CC BY
10УДК: 81,366+81,367(2-точ)
ХУСУСИЯТ^ОИ МОРФОЛОГИ ВА СИНТАКСИСИИ МУРОДИФ^О ДАР ЗАБОНИ АНГЛИСЙ
Чуракулов Б. Р.
Донишгоуи давлатии омузгории Точикистон ба номи Садриддин Айни
Муродифшавии х,иссах,ои муста^или нутц. Синонимия (хусусияти муродифй)-и калимахо асосан маънои лугавии вохидхоро ифода мекунанд, ки он хоси хар як аъзои чумла мебошад. Муносибатхои муродифй дар як гурух хеле сода ва дар гурухи дигар басо мураккаб ифода мегарданд. Ба акидаи забоншиноси рус В.Д.Черняк: «Мансубияти морфологии муродифхо (ба кадом хиссаи нут; дахлдории онхо) чабхаи мухимтарини тахлили онхост...» Аз ин ру тахлили хаммаъногии калимахо гуфта пеш аз хама тобишхои маъноии онхо ва ба кадом гурухи лугавй (хиссаи нут;) дахлпазирии онхо дар назар дошта мешаванд [13 с.
41].
Х,иссах,ои мустакил ва ё номии нут; гурухбандии калимахое мебошанд, ки аз лихози семантикй озод буда, мафхуми пурраро ифода мекунанд. Онхо маънои лугавии мустакил дошта, ашё, аломат, холат ва амалро мефахмонанд. Исм, сифат, феъл, чонишин, зарф ва шумора аз кабили хиссахои мустакили нут; буда, вохидхои ба онхо таалук дошта ифодахои омонимй ва синонимиро дар алохидагй инъикос карда метавонанд [10, c. 38].
Хусусияти морфологии муродифхои забони англисй як шаклу усули ба худ хосеро сохиб буда, хам аз чихати маъно ва хам аз чихати сохт аз дигар забонхо фарк мекунанд.
Исмхои ба хам муродифи забони англисй метавонанд новобаста аз сохт ва таркиб хаммаъногии худро нигах доранд. Дар мисоли cost, expense, expenditure, outgo (хама бо маънои хароцот) маълум мегардад, ки калимахои сода, сохта ва мураккаб метавонанд як тобиши маъногиро ифода кунанд:
The company's costs /expences /expenditures /outgos are increased up to 0,5 %.
Хароцоти ширкат то 05 % зиёд гардидааст [2,c.19].
Ч,абхаи дигари тахлили исмхои муродиф ин гурухбандии онхо мутобики маънои лугавии онхо мебошад. Нисбат ба исмхои моддй тахлили исмхои маънавй бахсталаб аст. Аз ин ру исмхои маънавии ба хам муродифи забони англисро аз лихози семантикй метавон ба чунин гурухо тасниф намуд:
1) Исмхои муродиф барои ифодакунии муносибатхои эхсосй: enmity, hostility, animosity, hostility, feud, feuding, illwill, ки хама мафхуми душмани-ро дар бар мегиранд:
We do not want enmity / hostility / animosity /hostility / feud / feuding /ill will
for you.
Мо ба шумо душмани намехохем [3, c. 29].
2) Исмхои муродиф барои ифодаи худи эхсосот: pain, ache, pangs, hurt, agony, anguish, ки хама ифодагари дард мебошанд.
Last days she was suffering from pain, ache, pangs, hurt, agony, anguish in her chest.
Рузхои охир вай аз дарди кафаси сина азият мекашид.
Бояд кайд намуд, ки аксар муродифхои забони англисиро махз исмхо ташкил медиханд, чун ки мафхуми ашё ва ходисот мисли дигар забонхо дар забони англисй низ афзалият дорад.
Феълхои ба хам муродифи забони англисиро пеш аз хама аз руи сохт тахлил кардан равост ва аз ин лихоз феълхои яктаркиба ва бисёртаркиба метавонад байни худ муносибатхои муродифй дошта бошанд: comb, arrange, curling, grooming, comb out, do up (хама ба маънои муйи сарро ба тартиб даровардан):
It is the women hobby to comb / arrange / curling / grooming / comb out / do up
at the morrow.
