Научная статья на тему '“ИҚТИСОДИЁТ НАЗАРИЯСИ” ФАНИДАН МУСТАҚИЛ ТАЪЛИМНИ ТАШКИЛ ЭТИШНИНГ АЙРИМ ЖИҲАТЛАРИ'

“ИҚТИСОДИЁТ НАЗАРИЯСИ” ФАНИДАН МУСТАҚИЛ ТАЪЛИМНИ ТАШКИЛ ЭТИШНИНГ АЙРИМ ЖИҲАТЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
994
104
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
мустақил таълим / иқтисодиёт назарияси / бозор талаби / кредитмодуль тизими / креатив фикрлаш / мустақил қарор қабул қилиш. / самостоятельное образование / экономическая теория / требования рынка / кредитно-модульная система / креативное мышление / принятие самостоятельных решений.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Захирова Гулнора Мухамадиевна

Мақолада замонавий бозор талабларига жавоб берадиган мутахассисларни тайёрлашда мустақил таълимнинг ўрни ва аҳамияти, фанларни ўқитишдаги ёндашувлар, ҳамда талабалар билимини ошириш, креатив фикрлаш ва бошқа зарурий кўникмаларини шакллантиришда мустақил таълим вазифаларини тайёрлашда эътиборли жиҳатлар ҳақида фикр юритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

НЕКОТОРЫЕ АСПЕКТЫ ОРГАНИЗАЦИИ САМОСТОЯТЕЛЬНОГО ОБРАЗОВАНИЯ ПО ПРЕДМЕТУ «ЭКОНОМИЧЕСКАЯ ТЕОРИЯ»

В статье рассматривается роль и значение самостоятельного образования в подготовке специалистов, отвечающих современным требованиям рынка, подходы в преподавании дисциплин, а также значимые аспекты при подготовке самостоятельных заданий для углубления знаний студентов, формирования творческого мышления и других необходимых навыков.

Текст научной работы на тему «“ИҚТИСОДИЁТ НАЗАРИЯСИ” ФАНИДАН МУСТАҚИЛ ТАЪЛИМНИ ТАШКИЛ ЭТИШНИНГ АЙРИМ ЖИҲАТЛАРИ»

Захирова Гулнора Мухамадиевна,

Мирзо УлуFбек номидаги Узбекистан Миллий университети "Иктисодиёт назарияси" кафедраси катта укитувчиси

"ИКТИСОДИЁТ НАЗАРИЯСИ" ФАНИДАН МУСТАКИЛ ТАЪЛИМНИ ТАШКИЛ ЭТИШНИНГ АЙРИМ ЖИ^АТЛАРИ

УУК:378.147

ЗАХИРОВА Г.М. "ИКТИСОДИЁТ НАЗАРИЯСИ" ФАНИДАН МУСТАКИЛ ТАЪЛИМНИ ТАШКИЛ ЭТИШНИНГ АЙРИМ ЖИЦАТЛАРИ

Маколада замонавий бозор талабларига жавоб берадиган мутахассисларни тайёрлашда мустакил таълимнинг урни ва ах,амияти, фанларни укитишдаги ёндашувлар, х,амда талаба-лар билимини ошириш, креатив фикрлаш ва бошка зарурий куникмаларини шакллантиришда мустакил таълим вазифаларини тайёрлашда эътиборли жих,атлар х,акида фикр юритилган.

Таянч суз ва тушунчалар: мустакил таълим, иктисодиёт назарияси,бозор талаби, кредит-модуль тизими, креатив фикрлаш, мустакил карор кабул килиш.

ЗАХИРОВА Г.М. НЕКОТОРЫЕ АСПЕКТЫ ОРГАНИЗАЦИИ САМОСТОЯТЕЛЬНОГО ОБРАЗОВАНИЯ ПО ПРЕДМЕТУ «ЭКОНОМИЧЕСКАЯ ТЕОРИЯ»

В статье рассматривается роль и значение самостоятельного образования в подготовке специалистов, отвечающих современным требованиям рынка, подходы в преподавании дисциплин, а также значимые аспекты при подготовке самостоятельных заданий для углубления знаний студентов, формирования творческого мышления и других необходимых навыков.

Ключевые слова и понятия: самостоятельное образование, экономическая теория, требования рынка, кредитно-модульная система, креативное мышление, принятие самостоятельных решений.

