CC BY
44Charakterystyka uszkodzen ciala wyst^puj^cych u mlodych narciarzy biegowych
Dariusz Boguszewski, Joanna Niemczyk, Jakub Adamczyk
Zaktad Rehabilitacji, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Annotation:
Boguszewski Dariusz, Niemczyk Joanna, Adamczyk Jakub. Characteristics of injuries among young crosscountry skiers.
Introduction. The aim of this study was to develop information about injuries in cadet and junior cross-country skiers. Material and methods. Fifty female (n=21) and male (n=29) competitors from Podhale were in research group. Skiers completed questionnaire. The questions concerned the location of injuries, types of injuries, methods of treatments and rehabilitation and recovery exercises.
Results. The most frequent injury in the research group was bruises, cuts and sprains and muscle strain. Few people had suffered broken bones and muscle ruptures. The most of the skiers suffered knee injuries. As a treatment PRICEMM procedure has been introduced. The main method of recovery was rest from training. Conclusions. No correlation was found epidemiology of injuries and the treatment, gender, age, level of sport and the number of starts of the season. Sports training and recovery should be similar In each group (female and male competitors). Players starting considerably more likely to devote less time to treatment and improvement of injury.
Keywords:
cross-country skiing, injuries, prevention.
Богущевскі Д., Немчук І., Адамчук Я. Характеристика ушкоджень тіла в молодих лижників.
Вступ. Метою роботи була інформація про травми тіла, які можуть бути у спортсменів - професійних та підготовчих груп, що займаються біговими лижами.
Матеріали і методи: досліджувана
група становила 50 спортсменок (п=21) і спортсменів (п=29) з подгалянських спортивних клубів, які займаються біговими лижами. Учасники досліджень заповнили авторську анкету, в котрій відповідали на питання, що стосуються локалізації і видів травм тіла, методів лікування і реабілітації, а також виконаних вправ у процесі виздоровлення.
Результати: виконані дослідження
показали, що найбільш частими видами травм в досліджуваній групі були: забої, різані рани і також розтягнення м'язів та вивихи. У небагатьох досліджуваних було також надірвання м'язів і переломи кісток. Місцем пошкодження найчастіше є колінний суглоб. Найменше опитуваних мали пошкодження шиї, голови і хребта. В більшості досліджуваних впроваджено процедури за методом PRICEMM. Серед досліджуваних майже половина жінок і кожний третій чоловік вказали на звільнення від змагань, як один з головних елементів лікувальних процедур.
Висновки: не виявлено залежності
епідеміології пошкоджень та лікувальних процедур від статі, віку та рівня розвитку спортсмена і кількості виступів у сезоні. Тренувальний та реабілітаційний процес повинен бути однаковим, незалежно від тренувальних груп, статі чи віку. Спортсмени, котрі частіше беруть участь у змаганнях, менше часу приділяють лікуванню та відновленню форми.
лижний спорт, ушкодження тіла, профілактика.
Богущевски Д., Немчук И., Адамчук Я. Ха-рактиристика повреждений тела у молодых лыжников.
Введение. Цель работы - получение информации о травмах тела, которые могут быть у спортсменов профессиональных и подготовительных групп, занимающихся беговыми лыжами.
Материалы и методы: исследуемая группа составляла 50 спортсменок (п=21) и спортсменов (п=29) с подгалянских спортивных клубов, которые занимаются беговыми лыжами. Участники исследований заполнили авторскую анкету, в которой отвечали на вопросы, касающиеся локализации и видов травм тела, методов лечения и реабилитации, а также выполненных упражнений, в процессе выздоровления.
Результаты: выполненные исследования показали, что наиболее частыми видами травм в исследуемой группе были: забои, резаные раны и также растяжения мышц и вывихи. В немногих исследуемых был также надрыв мышц и переломы костей. Наиболее частым местом повреждения является коленный сустав. Менее всего опрашиваемых имели повреждения шеи, головы и позвоночника. Для большинства исследуемых применены процедуры по методу PRICEMM. Среди исследуемых почти половина женщин и каждый третий мужчина указали на освобождение от соревнований, как один из главных элементов лечебных процедур.