Шугли дустоштаи занхо дар назди оина муйи сарро ба тартиб даровардан
аст.
Мувофики маънои лугавй феълхои забони англисй бо гурухбандии зерин муносибатхои муродифии худро инъикос менамоянд:
1) Феълхои муродиф хам чун ифодакунандаи амал: provide, supply, assure, ensure, find, guarantee, insure, keep, make provision, make provision for (хама бо маънои таъмин кардан):
It is government's responsibility to provide / supply / assure / ensure / find / guarantee / insure / keep / make provision / make provision for people's need.
Таъмин кардани эхтиёчоти мардум вазифаи давлат аст.
2) Феълхои муродиф хамчун ифодакунандаи эхсосот ва тафаккур: believe, trust, entrust, confide, credit, commit (хама ба маънои бо вар кардан): I can not believe / trust / entrust / confide / credit / commit to him anymore.
Ман дигар ба вай бовар карда наметавонам.
3) Феълхои муродиф хамчун ифодакунандаи холати рухй: wonder, be surprised, be amazed, be excited (хама ба маънои дар уайрат мондан):
She wondered/ was surprised/ was amazed/ was excited by seeing me at her wedding.
Вай аз дидани ман дар туйи арусияш дар х;айрат монд.
4) Феълхои муродиф хамчун ифодакунандаи дигар вохидхои нут;: ask, demand, inquire, question, be interested (х,ама ба маънои пурсон шудан):
My mother asked / demanded / inquireed / questioned / was interested the reason of my being late. Модарам сабаби дер омадани маро пурсон шуд [8, c. 33-47].
Боиси кайд аст, ки баъзе аз намунахои муродифии зикргардида мафхуми хаммаъногии феълхоро ба пуррагй фарохам нагиранд хам дар нутки рузмарра хдмчун муродиф истифода бурда мешаванд.
Микдори муродифхои сифатй низ дар таркиби лугавии забони англисй кам нестанд. Муносибатхои муродифй асосан байни сифатхое ба назар мерасанд, ки ифодагари аломатхои ахлоку одобй ва зехнии инсон мебошанд. Чунин мафхумхо нисбатан аниктар мукарар карда намешаванд ва аз ин ру бештар бо калимахои хаммаъно ифода мегарданд. Масалан барои ифодаи мафхуми доно дар забони англисй чунин муродифхоро истифода бурдан мумкин аст: clever, smart, intelligent,wise: Dolphins are clever / smart / intelligent / wise mammals. Ромузхо ширхурони доно мебошанд [11, c. 19-23].
Аз лихози лугавй сифатхои забони англисй низ ба ду гурух таксим карда мешаванд, ки муносибатхои муродифии онхо аз хам фарк мекунанд:
1) Сифатхои аслии ба хам муродиф нисбатан сершуморанд, яъне интихоби калимаи хамаъно барои чунин аломатхо душвор нест. Масалан аломати калон бо муродифхои big, large, huge, bulky, considerable, gross, heavy, king-size, large-scale, major ифода шуда метавонад.
It was a very big / large / huge / bulky, considerable, gross, heavy, king, size, large-scale, major. Вай хеле калон буд.
2) Сифатхои нисбии ба хам муродиф дар мукоиса бо сифатхои аслй, хам аз лихози семантикй ва хам аз лихози сохторй фарк мекунанд. Масалан барои ифодаи мафхуми чубин муродифхои махдуди wooden, woody, wood, ligneous истифода бурда мешаванд. Махдудияти ин муродифхо дар сохтори сетои аввал равшан зохир гаштааст, яъне решаи харсе wood (чуб) аст ва танхо флексияи онхо иваз карда шудааст:
There was a wooden / woody / wood / ligneousbed in a conner of the room. Дар як кунчи хона кати чубине меистод.
