0Chirchik State Pedagogical University Current Issues of Modern Philology and Linguodidactics
Staatliche Pädagogische Universität Chirchik Aktuelle Fragen der modernen Philologie und Linguodidaktik
^hjrchiqdavlat^edagGgika^niversiteti^^^^^^^Za
HERMAN HESSE AND SIDHATHA GAUTAMA
Mustafoyeva Shahnozabonu
Chirchik State pedagogical university mustafoyevashaxnoza25@gmail .com Scientific advisor: Kuvonov. Z. M
ABSTRACT:
Herman Hesse, in his "Siddhartha", reflects Buddhist thought, trying to find the purpose of humanity, and the economy of the path to the goal of man. Siddhartha Gautama, on the other hand, was famous as a Buddha and his ideology and other innovations can be taken into account. Their relationship, concepts of thought, and consideration of finding a person's purpose can be important and logical. This article covers the life and work of Herman Hesse, the role of Sidhatha Gautama in literature.
Keywords: image, interpretation, character, Buddhism, artistic interpretation, literary languages, creativity.
ГЕРМАН ГЕССЕ И СИДДХАРТХА ГАУТАМА
АННОТАЦИЯ
Германа Гессе, в" Сиддхартхе " буддийские мысли отражают попытку найти цель человечества и путь к достижению цели человека. Сиддхартха Гаутама, с другой стороны, был известен как Будда, и его идеологии и другие нововведения можно принять во внимание. Их взгляды на то, как они взаимодействуют, идеи мышления и поиск цели человека, могут быть важными и логичными. В этой статье рассказывается о жизни и творчестве Германа Гессе, о роли творчества Сидхаты Гаутамы в литературе.
Ключевые слова: образ, интерпретация, характер, буддизм, художественная интерпретация, литературные языки, творчество.
HERMAN HESSE VA SIDHATHA GAUTAMA.
ANNOTATSIYA:
Herman Hesse, "Siddhartha" asarida Buddhalik fikrlar, insoniyatning maqsadi-ni topishga harakat qilishni va insonning maqsadiga erishish yo'li xo'jaligini aks etti-radi. Siddhartha Gautama esa Buddha sifatida mashhur bo'lgan va uning mafkuralari-ni va o'zga yangiliklarini inobatga olish mumkin. Ularning o'zaro munosabatlari, fikr
April 23-24, 2024
803
Chirchik State Pedagogical University Current Issues of Modern Philology and Linguodidactics
Staatliche Pädagogische Universität Chirchik Aktuelle Fragen der modernen Philologie und Linguodidaktik
^hjrchiqdavlat^edagGgika^niversiteti^^^^^^^Za
tushunchalari va insonning maqsadini topishga doir ko'rib chiqishlari muhim va man-tiqiy bo'lishi mumkin. Ushbu maqolada Herman Hessening hayoti va ijodi, Sidhatha Gautama asarining adabiyotda tutgan o'rni haqida so'z olib boriladi.
Kalit so'zlar: obraz, tarjimonlik, xarakter, buddizm, badiiy talqin, adabiy tillar, ijodkorlik.
KIRISH QISM
O'tayotgan yilning har bir kuni qutlug' tarix. XX asrning so'nggi yigirma bir yilligidagi o'z istiqloliga, xurriyatiga, istiqboliga erishgan ona O'zbekiston bu tar-ixning bir lahzasini bobolardan meros sha'ni va shavkatiga loyiq biron voqealar ila bezayotir. Shu jumladan tarjima sohasida ham munosib ishlar qilinmoqda. Xo'sh badiiy tarjima o'zi nima ?
Badiiy ijod xillaridan biri bo'lib, bu ijod jarayonida bir tildagi asar boshqa tilda beriladi , go'yo qayta ijod qilinadi. Tarjima bir tilda mavjud kitobni boshqa tildan ko'chirish undan nusxa ko'chirish emas balki muayyan tildan yaratilgan san'at asarini bo'lak tilda shu ikkinchi tilning leksik grammatik va badiiy ifodalash vositalari aso-sida qayta yaratish va tiklash demakdir.
