Научная статья на тему 'Функционал топтарының түрлерімен ерекшеленуші полиэлектролиттердің Дарбаза бентониті және фракциясы дисперсиясының тұрақтылығына әсері'

Функционал топтарының түрлерімен ерекшеленуші полиэлектролиттердің Дарбаза бентониті және фракциясы дисперсиясының тұрақтылығына әсері Текст научной статьи по специальности «Прочие технологии»

CC BY
50
28
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
флокуляция / бентонит / полиэлектролит / фракция / гидродисперсия / флокуляция / бентонит / полиэлектролит / фракция / гидродисперсия

Аннотация научной статьи по прочим технологиям, автор научной работы — А.А. Асанов, А.С. Кожамжарова, Г.А. Алдибекова

Функционал топтарының түрлерімен, алыну жағдайымен ерекшеленуші полиэлектролиттер қатысында бентонит гидродисперсиясы және оның фракцияларының тұрақтылығының өзгеруі арқылы флокуляциялаушы қабілетінің өзгеруі анықталып, оңтайлы жолы таңдалып алынып, экономикалық экологиялық тұрғыдан тиімділігі жоғары болатыны туралы болжам жасалды.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ВЛИЯНИЕ ПОЛИЭЛЕКТРОЛИТОВ, ОТЛИЧАЮЩИМСЯ ВИДАМИ ФУНКЦИОНАЛЬНЫХ ГРУПП НА УСТОЙЧИВОСТЬ ДАРБАЗИНСКОГО БЕНТОНИТА И ЕГО ФРАКЦИОННУЮ ДИСПЕРСИЮ

Были исследованы изменения флокуляционной способности через устойчивости гидродисперсии бентонита и его фракций в присутствии полиэлектролитов с отличающимися видами функциональных групп. Показано, что предложенный метод высокоэффективен и экономико-экологически выгоден.

Текст научной работы на тему «Функционал топтарының түрлерімен ерекшеленуші полиэлектролиттердің Дарбаза бентониті және фракциясы дисперсиясының тұрақтылығына әсері»

www.kaznmu.kz

УДК: 544.6.018:553.434:541.182

А.А. АСАНОВ*, А.С. КОЖАМЖАРОВА, Г.А. АЛДИБЕКОВА

*М.Х. Дулати атындагы Тараз мемлекеmmiкуниверсиmеmi С.Ж. Асфендияров атындагы Цазац ¥лттыц медицинауниверситетi

ФУНКЦИОНАЛ ТОПТАРЫНЫН, ТYРЛЕРIМЕН ЕРЕКШЕЛЕНУШ1 ПОЛИЭЛЕКТРОЛИТТЕРДЩ ДАРБАЗА БЕНТОНИТ ЖЭНЕ ФРАКЦИЯСЫ ДИСПЕРСИЯСЫНЫН Т¥РАК;ТЫЛЬ№ЫНА ЭСЕР1

Функционал топтарыныц тyрлерiмен, алыну жагдайымен ерекшеленушi полиэлектролиттер цатысында бентонит гидродисперсиясы жэне оныц фракцияларыныщ турацтылыгынъщ взгеруi арцылы флокуляциялаушы цабыеттщ взгеруi аныцталып, ощтайлы жолы тащдалып алынып, экономикалыц экологиялыц тургыдан тшмдыт жогары болатыны туралы болжам жасалды.

ТYйiндi свздер: флокуляция, бентонит, полиэлектролит, фракция, гидродисперсия.