Чунончи маълум гашт, дар забони англисй истифодаи муродифхо бо сифатхои аслй нисбат ба сифатхои нисбй бештар вомехурад. Аксар мафхуми сифатхои нисбй дар шакли дигар хиссаи нутк (исм ё зарф) баромад мекунанд ва хаммаъногии онхо танхо дар муносибати синтаксисиашон ошкор мегардад.
Зарфхои ба хам муродифи забони англисй хам мисли дигар хиссахои нутк аз чихати сохт содда, содда ва мураккаб мешаванд. Масалан муродифхои fast, quickly, rapidly, promptly, high-speed мафхуми тез-ро хамчун зарф ифода мекунанд. Дар ин масъала пасванди «-ly», ки аз решаи сифатхо зарф месозад, хеле сермахсул аст: We dressed fast / quickly / rapidly /
promptly / in high-speed and hurried to the party. Мо тез сарулибос пушида ба шабнишинй шитофтам [3, c. 43].
Аз лихози маънои лугавй муносибатхои муродифии зарфхо дар гурухбандии зерин зохир мешаванд:
1) Зарфхои замон дар муносибати муродифй: annually,everyyear, yearly, perannum (ба маънои %ар сол): They fly here annually / every year /yearly /per annum and spend the winter. Онхо х;арсол ба инчо парида меоянд ва зимистонро мегузаронанд.
2) Зарфхои макон дар муносибати муродифй: everywhere, far and wide, all over, across the geographic spectrum (хама ба маънои %амацо): Everywhere /far and wide / all over / across the geographic spectrum was covered by white snow. Х^амацо бо барфи сафед пушонда шуда буд.
Муносибатхои муродифй байни чонишинхои забони англисй ахён ифода мегарданд, ки аз лихози дигар категорияхои грамматикй норасогие доранд. Масалан барои ифодаи шахси сеюми мисли забони точикй ё русй се чонишини шахсй истифода бурда мешавад: he (хамчун вай - мард), she (хамчун у - зан), it (хамчун он - гайришахс). Дар инчо дигар категорияхои грамматикии чонишин, аз чумла чинсият ва шахсият, муносибатхои муродифии онхоро махдуд мегардонанд: He / She / It was there standing among others. Вай дар он чо байни дигарон меистод.
Х,ангоми ифодаи сохибият низ хамин монеа вомехурад. Масалан: It is my book. Ин китоби ман аст. It is mine. Ин аз ман аст
Бояд гуфт, ки байни ин ду намунаи зикргардида хатогие нест, вале хангоми истифода мафхуми контекстй ва грамматикии он бояд ба назар гирифта шавад
Дар бобати муносибатхои муродифй бо шуморахо хаминро бояд кайд кард, ки маъно ва мафхуми шуморахо хам дар забони англисй ва хам дар дигар забонхо нисбатан махдуд мебошад. Аз ин ру хаммаъногии шуморахо бо якдигар танхо дар холати ифодаи ракамй ва харфии онхо зохир мегардад. Масалан: 5 бо five (харду бо маънои панц): There were only 5/ five books in his bag. Дар китобдони вай танхопанц китоб буд.
Ё худ шумораи тартибии the 1st бо the first (хар ду бо маъноиякум) танхо мувофикати ракамию харфй муносибати муродифии шуморахоро таъмин мекунад: Ferdinand Magellan was the 1st/first traveler who sailed around the earth.
Дар забони англисй низ мисли забони точикй муродифхое, хастанд ки хамчун истилох (калимахои сохавй) шинохта мешаванд. Алалхусус дар байни вохидхо ва ифодахои хиссахои нутки мустакил. Масалан калимахои client, customer, consumer (харсе маънои мизоц) дар назари аввал муродифхои пурра метобанд. Вале агар чукуртар тахлил кунем, client хамчун мизоц маънои умумиро ифода мекунад ва дигаре хамчун истилохи иктисодй: customer (ба маънои харидор) ва consumer (ба маънои истеъмолкунанда) шарх дода мешаванд: Not all consumers can be the cusomers / clients of your shop. На хамаи истеъмолкунандагон харидорони магозаи шумо шуда метавонанд.