ZAKHIROVA G.M. SOME ASPECTS OF THE ORGANIZATION OF INDEPENDENT EDUCATION ON THE SUBJECT OF «ECONOMIC THEORY»

The article examines the role and importance of independent education in the training of specialists who meet modern market requirements, approaches in teaching disciplines, as well as significant aspects in the preparation of independent tasks to deepen students' knowledge, the formation of creative thinking and other necessary skills.

Key words and concepts: independent education, theory of economy, market requirements, credit-modular system, creative thinking, making independent decisions.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2022, 1 (110)

Кириш. Таълим инсон ва жамият учун зарурдир, чунки таълимсиз асрлар даво-мида тупланган барча билимлар ва жамият тараккиёти йуколади. Шахс жамият мадания-тига мослашиши хамда мавжуд вазифаларни бажариш учун йул-йурикларини ва хатти-харакатлар коидаларини урганиши керак. Шу сабаб хар кандай жамият таълим йуналишлари ва тегишли укув дастурларини шахсий ва ижтимоий эхтиёжларни кондириш учун онгли равишда мослаштиради ва бунда таълим жараёни алохида ахамият касб этади.

Маълумки, XXI аср интеллектуал кобилиятни, ноодатий фикрлаш куникмасини, психологик жихатдан ута мустахкамликни талаб эта-диган аср. Бу асрда факатгина юкоридаги хислатларни узида мужассамлаштирган субъ-ектларгина ривожланиши ва мамлакатининг ривожланишига уз хиссасини куша олиши мум-кин. Шуни хам таъкидлаш жоизки, биз яшаёт-ган XXI аср - интеллектуал бойлик хукмронлик киладиган аср. Кимки бу х,ак,ик,атни уз вактида англаб олмаса, интеллектуал бойликка инти-лиш хар кайси миллат ва давлат учун кунда-лик хаёт мазмунига айланмаса - бундай давлат жахон тараккиёти йулидан четдан колиб кетиши мукаррар.

Мавзунинг долзарблиги. Замонавий бозор талабларига жавоб берадиган етук мутахассис-ларни етиштиришда уларнинг мустак,ил фик-рлашлари, муаммоларни хал килишда креатив ёндашувлар асосий урин тутади. Шу боис тала-баларга ук,иш даврида бундай куникмаларни шакллантиришда мустак,ил таълимнинг урни алохида ахамият касб этади.

Узбекистан Республикаси Президентнинг 2019 йил 8 октябрдаги ПФ-5847-сон Фармони билан тасдик,ланган «Узбекистан Республикаси олий таълим тизимини 2030 йилгача ривож-лантириш концепцияси»1га кура, мамлакатдаги ОТМларнинг 85 фоизи 2030 йилгача боск,ичма-боск,ич кредит-модуль тизимига утиши режа-лаштирилган.

Кредит-модуль тизими амалиётида аудитория ва мустак,ил ук,иш соатлари нисбати уртача 40/60 фоизни ташкил этади. Бу нисбат, бошк,ача к,илиб айтганда, 1/1,5га туFри келади, яъни талаба муайян фан буйича белгилан-

1 Узбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 8 октябрдаги "Узбекистон Республикаси олий таълим тизимини 2030 йилгача ривожлантириш концепциясини тасдиклаш туFрисида"ги ПФ-5847-сон Фармони.

ган хар бир соат дарс учун дарсдан ташк,ари бир ярим соат мустак,ил укиши, тайёрланиши керак булади. Лекин бу жараён куп жихатдан ук,итувчининг масъулиятига хам боFлик1. Чунки талабалар уз вактларидан самарали фойдала-нишлари учун уларга дарсдан ташк,арида ук,иш учун к,изик,арли материаллар ва топширик,лар бериб бориш укитувчининг вазифасидир2.

Шуларни инобатга олган холда талабалар учун мустакил таълимни ташкил этиш замонавий таълимнинг бош масалаларидан бири хисобланади.

Илмий муаммонинг к,уйилиши. Мустак,ил таълимни ташкил к,илганда хар бир фаннинг хусусиятидан келиб чик,к,ан холда ёндашиш мак,садга мувофик,дир.

Куйида "Ик,тисодиёт назарияси" фанини мукаммал урганиш учун мустак,ил таълимни ташкил этиш, уни сифатли шакллантириш бора-сидаги айрим жихатларини куриб чик,амиз.

