Научная статья на тему 'ХАЛҚАРО БАҲОЛАШ ДАСТУРИДА МУВАФФАҚИЯТЛИ ИШТИРОК ЭТИШ - ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШНИНГ МУҲИМ ОМИЛИ'

ХАЛҚАРО БАҲОЛАШ ДАСТУРИДА МУВАФФАҚИЯТЛИ ИШТИРОК ЭТИШ - ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШНИНГ МУҲИМ ОМИЛИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
46
6
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
САВОДХОНЛИК ДАРАЖАСИ / МОНИТОРИНГ / ХАЛқАРО СТАНДАРТЛАР / МАНТИқИЙ ФИКРЛАШ / РЕЙТИНГ ИНДИКАТОРИ

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Санақулова А.Р.

Миллий таълим тизимини ислоҳ қилиш, таълим мазмунини, педагог кадрлар тайёрлаш ва уларни малакасини ошириш дастурларини такомиллаштириш ҳамда мутахассислар томонидан дарсликларнинг янги авлодини яратиш бугунги кунда давлатимизда олиб борилаётган изчил ислоҳотларнинг ажралмас қисмидир.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

SUCCESSFUL PARTICIPATION IN THE INTERNATIONAL ASSESSMENT PROGRAM IS AN IMPORTANT FACTOR IN IMPROVING THE QUALITY OF EDUCATION

Reforming the national education system, improving the content of education, training and retraining of teachers, as well as the creation of a new generation of textbooks by specialists are an integral part of the ongoing reforms in our country.

Текст научной работы на тему «ХАЛҚАРО БАҲОЛАШ ДАСТУРИДА МУВАФФАҚИЯТЛИ ИШТИРОК ЭТИШ - ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШНИНГ МУҲИМ ОМИЛИ»

Санакулова А.Р. уцитувчи

Тошкент вилояти Чирчик давлат педагогика институти

ХАЛЦАРО БАХОЛАШ ДАСТУРИДА МУВАФФАЦИЯТЛИ ИШТИРОК ЭТИШ - ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШНИНГ

МУХИМ ОМИЛИ

Аннотация :Миллий таълим тизимини ислоу цилиш, таълим мазмунини, педагог кадрлар тайёрлаш ва уларни малакасини ошириш дастурларини такомиллаштириш уамда мутахассислар томонидан дарсликларнинг янги авлодини яратиш бугунги кунда давлатимизда олиб борилаётган изчил ислоуотларнинг ажралмас цисмидир.

Калит сузлар: PIRLS, PISA, TIMSS, TALIS, саводхонлик даражаси, мониторинг, халцаро стандартлар, мантиций фикрлаш, рейтинг индикатори.

Sanakulova A.R.

teacher

Chirchik State Pedagogical Institute of Tashkent region

SUCCESSFUL PARTICIPATION IN THE INTERNATIONAL

ASSESSMENT PROGRAM IS AN IMPORTANT FACTOR IN IMPROVING THE QUALITY OF EDUCATION

Annotation: Reforming the national education system, improving the content of education, training and retraining of teachers, as well as the creation of a new generation of textbooks by specialists are an integral part of the ongoing reforms in our country.

Key words: PIRLS, PISA, TIMSS, TALIS, literacy rate, monitoring, international standards, logical thinking, rating indicator.

Сунгги йилларда мамлакатимизда амалга оширилаётган ислохртлар натижасида улкан иктисодий усиш курсаткичларига эришилаётганлиги сабабли барча сохаларда малакали кадрлар ва етук мутахассисларга булган талаб янада ошмокда. Бу уз-узидан укувчиларимизнинг дарсларга кизикиш хусусиятларини ошириш ва укитувчиларнинг хар томонлама таълим -тарбиясига эътиборини кучайтиришни талаб этади.

Юкоридаги талабларнинг таълим тизими учун жуда мухим эканлиги, аксарият хорижий давлатлардаги каби таълим ва фан сох,алари ривожланишини бах,олаш ва мониторинг килиш оркали таълим сифатини оширишга каратилган илFор тажрибаларни сохдга жалб килиш кераклигини англатади. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2018 йил 8 декабрдаги "Халк таълими тизимида таълим сифатини бахолаш сохасидаги халкаро тадкикотларни ташкил этиш чора-

тадбирлари т^рисида"ги 997-сонли карорида энг устивор вазифа килиб куйидагилар олинди:

Халкаро тадкикотлар натижаларига асосланган холда укиш, математика ва табиий йуналишдаги фанлардан давлат таълим стандартлари, укув дастурлари хамда укув адабиётлари мазмунига узгартириш ва кушимчалар киритиш;

PISA бахолаш дастури йуналишидаги саволлар миллий базасини яратиш ва укув дастурларига интеграция килиш; укувчилар саводхонлигини бахолашнинг миллий тизимини яратиш ва 2019-2021 йилларда амалий куникмаларини шакллантирилишини бахолашга каратилган синовларни тизимли равишда утказиб бориш. Вазирлар Махкамасининг 997-сонли карорида куйидаги халкаро бахолаш дастурлари буйича халкаро тадкикотлар ташкил этилиши кайд этилган:

Progress in International Reading and Literacy Study (PIRLS) -бошлаетич 4-синф укувчиларининг матнни укиш ва тушуниш даражасини бахолаш учун;

Trends in International Mathematics and Science Study (TIMSS) - 4 ва 8-синф укувчиларининг математика ва табиий йуналишдаги фанлардан узлаштириш даражасини бахолаш учун;

The Programme for International Student Assessment (PISA) - 15 ёшли укувчиларнинг укиш, математика ва табиий йуналишдаги фанлардан саводхонлик даражасини бахолаш учун;

The Teaching and Learning International Survey (TALIS) - рахбар ва педагог кадрларнинг умумий урта таълим муассасаларида укитиш ва таълим олиш мухитини хамда укитувчиларнинг иш шароитларини урганиш учун. 2021 йилда Узбекистан Республикаси кайси халкаро дастурларда иштирок этади: (PISA) - 15 ёшли укувчиларнинг укиш, математика ва табиий йуналишдаги фанлардан саводхонлик даражасини бахолаш, (PIRLS) - бошлаетич 4-синф укувчиларининг матнни укиш ва тушуниш даражасини бахолаш.

