CC BY
0RUSAD 11, 2024, 87-103
Ara^tirma Makalesi - Research Article Geli? - Received: 07.12.2023 Kabul - Accepted: 19.06.2024 Yaym - Published: 30.06.2024 doi: 10.48068/rusad. 1401840
Gog VE GORMEN MESELESiNiN AVRUPA BiRLiGi-RUSYA iLiSKiLERiNE ETKiSi
© Halil GUNAYa
Oz
Gof ve gofmen konusu sadece ulusal devletler ifin degil, ayni zamanda Avrupa Birligi (AB) ifin de sorun yaratmigtir. Ozellikle Arap Bahari sonrasinda gof ve gofmen sorunu AB'de yeniden ciddi bir gekilde hissedilmigtir. Daha sonra Belarus'ta yaganan siyasi kriz ve Rusya'nin Ukrayna'yi iggal girigimi AB'de suregelen gof ve gofmen sorununu daha da derinlegtirmigtir. Dolayisiyla Rusya, AB'nin gof ve gofmen sorununun onemli aktorlerinden biri olmugtur. Ayrica gof ve gofmen sorunu Rusya'nin ulusal guvenligini de tehdit eder hale gelmigtir. Bu ferfevede, uluslararasi sistemin fok kutuplu ve birbirine bagli yapisi, Rusya ifin hem AB hem AB uyesi ulkeler bazinda bir dizi if ve dig guvenlik sorununu gundeme getirmigtir. Bu sorunlar ulusal ve bolgesel guvenlik alanini giderek daha fazla etkilemigtir. Bu baglamda, gof ve gofmenler konusunda AB ve Rusya arasindaki iligkilerini ve ig birligini analiz etmek onemli hale gelmigtir.
£aligmada AB ve Rusya'nin gof ve gofmenlere iligkin politika ve mevzuatlari incelenmigtir. Bu inceleme, iki aktorun politika ve mevzuatlarinin ortak ve ayirt edici ozelliklerini tespit etmek amaciyla kapsamli bir kargilagtirmali analiz yoluyla gerfeklegmigtir. Dolayisiyla faligma, gof ve gofmenler konusunda AB ve Rusya arasindaki iligkileri ve ig birligi sureci ele alinmigtir. Bu kapsamda iki aktor arasinda Ortaklik ve ig Birligi Anlagmasi (OiA) ile baglayan ve daha sonra "Ozgurluk, Guvenlik ve Adalet" alanlarindaki yol haritalari ile devam eden belgeler incelenmig, bu belgelerin taraflar arasinda daha sonraki geri kabul ve basitlegtirme vize rejimi gibi anlagmalarin imzalanmasini saglamigtir. AB ve Rusya arasinda gofmenlere yonelik yaklagimlarda farkliliklar tespit edilmigtir. AB, yabanci vatandaglarin haklarini ve ev sahibi toplumlarin yagamina sosyo-ekonomik katilimlarini garanti altina alirken, Rusya gofmen entegrasyonuna kulturel, dilsel ve degerlere dayali bir yaklagim sergilemigtir.
Anahtar kelimeler: Rusya, Avrupa Birligi, Ortaklik ve ig Birligi Anlagmasi, gof, gofmen.
^ ^ ^
a Dr, hall.gnayy@gmail.com.
by-nc-nd
THE IMPACT OF MIGRATION AND MIGRANT ISSUE ON EUROPEAN UNION-RUSSIA
RELATIONS Abstract
The issue of migration and migrants has created problems not only for national states but also for the European Union (EU). Especially in the aftermath of the Arab Spring, the problem of migration and migrants was again seriously felt in the EU. Later, the political crisis in Belarus and Russia's attempt to invade Ukraine deepened the ongoing migration and migrant problem in the EU. Therefore, Russia has been one of the important actors in the EU's migration and migrant problem. In addition, the migration and migrant problem has also threatened Russia's national security. In this framework, the multipolar and interconnected structure of the international system has raised a series of internal and external security issues for Russia on the basis of both the EU and EU member states. These issues have increasingly affected the national and regional security sphere. In this context, it is important to analyse the relations and cooperation between the EU and Russia on migration and migrants. This study analyses the policies and legislation of the EU and Russia on migration and migrants. This examination was carried out through a comprehensive comparative analysis in order to identify the common and distinctive features of the policies and legislation of the two actors. Therefore, the study analyses the relations and cooperation process between the EU and Russia on migration and migrants. In this context, the documents that started with the Partnership and Cooperation Agreement (PTA) between the two actors and continued with the roadmaps in the fields of "Freedom, Security and Justice" were analysed, which led to the signing of subsequent agreements between the parties such as readmission and simplified visa regime. Differences in approaches to migrants between the EU and Russia were identified. While the EU guarantees the rights of foreign citizens and their socio-economic participation in the life of host societies, Russia has adopted a cultural, linguistic and values-based approach to migrant integration.
Keywords: Russia, European Union, Partnership and Cooperation Agreement, migration, migrants.
Ж Ж Ж
ВЛИЯНИЕ ВОПРОСА О МИГРАЦИИ И МИГРАНТАХ НА ОТНОШЕНИЯ ЕВРОПЕЙСКОГО СОЮЗА И РОССИИ
Аннотация
° В последнее время в Европейском союзе (ЕС) вновь актуализировался миграционный § кризис. В основном это произошло из-за двух событий, связанных с Россией. Этими z событиями являются политический кризис в Беларуси и проведение Россией и ™ ю специальной военной операции на Украине ("вторжения в Украину"). Исторически в w отношениях между ЕС и Россией возникали значительные проблемы в различных l88l областях. Однако в вопросах, связанных с иммиграцией и иммигрантами, таких
проблем не было. Специальная военная операция, начавшаяся 24 февраля 2022 года, привела к нарастанию напряженности между сторонами.
Миграционный кризис представляет угрозу не только для государств-членов ЕС, но и для России, имеющей с ним границы. В этом контексте глобализация и многополярность международной системы привели страны к ряду проблем в области
внутренней и внешней безопасности.
Цель этого исследования - изучить сотрудничество между ЕС и Россией по вопросам миграции и мигрантов, проанализировав Соглашение о партнерстве и сотрудничестве (1997 года) и Дорожную карту Общего пространства свободы, безопасности и правосудия (2005 года). Указанные документы имели следствием соглашения о реадмиссии и упрощении визового режима. Кроме того, в статье были выявлены различия в подходах ЕС и России к мигрантам. В то время как ЕС обеспечивает права иностранных граждан и их социально-экономическую интеграцию в принимающие общества, подход России к интеграции мигрантов, по мнению автора, в основном основан на культурных и языковых ценностях.
Ключевые слова: Россия, Евросоюз, Соглашение о партнерстве и сотрудничестве, миграция, мигранты.
Ж Ж Ж
Giriç
Goç, bir kiçinin veya bir grup insanin farkli amaç ve nedenlerle bir devlet içinde ya da uluslararasi bir siniri geçerek hareket etmesidir.1 Geniç anlamda goç politikasi, sadece yasal goçmenlerin ev sahibi ulkeye giriç, ikamet ve istihdamina iliçkin resmi kurallari degil, ayni zamanda sosyo-ekonomik entegrasyon, kulturel uyum ve uçuncu taraflarin hak ve yukumlulukleri gibi diger birçok onemli konuyu da kapsamaktadir. Goçmenlerin entegrasyonu için ev sahibi ulke tarafindan alinan tedbirler, bazi goçmenlerin radikalleçmesini ve yerel halk arasinda ayrimcilik yapilmasini onlemeye yoneliktir.2
Eylul 2016'da Birleçmiç Milletler Genel Kurulu goç konusunda yasal baglayiciligi olmayan bir mutabakat kabul etmiçtir. Iki yil suren muzakerelerin ardindan bu mutabakat, 10 Aralik 2018 tarihinde Marakeç'te duzenlenen hukumetler arasi konferansta "Guvenli, Duzenli ve Yasal Goç için Kuresel ilkeler Sozleçmesi" olarak onaylanmiçtir. Sozleçme, goçmenler için sosyal entegrasyon ve uyum koçullarinin yaratilmasi gerektigini vurgulamiçtir. Bu anlamda sozleçme, ulus devletlere istihdam, aile birleçimi, egitim, firsat eçitligi ve saglik hizmetlerine eriçim gibi alanlarda goçmenlerin sosyo-kulturel entegrasyonunu ve uyumunu kolaylaçtirmak için hedefler koymaktadir.3 Birlik uyesi ulkeler gibi Rusya da "Guvenli, Duzenli ve Yasal Goç Için Kuresel Sozleçmesi'ni" kabul edilmesini desteklemektedir. Rusya, ABD ve Almanya'nin ardindan goçmen kabulunde uçuncu sirada yer almaktadir. AB uyesi ulkeler arasinda yer alan 0
Fransa ve Ispanya da bu siralamada ev sahipligi yapan ilk on ulke arasindadir.4 a
AB sosyal, ekonomik ve hukuki koçullar açisindan goç etmeye karar veren birey ya z
da gruplarin tercih ettigi guvenli bir bolgedir ve bundan dolayi goç hareketliligine surekli g ™ «
Bi T-t ©
1 Uluslararasi Goç Orgutu, "Goç Terimler Sozlugu," No: 31, https://publications.iom.int/system/files/pdf/iml31_turkish_2ndedition.pdf
2 "Guvenli, Duzenli ve Duzenli Goç için Kuresel Ilkeler Sozleçmesi," Birleçmiç Milletler, 16, eriçim 04.12.2023, https://www.goc.gov.tr/kurumlar/goc.gov.tr/files/k%C3%BCresel%20g%C3%B6%C3%A7%20mutabakat%C4%B 1.pdf
3 "Guvenli, Duzenli ve Duzenli Goç için Kuresel Ilkeler Sozleçmesi."
