the language. In addition, this study has shown that some words have begun to be re-meaning in such a way that they come to different meanings from the field in which they were first used. This shows how widely neologism is used. The use of the word in one area in other areas has shown that neologism can very easily affect the native language and gain prevalence very easily. Although there is no need for native language, these foreign words that leak pose serious harm to the language. The increase in Internet use has also paved the way for young age groups to actively participate in this medium, and this has led to the realization of neologism in younger groups. The fact that the electronic culture environment is a fast consumption environment, that the language used is periodic, has caused Generations x, y, z to break away from each other and have difficulty understanding and the emergence of a mixed language structure.
1. Giri§
En eski 9aglardan beri birbiriyle ileti§im kurmayi bir §ekilde ba§armi§ olan insan, zaman ilerledik9e hem kendini hem de dilini geli§tirmi§ ve ilerletmi§tir. Muharrem Ergin dili;
"insanlar arasinda anla§mayi saglayan dogal bir vasita, kendisine mahsus kanunlari olan ve ancak bu kanunlar gergevesinde gelten canli bir varlik, temeli bilinmeyen zamanlarda atilmi§ bir gizli anla§malar sistemi, seslerden örülmü§ igtimai bir müessesedir" (2008: 3) §eklinde tanimlar. Her dil ortaya 9iki§indan itibaren kendini geli§tirir. Bu durum dilin dogasinda vardir. Her dilde az veya 90k diger dillerden bir etki görülür. Bunun sebebi her toplumun birbiriyle etkile§im halinde olmasidir. Ge9mi§ zamanda sava§lar, gö9ler, ekonomik geli§meler, bulunulan cografya vb. durumlar dili geli§tiren ve toplumlarin etkile§imde olmasini saglayan önemli unsurlardandir. Günümüzdeyse bu etkenlerin yani sira bir yeni geli§me daha dile katki saglamaya ba§lami§tir: Teknoloji.
insanligin her ge9en zamanda biraz daha geli§mesi, yeni §eylerin ke§fi ve bu yeni §eylere mevcut kavramlarin yetersiz kalmasi dili geli§meye ve degi§meye zorlami§tir. Ancak bu degi§im sadece belli bir yerde ger9ekle§memi§tir. internetin kefedilmesi cografi konumlari etkisiz hale getirmi§, daha önce cografi yakinligi bulunmayan yerler, internet sayesinde birbiriyle etkile§ime ge9ebilmi§tir. §üphesiz teknoloji olmadan önce de toplumlar birbiriyle etkile§im halinde olmu§lardir. Ancak söz gelimi Amerika'da ya§anan bir olayin veya kefedilen bir §eyin ögrenilmesi, bu cografyadan uzak olan toplumlar i9in uzun zaman almi§tir. Ancak teknolojinin i§in i9ine girmesiyle cografi konum artik ister yakin olsun ister uzak her bölgeden, her insan birbiriyle ileti§im halinde olmayi ba§armi§tir. Teknolojinin ortaya 9ikardigi bu durum, dil ve ileti§im a9isindan önemli bir geli§medir. Ancak bu yeni mecrada anla§mayi saglayacak olan dilin hangi dil olacagi konusunda bir uzla§maya varilamami§tir. Nitekim ingiltere de bir terim ortaya 9ikmi§ ve bu terimin diger dillerde kar§iliginin olmamasi ilk kullanicilarin söyledigi §eklin yayginla§masina sebep olmu§tur. Bunun ardindan ekonomik, askeri, sosyal ve siyasi olarak en geli§mi§ olan devletlerin dili, ortak anla§ma dili olarak dogal bir süre9le kendini kabul ettirmeye ba§lami§tir. Bilindigi üzere bir devlet ne kadar gü9lüyse etkisi de o kadar gü9lü olmu§tur. Bu tarihte ilk kez gördügümüz bir §ey degildir. Daha önce de ekonomik sömürünün kültürel sömürüye dönü§tügü, ekonomisi gü9lü olan toplumlarin daha zayif toplumlara kar§i dil politikalari uyguladigi bilinen bir ger9ektir.1 Bilindigi üzere toplumlarin anla§ma araci olan dile yapilan her müdahale onlari yönetmenin kapisini aralamaktadir. Bu yüzden dil ve ekonomi arasinda siki bir ili§ki vardir. Günümüzde ekonomik a9idan gü9lü olan devletlerin, teknolojide de kendilerini geli§tirmeleri ve bu alanda bir9ok 9ali§ma yapmalari ve bu devletlerin daha 9ok Bati devletlerinden olu§masi, geli§melerin bu yönde olmasina sebep olmu§tur. Durumun böyle olmasi yani kefedilen §eylerin daha 9ok Bati kaynakli olmasi elektronik kültür ortaminda da Bati etkisinin agirlik kazanmasinin agirlik kazanmasina sebep olmu§tur.
Gelten teknoloji ve artan ileti§im, kültürler arasi etkile§imi arttirmi§ bununla birlikte de diller arasinda 9e§itli degi§imler ortaya 9ikmi§tir. Toplumlar arasi dil etkile§imi bilinen en eski ger9eklerden olsa da bu yabanci dillerin a§iri etkisini kabul etmek anlamina da gelmemelidir. Dogan Aksan bu konuda, "...Egeryabanci dillerin etkisi a§iri ölgüde olursa bunun sonucunda dil kendi benligini yava§ yava§ yitirmekte, yabancila§ma, temel söz varligina inerek dilin pek gok kavraminin kendi ögeleriyle anlatilmasina, yeni kavramlarin anlatim bulmasina, egitim ve ögretimin anadiliyle gergekle§tirilmesine engel olmaktadir" demi§tir (2009: 25). Yine bu
1 Bu konuda aynntili bilgi igin bkz. (Özkan-Musa 2004: 96).
konuda "Yabanci dillerden ihtiyag ölgüsünde kelime almanin di^inda gramer yapisini bozacak yabanci unsur, dilin ig bünyesindeki geli§imi durdurup onun yozla§masina, hatta yoksulla§masina sebep olur. Dilinyozla§masi, onun kirlenmesi anlamina gelmektedir" §eklinde görü§ler de vardir (Özkan-Musa 2004: 97). Bir dilin söz varligi her zaman önemli olmu§tur. £ünkü bir dilin ileri seviyede olup olmadiginin öl9ütlerinden biri o dilin söz varligidir. Bir dilin ne kadar geli§mi§ oldugu, ne kadar etkile§imde bulundugu, zengin bir söz varligina sahip olup olmamasindan anla§ilmaktadir.2 Buradaki etkile§im elbette i9inde barindirdigi yabanci kelimelerin 9oklugu degildir. Zira bir dilde kendi dilinden daha fazla yabanci kelime varsa bu, o dilin di§ etkiye a9ik oldugunu ve milli bir bilincin olmadigini gösterir.
Dil i9inde herhangi bir sebeple yeni bir kelimeye ihtiya9 duyulabilir. Bu durumlarda dil, ya mevcut ihtiyaci i9in yeni bir kavram bulacak ya da bu kavrami ba§ka dillerin kullanimiyla kar§ilayacaktir. Yeni ihtiya9lar bazen dile yeni kavramlarin kazandirilmasi §eklinde olumlu geli§melere yol a9abilir. £ünkü mevcut söz varligi zenginle§ecek ve dili geli§tirecektir. Ancak bazen yeni kavramlarin kabulü dilde birtakim yozla§malara da sebep olabilmektedir.3 Dilbiliminde bu durum 'neolojizm' kavramiyla ele alinmaktadir. Neolojizm; Yunanca kökenli bir kelimedir. Neo- ya da Yunanca tabiriyle neos 'yeni' demektir ve eklendigi kelimeye 'Yeni' kelimesinin vurgusunu yapar; logos ise 'söz' demektir. Neolojizm bu iki kelimenin birle§mesinden olu§ur. Dilbiliminde 'yenile§me' olarak ifade edilse de kesin bir tanimi yapilamamaktadir.
Günay Karaaga9, Dil Bilimi Terimleri Sözlügünde neolojizm i9in "Ileti§imi ikinciplana atanyanli§ dil tutumlarindan birf olarak tanimlar (2013: 321).
Hasan Tutar ise; "Dilin genel morfolojik ve semantik yapisina aykiri moda, heves ve igeriksiz bir 'yenilik sarho^lugu'yla köksüz, özensiz kavram üretimi" (2018: 3) olarak tanimlamaktadir.
isa Sari, bu konu da daha olumlu bir görü§ öne sürmektedir:
"Yeni kavramlari kar§ilamak amaciyla, daha önce dilde var olmayan sözcükler türetilir ya da ilgili kavrami kar§ilayan sözcükler ba§ka dil(ler)den aynen alinip gogu zaman da uyarlanarak dilin söz varligina dahil edilir. (...) Bundan hareketle, yaygin kullanim alani bulmalarina bakilmaksizin, dilde daha önce var olmayan ya da var olan fakat yeni anlamlar kazanan sözcükleri neolojizm olarak degerlendirmek mümkündür" (2013: 20).
Berke Vardar ise; "Yeni olu§turulmu§ ya da bir süre unutulduktan sonra yeniden kullanilmaya ba§lanmi§ bir ba§ka dilden ya da bir agizdan yeni alinmi§ birimlerle yeni bir anlam edinmi§ ayni türden birimlere verilen ad" (2002: 223) §eklinde tanimini yapar.