Выводы: не обнаружены зависимости эпидемиологии повреждений и лечебных процедур от пола, возраста и уровня развития спортсмена и количества выступлений в сезоне. Тренировочный и реабилитационный процесс должен быть одинаковым, независимо от тренировочных групп, пола или возраста. Спортсмены, которые чаще принимают участие в соревнованиях, менее времени уделяют лечению и возобновлению формы.
лыжный спорт, повреждение тела, профилактика.
Wprowadzenie.
Narciarstwo biegowe, uwazane za najbezpieczniejszy ze sportow zimowych, zdobywa coraz wi^cej zwolennikow zarowno wsrod mlodziezy, jak i osob starszych [1].
Rosn^ca popularnosc narciarstwa biegowego i coraz wyzszy poziom sportowy zawodnikow wplywa rowniez na udoskonalania technologiczne. Stosowanie coraz lepszych smarow, produkowanie nart z lekkiego tworzywa oraz dobre przygotowanie tras, przeklada si§ na uzyskiwane przez zawodnikow pr^dkosci (dochodz^ce do 60-80 km/h). Ma to swoje odzwierciedlenie w cz^stotliwosci wyst^powania urazow, ktore wprawdzie rzadziej niz w innych dyscyplinach, ale rowniez wyst^puj^ [1].
Rozwoj rehabilitacji oraz jej rola w medycynie sportowej, umozliwia sportowcom szybki powrot do startow po doznanej kontuzji. Dlatego tez istotne jest, aby mlodzi zawodnicy mieli zapewnion^ fachow^ opiek§ ze strony fizjoterapeuty scisle wspolpraojcego z calym sztabem szkoleniowym. Waznym elementem jest © Dariusz Boguszewski, Joanna Niemczyk,
Jakub Adamczyk, 2011
wiedza o rodzajach najcz^sciej wyst^puj^cych urazach, ktora umozliwi prowadzenie dzialan profilaktycznych oraz prawidlow^ edukaj pacjenta, w celu unikni^cia podobnych przypadkow w przyszlosci [2-5].
Celem przeprowadzonych badan bylo uzyskanie informacji o cz^stosci wyst^powania i rodzajach uszkodzen ciala u mlodych narciarzy biegowych. Podj^to rowniez prob§ rozpoznania podstawowych metod leczenia i rehabilitacji w badanej grupie.
Material i metody.
Grup§ badan^ stanowili sportowcy uprawiaj^cy (co najmniej 3 lata) narciarstwo biegowe. Przebadano 21 kobiet i 29 m^zczyzn, w wieku od 14 do 23 lat, z podhalanskich klubow oraz szkol sportowych. Staz treningowy zawodnikow wynosil od 3 do 11 lat (srednio 5,5), natomiast srednia liczba startow w sezonie 21,4. Trzynascioro zawodnikow posiadalo mistrzowsk^ lub pierwsz^ klas§ sportowy (pozostali drug^). Srednia masa ciala badanych wyniosla 54,5 kg - kobiety i 68,1
- m^zczyzni, zas wzrost 165,5 cm - kobiet i 177,4
ТаЬеІа 1.
Charakterystyka badanej grupy
LiczebnosC Sredni wiek Sredni staZ tгeningowy Srednia liczba start6w
Kobiety п=21 16,6 іаг 5,6 іаі 22,7
M§Zczyzm п=29 17,0 іаг 6,0 іаг 21,9
100%
80%
60%
40%
20%
0%
kobiety
m§Zczyzm
ч-
<г
^ х<$
<Г
V
\г
лл
Ryc. 1. Ма]'с2^^сіе]' uszkadzane сі^ясі сіаіа, odpoczqtku kariery, wskazane рг2Є2 zawodnik6w.
- m§zczyzm. Zawodnicy trenowali sredmo 6,1 razy w tygodniu ро dwie godziny. Charakterystyka grupy znajduje єі§ w tabeli пг 1.
Zawodnicy wypelnili аШстс^ ankiet§, kt6ra obejmowala informacje dotycz^ce przebytych uraz6w od pocz^tku kariery oraz w ostatnim sezonie, zastosowanego leczenia, treningu wprowadzajзcego ро doznanej kontuzji. а Іа^е obecnego stanu ich zdrowia.
