CC BY
9Труды БГТУ, 2017, серия 6, № 1, с. 53-57
53
УДК 947.6. «1917»
I. М. Рыжанкоу
Беларуси дзяржауны тэхналапчны ушверсгот
ХАРЧОВАЯ ПАЛ1ТЫКА ЧАСОВАГА УРАДА У БЕЛАРУС1 (ВЕРАСЕНЬ - КАСТРЫЧН1К 1917 Г.)
У артыкуле раскрываецца роля i месца харчовага пытання у палггыцы Часовага урада з ве-расня па кастрычшк 1917 г. у Беларуси Аутар адзначае, што з лшеня са зрывам наступальнiцкiх аперацый i палггычным крызiсам, абвастрэннем дэфщыту прамысловых таварау, шфляцыяй зт-жаюцца памеры продажу дзяржаве хлеба, частка валасных харчовых камггэтау санкцыянуюць захоп памешчыцшх пасевау, выганау i выпасау. Павялiчваецца таемны продаж хлеба па высоких цэнах, распаусюджваецца вiнакурэнне. Павышэнне Часовым урадам пад канец жшуня «цвёрдых цэн» на хлеб у два разы не вырашыла кардынальна сггуацыю. На этапе станаулення новай паль тычнай i эканамiчнай сютэмы iнтарэсы селянiна як вытворцы i уласшка апынулiся вышэй за яго класавыя, грамадзянск1я, патрыятычныя i шшыя пачуццi. Адначасова, яго фактычнае ^нараван-не хлебнай манаполii дыскрэдытавала сам Часовы урад, узмацняла сацыяльную напружанасць у гарадах i на фронце i тым стварала глебу для чарговай рэвалюцыi.
Ключавыя словы: рэвалюцыя, «цвёрдыя цэны», хлебныя запасы, аграрнае пытанне, рэ^зь цып, дэфiцыт.
I. M. Ryzhankou
Belarusian State Technological University
FOOD POLICY OF THE PROVISIONAL GOVERNMENT IN BELARUS (SEPTEMBER - OCTOBER 1917)
The article deals with the role and place of the food issue in the policy of the Provisional Government from September to October 1917. The author notes that in July 1917 with a breakdown nastupalnitskih operations and political crisis, worsening of the deficit of industrial goods, inflation reduced the size of the sale of the state grain of the township food committees authorize the seizure of the landlords' crops, pastures and fall. Increasing the secret sale of grain at high prices, distributed distillation. Increasing the Provisional Government in late August «fixed prices» for bread twice did not solve the situation radically. At the stage of formation of a new political and economic system of the interests of the peasant as a producer and the owner turned out to be higher than its class, civic, patriotic and other feelings. At the same time, ignoring his actual grain monopoly discredited itself the Provisional Government increased the social tensions in the cities and on the front and created the ground for the next revolution.
Key words: revolution, «fixed prices», grain stocks, the agrarian question, requisition, shortage.
Уводзшы. Напачатку ажыццяулення сваёй харчовай палггыю Часовы урад рэальна ацашу яе значнасць для грамадства i дзяржавы, вызна-чыу прыцягальныя арыенщры для працоуных i землеуласшкау (перамога у вайне, сктканне Устаноучага сходу), забяспечыу абранне дэмак-ратычных выканаучых органау, маральны i практычны удзел ус1х пластоу грамадства i г. д. З другога боку, паст^ушы на мэце ажыццяу-ленне «хлебнай манаполп», кабшет мшютрау разам i паасобку (мшютэрства земляробства, мшютэрства харчавання, ваеннае мшютэрства i шш.) пераацашу ступень усведамлення сяляна-мi яе грамадскай неабходнасщ i выкарыстау ме-тады нават больш жорстюя, чым пры царызме -поуная забарона продажу хлеба на рынку, кры-мшальная адказнасць за яго тайны продаж або падачу недакладных звестак аб хлебных запасах, рэ^зщьи за палову цаны, рэзкае абмежа-ванне забеспячэння таварамi першай неабход-
насщ i прадуктамi з пауднёвых раёнау. Зразу-мела, што не усе гэтыя з'явы варта ставiць у в> ну тагачаснаму ураду, тым больш - яго органам на месцах [1].