Yukaridaki tanimlardan da anla§ilacagi üzere neolojizm dilde degi§imi ortaya 9ikardigi a9iktir. Bu degi§imin olumlu veya olumsuz yönde oldugu §eklinde yorumlama ise konuyu ele ali§ tarziniza baglidir. "Dilbilimcilerin büyük bir gogunluguyalniz neoloji/neolojizm teriminin
2 Söz varligi hakkinda geni§ bilgi i9in bkz. (Aksan 2004: 7-10).
3 Dil yozla§masi ve neolojizm ile ilgili ayrintili bilgi i9in bkz. (Karaaga9 2013: 320-321)
kökeninde bulunan 'yeni' anlayigi üzerinde görü§ birligine varmi§ ancak bu yeniligin türü konusunda ortak bir dü§ünceye varamami§lardir" (Oktug 2009: 127).
Elektronik kültür ortamindaki neolojizmin ne §ekilde ve hangi i§levde ger9ekle§tigi hususuna ge9meden önce bu alanda yapilan 9ali§malara genel hatlariyla bakmak yerinde olacaktir. Konuyu Cumhuriyet Dönemi ile ele alirsak aslinda 1932 yilinda Türk Dil Kurumunun faaliyetleri ile dile yeni kelimeler kazandirma 9ali§malarinin ba§ladigini söylemek mümkündür. Bu faaliyetlerin bir devlet politikasiyla birlikte yürütüldügü a9iktir. Bu dönemde Türk9eyi daha 9ok Arap9a ve Fars9a kökenli kelimelerden arindirma süreci ya§anmi§tir. ilerleyen yillarda günlük dilde kullanilacak kelimeler hükümet politikalari ve siyasi yakla§imlar sebebiyle 9e§itli tarti§malar 9er9evesinde devam etmi§tir.4 Günümüze dogru yakla§ildiginda ise dile yeni kelimelerin girmesi, farkli bir platform olarak radyo ve televizyon gibi teknolojik ara9lar ile sunulan i9eriklerle devam etmi§tir. Yakin dönemde ise internet ortami dilde neolojizmin ya§andigi önemli bir alan olmu§tur. Yeni ko§ullar altinda dilde hizla kullanim yayginligi kazanan yeni ögeler üzerine 9e§itli 9ali§malar yapilarak bu konu, alan uzmanlarinca farkli a9ilardan ele alinmi§tir. Buna göre genel ag dili üzerine (Akata 2019), akilli telefonlarla birlikte yeni sözcüklerin kullanimi üzerine (§afak 2018), Türk9ede 2000li yillarda itibaren yayginla§an yeni sözler üzerine (Yurtba§i 2017), yine Türk9enin sözvarliginda yer alan yeni ögeler üzerine (imer 1991), yeni adlandirma ihtiya9lari üzerine (Sari 2013), Türk9ede kelime olu§umu üzerine (Gözütok 2008) vb. 9e§itli 9ali§malarin yapildigi görülmektedir. Bütün bu 9ali§malar neolojizmin olu§um a§amalari, türleri ve dillerin sözvarligi üzerine ayrintili bilgiler sunmaktadir. Bu 9ali§malarla elde edilen verilerin yaninda günümüzde gelten §artlar dogrultusunda dilde neolojizmin olu§tugu yeni ortamlar ve yeni olu§um §ekilleri ortaya 9iktigi fark edilmektedir. Bu hususta gen9 ku§aklarin sosyal medya platformlarindaki dil kullaniminin yani sira online oyunlardaki dil kullanimi dikkat 9ekmektedir.
Sözlü ve yazili kültürden sonra ü9üncü bir kültür olarak kar§imiza 9ikan elektronik kültür ortami kitleler arasinda ileti§imde olduk9a önemli bir konuma yerle§mi§tir. ileti§im a9isindan kendi dilini olu§turmu§ olan bu yeni kültür ortami, hizla yayilmi§ ve bu durum yeni kelimelerin ortaya 9ikmasini saglami§tir. Ku§aklar arasinda ileti§imin zorla§masina sebep olan bu kültür ortami, daha 9ok Z ku§agi olarak tabir edilen 2000 yili sonrasi dogan gen9 nesil tarafindan tercih edilmektedir. X ku§aginin yabanci olarak gördügü, Y ku§aginin yarisinin anlamlandirdigi ancak Z ku§agi ve sonrasi ku§aklarin kullandigi bu yeni kültür dönemi, dilde birtakim degi§imlere sebep olmaktadir.5 Günümüzde özellikle gen9 ku§aklarin yaygin olarak kullandigi sosyal medya ve online oyun alanlari dile bir9ok yeni öge giri§inin önünü a9maktadir. Dilde karma yapilari ortaya 9ikaran bu durum dildeki degi§imin ya§ sinirini 9ok a§agilara 9ekmi§tir.
Bir dilin söz varligi, yeni kavramlari kar§ilayamadigi durumlarda bu kavramlari kar§ilamak i9in yeni kelimelere ihtiya9 duymaktadir. Neolojizm de bu kavramlari 9e§itli yöntemlerle ortaya 9ikaran ve bu kavramlari söz varligina kazandiran sistemin adidir. Kamile imer; neolojizmin dizimsel ve anlamsal olmak üzere iki ba§ligindan bahseder. Bunlar; §ekil üzerinden yapilan yani kelime türetim ekleriyle ortaya 9ikan veya kelimelerin birle§mesiyle
4 Türkiye'de neoloji gali§malari hakkinda bkz. (Yurtba§i 2017: 521-522)
5 Ku§aklar hakkinda ayrintili bilgi igin bkz. (Arslan-Staub 2015: 1-24; Kuran 2018 vb.).
yeni anlamlar ortaya 9ikarilan dizimsel neolojizm ve ayni kelimeye farkli anlamlarin kazandirilmasiyla ortaya 9ikan anlamsal neolojizmdir.6
Neolojizme, dilde konu§ucular a9isindan ü9 farkli i§lev yüklenmektedir:
1- Cagri i^levi: Neolojizmin tanimi geregi, yeni bir adlandirma olmasi, bu sözcükleri ilgi 9ekici kilmaktadir. Neolojizmlerin önemli bir bölümü, okuyucuyu yönlendirmek amaciyla gazete haberlerinin ba§liklarinda kullanilmaktadir.
2- Uslamlama i^levi: Neolojizm kullanan konu§ucu, dinleyici üzerinde etki yaratma amaci ta§imaktadir.
3- Baginti i^levi: Neolojizmler, son olarak dinleyicide etki yaratarak iletiye tepki vermesini saglamak amaciyla da kullanilmaktadir (Oktug 2009: 125).
Neoloji, bir dilde yeni sözlükbirimlerin ortaya 9ikmasini saglar. Bir ba§ka deyi§le dilde var olmayan yeni kavramlari ortaya 9ikartir veya var olan kavramlara yeni anlamlar yükleyerek o kavrama yeni bir boyut kazandirir. Bu yönüyle de neolojizm iki ayri bölüme ayrilir:
1-Bi^imsel Neolojizm: Daha önce dilde bulunmayan sözcüklerin üretimidir. £ogunlukla ön/ son eklerle türetme veya birle§ik sözcükler yaratilmasi yoluyla ger9ekle§tirilmektedir.
2- Anlamsal Neolojizm: Dilde var olan bir gösterene yeni bir anlam yüklenmesidir (Oktug 2009: 127).
Bi9imsel neolojizmin alanina giren verileri inceleyen bu 9ali§ma, hem elektronik kültür ortaminda ger9ekle§en neolojizmin neler oldugunu, hangi eklerle ve hangi yardimci fiillerle yapildigini tespit etmeyi hem de olu§an bu neolojizmin hangi ya§ gruplarinin üzerinde etkili oldugunu ve bu durumun ku§aklar arasindaki ileti§imde dogurabilecegi olasi sorunlari göstermeyi hedeflemektedir. Bu yapilirken ku§aklar arasi bir yakla§im gözetilerek yakin dönemde yeni ögelerin dile giri§ §ekli ve ku§aklar arasi ileti§imin boyutlari üzerinde durulacaktir. Özellikle elektronik kültür ortamindaki platformlarin kullanicilarinin ya§inin 9ok a§agilara 9ekilmi§ olmasi günümüzde neolojizmin 9ok gen9 ku§aklarda ger9ekle§tirdigini göstermektedir. £ali§mamiz bu yöne yaptigi vurguyla günümüzde neolojizmin yeni ya§am alanlarini, dilin ku§aklar arasindaki degi§imini ve ya§anan bu degi§imin toplum i9erisindeki etkisini göstererek bu alanda ortaya 9ikan yeni geli§meleri gösterme 9abasindadir. Ayrica bir alanda ortaya 9ikan yeni ögelerin ba§ka alanlara ge9erek dilde kendine yeni kullanim alanlari a9tigi da gösterilmeye 9ali§ilacaktir. Bu 9ali§madan önceki 9ali§malar 9ogunlukla anlamsal neolojizmi ele alirken bu 9ali§ma bi9imsel neolojizme göre yapilmi§tir. Ayrica sadece sosyal medya dili degil 9evrimi9i oyun dili de 9ali§maya eklenmi§tir. Bu konuyla ilgili örneklendirme daha önce hi9bir 9ali§mada yer almamaktadir. Elde edilen verilerin ya§ gruplari da belirtilerek dil degi§iminin özellikle hangi ya§ grubu araliginda oldugunu göstermek 9ali§manin ana temasini olu§turmaktadir. incelenmi§ olan kelimelerin hangi anlamda kullanildigi örneklerle birlikte desteklenmi§tir.