Ик,тисодиёт назарияси фанининг предмети нима? Бу фан асосан нимани тадк,ик,от к,илиб, одамларга нимани ургатади деган саволнинг ечими жуда мураккаб булиб, бу хакда утмишда хам хозир хам турли олимлар хар хил фикр билдириб келмокда.

Ик,тисод фанлари доктори, профессор В.Р.Калгаев бошчилигидаги муаллифлар жамо-аси томонидан ёзилган "Ик,тисодиёт назарияси асослари буйича дарслик"да ик,тисодиёт фанининг предмети - чекланган ресурслар дунёсида неъматларни ишлаб чик,аришда кишиларнинг хулк,-атвори ва уни бошкаришни урганишдан иборат деб таъкидланади3.

Лекин бизнинг фикримизча, ик,тисодиёт назарияси фани масаланинг у томонини хам, бу томонини хам четда колдирмаслиги, масалага бир томонлама ёндашувга йул куймаслиги лозим. Чунки хар кандай мехнат, хар к,андай ишлаб чикариш, хизмат курсатиш энг аввало табиат ашёлари, моддий восита-лар, пул маблаFлари оркали амалга ошири-лади ва улардан фойдаланилади. Шунинг учун мавжуд ресурсларга, ишлаб чикарилган товар ва хизматларга, улардан унумли фойдаланишга булган муносабат, ишлаб чикариш омилла-

2 https://kun.uz/news/2020/07/22/oliy-talimda-kredit-modul-kelayotgan-oquv-yilida-talabalami-nimalar-kutmoqda

3 Учебник по основам экономической теории. - М.: Гуманитарный издательский центр "Владос", 1997. - с. 8.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2022, 1 (110)

рининг узаро боFликлиги ва бир-бирига таъ-сири урганилиши лозим. Иккинчи тарафдан хеч кандай мехнат ёки ишлаб чикариш алохида олинган киши ёки гурух томонидан, бошкалар билан алокаларсиз, муносабатларсиз амалга оширилмайди. Улар ишлаб чикариш ва хиз-мат курсатиш жараёнида албатта узаро бир-бирлари билан муносабатда буладилар ва шу муносабатга караб харакат киладилар, уз хулк-атворларини, хатти-харакатларини белгилайди-лар.

Демак, иктисодиёт назарияси фани шу муносабатларнинг икки томонини камраб олган булиши, уларни урганиши лозим. Ундан ташкари бу муносабатлар, хатти-харакатлар факатгина ишлаб чикариш жараёнининг узида эмас, балки такрор ишлаб чикаришнинг барча фазаларида ишлаб чикариш, пул оркали айир-бошлаш (сотиб олиш, сотиш) таксимлаш ва фойдаланиш, яъни истеъмол килиш жараён-ларида хам содир булади.

Иктисодиёт назарияси фанининг предме-тини аниклашда шу нарсани эсдан чикармаслик керакки, иктисодиётнинг купгина томон-лари аник иктисодий фанлар томонидан, яъни саноат иктисодиёти, савдо иктисодиёти, агроиктисодиёт ва агробизнес, иктисодий ахборот, микроиктисодиёт, макроиктисодиёт, менежмент каби фанлар томонидан урганилади.

Иктисоднинг айрим томонлари эса молия, солик ва соликка тортиш, кредит, пул муома-ласи, банк иши, божхона иши, статистика, эконометрика, ташки иктисодий алокалар, бухгалтерия хисоби, хужалик фаолияти тахлили каби фанларда урганилади.

Тадцицот мацсади. Иктисодиёт назарияси фани иктисодий муносабатларнинг турли шарт-шароитларда, замон ва маконда шаклан ва мазмунан узгарувчанлигини, уларни ифода этувчи илмий тушунчалар, конун-коидаларнинг хам узгариб туришини, уларнинг доимо харакатда ривожланишда булишини урганади. Ундан ташкари иктисодиёт назарияси турли иктисодий вокеа ва ходисаларнинг, жараён-ларнинг мазмуни ва мохиятини урганибгина колмай, уларнинг узаро алокадорлигини, бир-бирига таъсирини хам урганади. Ушбу жараён-ларни урганишда самарадорликка эришиш учун мустакил ишлашни туFри ташкил этиш усуллари ва йулларини аниклаш тадкикот максади деб олинган.