Ankieta skladala si§ z 39 pytan. Pierwsza cz§sc dotyczyla informacji og6lnych na temat m.in. klasy sportowej, stazu treningowego oraz І^Ьу start6w w sezonie. Pytania o urazowosc wsr6d narciarzy biegowych obejmowaly okres calej kariery zawodniczej oraz szczeg61owo ostatniego sezonu. Badani musieli wskazac rodzaj urazu, jego dokladn^ ^аШа] а takze podac wszystkie cz§sri сіаіа, kt6re ulegly obrazeniom na nartach biegowych. Jedno z pytan dotyczylo r6wniez techniki narciarskiej przy, kt6rej doszlo do ostatniej kontuzji oraz przeprowadzonej lub Ьга^ rozgrzewki przed startem Ankietowani musieli wskazac czas trwania ewentualnej ргагоу w Ігет^а^ а ІаЬ^ okreslic cwiczenia wykonywane zar6wno w okresie zimowym і letnim po doznanej kontuzji. Odpowiedzi obejmowaly cwiczenia charakterystyczne dla narciarstwa biegowego, jak r6wniez zaj§tia na plywalni і silowm. Ostatnia cz§sC poswi§cona byla og6lnemu stanu zdrowia badanych. Pytania dotyczyly przebytych chor6b w ostatnich miesщcach oraz ewentualnego przyjmowania lek6w. Ankietowani шієіі r6wniez mozliwosc zgloszenia dolegliwosci b6lowych. kt6re wyst4pily w ostatnim p61roczu, z okreslenieш konkretnej №а^а] miejsca b6lu.
Uzyskane dane wpisano do arkuszy kalkulacyjnych Ехсєі, gdzie obliczono ж^є arytmetyczne і odchylenia standardowe. R6znice poшi§dzy poszczeg6lnyшi parametrami і zaleznosci pomi§dzy grupaшi і cechami okreslono za pomoc^ test6w T-studenta і chi-kwadrat. Na wykresach podano usrednione dane.
Wyniki
Wi§ksza cz§sC ankietowanych (84%), zar6wno ^Ьієі jak і m§Zczyzn, wskazala Мат jako najcz§stiej и^а]^з uszkodzeniu cz§sc сіаіа, od momentu rozpocz§tia kariery. Na kolejnych шiejscach znalazly si§: г^а, lokieC oraz stopa. Badania піє wykazaly istotnych r6Znic pomi§dzy cz§stotliwoscщ wyst§powama tych uszkodzen и m§Zczyzn і kobiet. Najrzadziej zawodnicy doznawali uraz6w glowy і szyi oraz kr§goslupa (гус. 1).
Przedstawione wyniki Ьуіу zbieZne z odpowiedziami dotycz^cymi uszkodzen w ostatnim sezonie. Ponad polowa kobiet (57%) і то trzeci m§Zczyzna (31%) doznalo bowiem kontuzji stawu kolanowego. ^шпіє] ankietowanych doznalo uraz6w glowy і szyi oraz kr§goslupa. Zaden m§Zczyzna і jedynie 5% kobiet jako miejsce urazu wskazala kr§goslup (гус. 2).
Вющс pod uwag§ 1^Ь§ start6w, и wi§kszosri zawodnik6w cz§stiej startuj^cych uszkodzeniu ulegla stopa. Natomiast urazy kolana dotyczyly ш^атгу, Й:6^ staгtowali шпіє] 16-25 razy w karierze. Najmniej doswiadczeni zawodnicy cz§stiej niz pozostali wskazali гаші§, bark oraz szyj§.
Przeprowadzone badania wykazaly, iz najcz§stiej wyst§puj^cyшi rodzajaшi uszkodzen w narciaгstwie biegowym (w badanej grupie) Ьуіу stluczenia, rany сФє
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
kobiety
m?zczyzni
і?
4?
Jb°
ЧГ
ЛЛ
Ryc. 2. Czqsci ciata, ktore ulegty uszkodzeniu w ostatnim sezonie.
80%
60%
40%
20%
0%
^ / kobiety m?zczyzni
stluczenia
rany
zlamania zwichni?cia naci^gni^cia zerwania skr?cenia sci?gien
Ryc. 3. Rodzaje urazow wystfpujqce u narciarzy biegowych.