2. Elektronik Kültür Ortaminda Neolojistik Terimler
6 Ayrintili bilgi igin bkz. (imer 1991: 18-23).
Elektronik kültür ortaminin yakin döneminde gerjekle§en neolojizme odaklanan bu 9ali§mada, sosyal medya platformlari, online oyunlar ve televizyon araciligiyla ortaya jikip popüler bir §ekilde kullanilan kelimeler ele alinmi§tir. Bu kelimelerin tanimlanmasi yapildiktan sonra yaygin kullanim örnekleri verilerek kelimelerin kullanim baglamlari ijinde degerlendirilmesi amajlanmi^tir. Ardindan je§itli alanlardaki kullanimlara bakilarak dile yeni giren kelimelerin, farkli kullanim alanlarina geji§i üzerinde durulmu§tur. Son olarak 2020 yili internet kullanimi istatistikleri verilerek yakin dönemde neolojizmin ortaya jiktigi alanlar ve bu kelimeleri kullanan kitleler degerlendirilerek konu bir bütünlük ijerisinde ele alinmi§tir.
2.1. Sosyal medya araciligiyla ortaya ^ikan neolojistik terimler: internetin yayginlik kazanmasiyla birlikte kitleler arasinda ileti§imi saglamak ifin je§itli programlar ortaya 9ikmi§tir (Facebook, Instagram, Twitter vb.). Bu yeni programlar daha jok Bati kaynakli oldugu ijin bu platformlar araciligiyla dile birjok yabanci terim gejmektedir. Her milletten ki§iyi bulu§turan bu yeni platformlar, ileti§im kolayligi ajisindan iyi bir sejenek olsa da dil ajisindan birtakim degi§imlere sebep olmu§tur. Bu yeni ortamin kullanicilari zaman ijerisinde yeni terimler olu§turmu§ ve bu da 'internet dilfni ortaya jikarmi^tir. Bu dille alakali örnekleri §u §ekilde göstermek mümkündür:
Favla-: Sosyal medyada herhangi bir unsurun favori olarak sejilmesi, begenilmesi ifin kullanilan terim.
Örnegin: 'Tweet'inizi gok begendim ve favlamak istedim.'7
Likela-: Sosyal medyada bir baglantinin, videonun veya fotografin begenilmesi durumunda kullanilan terim.
Örnegin: 'Instagram dayanli§likla birini likelamak diye bir §ey var intiharlik.'8
Unlikela-: Sosyal medyada bir baglantinin begenilmemesi durumunda kullanilan terim.
Örnegin: 'Fotograf unlikelamak nedir?'9
Tweetle-: Twitter adli sosyal medya da bir payla§im yapildigini ifade etmek ifin kullanilan terim.
Örnegin: 'Aklimdan gegenleri tweetlemek, onu ba§kalariylapayla§maktan daha iyidir.10'
Retwitle-: Twitter adli sosyal medyada bir baglantinin aynen alinip payla§ilmasi ifin kullanilan terim.
Örnegin: 'Lütfen retweetle destek olalim kampanyayi duymayan kalmasin. En az 1 milyon imza olmali.11'
Chatle§-: internet ortaminda biriyle konu§mak, mesajla§mak, sohbet etmek.
7 https://twitter.com/Tweet_Severim
8 https://twitter.com/Himesovski/status/616945622835437568
9 https://twitter.com/vesimipek/status/683103299877384194
10 https://twitter.com/kinomiyatakaoo/status/1318499253610831875
11 https://twitter.com/Domessstos1/status/1313507851105640448
Örnegin: 'Lan dünyanin en sikici §eyi biriyle chatleçmek nasil sürekli mesajlaçabiliyorsunuz ben 3 mesaj sonra sikiliyorum.12 '
Spamla-: internet ortaminda birçok ki§iye iletilen gereksiz veya uygunsuz iletilere spam denir. Bu ortamda begenilmeyen, uygun bulunmayan iletilerin sosyal medya üzerinden §ikayet edilmesi ise spamlamak olarak tabir edilmektedir.
Örnegin: 'Spamlamak lazim bunlari temiz twetter için13 '
Stalkla-: Stalk, sinsice, gizli bir §ekilde izlemek anlamina gelmektedir. Stalklamak da internet üzerinden bir ki§i hakkinda gizlice bilgi edinmek için kullanilan terimdir.
Örnegin: 'Senden sonra en sevdigim §ey seni stalklamak.14 '
Dmleç-: (Dm-le§-) "Direct message" teriminin kisaltilmi§ hali olan dm, sosyal medya üzerinden mesajla§mak için kullanilan terimdir.
Örnegin: 'Sevdigim userlarlara dmlesmek istiorum ama utaniyorum15 '
Hashtagle-: Sosyal medya üzerinden bir konuyla ilgili etiket yapma i§i için kullanilan
terim.
Örnegin: '§ahsiniza bir hakaret göremedim genel itibariyle erkek algisi ile ilgili eleçtiriler getirmiç. Emniyeti hastaglemek maalesef espiri vasfina girmiyor ülkemizde.16 '
Trolle-: 'Kandirmak' anlamindaki 'troll' kelimesinden türeyen, genellikle sosyal medya üzerinden birilerine eglence amaçli çeçitli çakalartn ve kandirmacalarin yapildigi hareketleri tabir etmek için kullanilan terim.
Örnegin: 'Her haberi 'trollemek' zorunda degilsin.17 '
Mentionla-: 'Bahsetmek, anmak' anlamindadir. Sosyal medyada '@' içaretiyle bir veya birden fazla kiçinin etiketlenip konuya dahil edilmesi ya da konudan haberdar edilmesi durumudur.
Örnegin: 'Dedikodunun adi mentionlamak olmu§.18 '
Challenge yapmak/ etmek: Sosyal medyada bir konu üzerinden birine meydan okumak.
Örnegin: 'Abi korkmama chalenge yap cokfena olur.19 '
Online olmak: Sosyal medyada belli programlarda çevrimiçi olmak, ula§ilabilir olmak.
12 https://twitter.com/Kerem221b/status/1051594452056330242
13 https://twitter.com/mikrobakteriel/status/1317152844114440194
14 https://twitter.com/damla_27d/status/1318201428662489088
15 https://twitter.com/sabirsizm/status/13019917516878274567456
16 https://twitter.com/dr_jivago112/status/1093462407186468865
17 https://twitter.com/Bunyazaydngz/status/1317853429469937668
18 https://twitter.com/durukurt_/status/984190816171253760
19 https://twitter.com/Can0nc4040/status/772512057262497792
Örnegin: 'Dünyayi yemek yemek, online olmak sonra gezmek uyumak sanan varliklarda
20 >
var.
Offline olmak: Sosyal medyada belli programlarda fevrimdi§i olmak, ula§ilamaz olmak.
Örnegin: 'Whatsapp'ta tarti§irken 'peki' yazip offline olmak bütün küfürlere tur bindirir.21'
Story atmak: Sosyal medyada gefici süreligine payla§im yapmak. Örnegin: 'Ben artik otogarda valizli story atmak istiyorum. 22'
Spam yemek: Sosyal medyada payla§ilan iferigin begenilmemesi durumunda kaldirilmasini saglamak ifin fokfa §ikäyet etmek.
Örnegin: 'Yine spam yemek üzereyim bari gündeme girebilseydik degseydi.23'
Dm atmak/ dmden yürümek: Sosyal medyadaki belli programlar araciligiyla ki§inin hesabindan yaptigi özel konu§ma, mesajla§ma.
Örnegin: '£ok sikiliyorum ya dm atmak isteyen varsa lütfen atsin tam §u an vakti.24'
'Bu gitirin instasi var mi dmden yürümek istiyorum.25'
Follow etmek: Sosyal medyada belli programlarda ho§a gidilen, sevilen §eylerin veya ki§ilerin takip edilmesi.
Örnegin: 'Hig ama hig ilgilenmedigim halde laf olsun diye follow ettiklerimden sirf follow etmi§ olmak igin follow ettiklerimden follow affi diliyorum.26'
Unfollow etmek: Sosyal medyada belli programlarda ho§a gitmeyen, sevilmeyen §eylerin takibinden fikilmasi, takipten fikarilmasi.
Örnegin: 'Instagram'da 'siyasi görü§ ayriligi yüzünden hemen birini unfollow etmek' diye bir §ey var.27'
Random atmak/ gülmek: Hifbir düzeni veya kurali olmadan rastgele harflere basilarak olu§turulan gülme bifimi (shahskhhskhsa gibi).
