Научная статья на тему 'ФУНКЦИОНАЛЬНЫЕ СВОЙСТВА TOLL-ПОДОБНЫХ РЕЦЕПТОРОВ – РЕГУЛЯТОРОВ ВРОЖДЕННОГО И ПРИОБРЕТЕННОГО ИММУНИТЕТА '

ФУНКЦИОНАЛЬНЫЕ СВОЙСТВА TOLL-ПОДОБНЫХ РЕЦЕПТОРОВ – РЕГУЛЯТОРОВ ВРОЖДЕННОГО И ПРИОБРЕТЕННОГО ИММУНИТЕТА Текст научной статьи по специальности «Медицинские науки и общественное здравоохранение»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Толл-подобные рецепторы / врожденный иммунитет / приобретенный иммунитет.

Аннотация научной статьи по медицинским наукам и общественному здравоохранению, автор научной работы — Абдуллаева Азиза Алишеровна

В статье представлен краткий обзор данных по физиологии Toll-подобных рецепторов.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ФУНКЦИОНАЛЬНЫЕ СВОЙСТВА TOLL-ПОДОБНЫХ РЕЦЕПТОРОВ – РЕГУЛЯТОРОВ ВРОЖДЕННОГО И ПРИОБРЕТЕННОГО ИММУНИТЕТА »

ФУНКЦИОНАЛЬНЫЕ СВОЙСТВА TOLL-ПОДОБНЫХ РЕЦЕПТОРОВ -РЕГУЛЯТОРОВ ВРОЖДЕННОГО H ПРИОБРЕТЕННОГО ИММУНИТЕТА

Абдуллаева Азиза Алишеровна

Бухарский государственный медицинский институт, город Бухара, Узбекистан.

В статье представлен краткий обзор данных по физиологии То11-подобных рецепторов.

Ключевые слова: Толл-подобные рецепторы; врожденный иммунитет, приобретенный иммунитет.

ТУГМА ВА ОРТТИРИЛГАН ИММУНИТЕТ РЕГУЛЯТОРЛАРИ БУЛГАН TOLL-ГА УХШАШ РЕЦЕПТОРЛАРНИНГ ФУНКЦИОНАЛ ХУСУСИЯТЛАРИ

Мацолада Toll-га yxuiaui рецепторларнинг физиологиясига оид маълумотларнинг цичцача шархи келтирилган.

Калит сузлар: Toll-га ухшаш рецепторлар; тугма иммунитет, ортирилган иммунитет.

FUNCTIONAL PROPERTIES OF TOLL-LIKE RECEPTORS, REGULATORS OF INNATE

AND ACQUIRED IMMUNITY

The article provides a concise review of the data on the physiology of Toll-like receptors.

Key words: Toll-like receptors; innate immunity, acquired immunity.

Toll-га jbunani рецепторларнинг (TLRs) кашф этилиши замонавий иммунологиянинг энг ёркдн сахдфаларидан бири булиб, ушбу рецепторларнинг тугма ва орттирилган иммунитетни шакллантирищдаги хал килувчи роли туфайли уларни урганишга катта кизиьсиш уйготди [5, 57].

TLRs-ларнинг биринчи идентификацияси уларнинг хашаротларда микробларга карши антитаналарни ипшаб чикаришни бошлайдиган Drosophila melanogastemnHr Toll оксили билан юкори гомологиясига асосланган [35]. Бугунги кунга кадар ушбу рецепторларнинг 11 та аъзоси одамларда ва 13 таси сичконларда аникланган [20, 62]. TLRs-лар эволюцион тарзда сакланиб колган оксил тузилмаларидир [4, 46, 47, 60]. TLRs-лар учун лигандлар вазифасини, энг биринчи навбатда, микроорганизмлар тузилишидаги томонидан тан олинадиган, удан тапщари, тугма ва орттирилган иммунитетларнинг шакланипшни бошлайдиган куплаб патогенларнинг молекулалари - памплар (РЛМРлар, патоген билан боглик; молекуляр детерминанталар (структуралар)) булиши мумкин. Детерминанталар сифатида хдр хил молекуляр тузилмалар сифатида харакат кдлиши мумкин: оксиллар, кандлар, гликопептидлар, ёглар, углеводлар, нуклеин кислоталар, липопептидлар ва турли гурухлардаги микроорганизмларнинг бошка тузилмалари, шунингдек, эндоген лигандлар, масалан, иссиьушк зарбаси оксиллари, карбамид ва бошкалар [7, 58].