К^рп уа;ытта бентонит минералдарыныц енд1р1стщ, шаруашыльщтын,, медицинаныц TYрлi салаларында ;олданылуы артып баруымен байланысты олардыц кейбiр физикалы; коллоидты;-химиялы; ;асиеттерш ма;сатты, багытты TYPДе езгертуге деген талап та есш келедi [1]. Себебi кептеген ендiрiстiц TYрлерi бентонит ешмдерш ;алыптау ма;сатында пайдаланса, ал мунай-газ ендiрiсi саласында кенiштердi iздеу, ендiру саласында бентонит енiмдерiн бургылау ерiтiндiсiн дайындау Yшiн ;олданады [2]. Сонымен бiрге бентониттщ кейбiр табиги тазартылган TYрлерi медицинада адсорбент ретшде немесе дэрi-дэрмек алу YДерiсiнде де кец пайдаланылады [3]. Бiра; бентонит ешмдершщ мундай эр алуан салаларда ;олданылуы олардыц кейбiр физикалы;, коллоидты;-химиялы; ;асиеттерш сол салалардыц талабына сай езгертущ ;ажет етедi. Осы керсетшген ендiрiс салаларыныц iшiнде бентонит енiмдерi мунай-газ ендiрiсiнде жиi ;олданылады. Ол эаресе соцгы жылдары айры;ша ;ар;ынмен артып келедi. Бiра; табиги бентониттщ физикалы; коллоидты;-химиялы; к;асиеттерi мунай-газ ендiрiсшiц талаптарына барлы; уа;ыт сэйкес келе бермейдь 6йткенi кейбiреулершiц дисперстж дэрежесшщ темендiгi жэне гидрофильдiк ;асиетшщ элсiз болуы салдарынан олардын сулы ертндшершщ тура;тылыгы жеткiлiксiз болады. Сонымен ;атар ;ойылт;ышты; ;асиет де жеткшказ. Сонды;тан осы кемшiлiктердi реттеу Yшiн уа;ытта

гылыми деректерде кел^ршген мэлiметтерге Караганда суда еритiн полимерлердщ ;олданылуы ма;сат;а лайы; деп есептеледi [4]. Сол Yшiн бул жумыста Казахстан Республикасыныц оц^стж ещршде орналас;ан Дарбаза кенiшi бентонитшщ кейбiр физикалы;, коллоидты;-химиялы; ;асиеттершщ езгеруiне функционал топтарыныц TYрлерi жэне макромолекулада орналасуымен ерекшеленушi суда еритiн полимерлердщ эсерi зерттелдь Казахстан Республикасынын оцтустж ещршде орналас;ан Дарбаза бентонитшщ зерттеу нысаны ретшде тацдалуы, ;оры жагынан жеткiлiктi жэне тасымалдауга ыцгайлы болуымен байланысты, б1ра; осы аталмыш бентониттщ ендiрiстщ, шаруашылы;тыц TYрлi салаларында

;олданылуыныц шектелген. Оныц себебi сулы дисперсиясыныц тура;тылыгыныц жогары болмауы, ;ойылт;ыш ;асиетшщ адсорбциялаушы, сонымен бiрге суды езiнде са;тау ;абшетшщэлаздтмен

байланысты. Сол себептi осы ;асиеттерш ма;сатты, багытты TYPДе реттеуде ;аз1рп уа;ытта ендiрiстiк жагдайда табиги целлюлозаны химиялы; жолмен TYрлендiрiп алынган суда еритш жасанды полиэлектролит болып табылатын

карбоксиметилцеллюлозаныц жэне ;урамында ;ос байланысы бар акрил ;ыш;ылыныц амидiн полимерлеп TYзiлген енiмдi iшiнара гидролиздеу ар;ылы алынган, синтетикалы; полиэлектролитке жататын полиакриламидтщ, сонымен ;атар, таза табиги жогары молекулалы; ;осылыстар ;атарына кiретiн функционал топтарыныц белсендi белтнщ макротiзбек бойында орналасуымен ерекшеленушi желатиннщ эртYрлi концентрациясыныц ;атысында бентонит гидродисперсиясыныц тура;тылыгына ;алай эсер ететiндiгi анык;талды.Себебi бул тацдалган полиэлектролиттердщ функционал топтарыныц химиялы; курамы жагынан бiр;атар у;састыгы болганымен, айтарлы;тай ерекшелiктерi бар. Оган осы полиэлектролиттердщ макротобегшщ бойында карбоксо функционал тобыныц орналасуы орта; болса, сонымен бiрге кейбiр айырмашылы;тары да бар. бйткеш олардыц айырмашылы;тарына карбоксиметилцеллюлоза (КМЦ) ;урамындагы оксо, гидроксо топтарыныц непзп тiзбектi ;ураушы циклде жайласуы болса, ал желатиннiц ;урамындагы белсендi азот элементi тiзбекпен функционал топтыц арасында макротiзбекпен тiкелей байланыс;ан. Ал синтетикалы; полиэлектролит болып табылатын полиакриламидтiц (ПАА) ;урамындагы азот амид TYрiнде тiзбекке жанама жайлас;ан. Функционал топтардыц химиялы; ;урамыныц жэне ™бек бойында орналасу тэртiбi бiрде дисперстi фазаныц майда белшектерiмен эрекеттесуше оц эсер етсе, кейбiр жагдайда езара байланыс TYзу YДерiсiн ;иындатады. Полиэлектролиттердiц Дарбаза бентонитiнiц майда белшектерiмен эрекеттесудегi ерекшелiктерiн бентонит гидродисперсиясыныц тунба келемшщ (V), фильтрлену жылдамдыгыныц (и), оптикалы; тыгыздыгыныц (Д) езгеруiн аны;тау ар;ылы на;тыланды.