Асноуная частка. Пагроза для хлебнай манаполи выявша сябе яшчэ у лiпенi 1917 г., калi вытворцы сельгаспрадуктау, асаблiва сяляне, ад-чулi пэуную заганнасць у сiстэме нарыхтовак, якая пазбауляла iх магчымасцi вольна распарад-жацца нават невялiкай часткай сваiх прадуктау. Так, крамы харчовых камггэтау i кааператыуных арганiзацый прадават рэквiзаванае у вытворцау жыта па 3 руб. 85 кап. за пуд. У некаторых мясщнах сяляне выказвал абурэнне тым, мауляу, «ад нас бяруць хлеб па 2 руб. 17 кап., а земства прадае муку па 5 руб. 50 кап. за пуд» [2].
Мала таго, удзел сялянства у харчовых праграмах Часовага урада не абмяжоувауся хлебанарыхтоукамь Гэтак жа абавязковай пас-тауцы для патрэб армп i горада падлягала мяс-
54
Xapчoвaя naëiTûKa 4acoâara ypaAa y Àeëapyci (âepaceHb - KacTpbNHÍK 1917 г.)
ная пpадyкцыя, якая набывалася дзяpжавай па фiкcаваныx цэнаx. У большасщ выпадкаy, як на павятовыx, так i валасньк yзpоУняx, падчас складання наpыxтоУчыx заданняy, пepавага на-давалася пpыватнаyлаcнiцкай жывёлe. Такiя па-дыкоды члeнаy xаpчовыx камiтэтаy y ажыццяу-лeннi мяcныx pэквiзiцый нe мeлi класавага xаpактаpy, а здзяйcнялicя y залeжнаcцi ад аб^к-тыyнага становшча гаcпадаpкi.
У такix yмоваx pэквiзiцыi новага ypаджаю y кожнай з бeлаpycкix гyбepнiй набывалi cваe асаб-лiваcцi, алe y цэлым ix стан пагоpшыycя. Нават няглeдзячы на TOe, што Часовы ypад на^ыка^ы жшуня Удвая павялiчыy закyпачныя цэны на жыта да 5 pyб. 40 кап., пшанiцy - 7 pyб. 40 кап., ячмeнь - 5 pyб. 25 кап., гpачыxy - 7 pyб. 25 кап., ^оса - б pyб. 45 кап. i гаpоx - 7 pyб. 20 кап.
Сялянcкаe yxiлeннe ад pэквiзiцый тлумачы-лася яшчэ i cацыяльнымi матывамi. Па cловаx газeты магiлёycкага зeмcтва «Могилeвcкая жизнь» ад 24 вepаcня, ceлянiн пpытpымлiваy xлeб, бо «дyмаy, што гоpад нe xоча даць яму паpкалю, цyкpy, газы, цвшоу...». «Скpозь i пау-сюдна cялянe вepаць, - тсала газeта «Свободноe слово. Извecтия Гоpeцкого Совeта кpecтьянcкиx дeпyтатов» ад 24 вepаcня, - што pабочыя вiнаваты y даpагоУлi жыцця, таму што яны yвялi y cабe на фабpыкаx S-гадзiнны ^а-цоуны дзeнь i патpабyюць павeлiчэннe платы... На гэтай глeбe pазвiваeцца ваpожаcць вёcкi да пpацоУныx».
Вясковыя жыxаpы Вiлeнcкай гyбepнi, нао-гул, лiчылi xлeбнyю манаполiю нecпpавядлiвай «з пpычыны пpапанyeмыx cпeкyлянтамi вeлi-заpныx цэн i пpазмepнай даpагоУлi ytix пpадмe-таy пepшай нeабxоднаcцi» [3]. Напpыклад, нап-pыканцы лeта плуг каштаваy б0 pyб., cякepа -l0 pyб., cepп - l0 pyб., вiлы для ceна - 4 pyб. 50 кап., вшы для гною - 7 pyб. 50 кап., pыдлёyка - б pyб. 50 кап., падвода - 450 pyб.