TLRs-лар, биринчидан, иммунитет тизимининг деярли барча хужайралари томонидан, иккинчидан, куплаб органлар ва тукдмаларнинг хужайралари, шу жумладан асаб хужайралари томонидан экспрессияланади (ифодаланади) [4, 51]. TLRs-ларнинг умумий гурухида жойлашишига караб учта кичик гурухни ажратиш мумкин: 1) хужайра юзасида ифодаланган; 2) хужайра ичидаги; 3) хужайра юзасида ва ичида ифодаланганларгаги. Куппша TLRs-лар хужайра юзасида булиши мумкин: TLR-1, TLR-2, TLR-5, TLR-6, TLR-10; хужайра ичидаги жойлашув мисоллари орасида TLR-3, TLR-7, TLR-8, TLR-9; TLR-4, TLR-11, TLR-12 ва TL-13 хам юзаки, хам хужайра ичида ифодаланади. Хужайрадан ташкари доменларнинг хусусиятларига к5фа, TLR суперфамилияси иккита кичик гурухга булинади: биринчисида

иммуноглобулинни уз ичига олган домен, иккинчиси эса лектинга бой домен (LRR); Биринчи гурухга ИЛ-IR, IÜI-18R, ST2, SIGIRR хам киради [21].

TLRs-ларнинг филогенетик тахлили ушбу рецепторларнинг олтита тоифасини аникдади, уларнинг х,ар бири jhiinani лигандларга эга:

• Турли липопротеинлар учун махсус лигандларга эга булган TLR1/2/6/10;

• TLR4 унинг лиганди ЛПС;

• TLR3/7 ва

• TLR8/9, улар учун лиганд вазифасини РНК ва ДНК лар бажаради;

• TLR5 флагеллин билан узаро таъсир килади;

• TLR11 [51] учун турли оксиллар лиганд вазифасини бажаради.

Маълумки, TLR-лар нафакат иммунитет тизимининг барча хужайралари, балки турли органлар ва тизимларнинг, шу жумладан асаб тизимининг аксарият хужайралари томонидан хам ифодаланади (экспрессияланади). Эхтимол, бу х,олат нафакат иммун тизимининг, балки бошка органлар ва тизимларнинг физиологик гомеостазини сакдашда TLR-ларнинг кенг куламли регулятор ролларини таъминлайди. Эволюция жараёни TLR-ларнинг бу цобилиятини мустахкам зфнатди ва у, айникса, турли механизмлар иштирокида амалга ошириладиган тугма ва орттирилган иммунитетни бошкаришда аник намоён булади.

Туша иммунитет

Биринчидан. Оддий шароитларда, TLR-лар иштирокидаги физиологик регуляция, биринчи навбатда, турли таъсирлар остида физиологик иммунологик жавоб учун зарур булган яллигланишга карши цитокинларнинг чикарилишини бошлашда намоён булади, улар орасида марказий уринлардан бирини нафакат анъанавий инфекциялар (турли бактериялар, замбуруглар), карши цитокинлар хосил килиниши эгаллайди, шунингдек, буларнинг каторига: ОИВ (одамнинг иммунитет танкдслиги вируси), ундан ташкари, якднда аникланган H1N1 грипп вируси [28, 49] каби вируслар келтириб чикарадиган инфекциялар хам кирадилар.