Örnegin: 'Ben artik gülmedigim §eylere random atmak gereksiz samimiyetlere girmek istemiyorum.28'
'Güzel bir kadin olmanin iki §arti vardir. Birincisi random gülmek, ikincisi katlanir bisiklete binmek.29'
20 https://twitter.com/anti_histaminik/status/1318535178873114624
21 https://twitter.com/MikropPis/status/584671440529653760
22 https://twitter.com/tugbadurkal/status/1317028214338879488
23 https://twitter.com/bzkrtgcn/status/1314285316921065472
24 https://twitter.com/vangoghisad/status/1318579341769527298
25 https://twitter.com/Koyuusiyah1/status/1298192545550405634
26 https://twitter.com/ceminaycem/status/718496069638873088
27 https://twitter. com/ardaereel/status/1112824990800535553
28 https://twitter. com/sherlockerm/status/1131259211332149250
29 https://twitter.com/wolfie_uveys/status/1314902126980628483
TBT yapmak: (Throw Back Thursday a9iliminin kisaltilmi§ hali). Daha önce ya§anmi§ bir durumu, olayi, videoyu veya fotografi per§embe günleri yeniden hatirlatarak payla§mak.
Örnegin: 'Bana kalirsa evlenenlerin %45'i instagramda dügünden stories payla§mak ve tbt yapmak igin evleniyor.30'
Like yapmak/ etmek: Sosyal medyada bir i9erigi/ payla§imi begenmek.
Örnegin: 'Nezaketen like yapmak durumunda kaliyorum.31'
TT olmak: Ä9ilimi 'Trending Topic' olan, Twitter'da gündem olan ve en 9ok konu§ulan konuyu gösteren kisimdir.
Örnegin: 'TTolmak istiyorsak bu kurallar gok önemli tweet atarken bunlara dikkat edelim ki tt olabilelim.32'
Like almak: Sosyal medyada payla§ilan baglanti, video veya fotografa takip edenler tarafindan begeni verilmesi.
'Biraz like almak igin cidden igreng oluyorsunuz.33'
Like vermek: Sosyal medyada payla§ilmi§ olan bir gönderinin begenilmesi.
'Twiter kullanicilari bundan sonra tweet'lere yalnizca like vermek yerine, farkli emoji tepkileriyle duygularini ifade edebilecekmi§.34'
Dislike atmak: Sosyal medyada bir i9erigi/ payla§imi begenmemek.
Örnegin: 'Bazi tweetlere gergekten dislike atmak istiyorum35'
Stalk yapmak: Gizlice birileri hakkinda bilgi toplamaya 9ali§mak.
Örnegin: 'Sogumak igin stalk yapmak yeterliymi§ sanirim.36'
Hashtag a^mak: Herhangi bir konu hakkinda etiket a9mak, bu etiketin herkesin kullanmasini saglamaya 9ali§arak gündem olu§turmaya 9ali§mak.
Örnegin: 'Umarim bunun igin hashtag agmak zorunda kalmazlar.37'
Fake atmak: Äldatmak, kandirmak anlamindaki 'fake' kelimesinden türemi§tir. Basketbolda rakip kandirildigi zaman kullanilan bu terim zaman i9inde her türlü aldatma ve kandirma i9in kullanilir olmu§tur.
Örnegin: 'Sen nasil bir kralsinya o nasilfake atmak?38'
30 https
31 https
32 https
33 https
34 https
35 https
36 https
37 https
38 https
//twitter.com/umutaksakalli0/status/892120006619738112
//twitter.com/bylgule/status/1314326429769904128
//twitter.com/evetarven/status/1314478440087777281
//twitter.com/Fit0zzie25/status/1312463982901436416
//twitter.com/abdullahciftcib/status/667811682496876544
//twitter.com/ozgurbuzokan/status/1317480436453548035
//twitter.com/Berffyadaberfo/status/1313609579679318018
//twitter.com/Zafererg/status/1314887893312319488
//twitter.com/busankurabiyesi/status/1015566021489577985
Fenomen olmak: Sosyal medya üzerinden yaptigi paylaçimlarla ünlü olan, büyük kitleler tarafindan takip edilen ki§i.
Örnegin: 'Benimle birlikte okul okumayi birakip da fenomen olmak yolunda ilerleyecek kac kisi var.39'
Influencer olmak: Sosyal medyada yapmi§ oldugu paylaçimlarla reklam yapan, aldigi, kullandigi veya sadece reklam için belli ürünlerin tanitimini yapan ve o ürünün popüler olmasini saglamaya çaliçan, büyük kitlelere hitap eden ki§i/ kiçiler.
Örnegin: 'Test çôzmeyi sevmiyorum influencer olmak istiyorum müthi§ link hazirlarim.40 '
Adminlik yapmak: Sosyal medyada belli bir konuda açilan sayfanin yöneticisi olmak.
Örnegin: 'Arkadaçlar Adminlik Yapmak Isteyen Sayfada DM yazsin.41 '
Screenshot atmak: Telefondan alinan ekran görüntüsünün ba§ka bir ki§iye atilmasi.
Örnegin: 'Allah kimseyi kendini kanitlamak için screenshot atmakzorunda birakmasin.42 '
Screenshot almak: Telefondan alinan ekran görüntüsünün baçka bir ki§iden alinmasi.
Örnegin: 'Çok önemliyse screenshot alarak devam ediyorlar yollarina.43 '
Match olmak: Sosyal medyada belli programlarda, arkadaç arayan kiçilerin program araciligiyla e§le§mesi.
Örnegin: 'Onlar match olmak için bu uygulamanin çokfazla kullanildigini söylediler.44 '
2.2. Oyunlar araciligiyla ortaya çikan neolojistik terimler: Teknolojinin geliçmesiyle birlikte elektronik kültür ortamina ilgi artmi§, bu durumda beraberinde birçok yeniligi getirmiçtir. Sokaklarda arkadaçlariyla, kardeçleriyle oynayan nesil, yerini sanal ortamda oyunlarini oynayan, daha bireysel bir nesle birakmiçtir. Oyunlarin yerli ve yabanci kaynakli olmak üzere iki kaynagi vardir. Yabanci kaynakli oyunlar beraberinde yine birtakim neolojistik terimlerin oluçmasini saglamiçtir. Özellikle genç kuçagin çokça kullandigi bu terimler, kendi aralarinda anlaçmalarini saglayan bir 'oyun dili' hâline dönü§mü§tür. Bu konuyla alakali örnekleri §u çekilde göstermek mümkündür:
Pushla-: Oyun içinde rakibe baski uygulamak, ittirmek.
Örnegin: 'Ben diger tarafa gidince seninpushlaman lazim.'
Rushla-: Oyun içinde durmaksizin rakibin üzerine koçmak.
Örnegin: 'Hadi rushla, ben diger taraftan gelecegim.'
Flashla-: Oyun içinde 'flash' adindaki bombayi kullanmak.
Örnegin: 'Flashlamak için dogru zamani beklemelisin.'
39 https://twitter.com/defnesland/status/1313528861649522690
40 https://twitter.com/jadepowel/status/1315752088572436482
41 https://twitter.com/tozanadamm/status/1014590315959914496
42 https://twitter.com/zuhalcakirs/status/432156989826015233
43 https://twitter.com/fikrimavi/status/741381547367010305
44 https://twitter.com/tanrisiva/status/1191716571976290305
C'U / V°,ume; S«» / Issue: 2, 2020
Smokela-: Oyun i^nde sis bombasini kullanmak.
Ornegin: 'Tam rakibi gordum smokeladilar.'
Ban yemek: Oyunda kural ihlali yapildiginda oyuncunun ge9ici veya kalici sureyle giri§inin yasaklanmasi.
Ornegin: 'Hile yaptigim igin ban yedim.'
2.3 Televizyon araciligiyla ortaya £ikan neolojistik terimler: internetin henuz bu kadar yayilmadigi donemlerde kitlelerin eglence, bilgi alma, ogrenme ihtiyacini kar§ilayan televizyon, zaman i9erisinde yerini internete birakarak geri plana ge9mi§tir. Bu geri plana 9ekilme sadece internete oranla soylenebilir 9unku televizyon hala geni§ kitleler tarafindan kullanilan bir ara9 olma ozelligini korumaktadir. internette ortaya 9ikan §eylerin, internete ula§amayan kitlelere de ula§masini saglayan televizyon, kendi alaninda 9ok fazla neolojistik terimi ortaya 9ikarmasa da internette 9ikanlari yaymakta olduk9a ba§arili olmu§tur.
Zap yapmak: Televizyon kanallarindan herhangi birinde duraklamadan, kanaldan kanala surekli bir ge9i§ yapmak.45
Ornegin: 'iki mag arasinda zap yapmak da ne zormu§.46'
2.4 £e?itli alanlarda kullanilan neolojistik terimler: Bu ba§lik altinda incelenen ornekler farkli farkli bir9ok mecradan toplanmi§ olan orneklerdir.
Faxla-: Fax makinesinin kullanilmasiyla yapilan eyleme denilmektedir.
Ornegin: 'Ben yarin seni aricam kagitlari faxlamak igin47'
Link atmak: internet ortaminda payla§ilan her verinin kendine ozel bir baglantisi bulunmaktadir. Bu baglantiyi biriyle payla§maya link atmak denilmektedir.
Ornegin: 'Trendyolcular herkes twitn altina koleksiyon linklerini atsin kaydelimmm site gokene kadar.48'
Start almak: Spor teriminde 'yari§a ba§lamak' olarak bilinen bu terim, sosyal medyada bir i§e ba§lamak §eklinde kar§imiza 9ikmaktadir.