(nie powoduj^ce znacz^cych na przerw w treningach) oraz naci^gni^cia mi?sni i skr?cenia. Niewiele badanych doznalo takze naderwania mi?sni oraz zlaman kosci (ryc. 3). Podobny wynik uzyskano po przeanalizowaniu rodzaju urazow z ostatniego sezonu (ryc. 4).
Wykazano, iz u wi?kszosci badanych wdrozono post?powanie wg metody PRICEMM. Wsrod badanych niemal polowa kobiet (43%) oraz co trzeci m?zczyzna (34%) wskazalo odpoczynek od startow jako jeden z glownych elementow post?powania leczniczego. Rowniez 43% zawodniczek stosowalo wcieranie masci i zeli w miejsce urazu. Najrzadziej (4% kobiet) stosowano unieruchomienie, opatrunki gipsowe oraz odci^zenie konczyny, co zrozumiale, poniewaz zlamania nie zdarzaly si?, badanym sportowcom, cz?sto. Wsrod 29 przebadanych m?zczyzn u 24% w ramach post?powania leczniczego wykonano opatrunek uciskowy, masaz oraz wcieranie masci.
Pomimo, iz wi?ksza cz?sc ankietowanych ocenila swoj^ sprawnosc jako bardzo dobr^, badani przyznawali, ze odczuwaj^ skutki wczesniejszych urazow. Na bole
kr?goslupa i grzbietu uskarzalo si? 43% kobiet i 34% m?zczyzn. Wsrod zawodniczek cz?sto wskazywano rowniez bole stawu kolanowego, biodrowego i szyi, natomiast u w grupie m?skiej dolegliwosci bolowe dotyczyly takze stawu skokowego oraz nadgarstkowego.
Polowa ankietowanych powyzej 19 roku zycia zglaszala dolegliwosci bolowe plecow, natomiast jedna trzecia bole stawu skokowego. Najmlodsi zawodnicy wskazywali takze kolano oraz bark. Najprawdopodobniej dolegliwosci spowodowane byly przeci^zeniami lub, u mlodszych narciarzy, bl?dami w technice biegu.
Przeprowadzona analiza zaleznosci pomi?dzy rodzajem post?powania leczniczego a grup^ treningow^ wykazala, iz odpoczynek od treningow zastosowano zarowno w grupie kadetow oraz juniorow. Wcieranie masci oraz zabiegi masazu przeprowadzono cz?sciej u starszych zawodnikow, wsrod mlodszych dotyczylo to jedynie 10% badanych. Nieznaczna grupa kadetow oraz juniorow zastosowala srodki farmakologiczne oraz zabiegi fizykoterapeutyczne.
50%
40%
30%
20%
10%
0%
kobiety I m?zczyzni
stluczenia zlamania naci^gni?cia
Ryc. 4. Rodzaje uszkodzen ciata, ktore wystqpity w ostatnim sezonie.
do 15 startow
od 16 do 25 startow
powyzej 26 startow
4,55 5,09
przerwa w treningu trening z mniejszq intensywnosciq
Ryc. 5. Przerwa w treningu i czas treningu wprowadzajqcego w zaleznosci od liczby startow w zawodach (srednio w dniach).
Zawodnicy mniej zaawansowani (z drugq klasq sportowq) cz?sciej z racji kontuzji przerywali trening (42%). Zaledwie co trzeci (29%) narciarz z mistrzowskq lub pierwszq klasq sportowq musial z powodu urazu przerwac trening. Grupy roznily si? tez (choc nieistotnie) sposobem leczenia urazow, zabiegi fizykoterapeutyczne na przyklad byly stosowane tylko w grupie bardziej zaawansowanej.
Czynnikiem roznicujqcym czas zastosowanej przerwy oraz czas treningu wprowadzajqcego po doznanej kontuzji byla liczba (cz?stotliwosc) startow w zawodach. Narciarze wi?cej startujqcy, znacznie szybciej wznawiali treningi (p=0,051) i krocej trenowali ze zmniejszonymi obciqzeniami (p=0,025), niz ich mniej doswiadczeni koledzy (ryc. 5).