4 International Organization for Migration, "World Migration Report 2018," The UN Migration Agency (2017), 19, eriçim 04.12.2023, https://www.iom.int/sites/g/files/tmzbdl486/files/country/docs/china/r5_world_migration_report_2018_en.pdf
olarak maruz kalmaktadir.5 Gof meselesi bu baglamda AB ifin genel olarak siyasi, ekonomik, kulturel, guvenlik gibi ciddi sorunlar ortaya fikarmaktadir.6 Ayrica bu sorunlarin ortaya fikmasinda AB gof politikasinin munhasir yetki kapsaminda olmamasi, bagka bir deyigle paylagilan yetki7 kapsaminda olmasi da yatmaktadir.8 Bu konuyla baglantili olarak, Birlik uye ulkelerinin uygulamasi gereken tek tip multeci politikasi bulunmamaktadir. Bundan dolayi Birlik uye ulkeler gof politikalara iligkin yasama faaliyetleri ve hukuki baglayici tasarruflari tek tarafli olarak kabul edebilmektedir ve uygulayabilmektedir.9 Uye devletler iferisinde, bazi ulkeler tarihi ve cografi konumlari nedeniyle esnek kurallara sahipken, digerleri siki kontroller uygulamaktadir.10
Bu faligmada, gof politikasi ferfevesinde AB ve Rusya'nin gofmenlere yonelik politikalari analiz edilmektedir. £aligmada "AB'nin antlagmalarla olugturdugu gof mevzuati ve bu mevzuatlarin AB-Rusya iligkileri ve ig birligine etkisi nedir?" sorusuna cevap aranmaktadir. Aragtirma sorusuna iligkin varsayim, AB ile Rusya arasinda birfok alanda sorunlar yagansa da gof alaninda belirli konularda uzlagmanin saglanmig oldugudur. OIA ile baglayan ve "Ozgurluk, Guvenlik ve Adalet" alanlarindaki yol haritalari ile devam eden belgeler analiz edilmig ve bu belgeler ile daha sonra taraflar arasinda imzalanan geri kabul ve vize rejiminin basitlegtirilmesi gibi anlagmalar arasinda baglanti kurulmugtur.
Aragtirma sorusunu cevaplamak ve varsayimi kanitlamak ifin yerli ve yabanci literatur taramasi yapilarak nitel aragtirma tekniginden yararlanilmigtir. Bu ferfevede, bagta Rus kaynaklari olmak uzere kitap, makale ve internet kaynaklarindan faydalanilmigtir. Ayrica AB'nin resmi belgeleri, anlagmalari ve diger yasal duzenlemeleri ile ilgili kaynaklar da kullanilmigtir. Veriler dokuman analizi ferfevesinde analiz edilmigtir.
Bu ferfevede faligma uf bolumden olugmaktadir. AB, 1951 yilindan bu yana yururluge koydugu anlagmalar ile gof konusunda fegitli duzenlemeler yapmigtir. Bu duzenlemeler faligmanin birinci bolumunde yer verilmigtir. Ikinci ve ufuncu bolumlerde AB ve Rusya'nin gofmenlere yonelik yaklagimi ele alinmigtir. Son bolumde AB-Rusya iligkileri ile gof ve gofmenler konusundaki ig birligi sureci OIA ve "Ozgurluk, Guvenlik ve Adalet Uzerine Ortak Alan ifin Yol Haritasi" uzerinden donemsel olarak analiz edilmigtir.
1) AB Gof Mevzuati
o Uye devletler, AB iferisinde if sinirlari kontrol altina almak ifin ortak bir politika
a olugturmasindaki temel nedenler; uluslararasi organize suf, uyugturucu kafakfiligi,
D ^ 1X1 5 Orhan Kofak & R. Demet Gunduz, "Avrupa Birligi Gof Politikalari ve Gofmenlerin Sosyal Olarak tferilmelerine Etkisi,"
oi ^ © Yalova Sosyal Bilimler Dergisi 7/12 (2016): 66-67.
6 Arif Koktag, "Ozgurluk, Guvenlik ve Adalet Alani," Avrupa Birligi Tarihfe, Teoriler, Kurumlar ve Politikalar ifinde, ed. |90| Belgin Akfay, et al. (Ankara: Sefkin, 2016), 506.
7 Lizbon antlagmasi ile AB'nin yetkili oldugu alanlar uf temel siniflandirilmaya ayrilmigtir: Munhasir, paylagilan ve destekleyici, koordine edici ve tamamlayici yetkiler. Paylagilan yetki, AB ve Birlik uye ulkelerin paylagilan yetki kapsamindaki alanlarda yasama faaliyetinde bulunabilir ve hukuki baglayici tasarruflari kabul edebilir. Bk. Sanem Baykal & Ilke Gofmen, Avrupa Birligi Kurumsal Hukuku (Ankara: Sefkin Yay., 2016), 251-266.
8 Baykal & Gofmen, Avrupa Birligi Kurumsal Hukuku, 266.
9 Halil Gunay, "Yunanistan Ornegi Uzerinden Uluslararasi Gof Meselesine ve Mevzuatina Dair Bir Degerlendirme," Bitlis Eren Universitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakultesi AkademikIzdu^um Dergisi 6/2 (2021): 58.
10 Koktag, "Ozgurluk, Guvenlik ve Adalet Alani," 506.
yasadiçi gôç ve terörizm gibi tehditlerin üst düzeyde hissedilmesinden kaynaklanmaktadir. Bu baglamda Birlik içerisinde iç sinirlari kontrol altina almak için ilk adim üye ülkelerin içiçleri bakanlarindan oluçan hükümetlerarasi TREVI (Terrorism, Radicalism, Extremism, Violence, International] grubu 1975 yilinda faaliyete baçlamiçtir. Grubun faaliyetleri, uluslararasi hukuk normlarina dayanmaktadir. Dolayisiyla bu normlara uygun olarak terörle mücadele, sinir kontrolü, gôç akiçlarinin düzenlenmesi, yasadiçi ulaçimin ve uyuçturucu ticaretinin engellenmesi de yer almaktadir.11
TREVI, 1986 Avrupa Tek Senedi hükümleri ve bu senede ekli Siyasi Deklarasyon tarafindan gôç konusunda bir ad hoc çaliçma grubu oluçturulmuçtur. Bu çaliçma grubunun gôç konusundaki iç birligi hükümetlerarasi düzeyde kalmiçtir.12 Ancak AB kurumlari ve üye ülkeler arasinda yetkilerin net bir dagiliminin olmamasi, iç birligi sürecini karmaçiklaçtirmiçtir. Bu karmaçikligi ortadan kaldirmak adina 1991'de Lüksemburg'daki ilk zirvede, gôç ve siginma politikasini ortaklaçtirmak, yani gôç politikasini üye ülkelerin yetki alaninda ulusüstü düzeye aktarmak için ôneriler getirilmiçtir.13 Getirilen ônerilere, Maastricht Antlaçmasinin üçüncü sütunu14 içerisinde yer verilmiçtir.15 Ayrica gümrük kontrolünün kaldirilmasini kolaylaçtiran Schengen Antlaçmasi ile gôçmenler ve siginmacilari denetlemek için oluçturulan Gôç Grubu ve Dublin Konvansiyonunda da gôç ile ilgili konular ele alinmiçtir.16 Birlik üye devletlerarasinda gôç hususunda koordinasyonu ve iletiçimi saglamak ve güçlendirmek adina Europol (Avrupa Polis Ofisi] kurulmasi kararlaçtirilmiç ve faaliyete 1998 yilinda geçmiçtir.17
Maastricht Antlaçmasi'nda üçüncü sütun hükümetlerarasi nitelik taçimaktadir. 1999 yilinda yürürlüge giren Amsterdam Antlaçmasi ile gôç konusu üye ülkeler arasinda ortak hareket etme hususunda birtakim adimlar atilmaya baçlanmiçtir. Bu adimlardan en ônemlisi gôç konusu Birlik politikasi kapsamina alinmiç olmasidir.18 Birlik politikasina alinan konular üye ülkeler tarafindan ortaklaça kabul edilen uygulamalar Nice Antlaçmasi ile desteklenmiçtir.19
Maastricht Antlaçmasi ile gelen ^lü sütun yapisi, Lizbon Antlaçmasi ile ortadan kalkmiçtir. Üçüncü sütun bu antlaçma ile ulus üstü boyuta aktarilmiçtir.20 Gôç politikasi oluçturulmasi sürecinde Komisyon, Parlamento ve Adalet Divani'nin yetkileri arttirilmiçtir.21
11 John Benyon, "Policing the European Union: The Changing Basis of Cooperation on Law Enforcement," International Affairs 70/3 (1994): 499-501.