Ornegin: 'Logo Qozum Ortaklari Konferansi yurtdi§i gozum ortaklar toplantisiyla start almak uzere.49'
Diss atmak: Ozellikle rap muzik yapanlarin §arkilar araciligiyla birbirlerine cevap vermeleridir.
Ornegin: 'Rap yapmayi diss atmak saniyorlar diyorsunuz.50'
45 Alternatif tanim i9in bkz. (Akalin-Toparli vd. 2005: 736).
46 https://twitter.com/GoalTurkiye/status/862771917861916672
47 https://twitter.com/sametisbackk/status/859427066055462912
48 https://twitter.com/ruqinq/status/1313229459277910017
49 https://twitter.com/tugrult/status/568769789281374208
50 https://twitter.com/bangwabee/status/1316067223908298754
Search yapmak: internet ortaminda ge§itli programlar sayesinde ara§tirma yapmak, bilgi toplamak.
Örnegin: 'En ufak sallatinda avizeye bakma güdüsü yerine googleda search yapmak güdüsü.51'
Cover yapmak: Müzikte daha önce seslendirilmi§ bir eserin ba§kasi tarafindan yeniden seslendirilmesi durumudur. Elektronik ortamda özellikle bu tarz müzikler olduk9a yayginlik kazanmi§tir.
Örnegin: 'Cover yapilali 1 yil oldu hala burda olanlar begensin. 52'
Selfie yapmak/ ^ekmek: Ki§inin kendi fotografini özellikle telefonlardaki ön kamera sayesinde 9ekip sosyal medyaya yüklemesidir.
Örnegin: 'Qati katindakipartide selfie gekmek isteyen iki ögrenci a§agi dü§tü.53'
Forward etmek: Gelen e-postayi (mail) birine göndermek.
Örnegin: 'Toplu mesaji bir yere kadar anliyorum da, ba§kasindan gelen mesaji forward ederek Cuma tebrik etmek nedir ya.54'
Press yapmak: Sporda rakip takima baski yapip oyununu bozmak ifin kullanilan bu kelime oyun dilinde de yine rakipler ifin kullanilan bir terim olmu§tur.
Örnegin: 'Acaba Sergen Yalgin orta sahada press yapmak zorunda kaldigi ender durumlarda benim hissettigim §eyleri hissediyor muydu?55'
Make up yapmak: Özellikle sosyal medyada makyaj yapmak, nasil makyaj yapildigini göstermek ama9li 9ekilen videolar ifin kullanilan terimdir.
Örnegin: 'Biometrik fotograf gekilirken sorun olmasin diye 'no make up' make up yapayim dedim normal makyajdan daha uzun sürdü bir §ey sürmemi§ gibi yapmak bu normal
mi?56'
Single yapmak/ ^íkarmak/ ^lkmak: Teknolojinin geli§mesiyle birlikte müzik platformlarina yüklenen, tek §arkidan olu§an müzik ifin kullanilan terimdir.
Örnegin: 'Single gikaran sanatgilar evreninde albüm gikarmak cesaret mi?57
2.5 Birden fazla alanda kullanilan neolojistik terimler: Bu grupta yer alan kelimeler esnek bir yapiya sahiptir. Tek bir kullanim alani olmayip ge§itli alanlarda farkli anlamlarda kullanilabilmektedir. Dogrudan dogruya elektronik kültür ortaminda olmayan ancak üstlendigi yeni anlamlarla bu ortamda da kullanilabilen bu gruptaki kelimeler bir9ok farkli mecrada kullanilabilmektedir.
51 https://twitter.com/Ucuz_Gezegen/status/400548848088518656
52 https://www.youtube.com/watch?v=KXY6O7xx4fY
53 https://twitter.com/DikenComTr/status/1313046722956980224/photo/1
54 https://twitter.com/ersoydede/status/1205400045312466944/photo/!
55 https://twitter.com/uptamil/status/825167868656492552
56 https://twitter.com/Raabiaa_/status/1228015908263731202
57 https://www.milliyet.com.tr/single-cikaran-sanatcilar-evreninde-album-cikarmak-cesaret-mi--molatik-11833/
Ful(l)le-: Bo§ olan yapinin tamamen dolmasi ya da tamamlanmasi anlaminda kullanilan bu kelime, elektronik ortamda özellikle oyunlarda kar§imiza 9ikmaktadir. Bunun di§imda günlük dilde herhangi bir unsurun tamamini yapmak anlaminda da kullanilmaktadir.
Örnegin: 'Oyunda canimin fullenmesini bekliyorum.'
'-Nasil gegti'
'-Matematigi ve Türkgeyi fulledim, derece var kesin.'58
Start vermek: Ba§lama/ ba§latilma anlamindaki bu sözcük, daha 9ok spor terimi olarak kullanilsa da elektronik ortamda oyunlarda kar§imiza 9ikan bir terimdir.
Örnegin: 'Hadi gelin de oyuna start verelim.'
'Milli yüzücümüz Alper Sunagoglu bugün Trabzon'dan yüzmeye ba§layacak 19 Mayis'ta Samsun'da olacak. Start vermek ve destek igin Trabzon'dayiz.59'
Mix yapmak: Müzikte albümün kayit a§amasi bittikten sonra, ses, tonlama, müzik kisimlarinin ayarlanmasi durumuna denmektedir. Ancak elektronik ortamda karma olarak yapilan bir9ok unsur i9in bu terim kullanilmaktadir. (Fotograflarin mix yapilmasi gibi)
Örnegin: 'Bugüne kadar ki bütün fotograflarimizdan mixyaptim, umarim begenirsin.'??
'§arkilara mix yapmak yaptiginiz en akillica i§lerden biri her halimi güzel
olur.60'
Bloke etmek: Kullanimin engellenmesi anlamina da gelen bu kelime, sosyal medyada bir ki§iyi engellemek olarak da kullanilmaktadir.
Örnegin: 'Ben artik kocamin limitsiz kredi kartini bloke etmek istiyorum.61'
'Evden puanin agiklandigini gaktirmadan giktim. Akrabalari bloke etmek igin tellerini ugak moduna aldim aramayayapmaya gali§mazlarsa sikintiyok.62'
Trend olmak: Elektronik ortamda ge9ici bir süreligine büyük kitlelerin bir konuya yüksek ilgi duymasi durumudur. Bu kavram ayrica günlük ya§amda moda kavrami ile de birlikte kullanilmaktadir.
Örnegin: 'Arkada§lar like retweetyapin trend olmak ve dü§memek igin.63'
'§u an moda olan girkin ayakkabilari unutun:2021'de trend olmasi beklenen birbirinden degi§ik ayakkabi modelleri.64'
58 https://eksisozluk. com/fullemek--125902
59 https://twitter.com/gurseltekin34/status/201964781215817728
60 https://twitter.com/btslarrie/status/758401184365416448
61 https://twitter.com/lenaurznrz/status/1205140859324375040
62 https://twitter.com/1llavinia1/status/1287654520055566341
63 https://twitter.com/beYoNdUniVeRSeS/status/1316341608468619264
64https://onedio.com/haber/su-an-moda-olan-cirkin-ayakkabilari-unutun-2021-de-tren-olmasi-beklenen-birbirinden-degisik-ayakkabi-modelleri-931552
Check etmek: Kontrol etmek, gözden ge9irmek anlaminda kullanilmakta olan kelimedir. Sosyal medyada bir9ok payla§im check edilirken günlük hayatta herhangi bir bilgi, evrak, ki§i check etme kavrami ile birlikte kullanilabilmektedir.
Örnegin: 'Yillik izinde olup günün random saatlerinde mailleri check etmek gok keyifli bir §ey.65'
'Google iyice güvensiz bir ortam oldu kirk kere check etmek gerek66'
Bu örneklerden de anla§ildigi üzere herhangi bir platformda kullanilarak dile giren yeni öge kullanim yayginligi kazandiktan sonra günlük dilde de kullanilir hale gelmektedir. Bu durum neolojizmin sadece ilgili alanla sinirli kalmadigini göstermektedir.
Yukaridan beri örneklerini siraladigimiz bu kelime ve kelime gruplari geli§en teknolojiye bagli olarak farkli ara9larin kullanimi vesilesiyle gündelik dile yansimaktadir. Bu hususta internet kullaniminin dil kullaniminda önemli bir etkileme gücüne sahip oldugu anla§ilmaktadir. internetin kendi kullanicisina sunmu§ oldugu sinirlari kaldirma olanagi farkli kültürel yapilar i9erisinde ya§ayip farkli dillere sahip olan ki§ilerle etkile§im kurma imkani saglamaktadir. Bu durum bir9ok alanda oldugu gibi dilde de sözcük ali§veri§inin ya§anmasinin önünü a9maktadir. Bu süre9te baskin dilin diger dil yapisi üzerinde etkin olmasi ka9inilmazdir.