Уcвeдамляючы нeабxоднаcць стымуляцып сялянства y выкананнi заданняy па xаpчовыx наpыxтоУкаx, Часовы Уpад пpыкладаy намаган-нi для забecпячэння яго патpэб у пpамыcловыx таваpаx, найпepш у ceльcкагаcпадаpчыx ^ыла-даx ^ацы i тэxнiцы. Гэтая функцыя была уск-ладзeна на xаpчовыя камготы ycix yзpоУняy на чалe з мiнicтэpcтвам. Пад канeц жнiyня вeдамc-тва пepадала у pаcпаpаджэннe Мшскага гyбepн-скага xаpчовага камiтэта 3000 пудоу дpацяныx цвiкоy. Работнiкi мiнicтэpcтва падpыxтавалi для pазмepкавання у пepшyю чаpгy для ceльcкага наceльнiцтва па цвёpдыx цэнаx (50-б0 кап.) звыш l2 млн. аpшын манyфактypныx выфабау (Вiцeбcкая, Магiлёycкая, Нiжагаpодcкая i ш-шыя гyбepнi) [4].
Як i pанeй, ciламi цэнтpальныx ypадавыx оpганаy адбывалася тpанcпаpцipоyка з пауднё-
выx pэгiёнаy iмпepыi ва ycкpаiнныя, так званыя «cпажывeцкiя» гyбepнi, у тым лiкy бeлаpycкiя, xлeбнай мук лeпшыx гатункау, цyкpy, алeю i шшык пpадyктаy. Алe з cяpэдзiны лeта гэтыя паcтаyкi pэзка змeншылicя. Магiлёycкая гyбep-ня ужо ж магла pазлiчваць на дапамогу жытам. Мiнcкая гyбepня замecт штомecячнай ноpмы xлeба у 300 вагонау атpымала толькi 50. 13 жнiyня В^бсю xаpчовы камiтэт канста-тавау, што «... гyбepня у бягучым годзe нe можа pазлiчваць на ^ыток xлeба, i на мясцовы ^теб у нас адзiная надзeя» [5].
Гэты пpацэc яшчэ больш ускладшуся, калi у пачатку вepаcня мiнicтэpcтва xаpчавання вып-pацавала ноpмы спажывання для гpамадзян, пpакоpмy жывёлы, за^ву палёу i г. д. У ^ы-ватнаcцi, па ноpмаx мecячнага спажывання ад-наму eдакy пакщауся адзiн пуд збожжа. Павод-лe pазлiкаy Магiлёycкага гyбepнcкага камiтэтy, для вяскоуцау усталёувалася ноpма - l2 пудоу мyкi на год, а для пpакоpмy жывёлы - S0 пудоу фypажа на каpовy i l50 пудоу на каня.
З улшам таго, што на Малiлёyшчынe добpа ypадзiлi бульба i грэчка, жыxаpы гyбepнi, pоУна як i Мшшчыны, мeлi добpыя шанцы ^а^щь да новага Уpаджаю на уласным xлeбe [б]. Што датычыць В^бскай гyбepнi, то, як зазначалася гyбepнcкiм камiтэтам, «галоднымi» павeтамi л> чацца: Дзвшсю, Рэжыцкi, Люцынcкi i напалову «галоднымЬ>: Сeбeжcкi, Дpыceнcкi. Здавальня-ючаe cтановiшча: Нeвeльcкi, Гаpадоцкi, В^бс-ю i Вeлiжcкi павeты. Лiшкi пpадyктаy маюцца толькi у Лeпeльcкiм павeцe». Каpэcпандэнт «Витeбcкого слова» S касфычшка павeдамляy, што pыначныя цэны на жыта yзнялicя у каст-pычнiкy да 20-30 pyб. за пуд.
Таму сяляж iмкнyлicя cxаваць збожжа ад pэквiзiцыi, каб пpы выпадку пpадаць яго тым, xто плащу больш, чым наpыxтоУчыя службы. Натypальна, што pэалiзацыя пpадyктаy, дазво-лeныx для пpодажy (малако, яйкi, гаpоднiна), на pынкy адбывалася «па пpазмepна выcокix цэ-наx» для гаpаджан. Паводлe каpэcпандэнта «Могилeвcкой жизни» ад 2S вepаcня l9l7 г. «.Цэны стат жаxлiвымi. За кypаня патpабy-юць 9-l0 pyб., качан капусты - l pyб. - l pyб. 50 кап., гаpлач смятаны - 2 pyб. 50 кап. За пуд ячмeня - l5 pyб.».