Иккинчи. Маълумки, яллигланиш биринчи навбатда нейтрофиллар билан бевосита боглик булиб, улар якинда деярли барча маълум TLR-ларни ифодалаши к}фсатилган. Бу TLR-ларнинг нейтрофил фаоллигини тартибга солишдаги мухим ролини тушунтиради: ЛПС томонидан TLR-4 нинг фаоллашиши ИЛ-lß, ИЛ-8 ва УФО-а каби яллигланишга карши цитокинлар ва кимёкинларнинг ишлаб чикарилишини ва TLR-2-нинг фаоллашувига сабабчи булади - TLR-1; TLR-2, -4 ва TLR-9 нинг стимуляцияси нафас олиш портлаши ва адгезия молекулаларининг ифодаланишидаги узгаришлар билан бирга келади. Ушбу рецепторлар иштирокида нейтрофилларнинг дифференциал регуляцияси хам кайд этилган: TLR-2 хужайраларни апоптоздан химоя килади ва TLR-4 нейтрофиллар омон колишининг мухим регулятори сифатида намоён булади [33, 64].

Учинчи. TLR-ларнинг таъсири В-лимфоцитларига нисбатан хам намоён булади, бу турли костимуляцион молекулаларнинг, хусусан, СД40 нинг ифодаланиши билан бирга келади, кейинчалик TLR-ларнинг В-лимфоцитларининг фаоллашуви, купайиши, дифференциаланиши ва омон колиши устидан назорати; бу лолларда костимуляцион молекулалар TLR-2, TLR-4, TLR-9 билан синергик таъсир курсатиши мумкин. В-лимфоцитлар фаоллашувининг бу йули калцийнинг купайиши, маълум киназаларнинг фосфорланиши, эндоцитознинг кучайиши ва иммуноглобулин синтези билан бирга келади ва В-лимфоцитлар фаоллашувининг мукобил йули сифатида каралади [34].

Т5фтинчи. Ошкозон-ичак шиллик каватининг таъминлаш эпителиал хужайралари томонидан ифодаланган TLR-ларнинг ичакнинг тугма иммунитетини, шу жумладан ОИВ инфекциясидан хам сакланишдаги ролини ортикча бахолаш кийин [61].

Бешинчиси. Марказий асаб тизимининг нормал фаолиятида хам TLR-ларнинг роли кам эмас, уларнинг аксарият хужайралари TLR-ларни (нейронлар, астроцитлар, глиа, мия томирлари эндотелиал хужайралари) ифодалайди. Нерв тукималарининг турли

хужайраларида TLR ифодасининг бундай таркалиши уларнинг нафакат миянинг иммунологик реакцияси хусусиятларида, балки унинг гомеостазини сакдашда х;ам фаол иштирок этишини тушунтиради [32].

Ортиршган иммунитет

Биринчидан. Иммунологик жавобнинг ушбу шаклини индукция килишда TLR-ларнинг иштироки биринчи боскичларда бошланади, чунки барча антигенларни такдим этувчи хужайралар юкори даражадаги TLR-ларни ифодалайди. Шу нуктаи назардан, дендритик хужайралар айникса ёркиндир, уларнинг TLR-лари узларининг лигандлари билан узаро таъсирлашгандан сунг, содда Т-лимфоцитларни фаоллаштириш кобилиятига эга буладилар [53]. Дендритик хужайраларнинг фаоллашиши асосан TLR-2, TLR-3, TLR-4, TLR-7, TLR-9 иштирокида содир булади. Антиген такдим этувчи хужайраларни фаоллаштиришда TLR-ларнинг самарадорлиги нафакат яллигланишга карши цитокинларни ишлаб чикаришни Кузгатиш билан, балки антигенни самарали таниб олиш жараёни учун зарур булган турли костимулятор молекулаларнинг купайиши билан хам боглик [48]. Бундан ташкари, TLR-лар дендритик хужайраларнинг камолотини ва уларнинг антигенни такдим цилиш функциясини назорат килади [52].