Zawodnicy najwi?cej startujqcy w zawodach znacznie cz?sciej byli poddawani zabiegom masazu oraz stosowali rozne opatrunki. Byli tez grupq (jedynq z wyodr?bnionych), ktora przyjmowala srodki farmakologiczne. Najprawdopodobniej bylo to
spowodowane probq skrocenia czasu rekonwalescencji do minimum.
Roznice potwierdza rowniez analiza wynikow pod wzgl?dem podzialu na grupy sportowe (kadetki, kadeci, juniorki i juniorzy). Treningi z mniejszq intensywnosciq odbywaly si? przede wszystkim w grupie juniorow (kobiety i m?zczyzni). Natomiast przerw? w treningach stosowano cz?sciej i dluzej w mlodszych grupach wiekowych.
Elementamizastosowanegotreninguwprowadzajqcego u wi?kszosci badanych byl trucht, zaj?cia na silowni, trening wlasciwy z mniejszq intensywnosciq oraz cwiczenia na gumach (ekspandorach). Co dziesiqty ankietowany przed przystqpieniem do wlasciwego treningu po urazie realizowal cwiczenia na trenazerach oraz zaj?cia na plywalni. Jedynie 5% zawodniczek i zawodnikow stosowalo Nordic Walking jako form? rehabilitacji. Nie wykazano istotnych roznic w przeprowadzonym treningu mi?dzy kobietami i m?zczyznami.
Dyskusja
Z przeprowadzonych badan wynika, iz jednymi z najcz?sciej wyst?pujqcych urazow w narciarstwie biegowym (w badanej grupie) byly: stluczenia, otarcia, naciqgni?cia mi?sni oraz skr?cenia. Tego typu kontuzje wyst?pujq rownie cz?sto w innych dyscyplinach wytrzymalosciowych, takich jak: pilka nozna oraz lekkoatletyczne biegi dlugodystansowe [6].
Narciarstwo biegowe, uwazane za jeden z najmniej niebezpiecznych sportow, niezbyt cz?sto staje si? podmiotem badan naukowych, co przeklada si? na niewielkq liczb? dost?pnych doniesien (dotyczqcych biegow narciarskich) w fachowej literaturze metodyczno-naukowej [7].
W narciarstwie biegowym rzadziej wyst?pujq urazy niz przykladowo w pilce noznej. Nalezy pami?tac jednak, ze duza liczba badan, prowadzonych szczegolnie w Europie, nad urazowosciq w tej grze sportowej spowodowana jest glownie jej popularnosciq. Z odmiennq sytuacjq mamy do czynienia w innych regionach swiata. Przykladowo w Nigerii, w Afryce Zachodniej pilka nozna pod wzgl?dem cz?stotliwosci kontuzji znajduje si? dopiero na szostym miejscu. Pierwsze miejsce zajmuje lekkoatletyka, ktorej urazy uwazane sq na naszym kontynencie za mniej powazne [8].
Biorqc pod uwag? fakt, ze szczegolnie po ostatnich Igrzyskach Olimpijskich w Vancouver i wielkich sukcesach polskich sportowcow (w tym glownie Justyny Kowalczyk), zainteresowanie narciarstwem biegowym rosnie. Nalezy zatem zapewnic zawodnikom i mlodym adeptom nart, fachowq pomoc medycznq. Przeprowadzone (w ramach niniejszej pracy) badania wykazaly, iz formq leczenia u znacznej cz?sci ankietowanych bylo stosowanie masci i przerwa w treningu. Przy lzejszych urazach jest to rodzaj uzupelnienia terapii, jednak u wielu przebadanych osob stanowil przewodni element leczenia. Najprawdopodobniej wynika to z niewystarczajqcego finansowania klubow (kadr regionow, kadr narodowych). Efektem tego sq samodzielnie podejmowane decyzje przez zawodnikow dotyczqce przebiegu oraz rodzaju post?powania po doznanym urazie.