Нават на валасным yзpоyнi cпpабавалi спы-нiць гэтую нeгатыyнyю тэндэнцыю. Так на па-сяджэнш Слабода-Пыpашэycкага валаснога xаpчовага камiтэта 2б жнiyня выpашылi ^ыз-начыць дзённы i начны дазоp па даpогаx да м. Узда для дастаую ва Упpавy асоб, якiя мусяць займацца сшкуляцыяй [7]. 7 вepаcня члeнамi Каз'янскага xаpчовага камiтэта затpы-маны l0 пудоу «тайна ^аданай жытняй мyкi пpавазiмай пpаз с. Каз'яны жыxаpом в. СypоУкi
I. М. Рыжанкоу
55
1удыным» [8]. У адпаведнасщ з пратаколам пасяджэння Замошскага валаснога харчовага камiтэта ад 8 верасня за недапушчэнне да улшу упаунаважаных асоб, самавольны вываз хлябоу цi утойванне ад улшу прадуктау падлягала турэмнае пакаранне да 6 месяцау або грашовае пакаранне (300 руб.). 22 кастрычшка Грыцэвiч-скi валасны харчовы камiтэт пастанавiу у мэтах барацьбы «з спекуляцыяй надзор за продажам i набыццём збожжа i iншых прадуктау» узнага-роджваць асоб, якiя выявiлi таемны продаж па 50 кап. узнагароджання з пуда [9].
У цэлым, дзяржаунае павелiчэнне цэн на хлеб i фуражныя культуры, а таксама намаганш харчовых камготау часткова дасягнулi мэты. З усталяваннем 8 верасня камандуючым Заход-нiм фронтам ген. Балуевым нормау спажывання для мясцовага насельнщтва, значна нiжэйшых за дзяржауныя, iстотнага прытоку прадуктау i фуражу для патрэб вайскоуцау не назiралася. Перспектыва «сесцi на паёк» пры дэфiцыце i дарагоУлi прамысловых вырабау штурхала ся-лян на парушэнне «хлебнай манаполii». Большая iх частка iмкнулася зменшыць аб'ём аба-вязковых да продажу прадуктау з тым, каб збыць неулiчаную iх частку спекулянтам. Як сведчылi вынiкi перапiсау, у сваiх справаздачах абраныя сялянамi харчовыя управы валасцей i паветау часта завышал патрэбы у хлебе, фура-жы, насеннi i абгрунтоУвалi неабходнасць паве-лiчэння нормау спажывання.
На трэщм этапе распачатай працы па улшу i нарыхтоуцы новага ураджаю надзвычай аб-вастрылася яшчэ адна, не менш небяспечная для грамадства i дзяржавы праблема самагона-варэння. З аднаго боку, выраб спiртовых напояу адбiрау значную частку прадуктау, яюх i без таго не ставала, асаблiва у гарадах i мястэчках, а разам з iм - уплывау на узма-цненне дарагоУлi наогул. З другога боку, рас-паусюджванне п'янства у прыфрантавой Бе-ларусi негатыуна адбiвалася на баяздольнасщ дзеючай армii i падтрыманнi парадку у яе тыле. Варта прыгадаць, што гэта праблема iснавала i да рэвалюцыi, але яе маштабы з-за эфектыуных палiцэйскiх захадау былi непа-раунальна меншыя. На той час асноУнымi спажыуцамi брагi, самагону i г. д. былi самi сяляне, радзей гараджане, але шяк не салдаты. З усталяваннем новага ладу у Расii як рэфар-матары, так i рэвалюцыянеры прыкладал шмат намаганняу для выкаранення гэтай га-небнай i небяспечнай для дзяржавы i грамадства з'явы. Крымшальная адказнасць за самагонаварэнне (турэмнае зняволенне да 1 года) плёну не прыносша. У прыватнасщ, летам «ханжу» i «самагонку» можна было знайсщ у гарадскiх кавярнях i чайных.
