Научная статья на тему 'ХОСИЯТИ ФИЗИКА ХИМИЯВИИ НОҚИЛИ АЛЮМИНӢ ВА ҶАРАЙЁН ГУЗАРОНАНДАГИИ ОН'

ХОСИЯТИ ФИЗИКА ХИМИЯВИИ НОҚИЛИ АЛЮМИНӢ ВА ҶАРАЙЁН ГУЗАРОНАНДАГИИ ОН Текст научной статьи по специальности «Химические науки»

CC BY
179
10
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Endless light in science
Область наук
Ключевые слова
Алюминий / ҷарайён / ноқилият / сарфаҷуӣ / ғашҳо / хосиятҳо / мисӣ / мутаносиб.

Аннотация научной статьи по химическим наукам, автор научной работы — Рашидов Акрам Раҷабович, Исозода Диловаршо Тариқ, Зувайдуллозода Файзулло Зикир, Одинаев Некқадам Хушқадамович, Давлатзода Абуфазл Нусратулло

Дар мақолаи зерин, мақсади таҳқиқот ин аниқкунии хосиятҳои физика химиявии ноқили алюминийи ва ҷарайёнгузаронии он мебошад. Алюминий ноқилияти электрикӣ ва гармигузаронии хуб (нисбат ба мис каме пастар) дорад, бинобар ин онро дар саноати электротехникӣ барои сохтани ноқилҳо, кабелҳои электрӣ, симпечҳо ва ғайра истифода мебаранд

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по химическим наукам , автор научной работы — Рашидов Акрам Раҷабович, Исозода Диловаршо Тариқ, Зувайдуллозода Файзулло Зикир, Одинаев Некқадам Хушқадамович, Давлатзода Абуфазл Нусратулло

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ХОСИЯТИ ФИЗИКА ХИМИЯВИИ НОҚИЛИ АЛЮМИНӢ ВА ҶАРАЙЁН ГУЗАРОНАНДАГИИ ОН»

ХОСИЯТИ ФИЗИКА ХИМИЯВИИ НОСИЛИ АЛЮМИНЙ ВА ^АРАЙЁН

ГУЗАРОНАНДАГИИ ОН.

РАШИДОВ АКРАМ РА^АБОВИЧ

Саромузгор, номзади илмхои техникй-и кафедраи "Автоматонии харакатовархои баркй"

ИСОЗОДА ДИЛОВАРШО ТАРИЦ

Саромузгор, номзади илмхои кимиё, дотсенти кафедраи "Таъмини барк ва бехатарии

электрикй"

ЗУВАЙДУЛЛОЗОДА ФАЙЗУЛЛО ЗИКИР

Саромузгор, номзади илмхои педагогй-и кафедраи "Автоматонии харакатовархои баркй"

ОДИНАЕВ НЕКЦАДАМ ХУШЦАДАМОВИЧ

Саромузгор, номзади илмхои техникй-и кафедраи "Автоматонии харакатовархои баркй"

ДАВЛАТЗОДА АБУФАЗЛ НУСРАТУЛЛО

Сардори маркази БТ ва машваратй.

ДОНИШКАДАИ ЭНЕРГЕТИКИИ ТО^ИКИСТОН

Аннотатсия: Дар мацолаи зерин, мацсади тащщот ин анщкунш хосият^ои физика химиявии ноцили алюминийи ва царайёнгузаронии он мебошад. Алюминий ноцилияти электрики ва гармигузаронии хуб (нисбат ба мис каме пастар) дорад, бинобар ин онро дар саноати электротехники барои сохтани ноцил^о, кабел^ои электрй, симпеч^о ва гайра истифода мебаранд.

Калимахри калиди: Алюминий, царайён, ноцилият, сарфацуй, гашщ хосиятщ мисй, мутаносиб.

Ч,ори кардани техникаи нав дар саноат, сохтмон ва хочагии кишлок, истифодаи мошину механизм ва дастгоху асбобхои замонавй дар сохахои мухталифи хочагии халк тайёр намудани мутахассисони сохибмаълумотро такозо мекунад. Алюминий металли сабуки сафеди нукратобест, ки зичиаш 2,7 г/см3 ва харорати гудозиашаш 660 0С мебошад. Хосиятхои механикии алюминий пастанд бинобар ин чун масолехи конструксионй кам истифода мешаванд. Хосияти мухимтарини алюминий коррозияустувории он аст, ки натичаи дар сатхи металл пайдо шудани пардаи мустахками мухофизи оксиди алюминий мебошад.

Алюминий нокилияти электрикй ва гармигузаронии хуб (нисбат ба мис каме пастар) дорад, бинобар ин онро дар саноати электротехникй барои сохтани нокилхо, кабелхои электрй, симпечхо ва гайра истифода мебаранд.

Истифодаи, нокилхои алюминй дар мамлакати мо хело муфид мебошад чи аз хисоби иктисоди бошад чи аз хисоби вазни сабук доштанашон.