Podobnie jak we wspomnianych dyscyplinach (pilce noznej i lekkoatletyce), na zwi?kszenie ryzyka wystqpienia kolejnej kontuzji w narciarstwie biegowym wplywa brak pelnego wyleczenia po poprzednim uszkodzeniu [9]. Zastanawiajqcy jest fakt, iz wi?kszosc narciarzy biegowych o duzej liczbie i cz?stotliwosci startow, znacznie szybciej wraca po doznanym urazie do treningow oraz nie zmniejsza ich intensywnosci. Moze byc to wynikiem pewnego rodzaju presji oraz oczekiwan zwiqzanych z poszczegolnymi zawodnikami, a takze braku edukacji i odpowiedniego zaplecza medycznego. Ch?c startowania i rywalizacji z najlepszymi w kolejnych zawodach (nierzadko o wysokiej randze), wplywa na intensywnosc treningu, wynikiem czego jest wzrost ryzyka ponownego wystqpienia urazu [9]. Istotne jest, aby mlodzi zawodnicy, rozwijali si? prawidlowo i nie musieli z powodu powtarzajqcych si? urazow przedwczesnie zakonczyc kariery. Staly kontakt trenera z fizjoterapeutq oraz wspolne decyzje
32011
Ц
dotyczqce powrotu do startow zniwelowalyby tego typu ryzyko [9].
Wydarzenia zwiqzane z ostatnimi Igrzyskami Olimpijskimi (w Vancouver) dowodzq, ze nawet najlepszym narciarzom zdarzajq si? nieprzewidziane, zaskakujqce kontuzje. Ich przyczynq moze byc np. niedostateczne przygotowanie trasy - jak to mialo miejsce w Kanadzie. Wypadek Slowenki Petry Majdic, w wyniku ktorego zlamala cztery zebra, uszkodzila miednic? oraz oplucnq potwierdza, ze w narciarstwie biegowym wyst?pujq rowniez powazne urazy. Nalezy podkreslic, ze do zdarzenia doszlo juz w trakcie treningu.
Znaczna cz?sc badanych ocenila swojq sprawnosc fizycznq, jako bardzo dobrq. Jednak rownie liczna grupa osob przyznala, iz w przeciqgu ostatnich szesciu miesi?cy odczuwala cz?ste dolegliwosci bolowe, glownie plecow. Ma to swoje potwierdzenie w badaniachprzeprowadzonych w Szwecji, ktore dowodzq, iz zawodnicy pomi?dzy 16 a 21 rokiem zycia znacznie cz?sciej uskarzajq si? na tego typu dolegliwosci szczegolnie, niz ich rowiesnicy nie jezdzqcy na nartach [9]. Najprawdopodobniej jest to spowodowane powtarzajqcym si? ruchem przeprostu w fazie odbicia oraz zgi?cia i wyprostu w fazie podwojnego odepchni?cia [9].
Istotq przeprowadzonych badan (w ramach niniejszej pracy) bylo zwrocenie uwagi nie tylko na rodzaje wyst?pujqcych kontuzji w narciarstwie biegowym, ale rowniez na potrzeb? dzialan majqcych na celu zapewnienie mlodym zawodnikom jak najlepszych warunkow do rozpocz?cia (i kontynuowania) kariery. Prawdopodobnie niewystarczajqce finansowanie klubow (czy kadr mlodziezowych) moze w duzej mierze przyczynic si? do problemow zdrowotnych narciarzy, chociazby poprzez, wspomniany juz wczesniej, ograniczony dost?p do wykwalifikowanej opieki medycznej. Naturalnie sposob przeprowadzania treningu zalezy od trenera, ale biorqc pod uwag? fakt wi?kszej liczy osob na zaj?ciach, podejscie do zawodnika powracajqcego po kontuzji moze byc mniej zindywidualizowane niz powinno. Prawidlowa edukacja oraz wdrozenie post?powania profilaktycznego ulatwiloby prac? zarowno narciarzom, jak i ich trenerom. Szkoleniowcy poprzez kontakt z fizjoterapeutami powinni miec pewnosc co do stanu zdrowia swoich podopiecznych, szczegolnie tych wznawiajqcych treningi po urazie.