Дэмакратызацыя армейскага жыцця, акрамя шшага, значна паслабiла уладу камандзiрау над салдатам^ i вайсковую дысцыплiну наогул. Гэ-ты працэс абумовiу заняпад «рэвалюцыйнага абароннiцтва», а разам з iм i узрастанне анар-хiчных працэсау. Невыпадкова, што летам ас-ноуным спажыуцом алкагольных напояу стано-вяцца вайскоуцы тылавых часцей, а за iмi i самi акопнш. Паводле загада начальнiка штаба Стаую ген. Лукомскага ад 8 жшуня за № 40, належала тэрмшова упарадкаваць выдачу спiрту i вiна, паколькi у мэтах iх пошуку у тыл наюроу-валюя «масавыя камандзiроУкi чыноу дзеючай армп» [10].
Эканамiчная выгада нелегальнага вырабу самагону на продаж была вщавочнай. Так, у ве-раснi, паводле паведамлення Вшенскага губер-нскага камюара, перагонка збожжа на «спiрт» давала сялянам да 100 руб. прыбытку з аднаго пуда жыта. Абуралюя гараджане на старонках «Витебского слова» ад 4 кастрычшка, што у Велiжскiм павеце Вiцебшчыны пераганялася штодзень да 1000 пудоу жыта, што «магло б пракармiць да 30 000 чалавек, цi 6000 сямей». Аб падобнай сiтуацыi, але ужо у Магiлёускай губернi, паведамляу старшыня губернскага харчовага камiтэта I. М. Мусерсю.
На старонках «Бобруйского курьера» ад 12 кастрычшка прадстаунш харчовых аргашза-цый Мiншчыны паведамлял^ «губерня ператва-рылася у адзшы каласальны вiнакурны завод, якi забяспечвае гарэлкай-самагонкай фронт... Сяляне не даюць гораду хлеба, а каласальная колькасць пудоу жыта i бульбы iдзе на перагон-ку спiрту, якi паусюдна распрадаецца па вы-сокiх цэнах».
Вiдавочна, што нават пры чарговым урада-вым павышэннi «цвёрдых цэн» на збожжа i iн-шыя прадукты, устойлiвы попыт вайскоуцау на алкаголь забяспечвау сялянам такi ж устойтвы прыбытак. У гэтым, на думку аутара, асноуная прычына таго, што усе сродю барацьбы орга-нау Часовага урада улады супраць гэтай з'явы так i не далi дзейсных вынiкау.
Наогул, у верасш-кастрычшку харчовая праблема працягвала абвастрацца. Сялянства парушала дамовы з памешчыкамi i арандатара-мi, узятыя абавязацельствы па пастауках фуражу, ухшялася ад рэквiзiцый i г. д. Нягледзячы на павышэнне дзяржавай «цвёрдых цэн» на фураж, яе нарыхтоучыя органы былi не у стане канкурыраваць з прапановамi рынка. Так, «Могилевская жизнь» ад 6 кастрычшка паве-дамляла, што на прапанову прадаць сена селя-нiн с. Лабанаую Магiлёускай губернi адказвау: «Цаны сапрауднай яшчэ няма. За стажок пудоу у 200 дават 300 руб., - казау ён, - але я i за 400 зараз не прадам».
56
Харчовая палгтыка Часовага урада у Беларуа (верасень - кастры1чнж 1917 г.)
Як паведамляу старшыня Гарадоцкага хар-човага камгота С. Пакроусю, «настрой вёсю падцвердз1уся_ у армда хлебныя прадукты грамадзянам1 валасцей ахвяруюцца, але за гро-шы па цвёрдых цэнах паступленняу няма» [11]. У той самы час, як зазначалася вышэй, незл1чо-ная колькасць прадуктау шла на выраб самаго-ну i продаж яго вайскоуцам. Па словах Вшенс-кага губернскага камюара В. С. Балая, у вяскоу-цау адначасова суiснавалi патрыятычныя па-чуццi, павага да парадку i «неампатычная рыса розуму - хирасць». Яшчэ у чэрвенi 1917 г. пар-тыйны орган энэсау «Народнае слова» заува-жыу: «Мужыцю розум... вельмi хiтры, вельмi заклапочаны выкананнем уласнай выгады».
