CC BY
6
UDK 626.83
Ibragimov I.A.
Buxoro tabiiy resurslarni boshqarish instituti "Gidrotexnik inshootlar va nasos
stansiyalari" kafedrasi dotsenti
Inomov D.I.
Buxoro tabiiy resurslarni boshqarish instituti "Gidrotexnik inshootlar va nasos
stansiyalari" kafedrasi stajyor o'qituvchisi
Idiyev I.I.
Buxoro tabiiy resurslarni boshqarish instituti "Gidrotexnik inshootlar va nasos
stansiyalari" kafedrasi magistranti "Toshkent irrigatsiya va qishloq xo jaligini mexanizatsiyalash muhandislari instituti" Milliy tadqiqot universiteti Buxoro tabiiy resurslarini boshqarish
instituti Buxoro O'zbekiston
GIDROUZELDA REYKALARNING JOYLASHUVI
Annotatsiya. Ushbu maqola kanallarda o 'rnatilgan reykalarning masofasi va qancha masofadan keyin joylashtirish kerakligi haqida ma'lumotlar berilgan. Suv sathlarini qancha vaqtda o'lchab borish bo'yicha ko'rsatmalar berilgan. Gidrologik kuzatish joylarida suv sathlarini kuzatish vaqtlari maqolada tegishli xulosalar berilgan.
Kalit so 'zlar: Reyka, kanal, o 'zan, gidropost, bief, zatvor, rizberma, sath.
Ibragimov I.A. associate professor
department "Hydraulic structures and pumping stations" Bukhara Institute of Natural Resources Management
Inomov D.I. trainee-teacher
department "Hydraulic structures and pumping stations" Bukhara Institute of Natural Resources Management
Idiyev I.I. graduate student
department "Hydraulic structures and pumping stations" Bukhara Institute of Natural Resources Management
Bukhara
National Research University "Tashkent Institute of Irrigation and Agricultural Mechanization Engineers"
Uzbekistan
PLACEMENT OF RAILS IN HYDROUSEL
Annotation. This article provides information about the distance of the rails installed in the channels and how far they should be placed. Instructions on how often to measure water levels are given. Relevant conclusions are given in the article about the time of observing water levels at hydrological monitoring sites.
Keywords: Reika, canal, uzan, hydropost, bief, zatvor, rizberma, level.
Suv o'lchash joydagi ishlar kuzatuvchi va gidrotexnik tomonidan bajariladi. Suv o'lchash joyi jihozlanishiga qarab 4 turga bo'linadi.
1. Oddiy (reykali, svayli aralash).
2. Ma'lumotni uzatuvchi.
3. O'zi yozgich.
4. Suv sathini uzluksiz yoki ma'lum muddatlarda qayd etuvchi masofadan o'lchovchi.
Oddiy va ma'lumotlarni kuzatuvchi suv o'lchash joylarida maksimal va minimal suv sathlarini o'lchash uchun svayda o'rnatilgan po'lat quvurlar ichiga o'rnatilgan maksimal reyka, burama uchli maksimal reyka, Gidrotexnika inshootlar bo'g'ini yuqori va pastki biefi gidropostlar bilan jixozlanadi. Inshootning yuqori biefiga o'rnatiladigan reyka ya'ni bosh kanal inshootidagi zatvorlardan hbk-(6...8) m uzoqlikda o'rnatiladi (1-rasm).
Bu yerda:
hbk, (m) - bosh kanalning maksimal chuqurligi; a, (m) - zatvor ko'tarish balandligi.
Pastki biefda esa reyka rizberma tugagan nuqtadan hbk-(8...10) m masofada qurilgan o'zgarmas o'zanga o'rnatiladi (2-rasm).
V«« zartvo
/
CM Ö
1-rasm. Kanalning yuqori bief ko'rinishi.
2-rasm. Kanalning pastki bief ko'rinishi.