Tarjima adabiy estetik hodisa so'z san'ati, tarjimon esa ijodkordir. Shuning uchun ham badiiy tarjima yuksak estetik did, badiiy mahorat talab qiluvchi ijodkor qo'li bilan yaratiladigan san'at asaridir. Har bir yangi tarjima yangi san'at asari degan so'z. Milliy tillarning boyishi mushtarak so'z termin iboralarning tug'ilishi, asta - sekin umuminsoniy lug'atning tarkib topishida ham milliy madaniyatlar va milliy adabiyot-larning bir-biriga o'zaro ta'sir qilish jarayonida ularda mushtarak ijtimoiy, siyosiy adabiy estetik qonuniyatlaring paydo bo'lishida ham tarjima katta rol o'ynaydi. Tarjima badiiy asar muallifi yaratgan xarakterning barcha belgilanishi yoxud tuban maqsadlarni aks ettiradimi, muqaddas yoki jirkanch niyatlardan darak beradimi baribir obrazga xos bo'lgan mayda- chuyda detallargacha hammasini to'g'ri va to'la to'kis tiklash lozim. Tarjima- sermuammo san'at deyilishi bejiz emas albatta. Chunki badiiy obrazning xatto biron zig'irday xususiyatlarini tashlab ketish yoki yo'qotish uning noto'g'ri talqin qilinishi yo bo'lmasa soxta tasvirlanishiga sabab bo'lishi mum-kin. Mamlakatimizda adabiyot va san'atning tez suratlar bilan ravnaq topishi jumladan tarjimon va tarjimonshunoslar oldiga yangidan-yangi vazifalarni ko'ndalang qilib qo'yadi. Qardosh xalqlar adabiyotining gullab-yashnashi munosaba-ti bilan badiiy so'z ustalarining eng yaxshi asarlaridan kitobxonni bahramand qilish ehtiyoji oshib bormoqda. Katta tarjimachilik dargohida yuksak tarjima mahorati na-munalari yaratildi. Vilyam Shekspir , Jyul Vern, Jorj Sminson Agata Kristi, Onore de Balzak, Mark Tven, Ernst Hemminguey, Platon, Gomer, Aristotel, Sofokl kabi adib
April 23-24, 2024
804
Chirchik State Pedagogical University Current Issues of Modern Philology and Linguodidactics
Staatliche Pädagogische Universität Chirchik Aktuelle Fragen der modernen Philologie und Linguodidaktik
^hirchiq^avlat^edagOgjkaHliViiliiiii^^^^^^^Zlällliä
va olimlarning asarlari juda ko'plab tarjima qilingan.Shu jumladan bu qalam sohiblarining asarlari madaniy dunyoning qariyb barcha taraqqiy etgan adabiy tillari-ga tarjima qilingan. Xilma-xil uslublari ko'p janrlari va turlicha adabiy ananalar aso-sida jahon tarjima maktabi barpo etilmoqda. Tarjima ishining nechog'lik keng kolamda qo'yilganligini o'zbek tilidan chet tiliga, chet tilidan o'zbek tiliga o'girilgan kitoblar soni yildan yilga ortib borayotganidan ham bilib olish mumkin. Ozbek tilidan nemis tiliga bir qancha asarlar tarjima qilingan.
Hermann Hesse XX asrning eng yirik namoyondalaridan biridir. Yozuvchi shoir, rassom, prozanavis, publitsist, tanqidchi, faylasuf, jamoat arbobi. Hermann Hesse Gyote, Geyne, Shiller, Lessing, Tomas Mannlar singari jahon adabiyoti badiiy tafakkur taraqqiyotining buyuk siymolari qatorida turadi. U jahon adabiyotida ijtimoiy, falsafiy hamda badiiy-estetik tafakkur kamolotiga barkamol hissa qo'shgan sanatkorlardan biri sifatida katta etibor qozondi. Hermann Hesse butun umri davom-ida izlanishda bo'ldi. U 1946-yilda ulkan ijodiy merosi, adabiyot soxasidagi xiz-matlari uchun sharafli Nobel mukofotiga sazovor bo'ldi. Shu yilning o'zida unga Gyote mukofoti, 1955 yilda esa nemis kitob sotuvchilar tomonidan ta'sis etilgan ,,Tinchlik'' mukofoti berildi, bir yildan keyin „Hermann Hesse'' nomli