Илмий мо^ияти. "Иктисодиёт назарияси» ва бошка иктисодий фанларни хам урганишда, мустакил ишлаш, изланиш учун бошланFич курслар талабаларида катор кийинчиликлар билан боFлик. Маълумотларни кайси манбадан, кандай килиб топиш, уларни тахлил килиш, энг зарурларини ажратиб олиш ва тартибга солиш, конспектлаштириш, уз фикрини аник ва ёркин ифодалаш, уз вактларини туFри таксимлаш, узларининг аклий ва жисмоний имкониятла-рини туFри бахолаш улар учун катта муаммо булади. Шунинг учун хам хар бир дарс бера-диган профессор-укитувчилар аввало талабада уз кобилияти ва аклий имкониятларига ишонч уЙFотиш, сабр-токат билан боскичма-боскич мустакил билим олишни туFри ташкил этишга ургатиб бориш лозим булади.

Талабаларнинг мустакил равишда узлаштирадиган билимлари, куникмалари кур-сдан курсга мураккаблашиб, кенгайиб, бу ишда талабанинг ташаббускорлиги ва роли ошиб боради. Яъни, мустакил таълимга куника бош-лаган талаба факат укитувчи томонидан белги-лаб берилган ишларни бажарибгина колмай, узининг эхтиёжи, кизикиши ва кобилиятига караб, узи зарур деб хисоблаган кушимча билимларни хам мустакил равишда танлаб узлаштиришга урганиб боради.

Тадцицот методлари.

Талабалар мустакил таълимини сама-рали ташкил этиш алохида ахамият касб этиб, у куйидагиларни уз ичига олиши шарт деб бел-гиланган1:

• талабалар мустакил ишининг барча шак-лларини ташкил килишга тизимли ёндашиш;

• талабалар мустакил ишининг барча боскичларини (турларини) мувофиклаштириш ва узвийлаштириш;

• талабалар мустакил ишининг бажари-лиши сифати устидан катъий назорат урнатиш;

• талабалар мустакил ишини ташкил этиш ва назорат килиш механизмини яратиш ва тако-миллаштириб бориш.

Юкоридагилардан келиб чикиб, биз тала-баларга бериладиган мустакил таълим топшириклари муваффакиятли якунланиши учун куйидаги талаблар бажарилиши лозим деб хисоблаймиз:

1 Олий таълим муассасаларида мустакил таъ-лимни ташкил этиш ва бахолаш тартиби туFрисида йурикнома. - Тошкент: 2009.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2022, 1 (110)

- мустакил иш нима максадда берилаёт-ганлиги (билимни мустахкамлаш, янги билим-ларни узлаштириш, ижодий фаолликни оши-риш, амалий куникма ва малакаларни шакллан-тириш ва х.к.) асосланиши1;

- бажариладиган топшириклар кайси манба (китоб, журнал, макола, сайт ва х.к.)дан олиниши курсатилиши;

- бажариладиган вазифалар, топширикларнинг аник-равшан белгиланиши;

- талабаларнинг топширикларни бажа-риш алгоритми ва методлардан етарли дара-жада хабардор булиши;

- маслахат ва бошка ёрдам турлари-нинг туFри белгиланиши (йулланма ва курсатма бериш, мавзунинг мазмуни ва мохиятини тушунтириш, топширикларни бажариш усул-лари буйича тушунча бериш, муаммоли холатларни биргаликда хал килиш ва х.к.)

- хисобот шакли ва бахолаш мезонини аник белгилаш;

- назорат вакти, шакли ва турларини аник белгилаб олиш (амалий, семинар, лаборатория машFулотлари, маслахат ёки назорат учун махсус ажратилган вакт, маъруза ёки реферат матни, презентация, эссе, лойиха ишлари, бажа-рилган топшириклар дафтари, назорат ишлари, уй вазифаси дафтари, ностандарт топшириклар, кургазмали жихозлар ва ижодий ишлар; савол-жавоб, бажарилган иш мазмуни ва мохиятини тушунтириб бериш, ёзма шаклда баён килиш ва х.к.).

Та^лил ва асосий натижалар. Талаба-лар томонидан бажарилган мустакил таълими топшириклари: эссе, лойиха ишлари, ижодий ишлар, кейслар химоя килинади ва кафе-драга топширилади. Химоя пайтида талаба ишнинг мазмуни ва мохиятини гапириб бериши, саволларга жавоб бериши, тушунтириб ва асослаб бера олиши, топширикларни чукур узлаштирганлигини намоён килиши, топширикларни хакикатан хам мустакил равишда бажарганлигини исботлай олиши лозим.