Bu yerda:
hT-1, (m) - T-1 kanalning maksimal chuqurligi; hqurilish (m) - kanalning qurilish balandligi; a, (m) - zatvor ko'tarish balandligi.
Suv o'tkazuvchi inshootlar pastki biefida suv tezligi 3m/sek va undan ortiq bo'lsa o'zgarmas o'zan va reyka inshootdan 100....150 m masofada pastda joylashtiriladi (3-rasm).
3-rasm. Kanalning pastki bief ko'rinishi.
Buxoro viloyatidagi, "Amu-Buxoro" tizimlari havza boshqarmasining "Shoxrud do'stlik" irrigatsiya tizimi boshqarmasi, Buxoro tuman irrigatsiya bo'limining Panja gidrouzeliga qarashli nazoratchi gidropost (4-rasm).
4-rasm. Panja gidrouzelida joylashgan reykaning ko'rinishi.
Xulosa o'rnida shuni ta'kidlash joizki kanallarda o'rnatilgan reykalarning masofasi ya'ni qancha masofadan keyin joylashtirish kerakligi muhim hisoblanadi. Chunki reykaning joylashgan joyidan kanaldagi suv sathi aniqlanadi. Suv sathlarini vaqtida o'lchab borish, asosan, suv sarflarini hisoblashda foydalaniladi. Reyka yuqoridagi ko'rsatilgan masofalarda joylashtirilsa suv sathi aniqroq olingan hisoblanadi chunki bunday masofada kanaldagi oqim barqaror bo'ladi.
Adabiyotlar:
[1] Ibragimov I.A., Inomov D.I., Jumaboeva Sh.Y. Movement of High-Flood Waters in Channels in Conditions of Regulated a Water Flow. International Journal of Innovative Analyses and Emerging Technology (2021-11-02, Volume: 1 Issue: 5, 253-257 б.) http: //openaccessjournals.eu/index.php/ij iaet/article/view/5 5 0
[2] IA Ibragimov, UA Juraev, DI Inomov. Hydromorphological dependences of the meandring riverbed forms in the lower course of the Amudarya river. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science. (2022-01-18, Volume: 949, 1-8 p.) https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1755-1315/949/1/012090
[3] Ibragimov I.A., Inomov D.I., Yavov A.U. Recommendations for Strengthening the Hydraulic Calculation and Coastal River of the River in Amudarya with Adjusted Conditions. INTERNATIONAL JOURNAL ON ORANGE TECHNOLOGY (2021-11-12, Volume: 3 Issue: 11, 25-29 б.) https: //j ournals.researchparks. org/index.php/IJOT/article/view/2372
[4] H Ismagilov, I Ibragimov. Hydraulic parameters on the curvilinear section of the river channel in conditions of regulated water flow. Conferinta "Cadastru si Drept" Lucrari §tiin|ifice, Chisinau, Moldova. (2013. Volume: 33, 69-72 б.) https://ibn.idsi.md/sites/default/files/imag_file/69-72_5.pdf
[5] Х.А Исмагилов, И.А. Ибрагимов. Рекомендации по гидравлическому расчету и креплению берегов русла реки Амударья, в условиях зарегулированного стока воды. Журнал: Проблемы механики. (2014/3. №1. 66-69 c.)
https://scholar.google.com/citations?view_op=view_citation&Ы=ru&user=B0DZ EakAAAM&ritetюn_for_view=B0DZEakAAAAJ:xtRiw3GOFMkC
[6] ХА Исмагилов, ИА Ибрагимов. Движение паводковых вод в руслах в условиях зарегулированного стока воды. Журнал: Проблемы механики. (2014. №1. 69-71 а) https://scholar.google.com/citations?view_op=view_citation&Ы=ru&user=B0DZ EakAAAAJ&citation_for_view=B0DZEakAAAAJ:tS2w5q8j5-wC
[7] ИА Ибрагимов. Морфологические параметры на криволинейном участке реки в условиях зарегулированного стока воды. Журнал: Проблемы механики. (2014. №1. 65-68 а)