Иккинчи. Макрофаглар, шунингдек, TLR-лар инггирокидаги антигенни такдимот килиш жараёнида фаол иштирок этадилар ва TLR-лар оркали амалга ошириладиган сигналлар куп микдорда яллигланишга карши цитокинлар ва кимиёкинларнинг чикарилишига ёрдам беради; ИЛ-1, ИЛ-2, ИЛ-4, ИЛ-7, ИЛ-9, ТНФа, шунингдек, турли хил кимёкинлар айникса фаол равишда ажралиб чикади [50].

Учинчи. Таниб олиш жараёни ни ифодаловчи мастоцит (семиз) хужайралари иштирокида хам амалга оширилиши мумкин. TLR-9-нинг мастоцит хужайралари томонидан тан олинишидаги роли айникса бактериялар, замбуруглар ва ДНК вирусларининг генетик материалига нисбатан яккол намоён булади. Мастоцит хужайраларида TLR-3 ва TLR-4 нинг фаоллашиши уларнинг ИЛ-13 ва ИЛ-4 каби интерлейкинларнинг секрециясига олиб келиши мумкин [56].

Т)фтинчи. Т-лимфоцитларнинг асосий популятсиялари - СД4+ ва СД8+ деярли барча маълум TLR-ларни ифодалайди. Шароитларга караб, турли хил антигенлар TLR-ларни фаоллаштиради ва тегишли сигналларни келтириб чикаради, бу эса бу хужайраларнинг турли функцияларини рагбатлантиришга олиб келади. Масалан, СД4+ ва СД8+ лимфоцитлар томонидан TLR3 ифодаланиши уларнинг фаоллашуви билан бирга кечади ва бу уларга иммунологик жавобнинг турли шаклларида бевосита иштирок этиш имкониятини беради [55].

Бешинчиси. TLR-ларнинг антигенга хос Т-лимфоцитларнинг костимуляторлари сифатида ишлаши, уларнинг яшашини кучайтириши ва турли эффектор молекулаларининг экспрессиясини ошириши хам иммунологик жавобнинг пайдо булишида мухим рол уйнайди. Цитотоксик Т-лимфоцитлар томонидан ифодаланган TLR-1/2 гетеродимер булиб у хужайраларнинг цитотоксик фаоллигини ошириши хакида далиллар олинган [19].

Олтинчи. Т-лимфоцитларнинг умумий популяциясида алохида уринни gd-T-лимфоцитлар эгаллайди, уларнинг аниклаш TLR-6 билан биргаликда харакат килиши мумкин, бунинг натижасида эса кимёкинлар ва цитокинлар ишлаб чикаришни купайтирилади. TLR-ларнинг роли цитотоксик таъсирни амалга оширишда, шунингдек, gd -Т лимфоцитларининг супрессор фаоллигини бошкарилиши жудамухимдир [63].

Руйхатини давом эттириш мумкин булган юкоридаги фактлар, TLR-ларнинг фаоллашуви тугма ва орттирилган иммунитетга кенг таъсир курсатишига олиб келишини аник курсатади. Шуни таъкидлаш керакки, ушбу иммунологик жавоб шаклларига ушбу таъсирларнинг баъзи механизмлари маълум бир узига хосликка эга, бу айникса яллигланишга нисбатан яккол намоён булади, унинг з5фавонлиги физиологик жавоб ва патологияда сезиларли даражада фаркданади. Шунга кура, бу яллигланишга карши цитокинларни ишлаб

чрщариш интенсивлигида, нейтрофиллар, мастоцит хужайралари ва бошьсаларнинг фаоллашув даражасида намоён булади.