Химояда маъруза ва амалиёт укитувчилари иштирок этади. Химоягача укитувчи бажарилган топширикларнинг ёзма баёнини куриб

1 Умаров К.Ю., Мажидов Н.М. "Иктисодиёт назарияси" фанидан мустакил таълимни ташкил этиш буйича услу-бий кулланма. - Тошкент: 2008.

чикиб, камчиликларни бартараф килиш хусу-сида курсатма ва маслахатлар бериб боради.

Химоя топширик ва унинг бажарилиши жараёни, бажарилган ишнинг тахлилий мазму-нини гапириб бериш, саволларга жавоб бериш, тушунтириб бериш, асослаб бериш, кискача ёзиб бериш шаклларида утказилиши мум-кин ва бунда талабанинг топширик мазмуни ва мохиятини канчалик узлаштира олганлиги эътиборга олинади.

Мустакил таълим топшириклари куйидаги усул ва шаклларда ифодаланиши мумкин:

Индивидуал усул.

Бунда мавзулар базасидан исталган бирор мавзу танланиб, унинг асосида куйидаги топшириклар бажарилади:

1. Танланган мавзу буйича эссе ёзиш (1,5-2 бет).

2. Мавзу буйича таянч иборалар (глоссарий) келтириш (10 тагача).

3. Мавзу буйича 4 та жавобдан иборат тест тузиш (5 тагача).

4. Мавзу юзасидан кроссворд тузиш.

5. Мавзу буйича мавжуд муаммоларни аниклаш.

6. Муаммолар буйича уз ечимларини курсатиш.

Топширикларнинг хар бири алохида бахоланиб, уртачаси чикарилиб тегишли бахолашни амалга ошириш мумкин.

Жамоавий усул.

Бунда маълум соха ёки тармок, ишлаб чикариш ёки хизмат курсатиш корхонаси танланиб олинади, ва унинг мамлакатдаги урнини аниклаш учун куйидаги топшириклар жамоавий усулда амалга оширилади:

1. Корхонанинг яратилиш тарихини урганиш.

2. Корхона шаклланишининг маъмурий-хукукий асослари билан танишиб чикиш.

3. Корхонанинг мамлакат иктисодиётидаги тутган урнини аниклаш.

4. Корхонанинг SWOT тахлилини тузиш.

5. Корхонанинг келажакдаги стратегиясини ишлаб чикиш.

Хар кандай мустакил таълим иши кандай куринишда бажарилганлигига караб расмий-лаштирилади. Урганилган адабиётлар асосида мустакил иш шакллантирилади. Мамлакат доирасида кабул килинган конунлар,

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2022, 1 (110)

Узбекистан Республикаси Президентнинг Фар-монлари, фармойишлар, карорлари, асарлари, хорижий манбалар, мавзуга доир дарсликлар, кулланмалар, интернет сайтларидан унумли фойдаланган холда уларни фойдаланган адаби-ётлар руйхатига хам киритиш лозим.

Бундан ташкари куйидаги куринишдаги мустакил ишларни хам амалга ошириш мумкин:

1. Реферат куриниши. Реферат иши 20-25 бет компьютер вариантида булиб, титул вараFи, кириш, асосий кисм, хулоса ва фойдаланган адабиётлар руйхатидан иборат булади.

Титул вараFида вазирлик номи, олий укув муассасаси номи, факультет, йуналиш, боскич, реферат мавзуси, талабанинг ФИШ, кабул килувчи укитувчининг ФИШ, бажарилган йили ёзилган булиши керак.

Кириш кисмида танланган мавзунинг дозар-блиги, илмий ахамияти кискача баён этилади.

Асосий кисмда танланган мавзу режаларга ажратилиб, хар бир режа асосланган холда мат-нлардан иборат холда ёзилади. Мавзуга оид Узбекистан ва хорижий мамлакатлар тажри-балари, статистик маълумотлари, жадвал, гра-фиклар ишнинг мазмунини янада ёритилишига ижобий таъсир курсатади.

Хулоса кисмида мавзуни мустакил урганишда талаба томондан чикарилган хулоса уз аксини топиши керак.

2. Презентация шаклидаги мустакил иши учун куйидаги талаблар куйилади:

1. Презентация танланган мавзуга оид 15-20 та слайдлардан ташкил топган булади.