Сарфачуиро ба назар гирифта нокили алюминий ва медро дар дастгохи озмоиши санчиш мекунем. Дастгохи озмоиши ва накшаи васли электрики муковимати нокилиятй бо буриши кундалангии ( маълум) ва дарозй ба асбоби Е7- 22 чен карда мешавад. Барои шолати зарур'1 пайваст намудани блок бо нокилиятнокии озмоиш'1 ба ченкунии Е7 - 22 дастаи майдони блоки генератори шиддат истифода бурда мешавад.

~220 B

224.1

e

218

G1

533

A3

—@—@—©—© 213.2

G2

Расми 1. G1- Манбаи чараёни якфаза. А3- Ченкунанда R L C. G2 - блок

Муковимати хос бо формулаи зерин муайян карда мешавад.

„S

р = Rj

Ом • мм2

м

(1)

Ч,адвали 1

Мини блокх,о R, Ом Р = RJ Ом • мм2 м Номгуи нокилх,о

«R1» 2,092 0,002092 Алюминий

«R2» 0,119 0,000793 Мис

Аз руи чадвали 1 бар меояд, ки носили алюминий каме пастар аз носили мисй чараёни электриро мегузаронанд. Алюминийи нокилй дар таркибаш якчанд, дахдо фоиз гашх,о дорад (на зиёда аз 0,5%-и вазн), ки асоситарин охдн ва силитсий мебошад. Мутобики ГОСТи 319472012 барои маснуоти нокилй ва баркгузарон алюминийи тамгах,ои А7, А6, А5Е, ки мутаносибан 99.7, 99.6, 99.5% алюминийро ташкил медихднд, истифода мешаванд. Микдори умумии охдн ва силитсий дар алюминийи нокилй набояд аз 0,45% зиёд гардида, хдмаи гашх,о бошанд на бештар аз 0,5%-ро ташкил дихднд. Чй тавре, ки маълум аст ба коррозияи нокилх,ои алюминй таркиби химиявй ва фазавии онх,о, инчунин нуксонх,ои сатх,й (катшавй, чозибй ва амсоли ин), таъсир мерасонанд, ки аз рогх,ои кафидаи дар вакти тайёркунии вараках,о х,осилшуда ба вучуд меоянд.

Дигар сабаби гуногунии коррозияи нокилх,ои алюминй ин нуксонх,ои зимни тач^изонидани он, аз кабили вайроншавии сатх,и нокилх,о дар натичаи кашонидани он дар руйи замини сахт ва ифлосшавии сатх,и нокилх,о бо ох,акх,о хднгоми кашонидани он дар руйи хоки охдкдор мебошанд.

Алюминий новобаста аз фаъолнокии химиявиаш дар хдвои тоза устувор аст, зеро сатх,и он бо пардаи тунуки оксидй зуд руйпуш мешавад (тартиби гафсии пардаи оксидй 10-6 мм), ки оксидшавии минбаъдаи онро катъ менамояд. Алиминийи хеле тоза низ ба мукобили таъсири электролитх,о устувор аст, вале гашх,ое, ки дар таркиби алюминийи техникй мавчуданд устувории онро ба коррозия кам менамоянд.

АДАБИЁТХО

1. Усов В.В., Займовский А.С. Проводниковые, реостатные и контактные материалы. Материалы и сплавы в электротехнике Том II. -М.: Госэнергоиздата, 1957. 184 с.

2. Ганиев И.Н., Сафаров А.Г., Одинаев Ф.Р., Якубов У.Ш., Кабутов К. Температурная зависимость теплоемкости и изменений термодинамических функций сплава АЖ 4.5 с оловом // Изв. ВУЗов. Цветная металлургия. 2019. №1. С. 50-58.

3. Ганиев И.Н., Якубов У.Ш., Сангов М.М., Сафаров А.Г. Влияния кальция на температурную зависимость удельной теплоемкость и изменение термодинамических функций алюминиевого сплава АЖ5К10 // Вестник Казанского технологического университета. 2018.Т.21.№8.С. 11-15.

4. Джайлоев, Дж.Х. Потенциодинамическое исследование сплава Al+2.18%Fe, легированного барием / Дж.Х. Джайлоев, И.Н. Ганиев, И.Т. Амонов, Х.Х. Азимов - Известия высших учебных заведений. Химия и химическая технология. 2014. Т. 57. №2 С. 97-98.

5. Джайлоев, Дж.Х. Анодное поведение сплава Al+2.18%Fe, легированного кальцием в среде электролита NaCl / Дж.Х. Джайлоев, И.Н. Ганиев, И.Т. Амонов, Х.Х. Азимов - Известия высших учебных заведений. Химия и химическая технология. 2015. Т. 58. №12 С. 38-42.

6. Макиенко Н.И. Челонгарй бо асосх,ои материалшиносй. Издательство "Вышая школа" 1974. 468 с

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.