Бачадонда орттирилган ва хомиладорлик динамикасидаги генетик жихатдан аникланган жараёнлар натижасида тугма[1-3] ва кейинги она сути билан авлод организмига кирадиган адоптив ва шунингдек, атроф-м^ит антигенлари таъсирида [36-46, 59] шаклланадиган ортирилган иммунитетларнинг турли хил куринишларга TLR-ларнинг кусртадаиган куп киррали таъсири шубхасиз мавжуд [8-18], TLR-ларга таъсирни терапевтик максадларда куллашнинг аник истикболлари хакддаги саволни оклайди. Шу муносабат билан, янги иммуномодуляторлар - TLR-лар агонистлари ва антагонистларини куллаш асосида янги иммунотерапевтик йуналишни ишлаб чикдш (асосан орттирилган иммунитетга таъсир килиш билан боглик) шубхасиз узини оклайди [5, 22].

АДАБИЁТЛАР

1. Авлод, С., УСТИ, В., РИВОЖЛАНИШИНИНГ, Б., & ХОСЛИГИ, У. (2020). Искусственное вскармливание и особенности развития потомства, и становление надпочечников в раннем постнатальном онтогенезе. Проблемы биологии и медицины.

2. Зуфаров, К. А., Тухтаев, К. Р., & Хасанов, Б. Б. (2003). Количественные и ультраструктурные характеристики иммунокомпетентных клеток молочной железы в динамике беременности и лактации. Морфология, 124(4), 74-79.

3. Каримов, X. Я., Тухтаев, К. Р., & Хасанов, Б. Б. (2008). Токсический гепатит и структурно-функциональные особенности молочной железы при беременности и лактации. Морфология, 133(2), 59-60.

4. Сепиашвили Р.И. Основы физиологии иммунной системы. - М.: Медицина-Здоровье, 2003. - 227 с.

5. Сепиашвили Р.И. Физиология То11-подобных рецепторов и их роль в регуляции иммунного ответа. Тез. докл. XX Съезда физиол. об-ва России, 4-8 июня 2007, Москва.

6. Сепиашвили Р.И., Балмасова И.П. Физиология естественных киллеров. - М.: Медициа-Здоровье, 2005. - 456 с.

7. Тухватулин А.И., Логунов Д.Ю., Щербин Д.Н. То11-подобиые рецепторы и их адапторные молекулы. - Биохимия. - 2010. - 75(9). - С. 1224-1243.

8. Хасанов, Б. Б. (2004). Влияние токсического гепатита и сальмонеллезной инфекции на гематологические показатели матери в динамике лактации. Инфекция, иммунитет и фармакология, 1,139-140.

9. Хасанов, Б. Б. (2018). Особенности развития иммунной системы тонкой кишки в динамике раннего постнатального онтогенеза при антигенном и токсическом воздействиях. Журнал теоретической и клинической медицины, 4, 152-153.

10. Хасанов, Б. Б. (2019). Endocrine régulation of mammogenesis. Новый день в медицине, (4), 92-99.

11. Хасанов, Б. Б. (2020). Влияние хронического токсического гепатита на процессы лактации. Морфология, 157(2-3), 226-226.

12. Хасанов, Б. Б. (2020). Ультраструктурные аспекты иммуногенной функции молочной железы. In Университетская наука: взгляд в будущее (pp. 659-661).

13. Хасанов, Б. Б. (2022). Иммуногенные свойства молочной железы и материнского молока. Re-health journal, (3), 15.

14. Хасанов, Б. Б. (2022). Морфология молочной железы при беременности и лактации. Бухара. Типография" Sadriddin Salim Buxoriy" при Бухарском государственном университете, 120.

15. Хасанов, Б. Б. (2024). Она сути цитокин ва гормонларининг (пролактин) янги тугилган чакалокнинг иммун хужайралари функцияларига таъсири. Пробл. биол. и медиц, 2(152), 364370

16. Хасанов, Б. Б., & Азизова, А. X. (2022). Toxic Hepatitis of the Female and the Structural and Functional Formation of the Lean Intestine of the Offspring in the Period Breastfeeding.