12 Köktaj, "Özgürlük, Güvenlik ve Adalet Alani," 507.
13 Irina V. Potapenkova, "Migratsionnoye Regulirovaniye v YeS: Integratsionnyye Predposylki i Problemy Pravovogo o bespecheniya," Vestnik Moskovskogo universiteta MVD Rossii 4 (2018): 177.
14 Maastricht Antlajmasinda üflü sütun yapisi söz konusudur. Birinci sütun; Paris ve Roma Antlajmasinda kurulan topluluklar, ikinci sütun; "Ortak Dij ve Güvenlik Politikasi" ve Üfüncü sütun: "Adalet ve tfijlerinde tjbirligi Politikasi".
15 Official Journal of the European Union, "Consolidated Version of the Treaty On European Union," Official Journal 191 (1992): 29-42.
16 Mehlika Özlem Ultan, Avrupa Birligi'nde Yasa Dip Göfün Önlenmesi ve Ülke Uygulamalari (Ankara: Nobel, 2016), 4950.
17 "EUROPOL," erijim 13.09.2023, https://www.europol.europa.eu/executive-director-of-europol
18 Ultan, Avrupa Birligi'nde Yasa Dipi Göfün Önlenmesi ve Ülke Uygulamalari, 53-54.
19 Irfan Kaya Ülger, Avrupa Birligi'nin ABC'si (Ankara: Sinemis, 2007), 122-123.
20 Irfan Kaya Ülger, Avrupa Birligi Rehberi (Kocaeli: Umuttepe, 2015), 87.
21 Ultan, Avrupa Birligi'nde Yasa Dipi Göfün Önlenmesi ve Ülke Uygulamalari, 58.
2) AB'nin Göfmen Politikasi
Göf ve Iltica Konusunda Yeni Anlajma (GIKA], AB ifin adil, etkili ve sürdürülebilir bir göf süreci olujturmaya yönelik bir dizi düzenleme ve politikadan olujmujtur. Eylül 2020'de önerilen ve Avrupa Parlamentosu ile Konsey arasinda Aralik 2023'te kabul edilen GIKA, göfü uzun vadede yönetmek ve normallejtirmek, AB'ye gelen insanlara uygun kojullar saglamak ifin tasarlanmijtir. Ayrica göf konusunda dayanijmaya, sorumluluga ve insan haklarina saygiya dayali ortak bir yaklajimi da kapsamijtir.22
Ortak Avrupa Iltica Sistemi, AB menje ülkelerindeki zulümden veya siyasi, if fatijma, savaj gibi nedenlerden kafan insanlara yönelik bir koruma alanidir.23 Sadece kriz bölgelerinden gelen siginmacilari degil ayni zamanda göfmen ijfileri ve ailelerini de AB sinirlarinda agirlayan AB, üfüncü ülke vatandajlarinin varligi gefici bir olgu olmaktan fikip gündelik hayatin bir gerfegine dönüjmüjtür. Bu gerfeklik, göfmen nüfusun AB nüfusuna oraninin %4,1 olmasi ve bu nüfusun gelijmij ülkelerde yogunlajmasi nedeniyle özellikle Almanya, Italya, Ispanya ve Fransa'da ciddi derecede hissedilmijtir.24
1990'lardan önce Birlik üye ülkelerde, göfmenlerin kendi ülkelerine geri dönecekleri düjüncesi hakimdir. Ancak 1990'larda Sovyetler Birligi'nin lagvedilmesi ve Yugoslavya'da ortaya fikan fatijma nedeniyle üye ülkelerde göf sorunu derinlejmijtir. Bu sorunlar, AB'yi göf alanini ulusüstü bir zemine tajimak adina adimlar atmaya itmijtir. Dolayisiyla AB, üye ülkelerin göf politikalarinin önemli ölfüde yakinlajmasini ve ortak bir Avrupa göfmen politikasi olujturmasini hedef olarak belirlemijtir. 1990'larin sonlarindan bu yana, dogum oranindaki düjüj, emeklilik sistemindeki kriz ve bir dizi istihdam alanindaki ij kitligi ve yasadiji göfün artmasi gibi olumsuz sosyal sürefler, Birlik üye ülkelerinin uzun süredir devlet düzenlemesi düzleminde yer alan entegrasyon politikalarina olan ilgisini artirma ihtiyacina katkida bulunmujtur.25
Roma Antlajmalari (1957], Schengen Antlajmasi (1985], Maastricht (1993), Amsterdam (1999] ve Lizbon antlajmalarinda (2009] yer alan ulus üstü göfmenlik politikasi ile ilkeler, temel olarak uluslararasi anlajmalara dayanmaktadir. 1990'larin sonlarindan bu yana, ortak bir Avrupa göf ve siginma politikasi, AB'de "özgürlük, güvenlik ve adalet alani" yaratilmasinin bir parfasi haline gelmij ve buna müteakip bej yillik programlar ferfevesinde yeni bir ivme kazanmijtir.26
Birlik üye ülkelerde ejgüdümlü bir göfmen politikasinin olujturulmasi, Avrupa o Komisyonu'nun ana görevlerinden biri haline gelmijtir. Bu ferfevede Birlik üye ülkeler a temelinde AB, göfmen politikasinin "uyumlajtirilmasi" adina göfmenler ifin entegrasyon
a 2
D _
os T-t w 22 European Commission, 'What is the New Pact on Migration and Asylum of the EU?," erijim 10.02.2024,
https://home-affairs.ec.europa.eu/policies/migration-and-asylum/new-pact-migration-and-asylum_en |92| 23 European Commission Migration and Home Affairs, "Common European Asylum System," erijim 09.02.2024,
https://home-affairs.ec.europa.eu/policies/migration-and-asylum/common-european-asylum-system_en
24 Irina Nikolaevna Molodikova, Lyalina Anna Valentinovna & Emelyanova Larisa Leonidovna, "Vzaimodeystviye c Diasporami i Diasporal'nymi Organizatsiyami Kak Klyuch k Uspeshnoy Politike Integratsii Migrantov v YeS," Baltiyskiy Region 10/3 (2018): 58-59.
25 Bisson, "Integratsiya Immigrantov v YeS i Rossii: Raznitsa v Podkhodakh," PAH 6 (2018): 113-114.
26 Proyekt Federal'nogo Zakona, "O Sotsial'noy i Kul'turnoy Adaptatsii i Integratsii Inostrannykh Grazhdan v Rossiyskoy Federatsii," Federal'nyy Zakon, erijim 19.11.2022, https://www.consultant.ru/cons/cgi/online.cgi?req=doc&base=PRJ&n=116341#c9uMeGUHX3OkjbZT
programlarinin gelijtirilmesi ve güflendirilmesi hususunda adim atmijtir.27 Bu baglamda göfmenler ve onlarin focuklari ifin sosyal katilim sürecini hizlandirmak adina focuklarin bakimi ve egitimi de dahil olmak üzere toplum ifinde uyumlajmayi desteklemijtir.28 3) Rusya'nin Göfmen Politikasi
Rusya'da, yabanci vatandajlar genel olarak gefici ikamet statüsüne sahiptir. Bununla baglantili olarak, Rusya Ifijleri Bakanligi 2016-2018 verilerine göre gefici ikamet statüsüne sahip göfmenlerden 200 binden fazlasi Rus vatandaji olmujtur.29 Rusya'ya daimi ikamet ifin gelen bu kijiler, fogunlukla eski Sovyet ülkelerinden vizesiz olarak para kazanmak ifin gelmijtir ve ilk olarak gefici oturma izni ve daha sonra vatandajlik almaya falijmijlardir.30
Rusya, 2016 yilinda göfmenlerin sosyokültürel uyumu ve entegrasyonu ifin 20172025 dönemi kapsaminda toplam bütfesi 695 milyon ruble olan bir alt programi kabul etmijtir. Agustos 2017'de göfmenlerin sosyal ve kültürel adaptasyonu ifin yetki Federal Etnik Ijler Ajansi (FADN)'na verilmijtir. FADN, 2017 yilinda ilk kez sosyal ve kültürel adaptasyon ve entegrasyon tanimini saglayan "Rusya Federasyonu'ndaki yabanci vatandajlarin sosyal ve kültürel adaptasyonu ve entegrasyonu" hakkinda bir federal yasa taslagi hazirlamijtir. Bu yasa taslagi, devlet yetkililerinin, yerel yetkililerin ve sivil toplum kurulujlarinin, yabanci bir vatandajin Rus toplumunun sosyal ve kültürel alanina dahil edilmesini amaflayan bir dizi uyum eylemi plani ifermektedir. Uyum eylem plani, entegrasyon ile ijgücü faaliyetlerini yürütmek amaciyla Rusya topraklarinda gefici olarak gelen yabancilar ile daimi ikamet ifin gelen üfüncü ülke vatandajlarini kapsamaktadir.31 Rusya'nin göfmenlerin entegrasyon ve uyumu ifin planlamij oldugu üf temel hedefi vardir. Bunlardan ilki, Rus dilinin ögretilmesidir. Ikincisi Rus tarihi, gelenekleri ve görenekleri hakkinda bilgi verilmesidir. Son olarak ise Rus toplumunda kabul edilen davranij kurallari ile ilgili bilinflendirmektedir. Bu temel hedef ferfevesinde 2015'ten bu yana göfmenlere, Rusya'ya entegre etmek ve uyum saglamalarini kolaylajtirmak adina, Rus dili, tarihi ve mevzuatin temelleri hakkinda zorunlu bir sinav yapilmaktadir. Rusya ayrica, göfmenlere göf politikasi ferfevesinde birtakim haklar vermijtir. Bu haklar, Rus okullarinda göfmen focuklara ücretsiz egitim ve acil durumlarda ücretsiz tibbi yardim saglanmaktadir. Göfmen kadinlara da ücretsiz dogum yapma olanagi taninmaktadir.32
Bu baglamda, Rusya'da göfmenlerin entegrasyonuna yönelik yaklajimda sosyo--
27 Piet Hein Donner, Johan Remkes & Rita Verdonk, "Common Basic Principles Integration Policy in the European § Union: Press Release. Council of the European Union Minister for Integration and Immigration," 2618th Council 4 -Meeting, 2004, erijim 11.03.2022, https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/PRES_04_321 ^ o ^
28 "Immigrant Integration," Migration Policy Institute, erijim 04.12.2023, g .. 1X1 https://www.migrationpolicy.org/topics/immigrant-integration
oi 1
29 "Svodka Osnovnykh Pokazateley Deyatel'nosti Po Migratsionnoy Situatsii v Rossiyskoy Federatsii Za Yanvar'-Noyabr' 2018 Goda," MVD Rossii, erijim 21.11.2022, https: //xn--b1aew.xn-- |93| p1ai/Deljatelnost/statistics/migracionnaya/item/15252649/
30 S. G. Maximova, D. A. Omelchenko & O. E. Noyanzina, "International Migration in Border Regions of Russia: Structural Modeling of Public Attitudes," RUDNJournal of Sociology 19/4(2019): 740.