6ткiзiлген тэжiрибе нэтижелерi бентонит гидродисперсиясыныц тунба келемi ;осылган полиэлектролиттердiц жэне салыстыру Yшiн алынган алюминий сульфатыныц (А12^О4)з)

концентрациясына ;арап езгеретiнiн керсеттi (сурет 1а).

www.kaznmu.kz

Сурет 1 - Дарбаза бентонитшщ тунба келемшщ косылган реагенттердщ концентрациясына карап eзгеруi (агу уакыты 60 минут) (а), Дарбаза бентонитшщ тунба келемшщ 0,25% реагенттердщ катысында туныгу уакытына

карап eзгеруi (б)

Непзшен косылган реагенттердщ ерiтiндiдегi мeлшерi ескен сайын бастапкыда iрiлену жэне тунбага тусу Yдерiсi жедел ЖYргенiмен ерiтiндi концентрациясы одан эрi асканда тунба келемшщ концентрацияга карап eсуi бiршама баяулайды. Тiптi белгiлi бiр концентрация аралыгында езгермей калуы, бiрте-бiрте азаюы да байкалады. Бiрак бiрдей концентрацияда немесе бiрдей концентрациялар аралыгында тунба келемшщ сандык мэнi косылган полиэлектролиттердщ TYрлерiне жэне функционал топтарыныц табигатына, сондай-ак функционал топтарындагы белсендi белжтершщ

макромолекуладагы орналасуына карап бiршама ерекшеленедь Ец жогары тунба кeлемi зерттелген концентрациялар аралыгында желатин

полиэлектролитшщ катысында байкалады. Ец аз тунба кeлемi зерттелген концентрация аралыгында алюминий сульфаты косылганда TYзiледi. Тунба келемшщ косылган реагенттердщ мeлшерiне карап мундай зацдылыкпен езгерушщ себебi, ЖYЙеде косылган реагенттер оцтайлы мелшерден кем болганда бентонит гидродисперсиясыныц майда бeлшектерiн iрiлендiруге жеткшказ, сондыктан бул аралы;та дисперс фазаныц майда бeлшектерi бастапкы елшемде немесе шшара iрiленген KYЙде болуы MYмкiн. Сол себептi бул аралыкта тунба кeлемi бастапкы тунба кeлемiнен айырмашылыгы айтарлыктай емес, ал косылган полиэлектролиттер оцтайлы мелшерде болганда дисперс фазаныц майда белшектершщ толыгымен iрiленуiне жагдай туады. Крсылган реагент мeлшерi одан эрi асканда iрiленген агрегаттардыц кeлемi туракты болады немесе бiрте -бiрте кемуi де орын алады. 6йткенi бул аралыкта

iрiленген агрегаттардыц шшара бiрте-бiрте майдалануымен бiркатарда тыгыздалуга да бейiмдiлiгi асады. Бул кубылыс iрiленген агрегаттардыц беттiк бeлiгi адсорбцияланган макромолекуладан куралган кабатпен толыгымен жабылуынан, жэне агрегаттардыц гидрофильденуi, сырганауга бешмдшп KYшеюi салдарынан туындайды. Крсылган реагенттердщ TYрлерiне карап тунба кeлемiнiц зерттелген концентрация аралыгында бiр-бiрiнен ерекшеленуiне

полиэлектролит функционал топтарыныц макромолекуладагы орналасуымен жэне

макротiзбектiц табигатымен байланысты конформациялык езгеруге икемдiлiгi белгiлi дэрежеде эсер етедi [5]. Сонымен бiрге тунба кeлемiнiц сандык мэндерi арасындагы айырмашылыктар олардыц бентонит

дисперсиясыныц майда бeлшектерiмен эрекеттесу механизмiмен де байланысты.