17. Хасанов, Б. Б., & Тухтаев, К. Р. (2001). Морфометрическая характеристика иммунокомпетентных клеток молочной железы при беременности и лактации. Проблемы биологии и медицины.

18. Хасанов, Б. Б., Зокирова, Н. Б., & Тухтаев, К. Р. (2021). Влияние токсического гепатита матери на структурно-функциональные взаимоотношения иммунокомпетентных клеток молочной железы лактирующих крыс и тонкой кишки крысят в период молочного вскармливания. Педиатрия, 4, 225-229.

19. Asprodites N.. Zheng L.. Geng D.. Velasco-Gonzalez C.. Sanchez-Perez L.. Davila E. Engagement of Toll-like receptor-2 on cytotoxic T-lymphocytes occurs in vivo and augments antitumor activity// FASEB J. - 2008. - 22(10). - P. 3628-3637.

20. Barreiro L.B.. Ben-Ali M.. Quach H.. Laval G.. Patin E.. Pickrell J.K.. Bouchier C.. Tichit M.. Neyrolles O.. Gicquel B., Kidd J.R., Kidd K.K., Alcans A., Ragimbeau J.. Pellegrini S.. Abel L.. Casanova J.L.. Quintana-Murci L. Evolutionary dynamics of human Toll-like receptors and their different contributions to host de-fense II PloS Genet. - 2009. - 5(7). - e1000562.

21. Barton G.M., Kagan J.C. A cee biological view of Toll-like receptor function: regulation through compartmentaliza-tion // Nat.Rev.Immunol. - 2009. - 9(8). - P. 535-542.

22. Basith S., Manavalan В., Lee G., Kim S.G., Choi S. Toll-like receptor modulators: a patent review (2006-2010) // Exp. Opin Ther PaT. - 2011. - 21(6). - P. 927-944.

23. Burtkhanovich, K. B. (2022). Extragenital Pathology and Immunocompetent Cells Relations of Lactating Breast Gland and Offspring Jejunum. American Journal of Internal Medicine, 10(2), 2833.

24. Burtkhanovich, K. B. (2023). Features of the Functional Development of the Gastrointestinal Tract. American Journal of Pediatric Medicine and Health Sciences, 1(4), 60-68.

25. Burtkhanovich, K. B. (2023). Hystogenesis of lymph nodes of some representatives mammals. American Journal of Pediatric Medicine and Health Sciences, 1(4), 189-196.

26. Burtkhanovich, K. B. (2023). Structural and Functional Features of the Thymus Under Some Impacts. American Journal of Pediatric Medicine and Health Sciences, 1(4), 81-87.

27. Burtkhanovich, K. B. Artificial feeding, posterity development features and adrenal gland formation in early postnatal ontogenesis. Problems of biology and medicine, 119, 160-164.

28. Burtkhanovich, K. B. (2024). Modern Ideas of Morphogenesis and Mammary Glands Function in Pregnancy and Lactation DynamicsAmerican Journal of Pediatric Medicine and Health Sciences, 2(6), 102-107.

29. Burtkhanovich, K. B. (2024). The Role of the Mammary Gland in Ensuring Immune Homeostasis of the Fetus and Newborn. American Journal of Pediatric Medicine and Health Sciences, 2(6), 108-116.

30. Burtkhanovich, K. B. (2024). Modern Views about Structural and Functional Features Spleen American Journal of Pediatric Medicine and Health Sciences, 2(6), 117-123.

31. Engel A., Holt G., Lu H. The pharmacokinetics of Toll-like receptor agonists and the impact on the immune system // Expert Rev Clin. Pharmacol. - 2011. - 4(2). - P. 275-289.

32. Hanisch U., Johnson T., Kipnis J. Toll-like receptors: roles in neuroprotection // Trends Neurosci. - 2008. - 31(4). - P: 176-182.