Farkli dillerin konu§an ki§ilerin internet üzerinden bir araya geldigi en önemli ara9lari sosyal medya platformlari olu§turmaktadir. Bu sebeple dilde neolojizmin olu§masinin en önemli kaynagi olarak bu platformlari göstermek mümkündür. Yukarida ele aldigimiz örnekler incelendiginde de büyük 9ogunlugunun sosyal medya platformlari araciligiyla gündelik dile girdigi anla§ilmaktadir. Dolayisiyla sosyal medyanin kullanimdaki arti§in ki§iler arasindaki etkile§imi arttirarak dilde neolojizmin ger9ekle§mesinin önünü a9acagi anla§ilmaktadir.
Bu hususta Türkiye'de 2020 yili sosyal medya kullanim oranlarina bakmak yerinde olacaktir. Öncelikli olarak dünyadaki internet ve sosyal medya oranlarina bakildiginda dünya genelinde;
- 4.57 milyar internet kullanicisi (Dünya nüfusunun %59'u)
- 3.81 milyar sosyal medya kullanicisi (Dünya nüfusunun %49'u)
- 5.16 milyar mobil kullanicisi (Dünya nüfusunun %66'si)
oldugu görülmektedir.67 Rakamlardaki yükseklik dünya genelinde nasil bir etkile§im ortaminin oldugunun ipu9larini sunmaktadir.
Dünya genelinde en 9ok kullanilan sosyal medya ara9larina bakildiginda ilk sirada Facebook ve onu Youtube, Whatsapp, Instagram, Tiktok, Snapchat, Twitter ve Pinterest gibi platformlarin takip ettigi görülmektedir. Bunlari i9erinde en popüler olanlarina bakildiginda dünya genelinde,
- Facebook'un 2.02 milyar,
65 https://twitter.com/HCK05/status/737565126706888705
66 https://twitter.eom/PashaMarki/status/1179003364014731266
67 Dünya genelinde internet ve sosyal medya kullanimi istatistikleri hakkinda ayrintili bilgi i9in bkz. https://dijilopedi.com/2020-dunya-internet-sosyal-medya-ve-mobil-kullanim-istatistikleri-2-ceyrek/
- Instagram'in 970 milyon,
- Twitter'in 386 milyon,
kullaniciya sahip oldugu görülmektedir.68 Bütün bunlar dünya genelinde ciddi bir kitlenin sosyal ag platformlari araciligiyla etkile§im halinde oldugunu göstermektedir. incelenen örneklerin 24'ü instagram, 21'i Twitter,7'si Youtube, 6'si Facebook, 1'i Tinder, 2'si Whatsapp platformlarina aittir. Bu incelemede ortak olan kullanimlarda dahil edilmi§tir. £ali§mada yer alan örneklerin büyük 9ogunlugunun kullanim yeri olarak Instagram ve Twitter'a ait oldugu görülmektedir. Buradan yayginla§maya ba§layan bir9ok kullanim diger platformlarda da zaman i9inde yayginlik göstermi§tir. Diger platformlarda kiyaslandiginda en yüksek kullanim agina sahip olan Facebook'un degil de Twitter ve Instagram'in daha fazla yabanci kelime i9ermesi gen9 ya§ grubunun daha 9ok bu platformlari tercih ettigini göstermektedir.
Türkiye'deki kullanim istatistiklerine bakildigin da ciddi rakamlarla kar§i kar§iya kalinmaktadir. Buna göre 2020 yili Türkiye'sinde internet ve sosyal medya kullanimina bakildiginda;
- 62 milyon internet kullanicisi (nüfusun %74'ü)
- 54 milyon sosyal medya kullanicisi (Nüfusun %64'ü)
- 77 milyon mobil kullanicisi (Nüfusun %92'si)
oldugu görülmektedir.69 Rakamlarin yüksekligi Türkiye özelinde de ülke i9i ve ülke di§i insanlar arasi etkile§imin yüksek oldugunu göstermektedir. Ülke i9indeki sosyal medya kullanim oranlarinda bakildiginda ise ilk sirada Youtube oldugu ve arkasindan Instagram, Whatsapp, Facebook, Twitter, FB Messenger, Pinterest, Linkedin, Snapchat, Tiktok, Skype, Twitch, Tumber, Reddit, Wechat ve Line gibi aglarin geldigi görülmektedir.70
Türkiye 2020 yili sosyal medya kullanicilarin ya§ ve cinsiyet dagilimina bakildiginda
ise,
- 18-24 ya§ araliginda %7.2 kadin, %13.2 erkek,
- 25-34 ya§ aliginda %13.8 kadin, %20.7 erkek,
- 35-44 ya§ araliginda %8.5 kadin, %12.2 erkek,
kullanicinin oldugu görülmektedir. 45 ya§ üstünde ise ya§ ilerledik9e kullanim yüzdeleri %1-2 oranlarina dü§mektedir.71
Bu verilerden de anla§ildigi üzere internetin en aktif kullanildigi ya§ araligi 18-44 olarak görülmektedir. Bu da gen9 nüfusun farkli dilde konu§an ki§ilerle ve kendi anadilinden farkli bir dile sahip olan i9eriklerle etkile§im i9erisinde oldugunu göstermektedir. Bu durum gen9 nüfusun dilinde neolojizmin daha 9ok ya§andigi anlamina gelmektedir.
68 Dünya genelinde sosyal medya kullanimi istatistikleri hakkinda aynntili bilgi i9in bkz. https://dijilopedi.com/2020-dunya-internet-sosyal-medya-ve-mobil-kullanim-istatistikleri-2-ceyrek/
69 Türkiye'de sosyal medya ve internet kullanimi istatistikleri hakkinda aynntili bilgi i9in bkz. https://dijilopedi.com/2020-turkiye-internet-kullanimi-ve-sosyal-medya-istatistikleri/
70 Türkiye'de en popüler sosyal medya aglari siralamasi i9in bkz. https://dijilopedi.com/2020-turkiye-internet-kullanimi-ve-sosyal-medya-istatistikleri/.
71 Türkiye'de sosyal medya kullanimi ya§ ve cinsiyet oranlan i9in bkz. https://dijilopedi.com/2020-turkiye-internet-kullanimi-ve-sosyal-medya-istatistikleri/.
Türkiye oyun sektörü 2019 yili raporuna göre oyun oynayan kesimin ya§ gruplari ise §u §ekildedir:
-18-24 ya§ araligi %21,9
-25-34 ya§ araligi %35
-35-44 ya§ araligi %28,6 §eklindedir. Türkiye'de oyun oynayan kadin %42,8 iken erkekte bu oran %57,2'dir.72
Oyun oynayan ki§ilerin ya§ gruplarinin bilinmedigi ya da bu konuda istatiksel veri olmadigi i?in sadece ya§ araligina göre istatiksel verilere yer verilmi§tir. Bu verilerden anla§ilacagi üzere oyunlarda da en aktif grup 18-34 ya§ araligindaki gruptur. Gen9 kesimin bu mecrada daha 9ok olmasi dil üzerinde de ciddi bir etkiye sebep olmu§ ve yeni bir oyun dili ortaya 9ikmaya ba§lami§tir. Sosyal medya di§inda internet üzerinden oynanan oyunlar araciligiyla dilde neolojizmin ya§andigi görülmektedir. Burada kullanim ya§inin sosyal medya kullanicisina göre daha dü§ük oldugunu söylemek mümkündür. £evrimi9i oyunlarla ilgili hazirlanmi§ olan 9ali§malarda ya§ grubunun daha 9ok 18-24 ya§ araliginda oldugu görülmektedir.73 Bu da daha gen9 ya§ grubunun yabanci i9eriklere maruz kaldigi ve dilde ya§anan degi§imin bu ya§ grubunda daha da arttigi sonucunu dogurmaktadir.
Bütün bunlar elektronik kültür ortaminda ileri ya§ gruplari ile gen9 ya§ gruplari arasinda ciddi ileti§im sorunlari ya§anacagini göstermektedir.
Sonu?
Teknolojinin geli§mesi, kitle ileti§im ara9larinin özellikle bu alanda yayginlik kazanmasi, bir9ok dille i9 i9e olma durumu, bir9ok yeni kavramla kar§ila§ilmasi, eski kavramlarin popülaritesinin artik kaybolmasi, yeni kavramlara hizli bir §ekilde dilde kar§iliginin bulunmamasi gibi etmenler dilde birtakim degi§imlerin önünü a9mi§tir. Özellikle Bati etkisinde kalinan ve Türk diline hizla dahil olan yeni kavramlar, toplum i9inde hizlica yayilmaya ba§lami§tir. Dilde kar§iligi olmasina ragmen yabanci kelimelere olan dü§künlük artmi§, bu yabanci kelimelere Türk9e ekler veya fiiller getirilerek yeni kavramlar ortaya 9ikarilmi§tir. Dilbiliminde neolojizm olarak tabir edilen bu yeni yapilanmayla nesiller arasi anla§ma gü9le§mi§ ve bu yeni kavramlarin sayisi dile zarar verecek bi9imde artmi§tir.
Bir dilin i§levi insanlar arasinda anla§mayi saglamak, nesilden nesle gelenek ve görenekleri aktarmak §eklinde tanimlandigi dü§ünülürse dilin bu §ekilde ilerlemesi, bu i§levlerin bozulmasina sebep olacaktir. Elbette dil ba§ka dillerle etkile§im halinde olacak, kendine yeni kavramlar katacak ve bu §ekilde degi§ip geli§ecektir. Ancak dilde kar§iligi olan kelimelerin bile yeni bir §ekle büründürülmesi bunu yaparken de yabanci kelimelerden sik sik yararlanilmasi o dili yozla§tirmaktadir.