2. Биринчи слайда Вазирлик номи, ОУЮ номи, факультет, йуналиш, боскич, мавзу, талабанинг ФИШ, кабул килувчи укитувчининг ФИШ, бажарилган йили ёзилган булиши керак.

3. Кейинги слайдда режа келтирилиб, хар бир режа учун 5-7тагача слайд тайёрланади.

4. Презентациянинг слайдларида мавзуга оид маълумотлар асосан график, жадвал, диаграмма усулида берилади.

5. Якунловчи слайдда адабиётлар руйхати келтирилган булиши керак.

3. Маърузалар матни куринишидаги мустакил таълим:

1. Мавзунинг номидан сунг мавзуга оид бир нечта таянч иборалар келтирилади.

2.Танланган мавзу буйича маъруза матни бир неча режаларга ажратилади.

3. Хар бир режа уз мохиятини очиб берувчи маъруза матнидан иборат булиши керак.

4. Маъруза матни хулоса кисми билан якун-ланади.

5. Фойдаланилган адабиётлар руйхати келти-рилиши керак.

6.Маъруза матни куринишидаги мустакил иш 18-20 бет компьютер (ёки 25-30 бет кулёзма) шаклида булиши керак.

4. Минижурнал ёки газета куринишидаги мустакил таълим (Жамоавий усул).

1. Бир неча талабадан иборат алохида гурухлар ташкил этилиб, биргаликда танланган мавзу буйича минижурнал (5-6 бет) ёки газета (2 варак) тайёрланади.

2. Минижурнал ёки газета иктисодиётга оид уз номига эга булиб, сахифаларида айнан шу мавзу буйича назарий асослар, ижтимоий, сиё-сий хаётда тутган урни ва хозирги янгиликларни акс эттириши лозим.

3. Минижурнал ёки газетада мавзуга оид хориж маълумотлари, жадваллар, статистик маълумотлар, график ва расмлар хам жойлаш-тирилган булиши зарур.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

4. Келтирилган ахборотлар, статистик маълумотлар, жадваллар олинган манбалари ихтибос (сноска) куринишида келтирилиши керак.

5.Минижурнал ёки газетанинг охирги бетида муаллифлар исми шарифлар келтирилган булади.

Хулоса ва таклифлар.

Хулоса килиб шуни таъкидлаш мумкинки, замонавий мехнат бозори талабига мос холда, ОТМ битирувчиларида куйидаги хислатлар шаклланган булиши максадга мувофик деб хисоблаймиз:

- назарий билим, малака, интеллектуал салохият, креатив ёндашув, мустакил карор кабул килиш куникмаларининг шаклланганлиги;

- хорижий тиллар ва ракамли технология-лар билан ишлаш асосларини билиш;

- мамлакат ва дунё микёсидаги ижтимоий-иктисодий жараёнларни тахлил килиш салохиятига эга булиш;

- дунё стандартларига жавоб берадиган ракобатбардошлик сифатларининг мавжудлиги;

- илмий изланувчанлик, мустакил лойихалар яратиш кобилиятларининг мужас-самлиги.

Бу курсаткичларни шакллантиришда Олий таълим муассасаларида фанларни

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2022, 1 (110)

yзлaштиpишдa мycтaкил тaълимнинг юкopи caвиядa тaшкил этилгaнлиги, унинг caмapaдop-лиги, тaлaбaлapдa зapypий кyникмaлapни 1^к-ллaнтиpишдa тyтгaн ypни aлox1идa ax1aмият кacб этaди.

Taлaбaлap муслил тaълимини тaшкил этишдa кyйидaгилapгa aco^ эътибop кapaтиш мaкcaдгa мyвoфик бyлaди:

1. Taнлaнгaн фaн бyйичa Ma^nyMo^ap мaнбacини излaш.

2. MaB3y бyйичa билимлapни чyкypлaштиpиш Ba кeнгaйтиpиш.

3. Ижoдий фaoлиятгa кизикишни шaкллaн-тиpиш.

4. Tyшyниш, aниклaш Ba изox1лaш Koбилиятлapини pивoжлaнтиpиш.

5. Кpeaтив фикpлaш, мycтaкил хyлocaлap чикapиш кyникмaлapини юкcaлтиpиш.