33. Hyang L.T., Paredes C.J., Papoutsakis E.T., Miller W.M. Gene expression analysis illuminates the transcriptional programs underlying the functional activity of ex vivo-expanded granulocytes // Physiol. Genomics. - 2007. - 31(1). - P. 114-125.

34. Jain S., Chodisetti S, Agrewala J.CD40 signaling synergizes with TLR-2 in the BCR independent activation of resting B cells // PLoS One. - 2011. -6(6). - e20651.

35. Jeneway C., Medzhitov R. Viral interfernce with Il-1 and toll signaling // Proc. Natl. Acad. Sci. USA. - 2000. - 97(20). - P.10682-10683.

36. Khasanov, B. B. (2009). Structural and functional features of the mammary gland in pregnancy and lactations on the background of toxic hepatitis. Likars' ka sprava, (7-8), 94-97.

37. Khasanov, B. B. (2019). Endocrine regulation of mammogenesis. New day of medicine, (4), 92-99.

38. Khasanov, B. B. (2020). Experimental chronic toxic hepatitis and hematological features in the dynamics of mother's and the offspring lactation. European Journal of Molecular & Clinical Medicine, 7(09), 1367-1373.

39. Khasanov, B. B. (2021). Offspring jejunum structural and functional development during breastfeeding against the background of mother's chronic toxic hepatitis. Europe's Journal of Psychology, 17(3), 330-335.

40. Khasanov, B. B. (2021). Structural and functional features of immunocompetent breast cells glands during pregnancy and lactation in chronic hepatitis. Psychology and Education, 58(2), 80388045.

41. Khasanov, B. B. (2023). The influence of toxic hepatitis of the mother structural and functional relationships of immunocompetent breast cells of lactating rats and small intestines of rats during lactation. Journal of Korean Academy of Psychiatric and Mental Health Nursing, 5(4), 26-32.

42. Khasanov, B. B., & Azimova, S. B. (2023). Extragenital pathology of the mother and morphological features of the development of the thymus in the period of early postnatal ontogenesis. European Chemical Bulletin, 12(8), 8322-8331.

43. Khasanov, B. B., Azizova, F. K., Sobirova, D. R., Otajonova, A. N., & Azizova, P. K. (2022). Toxic hepatitis of the female and the structural and functional formation of the lean intestine of of the offspring in the period breastfeeding.

44. Khasanov, B. B., Ilyasov, A. S., & Sultanova, D. B. (2023). Extragenital pathology of the mother and morphological features of the development of the spleen in the period of early postnatal ontogenesis. European Chemical Bulletin, 12(8), 8332-8341.

45. Khasanov, B. B., Tukhtaev K.R. (2021). Influence of toxic maternal hepatitis on the functional state of lactation processes and enzymes of hydrolysis of carbohydrates in the jejunum of offspring. New day in medicine, (5), V.37, 252-255.

46. Kuhlicke J., Frick J., Morote-Garsia J., Rosenberger P., Eltzschig H.K. Hypoxia inducible factor (HIF)-1 coordinates induction of Toll-like receptors TLR2 and TLR6 during hypoxia // PloS One. -2007. - 2(12). - e1364.

47. Liang F., Huang N., Wang B., Chen H.Assessment of the role of TLR-4 in shear-stress-induced IL-8 gene transcription activation in vascular endothelial cells by gene mutation and gene transfection technology // Sheng Wu Yi Xue Gong Cheng Xue Za Zhi. - 2002. - 19(4). - P. 667-672.

48. Lin Q., Li M., Fang D., Fang J., Su S.B. The essential roles of Toll-like receptor signaling pathways in ster-ile inflammatory diseases II Int. Immunopharmacol. - May 18, 2011 [Epub ahead of print].

49. Lin Y., Chen H., Sun Y., Chen F. Antiviral role of toll-"like receptors and cytokines against the new 2009 H1N1 virus infection // Mol. Biol. Rep. - May 21, 2011 [Epub ahead of print].