Аз ин ру донистани муносибатхои муродифй бо забони англисй алахусус дар байни хиссахои мустакил ё номии нутк ба шахс имконияти мусоиди баёни фикрро фарохам меорад. Шахс метавонад ба гайр аз ифодаи асосии калима боз тобишхои дигари маъноии онро азхуд намуда, аз муоширати рузмарраи худ дар кишвархои хорича ва ё бо хоричиён дар дохили мамлакат натичагирй намояд.
Муродифшавии х,иссах,ои ёридихандаи нутк. Дар илми морфология хиссахои ёридиханда ё номустакили нутк гуфта, он гурухи калимахоро меноманд, ки маънои мустакили лугавй надошта, муносибати байни калимахоро дар чумла таъмин мекунанд. Пешоянд, пайвандак, хиссача ва нидо аз кабили хиссахои ёридихандаи нутк мебошанд. Бояд кайд кард, ки азбаски вохидхои хиссахои ёридихандаи нутк маънои лугавии озод ва ё комилро ифода намекунанд, аз ин ру муносибатхои муродифии онхо дар хамаи забонхо танхо дар алокамандй бо дигар калимахо иникос меёбанд.
Пешояндхо калимахои ёридихандае мебошанд, ки муносибатхои гуногунро байни аъзоёни мустакил ва тобеъи ибора таъмин мекунанд. Пешояндхои забони англисй низ аз лихози сохт содда (on, under) сохта (behind) ва мураккаб (within, infrontof) мешаванд, вале хангими ифодаи муносибатхои муродифй ба хамсохтии онхо ахамият додан шарт нест. Х,ангоми тахлили пешояндхои муродиф бештар маънои лугавии онхо ба назар гирифта мешавад.
Пешояндхои ба хам муродифи in, at, within, during (хама бо маънои дар) бо исмхо якчоя омада барои ифодаи замон хизмат мекунанд: She never stops talking in / at / within / during the lessons. У дар дарсхо хеле бисёр гап мезанад.
Баъзе аз пешояндхои забони англисй баробари муродиф будан дар як гурухи лугавй дар гурухи дигари лугави низ муносибати муродифии худро нигох медоранд. Масалан пешоянхои in, at, on (хама ба маънои дар) хангоми ифодаи замон ба хам муродифанд: I was in Мау.Ин (дар) мохи май буд. She came at 8 o'clock. У (дар) соати 8 омад. They will come on Sunday. Онхо (дар)рузи як шанбе меоянд.
Дар мавриди дигар, яъне хангоми ифодаи макон, хам пешояндхои in, at, on (хама ба маънои дар) ба хам муродиф бокй мемонанд: We live in Dushnbe. Модар Душанбе зиндагй мекунем. It was at the theatre. Ин дар театр буд. His flat is on the second floor. Хучраи вай дар ошёнаи дуюм аст [5, c. 29].
Ин чо бояд донист, ки хар як аз пешояндхои зикргардида (in,at,on) баробари муродиф будан, мавриди истифодаи ба худ хосро доро мебошанд.
Мисоли дигари муносибатхои муродифии пешояндхо дар мазмуни муцобил ифода мегардад, ки пешояндхои against, opposite, infrontof, contra, versus, contrary to ба хам муродифанд: It was against, opposite, in front of, contra, versus, contrary tomy project. Ин муцобили лоихаи ман буд.
Пайвандакхо калимахои ёридиханде мебошанд, ки алокамандии калимахоро дар таркиби ибораву чумлахо ва ё чумлахои соддаро дар таркиби чумлахои мураккаб таъмин мекунанд. Пайвандакхои забонианглисй низ аз лихози сохт ва мазмун ба гуруххои махсус тасниф карда мешаванд. Муносибати муродифии пайвандакхои забони англисй аз хамдигар фарк мекунанд. Масалан пайвандакхои пайваcткунандаиbut ва and тахо дар ифодаи инкорияти чумхои мураккаб, хамчунаммо ба хам муродиф шуда метавонанд: I am short but / and my brother is tall. Ман кадпаст хастам, аммо бародарам кадбаланд аст.