31 Proyekt Federal'nogo Zakona, "O Sotsial'noy I Kul'turnoy Adaptatsii i Integratsii Inostrannykh Grazhdan V Rossiyskoy Federatsii," Federal'nyy Zakon, erijim 19.11.2022, https://www.consultant.ru/cons/cgi/online.cgi?req=doc&base=PRJ&n=116341#c9uMeGUHX3OkjbZT
32 D. V. Poletaev, "Ot Nedoveriya K SolidarnostiIli Novomu Nedoveriyu? Migratsionnyy Opyt Rossii v Mirovom Kontekste," Valdai 97 (2018): 11.
ekonomik boyuttan ziyade kültürel boyut hâkimdir. AB, gôç politikasini oluçtururken insan haklari kavramini ön plana çikararak, ûçûncû ülke vatandaçlarinin aile hayati, düzgün çaliçma koçullari gibi temel haklarini güvence altina almaktadir. Rusya'da ise gôç politikasinda ûçûncû ülke vatandaçlarinin haklarindan bahsedilmemektedir. Genel olarak gôçmenlerin Rus kültürüne ve kimligine aidiyet bagi ile baglanmasina yönelik politikalar oluçturulmaktadir.33
4) Avrupa Birligi ile Rusya Arasindaki Iliçkiler ve Gôç Konusunda iç Birligi Rusya ve AB arasindaki iliçkiler, bölgesel ve küresel düzeyde iki büyük jeopolitik aktörün iliçkisini temsil etmektedir. Bunun baçlica nedeni cografi konumun yakinligi, iç birligine duyulan ilgi ve enerji sektöründeki etkileçiminden kaynaklanmaktadir.
Son dönemlerde Rusya ile AB arasindaki iliçkilerin konusu, Rusya'nin dünya sahnesindeki konumunun araçtirilmasidir. Bu durum, AB'nin stratejik bir ortak olarak Rusya için önemi ve her iki tarafin da baçarili bir çekilde geliçmesi için istikrarli iliçkilere duyulan ihtiyaçtan kaynaklanmaktadir.34 Iki aktör arasinda yaptirimlar ve karçi yaptirimlarla pekiçtirilen iliçkilerdeki soguklugun altinda yatan temel nedenleri anlamak için iliçkilerin tarihsel sürecini geriye dönük olarak degerlendirmek gerekmektedir.
Avrupa ülkelerinin birleçmesi dü^üncesi orta çag dönemine kadar uzanmaktadir. Ancak bu dü^ünce 20. yüzyilin ortalarina kadar gerçekleçmemiçtir. Ikinci Dünya Savaçi sonrasi Avrupa'da savaçtan dolayi yikimlarin gerçekleçmesi ve bundan dolayi o dönemin konjonktür yapisi Avrupa entegrasyonunun kurulmasini zaruri hale getirmiçtir. Monnet ve Schuman, Avrupa'daki olumsuz durumu tersine çevirmek için bir öneri hazirlamiçtir. Bu öneri, 1951 Paris Antlaçmasi ile Avrupa Kömür ve Çelik Toplulugu (AKÇT)'nun 635 ülke ile kurulmasini ve orta çagdan beri hayal edilen Avrupa ülkelerini birleçtirme dü^üncesini somut hale getirmiçtir.36
AKÇT kurulmasinin hemen ardindan Avrupa Savunma Toplulugu ve Avrupa Siyasi Toplulugu oluçturma giriçimleri söz konusu olmuçtur. Ancak o dönem içerisinde hazir olmayan Avrupa ülkeleri bu iki toplulugun kurulmasini saglayamamiçtir.37 Baçarisizlikla sonuçlanan iki giriçimden sonra, Belçika Diçiçleri Bakani Paul-Henri Spaak baçkanliginda Avrupa Atom Enerjisi Toplulugu (EURATOM] ve Avrupa Ekonomik Toplulugu (EEC) 25 Mart 1957 tarihinde Roma Anlaçmasi ile kurulmuçtur.38 Ancak o dönemde Avrupa Ekonomik Toplulugu ile SSCB arasindaki iliçkiler stratejik öneme sahip degildir. Bu o durum Toplulugun dünya arenasinda fazla agirliginin olmamasi ve Sovyetler Birligi ile a Batili ülkeler arasindaki Soguk Savaç döneminin konjonktür yapisindan dolayi farkli
ù kutuplarda yer almasindan kaynaklanmaktadir.
^ >-
<ß « Sovyetler Birligi'nin 1991 yilinda lagvedilmesinin ardindan kurulan 15 devletten 02 ^ " biri olan Rusya, Sovyetlerin biraktigi enkazi ortadan kaldirmak için siyasi, ekonomik ve |94| _
33 Bisson, "Integratsiya Immigrantov v YeS i Rossii: Raznitsa v Podkhodakh," 114.
34 Alekseeva Polina Mihaylovna & Naymoviç Yulia Arturovna, "Rossiya i Yevropeyskiy Soyuz: Istoriya i Perspektivy Razvitiya Otnosheniy," VestnikNauki i Obrazovaniya 3/57 (2019): 51-52.
35 Almanya, Fransa Italya, Lüksemburg, Belçika ve Hollanda
36 Karen Davies, Understanding European Union Law (New York: Routledge, 2013], 8.
37 Ülger, Avrupa Birligi Rehberi, 35-36.
38 Mehmet Hanifi Bayram, Avrupa Birligi Hukuku Dersleri (Ankara: Seçkin, 2019], 41-43.
sosyal alanlarda yeniden yapilanma sürecine girmigtir. Söz konusu bu yeniden yapilanma süreci dig politika alaninda da görülmügtür. Özellikle ilk yillarda Rusya'nin dig politikasinda üç akim ön plana çikmigtir: Slavofiller (Slavcilik), Avrasyacilar ve Zapadnikler (Baticilik)'dir. Rusya'nin ilk bagkani Yeltsin, kendi bagkanligi döneminde batici ve özellikle AB ile yakin temas içine girmek isteyen bir yol izlemigtir.39
AB, 1992 yilinda Hollanda'da imzalanan ve adini imzalandigi gehir olan Maastricht'ten alan bir anlagma ile kurulmugtur. Avrupa Toplulugu temelinde olugturulan AB, sadece ekonomik degil ayni zamanda siyasi bir birlik haline gelmig ve AB ülkelerinin ortak dig politikasini belirleyen kendi tüzel kigiligini kazanmigtir.40 §u anda 27 üye ülkenin bulundugu AB'nin, Rusya ile iligkileri artik her zamankinden daha önemli bir karakter kazanmigtir.