Podsumowanie i wnioski
Uszkodzenia ciala zdarzajq si? sportowcom uprawiajqcym kazdq dyscyplin?. Istotne jest zapewnienie zawodnikom fachowej pomocy medycznej po doznanej kontuzji. Staly kontakt fizjoterapeuty z trenerem powinien umozliwic zawodnikowi szybki powrot do startow w zawodach (po doznanej kontuzji), ale nie dopuscic do przedwczesnego wdrazania w trening o duzych obciqzeniach. Zadaniem sztabu szkoleniowy (i medycznego) jest tez zapewnienie odpowiedniej profilaktyki, aby ryzyku wystqpienia urazu (szczegolnie powtornego) zminimalizowac.
Z przeprowadzonych badan wysnuto nast?pujqce konkluzje:
Wykazano, iz wsrod narciarzy biegowych najcz?sciej dochodzi do stluczen, ran ci?tych, naciqgni?c mi?sni oraz
skr^cen. Najcz^sciej zas obrazeniom ulegaly: kolano, r?ka, stopa oraz lokiec i bark. Na te elementy wi?c (cz^sci ciala i rodzaje urazow) nalezaloby zwrocic uwag? w profilaktyce.
Nie wykazano zaleznosci epidemiologii urazow oraz post^powania leczniczego, od plci, wieku, poziomu sportowego oraz liczby startow w sezonie. Proces treningowy i rehabilitacyjny powinien byc zatem podobny niezaleznie od grup cwiczebnych, plci, czy wieku.
W ramach post^powania leczniczego po doznanej kontuzji,uzawodnik6wnajcz?sciejwdrazanopost?powanie wedlug metody PRICEMM, odpoczynek od treningow i startow oraz wcieranie masci i zeli. Wprowadzenie wi^kszej liczby zabiegow fizjoterapeutycznych mogloby uczynic proces leczenia i powrotu do sportu szybszym i bardziej efektywnym.
Pismiennictwo
1. Sadowski G. Methodology of teaching techniques for cross-country skiing. [Metodyka nauczania techniki biegu na nartach] wyd. AWF Warszawa 1996.
2. Dziak A., Tayara S. Injuries in sport. [Urazy i uszkodzenia w spor-cie] Kasper, Krakow 2000.
3. Bennel K.L., Crossley K. Musculoskeletal injuries in track and field : incidence, distribution and risk factors Aust J Sci Med Sport., 1996,
28 (3), s. 69-75
4. Morris P.J., Hoffman D.F. Injuries in cross - country skiing. Trail markers of diagnosis and treatment Postgrad Med., 1999, 105 (1), s. 89-91, 95-98, 101.
5. Wawrzynczak-Witkowska A. Methods to reduce injury risk factors in the process of training athletes of team sports. [Metody zmniejsze-nia czynnikow ryzyka urazow w procesie treningowym zawodnikow zespolowych gier sportowych]. Rocznik Naukowy AWF w Gdansku, 2000, 9, s. 362-379.
6. Walentukiewicz A. Epidemiology of sports injuries. [Epidemiologia urazow sportowych]. Rocznik Naukowy AWFiS w Gdansku, 2002, 13, s. 19-35.
7. Alcrisson M., Werner S. Self-reported health, physical activity and prevalence of complaints in elite cross - country skiers and matched controls J Sports Med. Phys Fitness, 2005, nr 45 (4), s. 547-552.
8. Owoeye O., Odunaiya N., Akinbo S., Odebiyi D. A Retrospective Study of Sports Injuries Reported At The National Sports Medicine Center, Lagos, South West, Nigeria The Internet Journal Of Rheumatology, 2009, vol. 6 nr 1. http://www.ispub.com/journal/ the_internet_journal_of_rheumatology/volume_6_number_1_41/ article/a-retrospective-study-of-sports-injuries-reported-at-the-na-tional-sports-medicine-centre-lagos-south-west-nigeria.html
9. Ristolainen L., Heinonen A., Turunen H., Mannstrom H., Waller B., Kettunen J.K., Kujala U.M. Type of sports is related to injury profile : A study on cross - country skiers, swimmers, long - distance runners and soccer players. A retrospectve 12 month study Scand J Med. Sci Sports., 2009, vol. 20 (3), s. 384-393.
Artykul postupil do redakcji 04.07.2011 r.
dboguszewski@wum.edu.pl