Пайвандаки тобеъкунандаи that ба маънои ки дар чумлахои тобеъи мубтадо ё пуркунанда, метавонад хам бо пайвандаки who (хамчун ки барои муайянкунии шахс) ва which (хамчун ки барои муайянкунии гайришахс) хаммаъно, яъне муродиф бошад: I know the singer who / that sings this song. Ман хофизе, ки ин сурудро сароидааст, медонам. I found the key which /that you lost yesterday. Ман калидеро, ки шумо дируз гум кардед, ёфтам.
Пайвандаки дигари тобеъкунандаи when (бо маънои вацте ки) барои фарохам овардани тобишхои маъноии худ метавонад бо while, as, although, if, incase муродиф гардад. Бояд гуфт, ки кисме аз чунин пайвандакхои муродиф мавриди хаммаъногии хосро доранд, яъне на хама вакт пайвандакхои зикргардида муродифи якдигар шуда метавонанд: I ran into Lola, when / while / as I was walking in the park. Ман вацте, ки дар бог сайругашт мекардам бо Лола вохурдам.
Дар намунаи болой танхо пайвандакхои while ва as мазмунан ивазкунандаи when шуда метавонанд [5, c. 39].
Барои ифодаи муносибатхои муродифии when бо although,if,incase (бо маънои уарчанд ё агар) мавриди истифода ва ё чумлахои дигар зарур меоянд: I decided to leave my native town, when / althoughit was too difficult for me. Ман тасмим гирифтам то зодгохамро тарк кунам, харчанд ин кори осон набуд. A contestant is disqualified when / if he disobeys the rules. Иштирокчии мусобика агар коидахоро риоя накунад аз бозй хорич карда мешавад.
Нидохо калимахое мебошанд, ки эхсосоти гуяндаро нисбат ба мазмуни матн ифода мекунанд. Микдоран нидохо дар хамаи забонхо кам мебошанд. Аз ин ру хам маъногй ва ё муродифии онхо низ ахён ба назар мерасад. Дар забони англисй барои ифодаи хайрат нидохои oh, ah, alas (хама бо маънои оу) истифода бурда мешаванд, ки метавонанд муродифи якдигар бошанд: Oh / Ah, / Alas! What are you doing here?! Ох;! Ту инчо чйкор мекунй?!
Хангоми ифодаи хурсандй бошад, нидохои hurrah ва hurray (харду бо маънои ура) хамчун муродиф истифода бурда мешаванд, ки танхо аз лихози орфографй (бо чанд ханд дар охир) аз хам фарк мекунанд: Hurrah/Hutrray! We are home again! Ура! Мо ба хона расидем!
Бояд хотирасон кард, ки муродифхо пеш аз хама калимахои ба хам хаммаъно буда, мувофики маънои лугавии ба хайси ягон хиссаи нутк баромад мекунанд. Хусусияти якбора ба вазифаи якчанд хиссаи нутк накш бозидаи муродифхо имконпазир нест, чунки дар ин холат онхо хусусияти синонимиягии худро гум
мекунанд.
Муродифхо дар таркиби чумлах,о. Дар таркиби чумла калимахое хастанд, ки аз лихози грамматикй нисбатан устуворанд, яъне мантикан накши асосии ифодакунии фикри том ба ухдаи онхост. Ин калимахоро саръзохои чумла меноманд ва онхо мубтадоу хабар (subject and predicate) мебошанд. Калимахое маънои лугавияшон дар чумла нисбатан махдуд аст ва онхо ба сараъзоён тобеъанд, аъзоёни пайрави чумла меноманд. Аъзохои пайрави чумла дар забони англисй хам пуркунанда (object), муайянкунанда (attribute) ва хол (adverbial modifier) мебошанд. Азбаски чумлахо аз калимахо иборат ёфтаанд ва хар як аъзои онхо туфайли як калима ё гурухи калимахо ифода мегарданд, хаммаъногии онхо дар колаби лексикй инъикос меёбад. Инчунин маъно дорад, ки аксарият калимахо ё аъзохои чумла вохиди муродифй доранд ва онро бе монеа мавриди истифода карор додан мумки наст.