AB ile Rusya arasindaki göç sorununu düzenleyen ilk belge, 1994 yilinda imzalanan ve 1997 yilinda yürürlüge giren OÍA'dir.41 Anlagmanin standart olarak adlandirilabilmesine ragmen (neredeyse degigiklik olmadan, ayni anlagmalar SSCB'nin on eski cumhuriyetiyle imzalandi), önemi büyüktür. Bu anlagma, AB ile Rusya Federasyonu arasindaki, ortaklar arasindaki iligkileri çok çegitli konularda düzenleyen ilk temel anlagmadir. Sovyetler Birligi ile Avrupa Ekonomik Toplulugu ve Avrupa Atom Enerjisi Toplulugu arasinda, 18 Aralik 1989 tarihli Ticaret ve Ekonomik Ígbirligine iligkin daha önce geçerli olan anlagmanin tamamen yerini almigtir.42
OÍA ile iki aktör arasindaki iligkiler geligmig ve bir "stratejik ortaklik" kurulmugtur. AB, Rusya ile "stratejik ortaklik" kavramini ilk olarak 2 Aralik 2009 tarihinde 2010-2014 yillarini kapsayan adalet ve içigleri alaninda ig birligine yönelik "Stockholm Programi "nda tanimlamigtir.43
OÍA ile iki aktör arasinda göç konusunda dört önemli önlem ortaya konulmugtur. Bu önlemlerden birincisi, yasadigi göçmenlerin menge ülkelerine geri döndürülerek yasadigi faaliyetlerin önlenmesidir. Íkincisi, bu yasadigi faaliyetlerin önlenmesi hususunun Rusya ulusal mevzuatina uyarlanmasidir. ^üncüsü, igçilerin egitimi gibi sosyal önlemlerin dâhil edilmesidir. Son olarak ise vize politikasi konularinda hükümler öngörülmekte ve bu politika özellikle, ig adamlari, igçiler ve sinir ötesi ticaretle ugragan kigiler için geçerlilik içermektedir. 44
Rusya ile AB arasindaki göç sorununun durumunu düzenleyen bir sonraki belge, Rusya için "AB Genel Stratejisi"dir. Amsterdam Antlagmasi ile birlikte olugturulan bu belge, AB'nin Rusya ile olan etkilegimleri için öncelikler belirlemektedir. Buna kargilik
39 Neziha Musaoglu & Ugur Özgöker, "Rusya- AB Ilijkilerinde Stratejik Ortakliktan Stratejik Depresyona," Güvenlik Stratejileri Dergisi 4/8 (2008): 78-79.
40 Kamuran Refber, Avrupa Birligi Hukuku ve Temel Metinler (Bursa: Dora, 2018), 35-36.
41 "Agreement on Partnership and Cooperation Establishing a Partnership Between the European Communities and Their Member States, of One Part, and the Russian Federation, of the Other Part," Official Journal of the European Communities 327/3 (1997): 1.
42 Mihaylovna & Arturovna, "Rossiya i Yevropeyskiy Soyuz," 53.
43 Council of the European Union, "The Stockholm Programme - An Open And Secure Europe Serving and Protecting The Citizens,"17024/09 (2009): 78.
44 Agreement on Partnership and Cooperation Establishing a Partnership Between the European Communities and Their Member States, of One Part, and The Russian Federation, of the Other Part. 21-24.
Rusya, AB'ye yönelik kendi îlimli stratejisini geliçtirmektedir.45 Adi geçen bu stratejik belge, AB ile Rusya arasinda geri kabul konularinda ortak bir zeminde hareket etmeyi amaçlamiçtir. Ayrica bu belge ile iki aktör arasinda güvenlik alanindaki iç birligi konularinda diyalogun serbestleçtirilmesi için gerekli olan teknik reformlarin yapilmasi gibi gôç konusunu dogrudan ve dolayli olarak ilgilendiren bir takim kilit noktalarda adimlar atilmiçtir.46
1990'larin sonunda ve 2000'lerin baçinda Rusya'daki Çeçenistan krizi ve eski Yugoslavya'daki iç çatiçmalar gibi bir dizi sorunlar, Rusya ve AB'yi yakindan ilgilendirmiç ve bu sorular iki aktör arasindaki ikili iliçkilerin seyrini degiçtirmiç ve dolayisiyla. Dolayisiyla bu etkenler nedeniyle AB birçok yapisal reform gerçekleçtirmiçtir. Bu reformlar, Amsterdam ve Nice anlaçmalaridir. Anlaçmalar, kural koyma düzeyinde entegrasyonu gûçlendirerek uluslararasi bir varlik olarak potansiyel kazanmiçtir.47 Buna karçilik Rusya'da Yeltsin, saglik sebeplerini beyan ederek görev süresi bitmeden 31 Aralik 1999 yilinda Rusya baçkanligindan çekilmiç ve görevi Putin'e birakmiçtir.48 Putin, Yeltsin döneminden farkli olarak bir diç politika ortaya koymuçtur. Bu diç politika Putin doktrini olarak adlandirilan Avrasyacilik veya Yeni Sovyetler Birligi inça etmektir.49
Putin dönemi içerisinde Rusya ile AB arasinda ortak çikar alanlari çerçevesinde stratejik ortaklik olarak adlandirilan bir iç birligi söz konusudur. Bu iç birligi alanlari içerisinde gôç konusu da yer almaktadir.
AB ve Rusya arasindaki iç birliginde, baçlangiçta taraflar arasindaki ekonomik iliçkilerin gûçlendirilmesi amaçlanmiçtir. Ancak iki aktör arasinda siyasi iç birliginin de tesis edilmesi konusunda birtakim adimlar atilmiçtir. Bu çerçevede siyasi iç birligin ilk önemli sonuçlarindan biri, Litvanya üzerinden Rusya'nin ana topraklarina geçme firsati bulan Kaliningrad bölgesi sakinleri için ulaçimin kolaylaçtirilmasidir.50 Akabinde AB ve Rusya arasinda göç politikasi alaninda AB ve Dogu Avrupa ülkeleri için kilit öneme sahip anlaçmalar imzalanmiçtir. Özellikle bu anlaçmalar geri kabul ve vize kolaylaçtirma alanlariyla ilgilidir. Ayrica Finlandiya, Estonya ve Letonya'nin AB'ye katilimi ve 2004'te AB'nin geniçlemesi nedeniyle 1995'ten bu yana Brüksel ile Moskova arasinda bir "ortak sinir" oluçmuçtur. Dahasi, OAI'nin 1997'de yürürlüge girmesinden bu yana, her iki taraf da göç konularinda oldugu kadar adalet ve içiçleri alaninda da aktif yardim politikasina bagli kalmiçtir.51
Rusya ve AB'nin göç politikasini OIA baglaminda ilgili normlar ve standartlar
Q Z
3 z -
<; о 45 Council of the European Union, "Decision of 30 October 1997 on the Conclusion of the Partnership and Cooperation
д - ю Agreement Between the European Communities and its Member States, on the One Part, and the Russian Federation,"
02 ^ © Official Journal 327 (1997):1.
46 Nils Philip Coleman, European Readmission Policy: Third Country Interests and Refugee Rights (Boston: Martinus |96| Nijhoff. Publishers, 2009), 349-350.
47 Cenap Çakmak, Avrupa Birligi Hukuku (Istanbul: On Iki Levha, 2017), 101-105.
48 Ilyas Kamalov, Putin'in Rusya'si: KGB'den Devlet Ba$kanligma (Istanbul: Kaknüs Yayinlari, 2004), 30-32.
49 Elnur Ismayilov, "21. Yüzyil Rusya Diç Politika Doktrinleri'nde Güney Kafkasya ve Orta Asya Degerlendirmesi," Marmara ÜniversitesiSiyasiBilimlerDergisi 1/1(2013): 93-97.
50 Common Strategy of the European Union, "Common Strategy of the European Union Russia (1999/414/CFSP)," Official Journal of the European Communities 157 (1999): 6.
51 Hernandezi Sagrera Raul, "Ustanovleniye Sotrudnichestva Mezhdu Yevropeyskim Soyuzom i Rossiyey Po Voprosu Migratsii: Ot «Obshchikh Prostranstv» K Fakticheskoy Realizatsii," Baltiyskiy Zhurnal (2011): 114.
ferfevesinde AB'nin ufuncu ulkelerle ig birliginin teorik temeli, "Avrupalilagmadir".52 Avrupalilagma konusundaki teorik geligmeler, Dogu Ortakligi Girigiminin ortaya fikmasini saglamigtir.53
Rusya ile AB arasinda 2003 yilinda Petersburg'da bir zirve duzenlenmigtir. Bu zirvede iki aktor arasinda ozgurluk, guvenlik ve adalet alanlarinda "yol haritasi" olarak da anilacak olan gof politikalarini koordine eden ortaklik tesis edilmigtir.54 Ayrica adi gefen bu zirvede, iki aktor arasinda bir sonraki zirvenin 2005 yilinda Moskova'da yapilmasi planlanmigtir. Rusya Federasyonu Bagkani Putin'in, Baltik ulkeleri ile ilgili politikalari sebebiyle Moskova zirvesi duzenleme plani tehlikeye dugmugtur.55 Ancak iki taraf arasinda yaganan sorunlara yeni alanlar yaratilmamasi ifin Moskova zirvesi, 10 Mayis 2005 tarihinde Luksemburg Bagbakani Jean-Claude Juncker, Avrupa Komisyonu Bagkani Jose Manuel Durao Barroso ve Avrupa Birligi Dig Politika ve Guvenlik Yuksek Temsilcisi Javier Solana'nin katilimlari ile gerfeklegmigtir.