Мундай айырмашылыктарды бентонит

гидродисперсиясыныц бiрдей концентрациялы ерiтiндiсiнiц катысында TYзiлген тунба кeлемiнiц уакыт бiрлiгiне карап eзгеруiн сараптаганда да керу киын емес (сурет 1б). Непзшен реагенттер катысында бентонит гидродисперсиясыныц майда белшектершщ iрiленуiмен тунбага TYсу YДерiсi бастапкыда жедел ЖYредi де, одан соц тунба келемшщ туныгу YДерiсiнiц уакыт асуымен eзгеруi бiршама баяулап, кейiн толыгымен бiркалыпта калады. Оныц себебi туныгу уакыты аскан сайын iрiленген агрегаттардыц тунбага TYсуi мен тыгыздалу YДерiсi арасындагы тепе-тецджтщ туындауына байланысты болады.

www.kaznmu.kz

Сурет 2 - Дарбаза бентонитшщ салыстырмалы тунба келемшщ (AV) косылган полиэлектролиттердщ концентрациясына (а) жэне бiрдей (0,25 г/дл) концентрациялы ертндганщ (б) катысында тундыру уакытына

Карап e3^yi

Бентонит гидродисперсиясыныц тунба галемшщ полиэлектролиттердщ катысында езгеруш тунба галемшщ непзшде белгiлi тецдеу [6] аркылы есептелш табылган салыстырмалы тунба галемшщ (AV ) концентрацияга карап eзгеруiн сараптаганда ерекше айкын кeрiнедi (сурет 2 а,б). Бул алынган тэжiрибе нэтижелершде AV желатин полиэлектролитшщ катысында барлык зерттелген концентрация аралыгында жогары болатынын кeрсетсе, ец кiшi AV алюминий сульфатыныц катысында байкалды.

Оныц себебi алюминий сульфатыныц катысында салыстырмалы турде алганда iрiленген бeлшектердiц eлшемi полиэлектролиттердщ катысындагыга караганда айтарлыктай кiшi. Сондыктан олардыц тунбага тусу Yдерiсiнде тыгыздалуы оцай ЖYредi. Мундай TYPДегi зацдылыктар ДV-нiц бiрдей

концентрациялы реагенттердiц катысында уакыт бiрлiгiне карап eзгеруiн сараптаганда да сакталады. Ягни, зерттелген уакыт аралыгында ец жогары ДV желатин полиэлектролитшщ катысында байкалса, ец к^ тунба кeлемi алюминий сульфатыныц эсершде TYзiледi. Зерттелген полиэлектролиттердiц катысында TYзiлген салыстырмалы тунба кeлемiнiц концентрацияга байланысты жэне уакытка карап eзгеруiн салыстырганда ПАА пен КМЦ

полиэлектролитiнiц эсершде TYзiлген тунба кeлемiнiц сандык мэндерi бiр-бiрiне eте жакын болатынын тару киын емес.

Бентонит гидродисперсиясыныц турактылыгына эсер етуiндегi айырмашылыктарды

полиэлектролиттердiц катысында фильтрлену Yдерiсiнiц eзгеруiн аныктаганда да кeрiнедi (сурет 3).

Сурет 3 - Бентонит дисперс ЖYЙесiнiц фильтрлену жылдамдыгыныц (исал (а), Дикелт (б)) эртYрлi реагенттердiц

эсерiнде концентрацияга байланысты eзгеруi

www.kaznmu.kz

Фильтрлену YДерiсiнiц ;осылган ерiтiндi концентрациясына ;арап езгеруiнде барлы; реагенттер Yшiн бiркелкi зацдылы; са;талганымен, бiрдей концентрация аралыгында фильтрлену жылдамдыгыныц езгеруiнде айтарлы;тай айырмашылы;тар барлыгын бай;ау ;иын емес. Фильтрлену жылдамдыгыныц айры;ша кем болуы эсiресе ;осылган реагенттiц мелшерi артуымен КМЦ полиэлектролитiнiц ;атысында ай;ын орын алады. Ал фильтрлену жылдамдыгыныц баяулау YДерiсi алюминий сульфатында айтарлы;тай бай;алмайды. Бентонит гидродисперсиясыныц фильтрлену жылдамдыгыныц ;осылган полиэлектролиттердiц концентрациясы ас;ан сайын кемiп баруы, iрiленген пiшiнсiз агрегаттардыц беттiк белiгiнiц гидрофильдену ;асиетшщ жэне олардыц тыгыздалуга бешмдшгшщ KYшеюi себептi суйы; фазаныц белшш шыгу YДерiсiнiц ;иындауынан келiп шыгады.