Восенню 1917 г. армiя i гараджане у плане забеспячэння прадуктамi трапша у становiшча, значна больш горшае, чым да рэвалюцыi. На пасяджэнш Вiцебскага губернскага харчовага камiтэта 28-29 верасня вырашана хадайнiчаць перад мшютэрствам харчавання аб павышэннi для Вщебскай губернi цвёрдых цэн на рэкызь руемую жывёлу да 17 руб. за пуд.
«Новое Варшавское утро» ад 1 кастрычшка паведамляла, што сяляне не выпускам набытую Мшскай гарадской думай муку (800 пуд.). Па-водле «Гомельскай копейкi» ад 3 кастрычшка на нарадзе франтавой, армейсюх i корпусных камюш па забеспячэнню Заходняга франту вырашана па прычыне малога паступлення збож-жа i мукi разаслаць прадстаушкоу армii «каб паведаць аб патрэбах сыноу i бацькоу».
Неузабаве, ажыццяуленне рэ^зщый стала набываць прымусовы характар з прыцяг-неннем ваеннай сiлы. Так Вщебсю губернскi харчовы камiтэт выказауся за стварэнне «ваен-ных рэ^зщыйных атрадау» i удзел у iх м> лiцыi, дружын, складзеных з гараджан, пра-цоуных i салдат [12]. У сваю чаргу, ваеннае камандаванне падтрымала прапанову. Галоу-ны начальнiк Дзвшскай ваеннай акругi хада-тайнiчау аб камандзiраваннi у кожны павет Вщебскай губерш па роце драгун для «садзеяння прымусоваму адчужэнню хлеба» [13]. На пасяджэнш 15 кастрычшка Гара-докскага павятовага харчовага кам^эта адзша-галосна выказалiся за нарыхтоуку збожжавага фуражу з удзелам ваеннай сшы [14].
Паводле «Витебского слова» ад 24 кастрычшка для патрэб арми у Люцынскiм, Рэжыцюм, Себежскiм i Невельскiм паветах рэ^зщьп мяса здзяйснялiся павятовымi харчовымi управамi
пры удзеле прадстаунiкоу ваеннага ведамства. Аналапчную працу распачала камiсiя Рэчыцка-га Савета сялянскiх дэпутатау, якая у суправад-жэннi салдат збiрала хлеб для армii.
Зауважым, што у кастрычнiку i пазней рэк-вiзiраваныя запасы хлеба у маёнтках заставал> ся практычна некранутымi i уяулялюя прыцяга-льным аб'ектам для некаторых пластоу жыхар-ства i асаблiва вайскоуцау
Заключэнне. У Беларус па многiх прычы-нах азначаныя хiбы выяулялiся вельмi выразна. Па-першае, вясной - напачатку лета 1917 г. мясцовае сялянства з'яулялася не толькi аб'ектам харчовай пал^ыю Часовага урада, але i ак-тыуна на яе уплывала. Але ж, як толью умаца-валася тэндэнцыя да поунай немагчымасцi свабоднай куплi-продажу збожжавых культур i iншай харчовай прадукцып, беларуская вёска адрэагавала на гэта стыхшным ух1леннем ад рэквiзiцый.
Па-другое, сапрауды, харчовыя камiтэты Усiх узроуняу у цэлым правялi велiзарную ста-ноучую работу, асаблiва, па забеспячэнш бяд-нейшых пластоу насельнiцтва i бежанцау. 1х на-маганнямi удалося рэквiзаваць новы ураджай, але галоуным чынам, у маёнтках. Дробны ж уладальшк у сваёй масе вельмi неахвотна пра-давау сваю прадукцыю, нават па цвёрдых цэнах, нават, кат да таго заклiкалi свае ж вяско-выя юраунш або савецкiя дзеячы. У вышку, продаж хлеба, фуража i шшай вясковай прадук-цыi дзяржауным нарыхтоучым службам не на-быу сютэмнага, а самае галоунае арганiзаванага характару.
Сялянства у цэлым засталося прыхiльнiкам вайны да перамогi, актыуна Удзельнiчала у ва-енных пазыках i зборы сродкау для франтав> коу. Але не больш за тое. Вщавочна, што такое стауленне селянiна да харчовай паттыю было своеасаблiвай рэакцыяй на агульнае пагаршэн-не паттычнага i сацыяльна-эканамiчнага стано-вiшча, якое перажывала расiйскае грамадства. На тым этапе станаулення новай палiтычнай i эканамiчнай сiстэмы iнтарэсы селянiна як выт-ворцы i уласнiка апынулюя вышэй за яго класа-выя, грамадзянскiя, патрыятычныя i iншыя па-чуццi. Адначасова, яго фактычнае ^нараванне хлебнай манаполii дыскрэдытавала сам Часовы урад, узмацняла сацыяльную напружанасць у гарадах i на фронце i тым стварала глебу для чарговай рэвалюцып.