2003 yilinda Petersburg zirvesiyle ortaya konulan "yol haritasi" politikasi, Rusya ile AB arasindaki iligkileri ferfevesinde gof alanini tanimlayan ana belgedir. Yol haritasi ferfevesinde geri kabul, sinir gefigi ve vize konularina iligkin ana hukumler gunlardir:
Daha once belirtildigi gibi, Rusya ile geri kabul konusunda bir anlagmanin imzalanmasi, Genel Strateji tarafindan onceden belirlenmig ve ayrica yol haritalarinin ana hukumlerinden biri olarak dugunulmugtur. Geri kabul, yani ulkede yasa digi olarak ikamet eden gofmenlerin anavatanlarina donugu, uluslararasi kamu hukukunun bir ilkesidir. AB ayrica, ufuncu ulkelerden Rusya uzerinden buraya gelen bir AB uye devletinin topraklarinda yasa digi olarak kalan gofmenlere iligkin bir hukmu anlagmaya dahil etmigtir. Bu durum vatansiz kigiler ifin de geferlidir. Bagka bir deyigle bu hukum, AB'nin Rusya uzerinden Birlik uye ulkelerinden birine yasadigi yollardan giren gofmenler ifin kayit misyonu prosedurunun uygulanmasi ifin Moskova'ya sorumluluk yukleme arzusunun kanitidir. Bu teklif baglangifta Rusya tarafindan reddedilmigtir. Daha sonra Bruksel'den Moskova'ya vize rejiminin gevgetilmesi ile ilgili cezbedici bir teklifin gelmesi ile Rusya yonetimi onceden reddetmig oldugu proseduru kabul etmigtir.56
Rusya ile AB arasindaki geri kabul anlagmasi Haziran 2007'de yururluge girmigtir.57 Yururluge giren bu belgede, yasadigi gofmenlerin ve vatansiz kigilerin anavatanlarina donug konusu ve dig sinirlarda operasyonel ig birliginin yonetimi ifin Frontex58 ve Rus sinir yetkilileri ile koordine edilen gof akiglarina iligkin bilgi aligverigi
52 Maarten Vink & Paolo Graziano, "Europeanization: Challenges of a New Research Agenda," Palgrave Macmillan, (2007): 19.
53 Michael Bauer, Christoph Knill & Diana Pitschel, "Differential Europeanisation in Eastern Europe: The Impact of Diverse EU Regulatory Governance Patterns," Journal of European Integration 29/4 (2007): 420.
54 Russia-EU Summit, "300th Anniversary of St.-Petersburg - Celebrating Three Centuries of Common European History and Culture," eriçim 08.03.2022, http://en.kremlin.ru/supplement/1674/print.
55 Riegert, Bernd, "AB- Rusya Zirvesi ôncesinde Baltik krizi," eriçim 21.07.2022, https://www.dw.com/tr/ab-rusya-zirvesi-%C3%B6ncesinde-balt%C4%B1k-krizi/a-2524940
56 Raul, "Ustanovleniye Sotrudnichestva Mezhdu Yevropeyskim Soyuzom i Rossiyey po Voprosu Migratsii: Ot «Obshchikh Prostranstv» k Fakticheskoy Realizatsii," 117.
57 Council of the European Union, "The Stockholm Programme - An Open and Secure Europe Serving and Protecting the Citizens,"17024/09 (2009): 2.
58 Üye devletlerin bazilarinda oluçturulan merkezlerden yürütülen Frontex, AB üye ülkelerine gelebilecek yasadiçi goçû ônlemek adina 3 Ekim 2005 tarihinde Varçova da faaliyete baçlamiçtir.
ile ilgili hükümler yer almiçtir.59
Ülkeye özgü Schengen vize istatistiklerine göre 2020 yilinda en fazla Schengen vizesi alan ülke Rusya'dir.60 Bundan dolayi vize konusu, Rusya ve AB arasindaki iç birliginin ana temalarindan biridir. Iki aktör arasinda vize konusunun ana faktörlerden biri olmasinin temelinde gôç politikasi yatmaktadir. AB açisindan tarihsel olarak vize konusu Fransa, Hollanda, Almanya, Belçika ve Lüksemburg arasinda 14 Haziran 1985 yilinda imzalan Schengen Anlaçmasi ile tesis edilmeye baçlanmiçtir. Daha sonra bu anlaçma 1990 yilinda onaylanmiç ve onaylandiktan beç yil sonra yürürlüge girmiçtir.61 AB müktesebatina dâhil edilmesi ise 1997 Amsterdam Antlaçmasi ile gerçekleçmiç62 ve bu dâhil edilme süreci sonucunda 1999 yilinda Tampere'deki zirvede AB gôç politikasi kapsamina, Schengen dâhil edilmiçtir.63
AB'nin 2004 yilinda Orta Avrupa ülkelerini ve Baltik ülkelerini kapsayan geniç çapli dogu geniçlemesinin arifesinde, 27 Agustos 2002'de Rusya Devlet Baçkani Vladimir Putin, AB Komisyonu Baçkani ve Birlik üye ülkeleri baçkanlarina bir mesaj gôndermiçtir. Putin, AB üye devletlerinin Kaliningrad bölgesinin yaçam destegi sorunlari hakkinda, uzun vadede karçilikli seyahatler için vizesiz bir rejime geçiçi önermi^tir. Bu durum dönem içerisinde Rusya ile AB arasinda fiilen vizesiz bir diyalogun baçlangici olarak kabul edilmiçtir.64
AB, Rusya ile vizesiz bir rejim olasiligini reddetmemiç, aksine devlet baçkanlarinin 2003 yilinda St. Petersburg'da yapilan zirvede hareket özgürlügü konusunda yaptiklari ortak açiklamada, insanlar arasinda dogrudan temasin öneminin teyit edildigini belirtmiçtir.65 Yol haritalarinda bu niyet, uzun vadede vizesiz bir rejim getirilmesi ihtiyacina yansimiçtir. Ayrica AB ile Rusya arasinda vize rejiminin serbestleçtirilmesi, AB ile Dogu Ortakligi ülkeleri arasindaki göç sorunlarinin çözülmesinde ilk adim olmasi konusunda önemli adim olmuçtur.66
AB geri kabul konularinda Rusya tarafindan daha net ve somut adimlar beklediginden, vize alaninda iç birligi Petersburg'daki zirvede ana tartiçma konularindan biri olmuçtur. Bu adimlarin fark edilebilir olmasi için AB ile Rusya arasindaki serbest dolaçimin kolaylaçtirilmasi sorununun mutlaka çözülmesi hedeflenmiçtir.67 Rusya, vize rejimini kaldirmaya hazir oldugunu daha önce beyan etmiçtir. Ancak birçok AB üyesi ülke bu fikre karçi çikmiçtir. Vize rejiminin kaldirilmasi konusunda anlaçma saglanamamasi nedeniyle, AB en azindan vize verme sürecinin kolaylaçtirilmasi önerilm^tir. Bu öneri üzerine 19 Nisan 2007 tarihinde Avrupa Toplulugu ile Rusya arasinda kisa süreli vizelerin
59 Council of the European Union, "The Stockholm Programme," 24.
60 Schengen Visa Info. "2020 Country-Specific Schengen Visa Statistics," eriçim 10.03.2022, https://statistics.schengenvisainfo.com/
61 Köktaj, "Özgürlük, Güvenlik ve Adalet Alani," 497.
62 Ülger, Avrupa Birligi Rehberi, 69.
63 European Parliament, "Tampere European Council 15 and 16 October 1999 Presidency Conclusions," eriçim 11.03.2022, https://www.europarl.europa.eu/summits/tam_en.htm
64 Vadim Valentinoviç Voinikov & Oleg Korneev, "Problemy i Perspektivy Bezvizovogo Dialoga Rossii i YeS," Baltiyskiy Region (2013): 21.
65 "300th Anniversary of St.-Petersburg."
66 Derek Averre, "Russia And The European Union: Convergence or Divergence?," European Security 14/2(2005]: 181.
67 "300th Anniversary of St.-Petersburg."
verilmesinin kolaylagtirilmasina iligkin anlagma imzalamigtir.68 Bu anlagmaya göre yeni vize prosedürü bilimsel aragtirmacilar, kamyon goförleri gibi bazi meslek gruplari vize ücretlerinden muaf tutulmugtur. Nüfusun geri kalani için vize ücretinde bir dügüg olmugtur. Ayrica vize verme süresi kisaltilmig ve birden fazla vize bagvurusu yapma firsati dogmugtur.69 Vize rejiminin kolaylagtirilmasina iligkin anlagmanin tartigilmasi ve imzalanmasi, bu konular ile Rusya ve AB'nin bu tür alanlardaki ortak çikarlari arasindaki baglantiyi gösteren geri kabul anlagmasina paralel olarak gerçeklegmigtir.70
Eski Avrupa Komisyonu bagkani Barroso Aralik 2010'da Brüksel'de yapilan Rusya-AB zirvesinde her iki tarafa da yol haritasinda belirlenen kogullara uydugunu belirtmig ve ona göre; "Vize politikasi konularinda önemli ilerleme kaydedildi. Vize rejimi uygulanmasi Rusya ile AB arasinda kaldirilmasina iligkin anlagmanin yolunu açacak olan bu genel adimlari ve somut önlemleri geligtirmeye baglayacagiz." ifadelerini kullanmigtir.71 Avrupa Konseyi Bagkani Rompuy, Barroso'nun görüglerine destek vererek, Brüksel'deki ayni zirvede, Rusya ile AB arasindaki vize rejiminin serbestlegtirilmesi olasiligina duydugu güveni dile getirmig ve "§u anda, vizelerin kaldirilmasi konusunda ortak tutumlar geligtirdik." ifadesini kullanmigtir.72
Sonuç
AB göç politikasinin olugumu hem kendi ulusal ve bölgesel yaklagimlarinin geligtirilmesinde hem de Avrupa'da ortak bir Avrupa politikasina yönelik ulus üstü nitelikte önlemler arayiginda olan Birlik üye devletleri arasindaki önemli farkli bakig açilarinin ortaya çikmasini saglamigtir. Ancak bu farkli bakig açilari, Rusya ile olan göç konusundaki iligkilerde görülmemigtir.