Зерттелген полиэлектролиттердiц эртYрлi концентрацияларыныц ;атысындагы салыстырмалы фильтрлену жылдамдыгы (исал) мен кел^ршген фильтрлену жылдамдыгыныц (Ди) езгеруш сараптаганда ец баяу фильтрлену КМЦ полиэлектролитшщ ;атысында, соган сэйкес кел^ршген Ди-дыц санды; мэнi осы полиэлектролит ;атысында ец жогары болатынын керу ;иын емес. Муныц себебi КМЦ-ныц ;атысында TYзiлген iрiленген пiшiнсiз агрегаттардыц беттж белiгi салыстырмалы TYPДе алганда жогары гидрофильдiк ;асиетке ие болады. Ол КМЦ-ныц бiр буынында Yш гидрофильдi функционал топтыц барлыгымен байланысты. Ал желатин мен ПАА-ныц бiр буыныныц функционалды тобында бiр гана гидрофильдi белiгi бар. Соган байланысты iрiленген белшектердiц бетiнде макромолекуланыц орналасу тэртiбi КМЦ полиэлектролитiмен салыстырганда бiршама ерекшеленедi. Ягни, ПАА жэне желатин

полиэлектролитшщ ;атысында туз1лген 1р1ленген белшектердщ бет1 б1раз КМЦ ;атысындагыга Караганда гидрофоб болуы мумк1н. Бул ез кезегшде бентонит гидродисперсиясыныц фильтрлену ;абшетшщ б1ршама жогары болуын келт1р1п шыгарады.

Осы бай;алган зацдыльщтар бентонит гидродисперсиясыныц белшектершщ елшемдер1 эртурл1 болганда да непзшен са;талатынын керу ;иын емес. бйткеш дисперс фазаныц майда белшектершщ эртурл1 болгандагы туз1лген тунба келемдершщ санды; мэндер1 б1р-б1р1нен айтарлы;тай айырмашылы;;а ие болмайды. Б1ра; ;осылган ПЭ-тщ ер1т1нд1 концентрациясына тэуелд1 болатынын бай;ау ;иын емес. Оны б1рдей концентрациялы ер1т1нд1н1ц ;атысында туз1лген тунба келемшщ непзшде есептел1п табылган салыстырмалы тунба келемшщ (AV) ПЭ-д1ц б1рдей концентрациялы ертндшершщ ;атысында 1 сагаттан кешнп санды; мэндер1н дисперс фазаныц майда белшектершщ елшемше ;арап езгеру1н аны;тау нэтижелер1нен кер1нед1 (сурет 4а,б). Непзшен б1рдей концентрациялы ПЭ ер1т1нд1лер1н1ц эсершде тунба келем1н1ц дисперс фаза майда белшектершщ елшемдер1 улкейген сайын б1ршама артып барады.Осы туз1лген тунба келемдершщ майда белшектер елшемдер1не ;арап езгеруш салыстырганда жогарыра; тунба келем1 КМЦ полиэлектролитшщ ;атысында туз1лсе, одан кем1рек желатин ;осылганда болады, ал ец кем тунба келем1 алюминий сульфатыныц ;атысында туз1лед1.Тунба келем1 дисперс фаза майда белшектершщ елшемдер1 улкейгенде б1ршама артып барганымен, осы тунба келемшщ непзшде есептелш табылган салыстырмалы тунба келемшщ езгеруш

сараптаганда оныц санды; мэн1н1ц дисперс фаза белшектер1 елшем1 асуымен б1ршама азаятынын KepceTTi.

Сурет 4 - Дисперс жуйенщ 1 г/дл реагент ;атысындагы тунба келемшщ (AV (а), V(6)) фракциялардыц белшектер1

елшемдер1не байланысты езгеру1

Бул зацдылы; барлы; зерттелген ПЭ-тер уш1н б1ркелк1 са;талады. Ал алюминий сульфатыныц ;атысында туз1лген салыстырмалы тунба келем1н1ц

санды; мэндер1 дисперс фаза майда белшектершщ елшемдерше ;арап айтарлы;тай езгер1ске ушырамайды. Бентонит гидродисперсиясы

www.kaznmu.kz

фракцияларынын, тура;тылыгына эсерш тек тунба галемшщ 93repyiMeH гана емес, фильтрлену

жылдамдыгын аны;тау ар;ылы да зерттелдi (сурет 5а,б).