mukofot ta'sis etildi. Milliy adabiyotlarning taraqqiyoti ularning birbiri va jahon adabiyoti bilan aloqalari mustaqillik davriga kelib chuqur xalqaro moxiyat kasb etdi. Bu borada jahon adabiyoti katta tajribaga egaligi isbot talab qilmaydigan haqiqatdir. Buyuk olmon adibi I.V.Gyote o'z kotibi Ekkermanga yozgan maktubida o'rinli qayd etganidek "Biz fransuzlarning, inglizlarning va boshqa xalqlar adabiyotlarini bilish-imiz yaxshi, bundan faqatgina jahon adabiyoti foyda ko'radi, chunki adabiyotlarning o'zaro bog'liqligi zanjir yanglig'dir, zotan zanjirning bir bo'lagi bo'lmasa, orada uz-ilish paydo bo'ladi". Adabiy aloqalarning muxim komponenti xisoblanmish badiiy tarjima adabiy ta'sir va adabiyotlar mundarijasini boyitish hamda kengaytirishda muxim omil hisoblanadi. Tarjima tufayli buyuk so'z ustalari o'zlari yaratgan san'at asarlari bilan faqat o'z xalqlarigina hushnud etib qolmasdan, balki boshqa millatlarn-ing huzuriga ham tashrif buyuradilar. Ana shunday so'z ustalaridan biri, Germani-yaning sevimli farzandi Hermann Hessening "Peter Kaminsend", "Demian", "Siddx-artxa", «Cho'l bo'risi» "Marjonlar o'yini" kabi asarlari jahon adabiyotining boyligiga aylandi. Uning hayotligidayoq asarlari jahonning ko'plab tillariga tarjima qilindi. O'zining 40-50 yoshlarida Hermann Hessechalik ijodi gullab yashnagan, san'at cho'qqisiga erishgan ijodkorni nemis adabiyoti tarixida topish mushkul. Amerika va Osiyoda millionlab kitobxonlarga ega. Germaniyada Hermann Hessening asarlari nashri 1979 yilga kelib, 5 Million nusxaga yetdi. "Zurkamp" nashriyoti har oy Hermann Hesse asarlarining 30 000 nusxada nashrdan chiqaradi. Hermann Hesse o'sib
April 23-24, 2024
805
Chirchik State Pedagogical University Current Issues of Modern Philology and Linguodidactics
Staatliche Pädagogische Universität Chirchik Aktuelle Fragen der modernen Philologie und Linguodidaktik
Chirchiq davlat pedagogika universiteti Zamonaviy filologiya va lingvodidaktikaning dolzarb masalalari
kelayotgan avlod uchun ulkan ta'sir kuchiga ega. Asar bosh qahramoni Siddhartha ma'rifatni izlab topish uchun zohid bo'lgan obraz. U Haqqa yetishmoq ilinjida moddi-yatdan uzilgan saman. Asar mutlaqo buddaviylik dinining, umuman, bir dinning targ'ibiga asoslanmagan. Aksincha, turfa yo'llarning bir manzilga - Haq yo'liga elt-mog'idan ogoh etadi. Bu yo'lda unga Govindadek hamkor-u hamrohlar yo'ldosh bo'li-shadi... Siddharthaning Kamala bilan ishqiy munosabatlari ham asar g'oyasini boyitgan... «Siddhartha» ruhiy mukammallikka ega, maqsadi-yu maslagida og'ish-may, qoqilmay chin hayotga erishmoqchi bo'lganlar uchun qo'llanma. «Siddhartha» e'tiqoddan adashmaslik, yagona g'oya, sobitqadamlilikdan "men"ga yetishmoqlik uchun yo'llovchi kitobdir. Siddhartha Gautamaning hayoti, Buddamiz deb atalgan shaxs, afsonalar va afsona bilan qoplangan. Ko'pgina tarixchilar bunday odam borli-giga ishonishsa-da, biz u haqda juda oz narsa bilamiz. "Standart" tarjimai holi vaqt o'tishi bilan paydo bo'lgan. Asosan, miloddan avvalgi 2 asrda Atsvaghosa tomonidan yozilgan epik she'r " Buddhakarita " tomonidan katta darajada yakunlandi. Kelajak Buddha, Siddhartha Gautama, miloddan avvalgi 5-VI-asrda Lumbinida (Nepalning zamonaviy kuni) tug'ilgan. Siddhartha - "maqsadni amalga oshirgan kishi" degan