AB ve Rusya'nin göç yönünde üzerinde anlagtigi prosedürler, kargilikli adimlarla atilmigtir. Bu adimlar, AB müktesebati hukuku ve taraflar arasindaki dogrudan anlagmanin sonucudur. Brüksel ve Moskova arasindaki maksatli müzakerelerin sonucu olan vize rejiminin basitlegtirilmesi ve "Geri Kabul Anlagmasi" bir istisna degildir. Bu anlamda transit göçmenlerin ve vatansiz kigilerin geri kabulüne iligkin hüküm, AB'nin Rusya ile ilgili bir yeniligi haline gelmigtir.
AB ve Rusya arasinda göçmenlere yönelik yaklagimlarda farkliliklar tespit edilmigtir. Bu baglamda Dogu Avrupa'dan AB ve Rusya'ya çok sayida siginmaci göç etmektedir. Rusya kültür, kimlik, dil gibi degerler üzerinden göçmenlere yaklagmigtir. Rusya'nin bu yaklagiminin temelinde, Rusya'ya göç eden göçmenlerin çogunlugunun eski Sovyet sistemini bilmeleri ve bu sisteme entegre olmalari yatmaktadir. Bunun sonucunda, göçmenler Rusya'da yabancilagmamig ve kimlik sorunu yagamamigtir. Ancak AB,
68 "Council Decision of 19 April 2007 on the Conclusion of the Agreement Between the European Community and the Russian Federation on the Facilitation of Issuance of Short-Stay Visas," Official Journal of the European Communities 129/25 (2007): 29.
69 "Council Decision of 19 April 2007," 27-35.
70 Hernandezi Sagrera Raul, "The EU — Russia Readmission-Visa Facilitation Nexus: An Exportable Model For Eastern Europe?," European Security 19/4 (2010): 578.
71 José Manuel Duräo Barroso, "Statement by the President of the European Commission Following the EU — Russia Summit," SPEECH 10/734 (2010): 2, eriçim 08.03.2022, https://www.academia.edu/80056360/Multiple_Dental_Abnormalities_in_a_Geriatric_Horse?uc-g-sw=76028140
72 Herman Van Rompuy, "President of the European Council, at the Press Conference Following the EU — Russia Summit," PCE 301/10 (2010): 1, eriçim 08.03.2022, https://journals.kantiana.ru/eng/baltic_region/723/1937/
— RUSAD § il, 2024
— © BY-NC-ND 4.0
CO
w
to
SC
M 3
с "Q О
Co
QQj
с c c
to
TO
àL
то" >
3 X w
w
O")
to X 3
N)
о
03
M
^
w
N) О
cd
Ci О:
3
cd
3
^
с "Q О
Со
QQj
с -¡
с
3
е> О
а:
с с
с >
3 X w
О")
cd
41
S"
м
5 ST
> « >
то
> ra
S ff
5" «
О сл
ЕЗ ere
H
з-
er. 3
Crq
S)
л "в
I '
5. I
О" S) С rr
! I
d ъ
та
с з-
S S1
го
о
"S
ЕЗ
з-
в з
Crq
В
В*
с§< 3
Crq
5"
О.
В
¡г с с"
3
s
в
В*
<§<
з
i i
П5
га
%
в ЕЗ ЕЗ
m
а £
cd &
I
cd сл
S3
ri-о: "ч с: 3
41
о: N
с:
04
cd
"Ч
cd 04 i-¡ ft" о: cd
cd < w п)
cd оч el о: 3' О
^ 3
cd
3
3
cd
cd 3 СГ
о
"Ч
з 3
5Г
"Ч S3
СГ cd
w
41 3 о: cd N
sr
3cd
с. Вг
S3 CL
3
w
о 5Г
аз
S 5Г
orge с
"Ч S3
-ч ^
3 3
^ ¡u
сл S3
<< <
аз аз W 12
03 CL
03 "Ч
3 CL 03
3
ri-
03
s" тз'
сл > << СЛ
03 < 03 0
< ЧЛ ►4
03 3 тз 03 03 3
чл 3 С 3 03 5Г
3 ►4 3 ►4 03
sona Ч" 03
3 03 3 03 ri- 74 03
3: СЛ 03 < 03 CD
CD ►Ч N CD ►ч 3 cr
3 CD СЛ CD чл 3
СЛ St
3 5" Ч' 41 О 03 СЛ 3 03 ri-
< CD er О: CL 03 O:
nr ЧЛ
03 m CD 3 3
CD cr
CL 3 03
О CD С ri-
3 04 M
CL О: ►4 0
3 41 03 M
►ч CD M
3
з" 3 03 CD
03 ? CD CL 03
сл 3 03
3 3 N О ►Ч 3- CD h CL 03 ►ч
03 ►ч CL 3 3 04
3 CL CL CD О: 41
3 CL 03 3 03 70 3 < CD
Si СЛ 04
О:
3 03 41
> CL 3
ri- 03 CD
са 74 3
ve са 41 О S" ^ч
3 СЛ 03
та 04 0
3 О: ^ 3
сл 41_ 3
<< 03 S" s 03 СЛ 3
СЛ 3
03 ►ч 03 сл С < CL 03
►4 03 cr 03 чл ri- СЛ 0
3 << ►ч
CL 3 3
03 03 03 3
сл v<¡
03 оз
s-ь аз
4 з
3 В- H
03 CTQC 03
04 3* о: и i-ï cd
т"
03 ►ч 03
э
03 "Ч
03 "Ч 03 и
3 CL 03
чл
st
cd"
w о 43
3
03
3 о
ri-
03 сл
3
03
04 cd г+ "ч'
3
>5)
cd
5
cd
6
ч'
СЛ о 3
03 "Ч 03
ч' з1
> з
о
03
cd
1—i "Ч
¡-¡. аз
3 3
03
о* "<г 3 оз
03
►ч
03
сг 03
S"
st
щ(
3 CL
оз >
со
03
з"
3 m
чл з сг
03
m
о _
к »
►ч
3' ^
3 ° в- w
03
03
3
сл о ►ч 3 3
>
СО
04 о:
3
cd
cd" ►ч
cd
PTCD
3
В:
4i' &■
5"
03
?0 cd и ^
3
и <<
03 03
►ч
03 сл
3 CL 03
чл
cl оз аз
►ч 3
аз чл
" с
04<
03 <
cd О:
3
04 О: ►ч 3:
о 5г
04
3:
<
cd
3
41 cd
►ч
41
cd <
cd сл
5"
CL
cd <<
03
St st
чл
3
3
чл <
cd
er
3
st
cd <<
cd
3 CL 3 ►ч 3
3
04 ►ч
— 3
sä ff.
03 <<
о
03 <
cd
Sä о
з ъ
St з
^ 3
о 3
3 ff
CL ►Ч
3 о-
са з з
cd CL cd
3
та з
сл <<
03 <
cd
чл cd
St
s
cd <<
03
St st
чл
04 о: cd 41
St 3'
►ч
cd
cd" ►ч
04 о:
41 <<
О: 3
cd
ä з
3 CL cd
St
cd
w
сл
cd ►4
sr 4л s"
►4 03
03 чл
3
03 сл
3
03
сл cd
cr
cd 43
W 04 03 O: ö 41
3
cd
3
03 ►4
>
са ?
в
et
3: ►4
er
03 чл
03
w 3:
n cd ►4 cd
сл
о ►4 3
st
►4
о
►4 ri-03
03
3
03
3
cd CL cd
3
3 S'
04
3:
<
cd
3
(1 cd
3-
03
St 5г
►4
< cd
3
03
Si 5г
3 3: 3 ptcd cd
ct <
►4
о 3
оз ►ч
< cd
3 о
►4
3 5Г
►4
03 3-
о
'S. ff 3
I M
3" 3 CL cd
3
03
St 5Г
чл
3
>
са
з"
5'
er з
<<
03 чл 03
3
3
03
сл О
сл <<
О ■
cd
о 3 о
Si. а
5
Benyon, John. "Policing the European Union: The Changing Basis of Cooperation on Law Enforcement." International Affairs 70/3 (1994): 497-517.
Bisson, Lyubov Sergeyevna. "Integratsiya Immigrantov v YeS i Rossii: Raznitsa v Podkhodakh." PAH 6 (2018): 112-118.
Coleman, Nils Philip. European Readmission Policy: Third Country Interests and Refugee Rights. Boston: Martinus Nijhoff Publishers, 2009.