50. Macedo L., Pinhal-Enfield G., Alshits V., Elson G., Cronstein B.N., Leibovich S.J. Wound healing is impaired in MyD88-deficient mice: a role for MyD88 in the regulation of wound healing by adenosine A2A receptors // Amer. J. Pathol. - 2007. - 171(6) . - P. 1774-1788.

51. Mishra B.B., Gundara U.M., Teale J.M. Expression and distribution of Toll-like receptors 1113 in the brain during murine neurocysticercosis // J. Neuroin^flMimation. - 2008. - 5. - P. 53.

52. Pasare C. Toll-like receptors: balancing host resistance with immune tolerance // Curr Opin Immunol. -2003. - 15(6) . - P. 677-682.

53. Pasare C., Medzhinov R. Toll-like receptors: linking innate and adaptive immunity // Microbes Infect. - 6(15): 1382-1387, 2004.

54. Roach J., Glusman G., Rowen L., Kaur A., Purcell M.K., Smith K.D., Hood L.E., Aderem A. The evolu-tion of vertebrate Toll-like receptors // Proc Natl Acad Sci USA. - 2005. - 102(27) . - P. 9577-9582.

55. Salem M.L., Diaz-Montero C.M., El-Naggar S.A., Chen Y., Moussa O., Cole D.J. The TLR3 agonists poly (I:C) target CD8+ T cells and augments their antigen-specific responses upon their adoptive transfer into nanve recipient mice // Vaccine. - 2009. - 27(4). - P. 549-557.

56. Smrz D., Iwaki S., McVicar D.W., Metcalfe D.D., Gilfillan A.M. TLR-mediated signaling pathways circumvent the requirement for DAP 12 in mast cells for the induction of inflammatory mediator release // Eur. J. Immunol. - 2010. - 40(12). - P. 3557-3569.

57. Takeda K. Toll-like receptor // Nihon Rinsho Meneki Gakkai Kaishi. - 2005. - 28(5). - P. 309317.

58. Trinchieri G, Sher A. Cooperation of Toll-like receptor signals in innate immune defence // Nat Rev Immunol. - 2007. - 7(3). - P.179-190.

59. Tukhtaev, K. R., Khasanov, B. B., & FKh, A. (2003). Structural and functional interrelations of immunocompetent cells in the mammary gland of lactating rats and in the small intestine of newborn rats during suckling period. Morfologiia (Saint Petersburg, Russia), 124(6), 70-72.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

60. Wan Y., Xiao H., Affolter J., Kim T.W., Bulek K., Chaudhuri S., Carlson D., Hamilton T., Mazumder B., Stark G.R., Thomas J., Li X. Interleukin-1 receptor- associated kinase 2 is critical for lipopolysaccharide- mediated post-transcriptional control // J. Biol. Chem. - 2009. - 284(16). - P. 10367-10375.

61. Wang Y, Lechner T. Induction of innate immunity in control of mucosal transmission of HIV // Curr. Opin. HIV AIDS. - Jul 2, 2011 [Epub ahead of print].

62. Wei T., Gong J., Rtissle S.C., Jamitzky F., Heckl W.M., Stark R.W. A leucine-rich repeat assembly approach for homology modeling of the human TLR5-10 and mouse TLR11-13 ectodomains // J. Mol. Model. - 2011. - 17(1). - P. 27-36.

63. Wesch D., Peters C., Oberg H.H., Pietschmann K., Kabelitz D. Modulation of ra T cell responses by TLR ligands // Cell Mol Life Sci. - 2011. - 68(14). - P. 2357-2370.

64. Yoshimura A, Ohishi HM, Aki D, Hanada T. Regulation of TLR signaling and inflammation by SOCS family proteins // J. Leukoc. Biol. - 2004. - 5(3). -P. 422-427.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.