ma'nolarni anglatadigan Sanskritcha ism va Gautama - bu oila nomi. Uning otasi, shoh Suddxoda Shakiya (yoki Sakya) deb nomlangan katta klanning lideri edi. Eng qadimgi matnlardan u merosxo'r bo'lganmi yoki qabila boshlig'i bo'lganmi, aniq emas. Bundan tashqari, u ushbu maqomga saylangan bo'lishi mumkin. Suddxoda ikkita opa-singilga, Mayya va Pajapati Gotamiga uylangan. Ular bugungi kunda Shimoliy Hindistonda bo'lgan Koliya shaxrining boshqa klanlaridan malika deb ay-tishadi. Maya Siddharthaning onasi edi va u tug'ilganidan ko'p o'tmay vafot etgan yagona bolasi edi. Keyinchalik , birinchi Budist chinisi bo'lgan Pajapati, Siddhartha'yi o'z holiga keltirdi. Shahzod Siddhartha va uning oilasi barcha hisoblarga ko'ra, Kshat-riya jangchilar va zodagonlarining kastasiga kirgan. Siddharthaning eng taniqli qarin-doshlari orasida uning otasi Ananda o'g'li, amakivachchasi Ananda ham bor edi. Keyinchalik Ananda Buddaning shogirdi va shaxsiy xizmatchisi bo'lib xizmat qiladi. Siddhartha'dan ancha yosh bo'lishiga qaramay, ular bir-birlarini bolalikda tanimas edilar.
XULOSA
Hesse asarlari insonning maqsadini topish, erkakona harakatlarni o'rgatish, va ma'noga ega bo'lishning o'rni ustida turganini ko'rsatadi. Siddhartha Gautama esa to'g'ri yo'l topish, yomonliklardan ozod bo'lish, va insoniyatning oziq-ovqatlariga mos ravishda yashash bo'yicha mafkurasi ustida turadi. Ular o'zlarining asarlarida hamma qo'lladilarning o'rniga, o'zi qo'lladilarning qarashlarini qo'llaydi. Herman Hesse va
April 23-24, 2024
806
Chirchik State Pedagogical University Staatliche Pädagogische Universität Chirchik Chirchiq davlat pedagogika universiteti
^^avM^edigigi
Current Issues of Modern Philology and Linguodidactics Aktuelle Fragen der modernen Philologie und Linguodidaktik Zamonaviy filologiya va lingvodidaktikaning dolzarb masalalari
Я
Siddhartha Gautama fikrlari, kitoblarida izohlagan maydonlar orqali ko'rish uchun qiziqarli va o'rgatuvchi bo'ladi, shuningdek, ularning fikrlarining ta'siri va muammo-lari o'zgaruvchan va o'zgarmas bo'lishi mumkin.
1.Folker Michaels. Hermann Hesse. Sein Leben in Bildern und Tex-ten.Suhrkamp.Verlag am Main 1979.
2. Hermann Hesse."Nürenberger Reise". Erstausgabe Berlin.1927.Copyright 1955 by Suhrkamp Verlag,Berlin.
3.Salomov G'. Til va tarjima. -Toshkent: Fan, 1966
4.Theodor Ziolkowski".Hesses Materialien"
5. Kuvonov, Z. (2022). PHRASEOLOGY IN THE INTERPRETATION OF GERMAN LINGUISTS. Экономика и социум, (6-1 (97)), 157-160.
6. Kuvonov, Z. M. (2023). COLOR COMPONENT PHRASEOLOGY IN GERMAN AND UZBEK LANGUAGES AND THEIR SEMANTIC ANALYSIS. Mental Enlightenment Scientific-Methodological Journal, 4(03), 109-144.
7.Kuvonov, Z. (2022). NEMIS TILSHUNOSLIGIDA FRAZEOLOGIZMLARNING O'RGANILISHI. Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(3), 381-389.
8.Кувонов, З. (2023). NEMIS TILIGA CHET TILIDAN O 'ZLASHAGAN SO 'ZLARNING STRUKTURAL-SEMANTIK TADQIQI. Ижтимоий-гуманитар фанларнинг долзарб муаммолари/Актуальные проблемы социально-гуманитарных наук/Actual Problems of Humanities and Social Sciences., 3(6), 230-
9.Kuvonov, Z. (2021). Nemis tili lug'ati tarkibidagi o'zlashmalarning lingvistik va ekstralingvistik mohiyati. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 1(4), 31-38.
REFERENCES:
238.
807
April 23-24, 2024