Юкopидaги мacaлaлapни х^л этишдa кyйидaгилapни бaжapиш лoзим дeб x1иcoблaймиз:

• биpинчидaн, oлий тaълим мyaccacaлa-pидa фaнлapгa oид мaълyмoтлap мaнбaлapи бaзaлapини яpaтиш, ОTM aхбopoт-pecypc Map-кaзлapини pecпyбликa Ba хopижий дaвлaтлap-

нинг кyтyбхoнa фoндлapи билaн интeгpaция-еини тaъминлaш;

• иккинчидaн, фaнлapгa oид мaвзyлap бyйичa бapчa тypдaги мaшFyлoтлapни иннo-вaциoн пeдaгoгик тeхнoлoгиялap acoc^Aa yткaзилишини тaъминлaш;

• yчинчидaн, тaлaбaлapни илмий-тaдкикoт фaoлиятигa кeнг тapздa жaлб этиш мaкcaдидa, yлap учун илмий гpaнтлap эълoн килиш, хopижий дaвлaтлap ОTMлapи билaн кУшмa илмий лoйиx1aлapдa иштиpoклapини тaъ-минлaш;

• тypтинчидaн, УКИШ, тaжpибa aлмaшиш, мaлaкaлapини oшиpиш учун хopижий дaвлaт-лapгa cтaжиpoвкaлapни aмaлгa oшиpиш;

• бeшинчидaн, тaлaбaлap тoмoнидaн яpa-тилгaн иннoвaциoн Foялapни кУллaб кyввaтлaш Ba мoлиялaштиpиш тoмoнлapигa эътибopни кyчaйтиpиш.

Кeлтиpилгaн тaвcиялapдaн фaкaт "Иктиcoдиëт нaзapияcи" фaни эмac, бaлки бoшкa иктиcoдий фaнлapни x,aM мyкaммaл Уpгaниш учун ишлaб чикилган мycтaкил тaълим тoпшиpиклapини яpaтишдa фoйдaлaниш мум-кин.

Фойдаланилган адабиётлар руйхати:

1. Узбeкиcтoн Pecпyбликacи Пpeзидeнтининг 2019 йил 8 on^6pAam "Узбeкиcтoн Pecпyбликacи oлий тaълим тизимини 2030 йилгaчa pивoжлaнтиpиш кoнцeпцияcини тacдиклaш тyFpиcидa"ги ПФ-5847 coнли Фapмoни.

2. Oliy ta'limda kredit-modul: yangi o'quv yilida talabalarni nimalar kutmoqda? - Элeк-тpoн pecypc. https:||kun.uz|news|2020/07/22|oliy-talimda-kredit-modul-kelayotgan-oquv-yilida-talabalarni-nimalar-kutmoqda,

3. Учeбник пo ocнoвaм экoнoмичecкoй тeopии. - M.: Гyмaнитapный издaтeльcкий цeнтp '^aAo^', 1997. - c. 8.

4. Олий тaълим мyaccacaлapидa мycтaкил тaълимни тaшкил этиш Ba бax1oлaш тap-тиби тyFpиcидa йypикнoмa. - Toшкeнт: 2009.

5. Умapoв К.Ю., Maжидoв H.M. "Иктиcoдиëт нaзapияcи" фaнидaн мycтaкил тaълимни тaшкил этиш бyйичa уелубий кУллaнмa. - Toшкeнт: 2008.

6. Узбeкиcтoн Pecпyбликacи Вaзиpлap Max1кaмacининг 2020 йил 31 Ae^6-pдaги "Олий тaълим мyaccacaлapидa тaълим жapaëнини тaшкил этиш билaн бoFлик тизимни тaкoмиллaштиpиш чopa-тaдбиpлapи тyFpиcидa"ги 824-coн кapopигa билaн тacдиклaнгaн "Олий тaълим мyaccacaлapидa кpeдит-мoдyль тизимини жopий этиш тapтиби тyFpиcидa" Hизoм.

7. Шoдмoнoв Ш.Ш., Гaфypoв У.В. Иктиcoдиëт нaзapияcи: Дapcлик. Узбeкиcтoн Pe^y-бликacи oлий Ba ypтa мaхcyc тaълим вaзиpлиги. - T.: Иктиcoд-мoлия, 2010.

8. Иннoвaциoн тaълим тeхнoлoгиялapи |Укyв-ycлyбий кУллaнмa.Mycлимoв H.A., Уcмoнбoeвa MX, Сaйфypoв Д.М., TypaeB А.Б. - ^ш^нт: TДПУ, 2015.

ЗАMОНАВИЙ ТАЪЛИM I СОВРЕMЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2G22, 1 (11G)

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.