Илова бар он дар ёфтхои боби пешин, ки муродифхо хамчун хиссахои нут; тахки; шуда буданд, хаминро метавон кайд кард, ки истифодаи онхо дар чумла (гузариш аз вазифаи хиссаи нут; ба вазифаи аъзои чумла) кобили кабуласт. Масалан: The teacher asked a student about the text during the lesson. The educator questioned a learner about the story in the class [5, c. 36-41]. Омузгор дар давоми дарс аз шогирд оид ба матн пурсон шуд.
Дар ду чумлаи зикргардида шаш чуфти муродифй оварда шудаанд, яъне калимаи teacher бо educator, asked бо questioned, a student бо a learner, the text бо the story, during бо in, the lesson бо the class уаммаъно ё худ муродиф мебошанд. Аз лихози мантици мазмуни %ар ду цумла ниго% дошта шудааст.
Дар масъалаи ифодаи тобишхои муродифй дар чумлахои забони англисй, хамчун аъзохои чумла боз ду намуди муродифхоро аз хам фарк мекунанд, муродифхои забонй ва муродифхои нуткй. Мурдифхои нуткй гуфта калимахо ва ё иборахои таркибии чумларо меноманд, ки «танхо дар матн ё контекстхои муайян ва бо ягон маънои мачозй ба хам муродиф меграданд».
Дар ин асос метавон чунин шаклхои муродифхоро дар таркиби чумла шинохт:
а) муродифшавии иборахои таркиби чумла;
б) муродифшаии чумлахои содда;
в) муродифшавии чумлахои содда дар таркиби чумлахои мураккаб;
г) муродифшавии чумлахои мураккаб.
Хангоми тахлили вохидхои муродифй дар чумла мисли он ки дар ибора, бояд ифодахои марказии маънои чумла мукарар карда шавад. Ин ифодахо метавонанд як калима, як ибора ва ё як чумлаи соддаи таркиби чумлаи мураккаб бошанд. Онхо мазмуни асосии чумларо дар бар мегиранд.Дар чумлахои мураккаби тобеъ онхоро сарчумла низ меноманд [7,c. 11-14].
Масалан дар забони муосири англисй барои ифодаи чумлаи тобеъи сабаб ва максад якчанд тобишхои муродифй бо алокамандии гуногуни синтаксисй истифода бурда мешавад:
So you had put on this ... costume ... for fun... at me.
So you had put on this costume for making fun at me.
Аз ин ру ту ин костюмро барои масхара кардани ман пушидй.
Ё худ дар намунаи дигар ифодаи сабаб дар тобишхои муродифии чумлахои тобеъи холи сабаб ба назар мерасад:
John fell silent not knowing what to say.
John fell silent as he didn't know what to say.
John fell silent without knowing what to say.
Ч,он, аз надонистани он ки чй гуяд, хомуширо пазируфт.
Мувофикати тобишхои муродифй дар чумлахои содда низ ба сохти синтаксии онхо бетагйир намемонад. Истифодаи шаклхои гуногуни феъл дар ин ифода накши мухим мебозад. Масалан шаклхои феълии мафъул ва фоил яке аз воситахои баёни хаммаъногй дар чумлахои забони англисй мебошад:
Rudyard Kipling wrote «Jungle Book» in 1894.
Ридярд Киплинг «Китоби чангал»-ро соли 1894 навиштааст.
«Jungle Book» was written by Rudyard Kipling in 1894.
«Китоби чангал» аз тарафи Ридярд Киплинг соли 1894 навишта шуда буд.