а) б)

Сурет 5 - Бентонит дисперс жуйесшщ 1г/дл реагент ;атысындагы фильтрлену жылдамдыгынын, (AU (а), исал (б)) фракциялардын, бeлшектерi eлшемдерiне байланысты eзгеруi

Оны исал-ыныц жэне Ди-дын, санды; мэндершщ дисперс фазанын, майда бeлшектерiнiн, елшемше ;арап eзгеруiнен кeруге болады. Непзшен исал дисперс фазанын, eлшемдерi eскен сайын кемiп баратындьщтан, Ди-дын, санды; мэндерi кeбейедi. Оган бiрдей концентрациялы реагенттердщ ;атысында дисперс фазанын, eлшемдерiне ;арап eзгеретiн исал жэне AU -дын, санды; мэндерiн сараптау ар;ылы Ke3 жеткiзiлдi.Бул зацдылы; ;осылган реагенттердщ барлы; зерттелген ерiтiндi концентрациясы аралыгында негiзiнен са;талып ;алады.

Зерттелген ПЭ-тердщ эртYрлi концентрациялы ертндшершщ ;атысында бентонит

гидродисперсиясынын, оптикалы; тыгыздыгынын, санды; мэндерi де бiраз айырмашыльщтарга ие болады. Эаресе КМЦ полиэлектролитшщ ЖYЙеге ;осылган мeлшерiнщ eсуiмен оптикалы;

тыгыздыгынын, бiршама артып баруы айры;ша бай;алады. Бул КМЦ полиэлектролитшщ бас;а зерттелген реагенттермен салыстырганда бентонит гидродисперсиясынын, ;атты фазасынын, беттж ;асиетш айтарлы;тай eзгерту ;абшетшщ барлыгынан келiп шыгады.

Сонымен, Дарбаза бентонит гидродисперсиясынын, жэне дисперс фазасынын, майда бeлшектерiмен ерекшеленушi фракцияларынын, тура;тылыгын тунба галем^ фильтрлену жылдамдыгы, оптикалы; тыгыздыгы ар;ылы аньщтаганда, бул кeрсетiлген eндiрiстщ, шаруашыльщтын, ;ажеттшгш ;амтамасыз етудегi ман,ызды коллоидтьщ-химиялы;

;асиеттершщ eзгеруi ;осылган жогары молекулалы; полиэлектролиттердщ функционал тобынын, макромолекуладагы орналасу тэртiбi

менертндшершщ концентрациясына, айтарлы;тай тэуелдi болатынын кeрсеттi.

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1:

1 Ахмедов К.С. и др. Водорастворимые полимеры и их взаимодействие с дисперсными системами. - Ташкент: ФАН, 1969. - 2, 76 с.

2 Охрименко Г.И., Николаев А.Ф. Водорастворимые полимеры. - Л.: Химия, 1979. - С. 61.

3 Жумагалиева Ш.Н., Бейсебеков М.К., и др. О бентонитах и их применении в медицине // КазМУ хабаршысы. Химия сериясы. - 2001. - № 3(23). - C. 41-51.

4 Ахмедов К.С., Асанов А. и др. Устойчивость и структурообразование дисперсных систем. - Ташкент: ФАН, 1976. - 8, 10, 13 c.

5 Asanov А., Aitekova А^. Structure forming ability of polyelectrolytes, differing in the proportion and charge of functional groups // 8th International Scientific Conference «European Applied Sciences: modern approaches in scientific researches». Stuttgart, Germany, Jenuary 30, 2014. - P.148-152.