Bu 9ali§mada elektronik kültür ortamindaki yabanci kelimelerin kullanimi incelenmi§tir. incelenen bu kelimeler bi9imsel neolojizmin alanina girmektedir. Daha önce dilde olmayan
72 Oyun ile ilgili rapor i9in bkz. http://iintechtime.com/tr/2020/03/turkiye-oyun-sektoru-2019-raporu-aciklandi/
73 Oyunlarla ilgili aynntili bilgi i9in bkz. (Altunta§-Karaaslan 2017: 287-288).
sözcükbirimlerin dilde üretilmesi yöntemi olan bi9imsel neolojizm, elektronik kültür ortaminda olduk9a kullanilan bir yöntem olmaya ba§lami§tir.
£ali§mamizda dile giren yabanci sözcükleri incelemeyip Türk9eymi§ gibi muamele edilen yabanci kelimeler esas alinmi§tir. Ele alinan örneklerle yabanci kelimelere Türk9e eklerin getirildigi ve Türk9e yardimci fiillerle birle§ik bir yapinin olu§turuldugu görülmü§tür. Bu incelemeye göre; kullanilan eklerin genellikle -la/-le/-la§/-le§ eklerinden olu§turuldugu, birle§ik yapilarin ise daha 9ok etmek/ olmak/ yapmak/ almak/ atmak/ yemek/ yürümek/ vermek/ gikmak/ gikarmak/gülmek/ vermek/ agmak/gülmek/ gekmek fiilleriyle olu§turuldugu tespit edilmi§tir. Özellikle birle§ik yapilarda fiillerin ayni oranla kullanilmadigi dikkat 9ekici bir husustur. Belli eklerin ve fiillerin 9ok9a kullanilmasi, dildeki her ek ve kelimenin ayni kullanilabilirlikte olmadigini göstermektedir.
Yapilan bu incelemede '-la/-le' ekiyle ilgili tespit edilen örnekler §u §ekildedir: Favla-, likela-, unlikela-, tweetle-, retwitle-, spamla-, stalkla-, hashtagle-, trolle-, mentionla-, pushla-, rushla-, flashla-, smokela-, faxla-, ful(l)le-.
'-le§' ekiyle ilgili tespit edilen örnekler §u §ekildedir: Chatle§-, dmle§-. 'Etmek' fiiliyle ilgili birle§ik fiil örnekleri §u §ekildedir: Challenge etmek, follow etmek, unfollow etmek, like etmek, forward etmek, bloke etmek, check etmek
'Olmak' fiiliyle ilgili birle§ik fiil örnekleri §u §ekildedir: Online olmak, offline olmak, TT olmak, fenomen olmak, influencer olmak, match olmak, trend olmak
'Yapmak' fiiliyle ilgili birle§ik fiil örnekleri §u §ekildedir: Challenge yapmak, TBT yapmak, like yapmak, stalk yapmak, adminlik yapmak, zap yapmak, search yapmak, cover yapmak, selfie yapmak, press yapmak, make up yapmak, single yapmak, mix yapmak
'Almak' fiiliyle ilgili birle§ik fiil örnekleri §u §ekildedir: Like almak, screenshot almak, start almak
'Atmak' fiiliyle ilgili birle§ik fiil örnekleri §u §ekildedir: Story atmak, random atmak, dislike atmak, fake atmak, screenshot atmak, link atmak, diss atmak
'Yemek' fiiliyle ilgili birle§ik fiil örnekleri §u §ekildedir: Spam yemek, ban yemek
'Yürümek' fiiliyle ilgili birle§ik fiil örnekleri §u §ekildedir: Dmden yürümek
'Vermek' fiiliyle ilgili birle§ik fiil örnekleri §u §ekildedir: Like vermek, start vermek
'Qekmek' fiiliyle ilgili birle§ik fiil örnekleri §u §ekildedir: selfie 9ekmek
'Qikarmak' fiiliyle ilgili birle§ik fiil örnekleri §u §ekildedir: single 9ikarmak
'Qikmak' fiiliyle ilgili birle§ik fiil örnekleri §u §ekildedir: Single 9ikmak
'Gülmek' fiiliyle ilgili birle§ik fiil örnekleri §u §ekildedir: Random gülmek
Bu 9ali§mada ele alinan örneklerde daha 9ok '-la/-le' ekinin kullanildigi, '-le§' ekinin ise daha az tercih edildigi görülmektedir. Birle§ik yapi olu§umunun eklere oranla daha fazla tercih edildigi gözlemlenmekle beraber bu yardimci fiillerden de en 9ok 'yapmak, etmek, olmak, atmak' fiillerinin yogun olarak tercih edildigi fark edilmi§; 'almak, yemek, yürümek, vermek,
gekmek, gikarmak, gikmak, gülmek' iiilleri digerlerine oranla daha az tercih edilmi§tir. incelenen bu örneklerin sayisi ve i9erigi zamanla degi§kenlik gösterebilir. Gelten teknoloji ve artan ihtiya9lar, yeni kavramlari da beraberinde getirmektedir. Bu da ilerleyen süre9te yeni kelimelerin olu§masini saglayacaktir.
Bati kaynakli yabanci kelimelerin Türk dili üzerindeki etkisinin artmasinda, Türklerin Anadolu cografyasina yerle§mesi ve bunun ardindan Bati dünyasiyla kurulan ili§kilerin geli§tirilmesi etkili olmu§tur. Yönünü Bati'ya 9evirmi§ olan Türkler, gün ge9tik9e dil a9isindan da Bati'dan etkilenmeye ba§lami§tir. Daha 9ok kelimelerin direkt alintilanmasi olarak kar§imiza 9ikan bu durum, teknolojinin hayatimiza girmesiyle bu kelimelere Türk9e ek getirilmesine -ba§ka bir deyi§le alinti kelimelere Türk9eymi§ gibi muamele edilmesine- sebep olmu§tur. Türk9enin ge9mi§ 25 yilina bakildiginda dile giren yabanci sözcüklerde ciddi bir arti§ oldugu ve özellikle internetin toplum i9inde kullanim yayginligi kazanmasiyla bu arti§in daha da arttigi bilinmektedir.
istatistiksel veriler incelendiginde, toplum i9erisinde internet kullaniminin hizla yayildigi görülmektedir. internet ortaminin farkli dil ve kültür yapisi i9erisinde olan bireyleri bir araya getirmesi bir9ok alanda oldugu gibi dilde de degi§imlerin ya§anmasina sebep olmaktadir. Bu ortamda yaygin kullanima sahip olan sosyal medya ve online oyunlar gibi unsurlarda hakim dilin ingilizce olmasi, günümüzde dilde yeni kelimeler üretilme esnasinda ingilizcenin etkisinin yüksek oldugunu göstermektedir. Ayrica internet ortaminin aktif kullanicilarina bakildiginda 9ogunlugun gen9 ku§aklar oldugu görülmektedir. Özellikle online oyunlarda kullanici ya§inin bir hayli dü§mesi gen9 ku§aklarin yeni dönem elektronik kültür ortami kaynakli dil degi§imlerine daha 9ok maruz kaldiklarini anlamini ta§imaktadir. Bu degi§imde rol oynayan yogun yabanci kelimeler, gen9 ku§aklarin kendi arasinda Türk9e ingilizce kari§imi karma bir dil geli§tirmesinin önünü a9makta bu da toplum i9erisindeki bireyler arasindaki ileti§imi olumsuz yönde etkilemektedir.
Yapilan inceleme sonucu bir alanda 9e§itli ihtiya9lar dogrultusunda ortaya 9ikan yeni kelimelerin kullanim yayginligi kazanmasiyla günlük dilde farkli alanlarda da kullanilir hale geldigi anla§ilmaktadir. Bu durum, neolojizmin kullanilan dilinin tamamini etkileme potansiyeline sahip oldugunu göstermektedir. Kullanilan ana dil i9in ger9ek bir tehlike olu§turmaya ba§layan bu yeni dil olu§umunun önü kesilmelidir. Aksi takdirde birka9 ku§ak sonra nesiller arasi anla§mazlik yayginlik kazanacak ve dil karma dillerden olu§an yeni bir yapilanmaya gidecektir. Hizli bir tüketim ortaminin oldugu elektronik kültür ortami, kisa süreli olu§turdugu yeni terimlerde kendi döneminin ki§ilerinin bilecegi bir konuma evrilerek ve her nesilde yeni bir degi§ime giderek ku§aklar arasi ileti§imi zayiflatacaktir.
Etik Beyan
"Elektronik Kültür Ortaminda Neolojizm" adli 9ali§manin yazim sürecinde bilimsel, etik ve alinti kurallarina uyulmu§; ULAKBiM TR Dizin 2020 öl9ütlerine göre 9ali§mada etik kurul onayini gerektiren herhangi bir veri toplama ihtiyaci duyulmami§tir.
Kaynak^a
Akalin, §ükrü Halük-Toparli, Recep vd. (2011). Türkge Sözlük. ed. §ükrü Halük Akalin-Recep Toparli, vd. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayinlari.