Агар муродифии пурраи чумлахоро мавриди баррасй карор дихем, баъзан ифодакунии гуногунсохти чумлахо боиси тагирёбии услуби баён мегардад. Ин ходисаро бо ибораи дигар тагирёбии муносибати гуянда нисбат ба фикри баёншаванда номем хам хато намекунем. Масалан дар чумлахои мазмунан ба хам муродифи зерин, зина ба зина масъулияти гуянда нисбат далели баёншуда суст мегардад:
Mr. Jackson is expected to come in London today.
It's expected that Mr. Jackson comes in London today.
Эхтимол меравад, ки имруз цаноби Цексон ба Лондон меояд.
Хамин тарик, чумлахо, ки як фикри томро ифода мекунанд, бо ивазшавии чузъиёти худ метавонанд мазмуни умумии худро нигох доранд. Ин кобилият танхо дар истифодаи муродифхо барои ифодаи калимахои таркиби чумла равшан аён мегардад.
Адабиёт
1. Апресян, Ю. Д. Лексическая семантика. Синонимические средства языка /Ю. Д., Апресян. - М. : Инфра-М, 2004. - 200 с.
2. Арнольд, И. В. Лексикология современного английского языка /И. В., Арнольд. - М. : Издательство литературы на иностранных языках, 1959. - 420 с.
3. Бархударова, С.Г. Лексическая синонимия: сборник статей / С. Г. Бархударова. - М. : Академия, 2007. -107 с.
4. Вилюман, В.Г. Английская синонимика. Введение в теорию синонимии и методику изучения синонимов /В.Г. Вилюман. - М. : Высшая школа, 2000. - 260 с.
5. Виноградов, В.В. Основные типы лексических значений слов /В.В. Виноградов //Вопросы языкознания. - 2003. - № 5.
6. Девлин, Д. Словарь синонимов и антонимов английского языка /Д.Девлин. - М. : Центрполиграф, 2002. - 320 с.
7. Камалиддинов, Б., Ниёзмууаммадов, Б., Хусни баён /Б. Камалиддинов, Б.Ниёзмщаммадов. - Душанбе : Маориф, 1989. - 460 с.
8. Литвинов, П.П. Англо-русский и русско-английский синонимический словарь с тематической классификацией /П.П. Литвинов. -М. : Яхонт, 2002. - 280 с.
9. Мууаммадиев, М. Лугати синонимуои забони тоцикй /М. Мууаммадиев. - Душанбе : Маориф, 1993. -209 с.
10. Ниёзмууаммадов, Б. Забони адабии уозираи тоцик (лексикология, фонетика, морфология) /зери тщрири Б. Ниёзмщаммадов, цилди 1. - Душанбе : Ирфон, 1973. - 360 с.
11. Хадеева-Быкова, А.А. Синтаксическая синонимия в английском языке /А.А. Хадеева-Быкова. - М. : ИМО, 1959. - 402 с.
ХУСУСИЯТХРИ МОРФОЛОГЙ ВА СИНТАКСИСИИ МУРОДИФХО ДАР ЗАБОНИ АНГЛИСЙ
Дар маколаи мазкур хусусиятхои морфологй ва синтаксисии муродифхо дар забони англисй баррасй шудааст. Бояд кайд намуд, ки дар макола тарзи ифодаи синонимхо хангоми тахлили чумлахо аз чихати морфологй ва синтаксисй маънидод гардидааст. Чи тавре ки дар маколаи мазкур зикр шудааст, синонимия (хусусияти муродифй)-и калимахо асосан маънои лугавии вохидхоро ифода мекунанд, ки он хоси хар як аъзои чумла аз чихати забон ба шумор меравад. Инчунин, муносибатхои муродифй дар як гурух хеле сода ва дар гурухи дигар басо мураккаб ифода мегарданд. Хусусияти морфологии муродифхои забони англисй як шаклу усули ба худ хосеро сохиб буда, хам аз чихати маъно ва хам аз чихати сохт аз дигар забонхо фарк мекунанд. Бояд кайд намуд, ки аз нигохи забоншиносон аксар муродифхои забони англисиро махз исмхо ташкил медиханд, чун ки мафхуми ашё ва ходисот мисли дигар забонхо дар забони англисй низ афзалият дорад. Хамзамон, баъзе аз намунахои муродифии зикргардида мафхуми хаммаъногии феълхоро ба пуррагй фарохам нагиранд хам дар нутки рузмарра хамчун муродиф истифода бурда мешаванд.