Шу уринда "Таълим сифатини бахолаш халкаро тадкикотларида иштирок этиш Узбекистонга нима беради?", деган саволга жавобимиз куйидагича:

1. Тадкикотларда олинган натижалар мамлакатдаги таълим сифати ва унинг халкаро стандартларни хисобга олган холда эгаллаган урни туFрисида хулосалар чикариш имконини беради;

2. Миллий таълим тизимини ислох килиш, таълим мазмунини, педагог кадрлар тайёрлаш ва уларни малакасини ошириш дастурларини такомиллаштириш хамда мутахассислар томонидан дарсликларнинг янги авлодини яратишда кулланилади;

3. Халкаро тадкикотлар таълим сохасидаги миллий тадкикотларни сифатли утказишга ижобий таъсир курсатади;

4. Халкаро стандартлар даражасида юкори иктисодий самарага асосланган миллий бахолаш тизимини яратиш имконини беради.

Норматив-хукукий хужжатлар лойихалари мухокамаси порталида Таълим сифатини назорат килиш давлат инспексияси, Халк таълими вазирлигининг "Умумий урта таълим муассасалари рейтингини аниклаш тартиби туFрисида низомни тасдиклаш хакида"ги карори лойихаси жойлаштирилди. Мазкур низом асосида 2019 йил 1 январдан бошлаб, тажриба-синов тарикасида, туманлар ва шахарлар кесимида танлаш асосида умумий урта таълим муассасалари фаолияти самарадорлиги буйича рейтинги аникланади. Низомга кура, 2019 йил 1 январдан бошлаб, Узбекистон Республикаси умумий урта таълим муассасалари рейтинги Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси хузуридаги Таълим сифатини назорат килиш давлат инспексияси томонидан туманлар ва шахарлар кесимида танлаш асосида хар йили аникланади. Рейтингни аниклашдан асосий максад - укувчиларнинг умумтаълим фанлари буйича тайёргарлик даражасини ва мантикий фикрлаш кобилиятини бахолаш, педагоглар фаолияти даражаси ва сифатини оширишни раFбатлантириш, укитиш сифати буйича халкаро мезон, стандартларга мос юкори курсаткичларга эришиш оркали билимли ва иктидорли ёшларни тайёрлашга замин яратишдан иборат.

Рейтингни аниклаш куйидаги вазифаларни хал этишга каратилган: укувчилар билим даражаси, педагоглар салохияти ва таълим бериш махорати, таълим муассасасининг укув-тарбия жараёни ва имкониятлари хакида кенг жамоатчиликни холис ахборотлар билан таъминлаш;

укувчилар билимини бахолашда холислик ва мактаблар фаолиятида очиклик ва шаффофликни таъминлаш;

укувчи-ёшларнинг укиш, математика ва табиий йуналишдаги фанлардан саводхонлик даражасини хамда билимларини амалиётда куллаш кобилиятини ривожлантириш;

республика буйича укувчилар билимини бахолашни EIA нуфузли халкаро ташкилотларнинг PISA, TIMSS, PIRLS каби укувчилар билимини бахолаш дастурлари даражасига олиб чикишда таълим муассасаларига кумаклашиш;

миллий рейтинг тизимида юкори курсаткичларни кайд этган умумтаълим муассасалари учун улар фаолиятини назорат килувчи органлар томонидан утказиладиган текширишлар даврийлигини рейтингдаги урнига караб белгилаш.Рейтингни аниклашга оид тупланган маълумотлар, утказилган суровномалар ва назорат ишлари натижалари асосида Давлат инспексияси томонидан туманлар ва шахарлар кесимида умумтаълим муассасаларининг рейтинги аникланади.Умумий урта таълим муассасалари рейтинги тузилмаси:

битирувчи укувчиларнинг умумтаълим фанлари буйича таълим тайёргарлик даражаси ва сифат курсаткичи;

9-синф укувчиларининг билим даражаси; олий ва биринчи тоифали укитувчилар улуши;

умумтаълим муассасасининг укувчилари ва педагогик жамоаси уртасида утказилган суровнома натижалари каби рейтинг индикаторларини характерловчи маълумотларни уз ичига олади.

Рейтинг индикаторлари учун балларни хдсоблаш куйидагича амалга оширилади:тегишли рейтинг индикатори буйича энг катта курсаткичга эга умумтаълим муассасаси аникланади;

энг катта курсаткичга эга булган умумтаълим муассасасига шу индикаторга белгиланган энг юкори балл берилади;

бошка барча умумтаълим муассасаларнинг баллари шу индикатор буйича энг юкори баллга эга булган умумтаълим муассасасининг курсаткичига нисбатан хдсобланади;

х,ар бир индикатор буйича хдсобланган баллар йиFиндиси умумтаълим муассасасининг рейтингини белгилайди.

Фойдаланилган адабиётлар: 1. Грайс Г.П. Логика и речевое общение // Новое в зарубежной лингвистике: лингвистическая прагматика. Вып. XVI. - М., 1985. - С. 217237.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.