Common Strategy of the European Union. "Common Strategy of the European Union Russia (1999/ 414/CFSP)." Official Journal of the European Communities 157 (1999): 1-14.
Council of the European Union. "The Stockholm Programme - An Open and Secure Europe Serving and Protecting the Citizens." 17024/09 (2009): 1-82.
Council of the European Union. "Decision of 30 October 1997 on the Conclusion of the Partnership and Cooperation Agreement Between the European Communities and its Member States, on the One Part, and the Russian Federation." Official Journal 327 (1997).
£akmak, Cenap. Avrupa BirligiHukuku. istanbul: On iki Levha, 2017.
Davies, Karen. Understanding European Union Law. New York: Routledge, 2013.
Hein Donner, Piet, Johan Remkes & Rita Verdonk, "Common Basic Principles Integration Policy in the European Union: Press Release. Council of the European Union Minister for Integration and Immigration." 2618th Council Meeting. 2004. Erijim 11.03.2022. https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/PRES_04_321
European Commission. "What is the New Pact on Migration and Asylum of the EU?" Erijim 10.02.2024, https://home-affairs.ec.europa.eu/policies/migration-and-asylum/new-pact-migration-and-asylum_en
European Commission Migration and Home Affairs, "Common European Asylum System." Erijim 09.02.2024, https://home-affairs.ec.europa.eu/policies/migration-and-asylum/common-european-asylum-system_en
European Parliament. "Tampere European Council 15 and 16 October 1999 Presidency Conclusions." Erijim 11.03.2022.
https://www.europarl.europa.eu/summits/tam_en.htm
"EUROPOL," Erijim 13.09.2023. https://www.europol.europa.eu/executive-director-of-europol
Günay, Halil. "Yunanistan Örnegi Üzerinden Uluslararasi Göf Meselesine ve Mevzuatina Dair Bir Degerlendirme." Bitlis Eren Üniversitesi iktisadi ve idari Bilimler Fakültesi Akademik izdüpüm Dergisi 6/2 (2021): 58-74.
"Güvenli, Düzenli ve Düzenli Göf ifin Küresel ilkeler Sözlejmesi." Birlejmij Milletler. Erijim 04.12.2023.
https://www.goc.gov.tr/kurumlar/goc.gov.tr/files/k%C3%BCresel%20g%C3%B6%C 3%A7%20mutabakat%C4%B1.pdf
"Immigrant Integration." Migration Policy Institute. Erijim 04.12.2023. https://www.migrationpolicy.org/topics/immigrant-integration
International Organization for Migration. "World Migration Report 2018." The UN Migration Agency (2017). 19. Erijim 04.12.2023.
https://www.iom.int/sites/g/files/tmzbdl486/files/country/docs/china/r5_world_m igration_report_2018_en.pdf
Ülger, irfan Kaya. Avrupa Birligi'nin ABC'si, Ankara: Sinemis, 2007.
ismayilov, Elnur. "21. Yüzyil Rusya Dij Politika Doktrinleri'nde Güney Kafkasya ve Orta Asya Degerlendirmesi." Marmara ÜniversitesiSiyasiBilimlerDergisi 1/1(2013): 87-106.
Kamalov, ilyas. Putin'in Rusya'si: KGB'den Devlet Bapkanligina. istanbul: Kaknüs Yayinlari, 2004.
Kofak, Orhan & R. Demet Gündüz. "Avrupa Birligi Göf Politikalari ve Göfmenlerin Sosyal Olarak iferilmelerine Etkisi." Yalova Sosyal Bilimler Dergisi 7/12 (2016): 66-91.
Köktaj, Arif. "Özgürlük, Güvenlik ve Adalet Alani." Avrupa Birligi Tarihge, Teoriler, Kurumlar ve Politikalar iginde, ed. Belgin Akfay & ilke Göfmen, 491-521. Ankara: Sefkin, 2016.
Maximova S. G., D. A. Omelchenko & O. E. Noyanzina. "International Migration in Border Regions of Russia: Structural Modeling of Public Attitudes." RUDN Journal of Sociology 19/4 (2019): 737-755.
Mihaylovna, Alekseeva Polina & Naymovif Yulia Arturovna. "Rossiya i Yevropeyskiy Soyuz: Istoriya i Perspektivy Razvitiya Otnosheniy." VestnikNaukiiObrazovaniya 3/57 (2019): 51-56.
Nikolaevna Molodikova Irina, Lyalina Anna Valentinovna & Emelyanova Larisa Leonidovna. "Vzaimodeystviye c Diasporami i Diasporal'nymi Organizatsiyami Kak Klyuch k Uspeshnoy Politike Integratsii Migrantov v YeS." Baltiyskiy Region 10/3 (2018): 58-79.
Musaoglu Neziha & Ugur Özgöker. "Rusya-AB ilijkilerinde Stratejik Ortakliktan Stratejik Depresyona." GüvenlikStratejileri Dergisi 4/8 (2008): 73-98.
"Council Decision of 19 April 2007 on the Conclusion of the Agreement Between the European Community and the Russian Federation on the Facilitation of Issuance of Short-Stay Visas." Official Journal of the European Communities 129/25 (12007): 1-68.
"Agreement on Partnership and Cooperation Establishing a Partnership Between the European Communities and Their Member States, of One Part, and the Russian Federation, of the Other Part." Official Journal of the European Communities 327/3 (1997): 1-44.
Official Journal of the European Union. "Consolidated Version of the Treaty on European Union." Official Journal 191 (1992): 29-42.
Poletaev, D. V. "Ot Nedoveriya K SolidarnostiIli Novomu Nedoveriyu? Migratsionnyy Opyt Rossii v Mirovom Kontekste." Valdai 97 (2018): 1-23.
Proyekt Federal'nogo Zakona. "O Sotsial'noy i Kul'turnoy Adaptatsii i Integratsii Inostrannykh Grazhdan v Rossiyskoy Federatsii." Federal'nyy Zakon. Erijim 19.11.2022. https://www.consultant.ru/cons/cgi/online.cgi?req=doc&base=PRJ&n=116341#c9u MeGUHX3OkjbZT
Potapenkova, Irina V. "Migratsionnoye Regulirovaniye v YeS: Integratsionnyye Predposylki i Problemy Pravovogo Obespecheniya." Vestnik Moskovskogo universiteta MVD Rossii 4 (2018): 176-178.
Raul, Hernandezi Sagrera. "The EU — Russia Readmission-Visa Facilitation Nexus: An Exportable Model for Eastern Europe?." European Security 19/4 (2010): 569-584.
Raul, Hernandezi Sagrera. "Ustanovleniye Sotrudnichestva Mezhdu Yevropeyskim Soyuzom i Rossiyey po Voprosu Migratsii: Ot «Obshchikh Prostranstv» k Fakticheskoy Realizatsii." Baltiyskiy Zhurnal (2011): 114-121.
Refber, Kamuran. Avrupa Birligi Hukuku ve Temel Metinler. Bursa: Dora, 2018.
Riegert, Bernd. "AB-Rusya Zirvesi öncesinde Baltik krizi." Erijim 21.07.2022. https://www.dw.com/tr/ab-rusya-zirvesi-%C3%B6ncesinde-balt%C4%B1k-krizi/a-2524940
Rompuy, Herman Van. "President of the European Council, at the Press Conference Following the EU — Russia Summit." PCE 301/10. 2010. Erijim 08.03.2022. https://journals.kantiana.ru/eng/baltic_region/723/1937/
Russia-EU Summit. "Road Map on the Common Space of External Security." Erijim 02.03.2022. http: / / en.kremlin.ru/ supplement/3589/ print
Russia-EU Summit. "300th Anniversary of St.-Petersburg - Celebratingt Tree Centuries of Common European History and Culture." Erijim 08.03.2022. http://en.kremlin.ru/supplement/1674/print
"Svodka Osnovnykh Pokazateley Deyatel'nosti po Migratsionnoy Situatsii v Rossiyskoy Federatsii Za Yanvar'—Noyabr' 2018 Goda." MVD Rossii. Erijim 21.11.2022. https: //xn--b1aew.xn--p1ai/Deljatelnost/statistics/migracionnaya/item/15252649/
Schengen Visa Info. "2020 Country-Specific Schengen Visa Statistics." Erijim 10.03.2022. https://statistics.schengenvisainfo.com/
Ultan, Mehlika Özlem. Avrupa Birligi'nde Yasa Dipi Gögün Önlenmesi ve Ülke Uygulamalari. Ankara: Nobel, 2016.
Uluslararasi Göf Örgütü. "Göf Terimler Sözlügü." No: 31, https://publications.iom.int/system/files/pdf/iml31_turkish_2ndedition.pdf
Ülger, irfan Kaya. Avrupa Birligi Rehberi. Kocaeli: Umuttepe, 2015.
Valentinovif, Voinikov Vadim & Oleg Korneev. "Problemy i Perspektivy Bezvizovogo Dialoga Rossii i YeS." Baltiyskiy Region (2013): 20-37.
Vink, Maarten & Paolo Graziano. "Europeanization: Challenges of a New Research Agenda." PalgraveMacmillan (2007): 3-20.
|103|