6 Асанов А.А. Математические методы определения экономической, экологической эффективности высокомолекулярных соединении стуруктурообразователей почв // Материалы Республиканской научно-практической конференции «Математическая наука и ее вклад в развитие прикладных научных исследований». -Тараз: - 2010. - 76 с.

www.kaznmu.kz

А.А. АСАНОВ', А.С. КОЖАМЖАРОВА, Г.А. АЛДИБЕКОВА

'Таразский государственный университет имени М.Х. Дулати, Казахский национальный университет имени С.Д. Асфендиярова

ВЛИЯНИЕ ПОЛИЭЛЕКТРОЛИТОВ, ОТЛИЧАЮЩИМСЯ ВИДАМИ ФУНКЦИОНАЛЬНЫХ ГРУПП НА УСТОЙЧИВОСТЬ ДАРБАЗИНСКОГО БЕНТОНИТА И ЕГО ФРАКЦИОННУЮ ДИСПЕРСИЮ

Резюме: Были исследованы изменения флокуляционной способности через устойчивости гидродисперсии бентонита и его фракций в присутствии полиэлектролитов с отличающимися видами функциональных групп. Показано, что предложенный метод высокоэффективен и экономико-экологически выгоден. Ключевые слова: флокуляция, бентонит, полиэлектролит, фракция, гидродисперсия.

A.A. ASANOV*, A.S. KOZHAMZHAROVA, G.A. ALDIBEKOVA

*Taraz State University after named by M.H. Dulati, Asfendiyarov Kazakh National Medical University

INFLUENCE OF POLYELECTROLYTES WHICH DIFFERENT TYPES OF FUNCTIONAL GROUPS TO STABILITY OF DARBAZA

BENTONITE AND ITS FRACTIONAL DISPERSION

Resume: The article shows that investigation through the ability of hydrodispersion bentonite to change the flocculation stability and its fractions in the presence of polyelectrolyte different kinds of functional groups and the obtaining method was showed an effective way, and predicted that the method will be highly effective on economical and ecological approach. Keywords: flocculation, bentonite, polyelectrolyte, fraction, hydrodispersion.

УДК 615.451.16:582.933

У.С. АЛИМОВА, Р.Д. ДИЛЬБАРХАНОВ, К.К. КОЖАНОВА, И.Р. КУЛМАГАМБЕТОВ, Г.О. УСТЕНОВА

Казахский Национальный Медицинский университет им. С.Д. Асфендиярова Модуль «Фармацевт - технолог»

ТЕХНОЛОГИЯ УГЛЕКИСЛОТНОГО ЭКСТРАКТА ИЗ ЛИСТЬЕВ ПОДОРОЖНИКА БОЛЬШОГО

В данной статье изложена технология СО2-экстракта из листьев подорожника большого методом экстракции. Полученный экстракт будет применяетсякосметологической и фармацевтической промышленности. Ключевые слова: Подорожник большой, листья, СО2-экстракт, экстракция.

Основным технологическим процессом, позволящим извлекать биологически активные компоненты из растительного сырья, является

экстракция.Классическая экстракция представляет собой процесс обработки сырья каким-либо растворителем [1]. При этом часть веществ, обладающих наибольшим сродством к

растворителю, переходит в него, и получается смесь растворителя и растворенного в нем целевого компонента экстракта. Но используемый растворитель зачастую не может быть полностью удален из полученного экстракта, кроме того, исходное сырье претерпевает ряд изменений в связи с использованием химических растворителей, что подвергает сомнению "натуральность" подобных экстрактов [2].В настоящее время в пищевой промышленности ограничено, а в фармацевтической запрещено применение ряда экстрагентов, способных оказывать токсическое или мутагенное действие. Современная экстракционная промышленность вынуждена использовать растворители-экстрагенты, обладающие не только большей извлекающей способностью, но и отвечающие требованиям современных стандартов качества и гигиены [3].Одним из решений данной проблемы является

применение в качествеэкстрагента сжиженного СО2. В мире распространена именно докритическая СО2-экстракция. Это связано в первую очередь с тем, что этот процесс высоко рентабелен, более технологичен, позволяет производить переработку не только высококачественного сырья, но и отходов производства с целью экстрагирования из них основных компонентов для придания более высокого качества низким сортам продукта [4]. Использование докритических СО2-экстрактов повышает биологическую ценность и натуральность конечного продукта. Ведущие российские производители уже оценили преимущество докритических СО2-экстрактов и использование их в производстве приобретаетвсе большую популярность. Давление в аппаратах при этом способе извлечения может значительно превышать атмосферное, однако процесс экстрагирования происходит при температуре окружающей среды, что обеспечивает получение экстрактов высокого качества [5,6]. Основные преимущества СО2-экстрактов

заключаются в следующем [7,8]: - не требуется дополнительных растворителей и примесей (спирта, пропиленгликоля и др.), которые могут оказать негативное воздействие на кожу;

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.