Лiтаратура
1. Рыжанкоу I. М. Беларускае сялянства i харчовая паттыка Часовага урада (сакавш - каст-рычнiк 1917 г.) // Весщ Нацыяльнай акадэмii навук Беларусь Сер. гум. навук. 2006. № 3. С. 70-78.
2. Нацыянальны архiу Рэспублш Беларусь (НАРБ). Фонд 60. Воп. 3. Спр. 242. Л. 234-235.
3. НАРБ. Фонд 60. Воп. 3. Спр. 158. Л. 23.
I. M. Рыжанкоу
57
4. Снабжение тканями // Могилевская жизнь. 1917. 9 августа. С. 2.
5. НАРБ. Фонд 624. Воп. 1. Спр. 59. Л. 142.
6. НАРБ. Фонд 640. Воп. 2. Спр. 10. Л. 120-121.
7. НАРБ. Фонд 640. Воп. 2. Спр. 30. Л. 31.
8. НАРБ. Фонд 624. Воп. 1. Спр. 7. Л. 136.
9. НАРБ. Фонд 640. Воп. 2. Спр. 21. Л. 136.
10. Нацыянальны пстарычны архiy Беларусь Фонд 14944. Зборшк загадау Стаум Вярхоунага галоунакамандуючага.
11. НАРБ. Фонд 624. Воп. 1. Спр. 7. Л. 39.
12. НАРБ. Фонд 624. Воп. 1. Спр. 59. Л. 170.
13. НАРБ. Фонд 624. Воп. 1. Спр. 59. Л. 166.
14. НАРБ. Фонд 624. Воп. 1. Спр. 7. Л. 260.
References
1. Ryzhonkou I. M. Belarusian peasants and food policy of the Provisional Government (March - October 1917). Vestsi Natsional'noy Akademii nauk Belarusi. Seriya gumanitarnykh nauk [Proceedings of the National Academy of Sciences of Belarus. Series of humanitarian Sciences], 2006, no. 3, pp. 70-78 [In Belarusian].
2. The National Archives of the Republic of Belarus (NARB). Fund 60. I.3. Case 242. L. 234-235.
3. NARB. Fund 60. I. 3. Case 158. L. 23.
4. Fabrics supply. Mogilevskaya zhizn' [Mogilev life], 1917, 9 August, р. 1.
5. NARB. Fund 624. I. 1. Case 59. L. 142.
6. NARB. Fund 640. I. 2. Case 10. L. 120-121.
7. NARB. Fund 640. I. 30. Case 30. L. 31.
8. NARB. Fund 624. I. 1. Case 7. L. 136.
9. NARB. Fund 640. I. 2. Case 21. L. 136.
10. National Historical Archives of Belarus. Fund 14944. Collection of orders of the Staff of the Army of the Western Front.
11. NARB. Fund 624. I. 1. Case 7. L. 39.
12. NARB. Fund 624. I. 1. Case 59. L. 170.
13. NARB. Fund 624. I. 1. Case 59. L. 166.
14. NARB. Fund 624. I. 1. Case 7. L. 260.
1нфармацыя пра аутара
Рыжанкоу 1гар Мiхайлавiч — кандыдат пстарычных навук, дацэнт, дацэнт кафедры псторып Беларус i палггалоги. Беларуси дзяржауны тэхналапчны ушверсгот (220006, г. Мшск, вул. Свяр-длова, 13а, Рэспублша Беларусь). E-mail: im@belstu.by
Information about the author
Ryzhankou Ihar Mikhaylavich - PhD (History), Associate Professor, Assistant Professor, the Department of History of Belarus and Political Science. Belarusian State Technological University (13a, Sverdlova str., 220006, Minsk, Republic of Belarus). E-mail: im@belstu.by
Пастуту 23.03.2017