Akata, Züleyha Hande (2016), Genel Ag (internet) Dili Kullaniminda Yeni Ögeler, Yayinlanmami§ Yüksek Lisans Tezi, Ardahan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Aksan, Dogan (2004). Türkgenin Sözvarligi. Ankara: Engin Yayinevi.
Altunta§, Ba§ar- Karaslan M. Halid (2017), "Kullanicilarin Mobil Oyun Tercihinde Etkili Olan Faktör Düzeylerinin Öneminin Belirlenmesi", International Journal of Economic and Administerative Studies, 19: 277-298.
Arslan, Aykut-Staub, Selva (2015). "Ku§ak Teorisi ve i?giri§imcililk Üzerine Bir Ara§tirma". Kafkas Üniversitesi iktisadi ve idari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6 (11): 1-24.
Ergin, Muharrem (2008). Türk Dil Bilgisi. istanbul: Bayrak Yayinevi.
Gözütok, Avni (2008), "Türkiye Türk9esinde Karma Kelimeler", A.Ü. TürkiyatAraqtirmalari Enstitüsü Dergisi, 36, 17-22.
imer, Kamile (1991). "Türk9enin Sözvarligindaki Yeni Ögeler". Dilbilim Araqtirmalari 1991, 18-28.
Karaaga9, Günay (2013). DilBilimi Terimleri Sözlügü. Ankara: TDK Yayinlari.
Kuran, Evrim (2018). Telgraftan Tablete. istanbul: Destek Yayinlari.
Oktug, Melis (2009). "Neolojizm Baglaminda Dilsel Üretimler/ Ekonomik Göstergeler: 2000 Yillarinda Ya§anan Ekonomik Krizin Dilbilimsel £özümlemesi". istanbul Aydin Üniversitesi Dergisi, 1 (1): 123-133.
Özkan, Fatma-Musa, Bagdagül (2004). "Yabanci Dillerin Türk9enin Söz Dizimi Üzerine Etkisi". BiligDergisi, 30: 95-139.
Sari, isa (2013). "Dilde Yeniden Adlandirma ihtiyaci: Retonimler". TürkbiligDergisi, 25: 1926.
§afak, Zehra (2018), Fransizca ve Türkgede Akilli Telefon Baglaminda Yeni Sözcük Kullanimina (Neolojizm) Yapisal Bir Yakla§im, Yayinlanmami§ Yüksek Lisans Tezi, Tekirdag Namik Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Tutar, Hasan (2018). "Örgütsel Davrani§ Kongreleri Bildirilerinde 'Meteforik Neolojizm' Sorunu Üzerine Ele§tirel Bir inceleme". i§letme Bilimi Dergisi, 6 (3): 1-38.
Vardar, Berke (2002). Dilbilim Terimleri Sözlügü. istanbul: Multilingual Yayinlari.
Yurtba§i, Metin (2017), "Türkiye'de 2000-2017 Döneminde Olu§an veya Yayginla§an Yeni Sözler (Neolojizmler) ", Akademik SosyalAra§tirmalar Dergisi, 40, 491-562.
internet Kaynaklari
URL-1: https://twitter.com/Tweet_Severim [25.09.2020].
URL-2: https://twitter.com/Himesovski/status/616945622835437568 [25.09.2020]. URL-3: https://twitter.com/vesimipek/status/683103299877384194 [25.09.2020]. URL-4: https://twitter.com/kinomiyatakaoo/status/1318499253610831875 [25.09.2020]. URL-5: https://twitter.com/Domessstos1/status/1313507851105640448 [25.09.2020]. URL-6: https://twitter.com/Kerem221b/status/1051594452056330242 [25.09.2020]. URL-7: https://twitter.com/mikrobakteriel/status/1317152844114440194 [25.09.2020]. URL-8: https://twitter.com/damla_27d/status/1318201428662489088 [25.09.2020]. URL-9: https://twitter.com/sabirsizm/status/13019917516878274567456 [25.09.2020]. URL-10: https://twitter.com/dr_jivago112/status/1093462407186468865 [25.09.2020]. URL-11: https://twitter.com/Bunyazaydngz/status/1317853429469937668 [26.09.2020]. URL-12: https://twitter.com/durukurt_/status/984190816171253760 [26.09.2020]. URL-13: https://twitter.com/Can0nc4040/status/772512057262497792 [26.09.2020]. URL-14: https://twitter.com/anti_histaminik/status/1318535178873114624 [26.09.2020]. URL-15: https://twitter.com/MikropPis/status/584671440529653760 [27.09.2020]. URL-16: https://twitter.com/tugbadurkal/status/1317028214338879488 [27.09.2020]. URL-17: https://twitter.com/bzkrtgcn/status/1314285316921065472 [27.09.2020]. URL-18: https://twitter.com/vangoghisad/status/1318579341769527298 [27.09.2020]. URL-19: https://twitter.com/Koyuusiyah1/status/1298192545550405634 [27.09.2020]. URL-20: https://twitter.com/ceminaycem/status/718496069638873088 [28.09.2020]. URL-21: https://twitter.com/ardaereel/status/1112824990800535553 [28.09.2020]. URL-22: https://twitter.com/sherlockerm/status/1131259211332149250 [28.09.2020]. URL-23: https://twitter.com/wolfie_uveys/status/1314902126980628483 [28.09.2020]. URL-24: https://twitter.com/umutaksakalli0/status/892120006619738112 [28.09.2020]. URL-25: https://twitter.com/bylgule/status/1314326429769904128 [28.09.2020]. URL-26: https://twitter.com/evetarven/status/1314478440087777281 [28.09.2020]. URL-27: https://twitter.com/Fit0zzie25/status/1312463982901436416 [28.09.2020]. URL-28: https://twitter.com/abdullahciftcib/status/667811682496876544 [28.09.2020]. URL-29: https://twitter.com/ozgurbuzokan/status/1317480436453548035 [28.09.2020]. URL-30: https://twitter.com/Berffyadaberfo/status/1313609579679318018 [30.09.2020]. URL-31 : https://twitter.com/Zafererg/status/1314887893312319488 [30.09.2020].
URL-32: https://twitter.com/busankurabiyesi/status/1015566021489577985 [30.09.2020].
URL-33: https://twitter.com/defnesland/status/1313528861649522690 [30.09.2020].
URL-34: https://twitter.com/jadepowel/status/1315752088572436482 [30.09.2020].
URL-35: https://twitter.com/tozanadamm/status/1014590315959914496 [30.09.2020].
URL-36: https://twitter.com/zuhalcakirs/status/432156989826015233 [01.10.2020].
URL-37: https://twitter.com/fikrimavi/status/741381547367010305 [01.10.2020].
URL-38: https://twitter.com/tanrisiva/status/1191716571976290305 [01.10.2020].
URL-39: https://twitter.com/GoalTurkiye/status/862771917861916672 [01.10.2020].
URL-40: https://twitter.com/sametisbackk/status/859427066055462912 [01.10.2020].
URL-41: https://twitter.com/ruqinq/status/1313229459277910017 [01.10.2020].
URL-42: https://twitter.com/tugrult/status/568769789281374208 [01.10.2020].
URL-43: https://twitter.com/bangwabee/status/1316067223908298754 [01.10.2020].
URL-44: https://twitter.com/Ucuz_Gezegen/status/400548848088518656 [01.10.2020].
URL-45: https://www.youtube.com/watch?v=KXY6O7xx4fY [01.10.2020].
URL-46:https://twitter.com/DikenComTr/status/1313046722956980224/photo/1 [25.09.2020].
URL-47: https://twitter.com/ersoydede/status/1205400045312466944/photo/1 [01.10.2020].
URL-48: https://twitter.com/uptamil/status/825167868656492552 [01.10.2020].
URL-49: https://twitter.com/Raabiaa_/status/1228015908263731202 [01.10.2020].
URL-50: https://www.milliyet.com.tr/single-cikaran-sanatcilar-evreninde-album-cikarmak-cesaret-mi--molatik-11833/ [02.10.2020].
URL-51: https://eksisozluk.com/fullemek--125902 [02.10.2020].
URL-52: https://twitter.com/gurseltekin34/status/201964781215817728 [02.10.2020].
URL-53: https://twitter.com/btslarrie/status/758401184365416448 [02.10.2020].
URL-54: https://twitter.com/lenaurznrz/status/1205140859324375040 [02.10.2020].
URL-55: https://twitter.com/1llavinia1/status/1287654520055566341 [02.10.2020].
URL-56:https://twitter.com/beYoNdUniVeRSeS/status/1316341608468619264
[25.09.2020].
URL-57:https://onedio.com/haber/su-an-moda-olan-cirkin-ayakkabilari-unutun-2021-de-tren-olmasi-beklenen-birbirinden-degisik-ayakkabi-modelleri-931552 [02.10.2020].
URL-58: https://twitter.com/HCK05/status/737565126706888705 [02.10.2020].
URL-59: https://twitter.com/PashaMarki/status/1179003364014731266 [02.10.2020].
URL-60:https://dijilopedi.com/2020-dunya-internet-sosyal-medya-ve-mobil-kullanim-istatistikleri-2-ceyrek/ [02.10.2020].
URL-61: http://fintechtime.com/tr/2020/03/turkiye-oyun-sektoru-2019-raporu-aciklandi/
[20.10.2020].