Калидвожа: муродиф, ифода, хаммаъно, яктаркиба, бисёртаркиба, иборахои таркибй, истилох, мустакил, синонимия, дахлпазирй.
МОРФОЛОГИЧЕСКАЯ И СИНТАКСИЧЕСКАЯ ХАРАКТЕРИСТИКА СИНОНИМОВ В АНГЛИЙСКОМ ЯЗЫКЕ
В данной статье рассматриваются морфологические и синтаксические особенности синонимов в английском языке. Следует отметить, что в статье описывается способ выражения синонимов при анализе предложений с морфологической и синтаксической точек зрения. Как уже упоминалось в данной статье, синонимия (синонимический признак) слов в основном представляет собой лексическое значение единиц, которое характерно для каждого члена предложения с точки зрения языка. Кроме того, аналогические отношения выражаются очень просто в одной группе и очень сложно в другой группе. Морфологические характеристики синонимов английского языка имеют уникальную форму и метод, и они отличаются от других языков как по смыслу, так и по структуре. Следует отметить, что, с точки зрения лингвистов, существительные образуют большую часть синонимов английского языка, так как понятие вещей и событий имеет приоритетное значение в английском языке, как и в других языках. В то же время некоторые из приведенных примеров синонимов не передают в полной мере значения синонимов глаголов, но употребляются как синонимы в повседневной речи.
Ключевые слова: синоним, выражение, синоним, составное, составное словосочетание, термин, самостоятельный, синонимия, применимость.
MORPHOLOGICAL AND SYNTAX CHARACTERISTICS OF SYNONYMS IN THE ENGLISH LANGUAGE
This article discusses the morphological and syntactic features of synonyms in the English language. It should be noted that the article describes the way of expressing synonyms when analyzing sentences from the morphological and syntactic point of view. As mentioned in this article, the synonymy (synonymous feature) of the words mainly represents the lexical meaning of the units, which is characteristic of each member of the sentence from the point of view of language. Also, analogical relations are expressed very simply in one group and very complex in another group. The morphological characteristics of synonyms of the English language have a unique form and method, and they differ from other languages both in terms of meaning and structure. It should be noted that, from the point of view of linguists, nouns form most of the synonyms of the English language, as the concept of things and events has priority in the English language as in other languages. At the same time, some of the examples of synonyms mentioned do not fully convey the meaning of the synonyms of verbs, but they are used as synonyms in everyday speech.
Keyword: synonym, expression, synonym, compound, compound phrase, term, independent, synonymy, applicability.
Дар бораи муаллиф
Чуракулов Бозоралй Рахмоналиевич
Номзади илмхои филологй, дотсенти кафедраи назарияи тарчума ва услубшиносй Донишгохи давлатии омузгории Точикистон ба номи С. Айнй
734003, Чумхурии Точикистон, ш. Душанбе, х. Рудакй, 121 Тел.: (+992) 985 47 91 47 E-mail: bozfeb-05@bk.ru
About the author
Jurakulov Bozorali Rahmonalievich
Candidate of philological sciences, dosent of the chair of Theory of translation and stylistic Tajik State Pedagogical University named after S.Ayni
734003, Republic of Tajikistan, Dushanbe, Rudaki Ave., 121 Ph.: (+992) 985 47 91 47 E-mail: bozfeb-05@bk.ru
Об авторе
Джуракулов Бозорали Рахмоналиевич
Кандидат филологических наук, доцент кафедры теория перевод и стилистики Таджикский государственный педагогический университет имени С. Айни 734003, Республика Таджикистан, г. Душанбе, пр. Рудаки, 121 Тел.: (+992) 985 47 91 47 E-mail: bozfeb-05@bk.ru
