CC BY
15
УДК: 615.014.22: 616.314.17-08
А.Н.БИНАЗАРОВА, У.М.ДАТХАЕВ, ^.^.^ОЖАНОВА
С.Ж. Асфендияров атындагы Цазац ¥лттыцмедицина университет'1
САФЛОР ЭКСТРАКТЫ КОСЫЛГАН ЕМД1К-ПРОФИЛАКТИКАЛЫК ПАСТАНЫН, ТИ1МД1 К^РАМЫ МЕН ТЕХНОЛОГИЯСЫН ЖАСАУ
ТYйiн:Теориялыц жэне эксперименталдыц тургыдан паста цурамы мен технологиясы гылыми нег'здел'п, олардыц фармацевтикалыц тиiмдiлiгi зерттелд'1.
ТYйiндi свздер: технология, сафлор экстракты, емд'к-профилактикалыц паста, пародонт
Тк пасталары ауыз куысыныц жеке гигиенасыныц к;аз1рп
замандагы негiзгi куралына жатады.
Тiс пасталары эсер ету механизмше байланысты екi топка
белшедг
- гигиеналык тiс пасталары;
- емдеу-профилактикалык тiс пасталары. Емдт-профилактикалык пасталардыц курамына биологиялык белсендi косындылар: дэрумендер, экстракттар, дэрiлiк еамдттердщ тунбалары, микроэлементтер, туздар, ферменттер кiредi [1,2]. вамдт препараттарынан туратын кабынуга карсы тк пасталарын пародонт ауруы мен ауыз куысыныц сiлемейлi кабыгын кешендi емдеуде колдануга кецес бередi. Олар пародонт пен ауыз куысыныц сiлемейлi к;абык;шасына жагымды эсер етедi: кабынуга карсы эсер керсетедi, алмасу процестерiн жаксартады, тiс иегiнiц канауыныц токтауына эсер етедi [3,4].
^азiрri уакытта пасталарды жасау теориясы мен практикасына непзделген емдiк жэне профилактикалык пастарлардыц саны мен курамын кебейту ете кажет. Содыктан мына уш жагдайды карастырып еткен дурыс: Бiрiншiсi гель ретшде колданылатын курамтYзушiлердi карстыру.
Екiншiсi пасталардыц емдт профилактикалык касиетiн куру.
Yшiншiсi тiс пасталары турлерше арнайы жэне емдiк профилактикалык спектрлi эсердегi пасталарды кебейту. Пародонт кабыну ауруларына курамында кабынуга карсы заттар кiретiн тiс пасталары колданылады. Еылыми жумыста аталган кабынуды емдеуге арналган пасталарды жасау максатында кабынуга карсы эсерi бар есiмдiк экстрактары зерттеуге алынды жэне дэрiлiк калып технологиялык параметрлерi бойынша сыналды. Емдт-профилактикалык пастаныц оптимальды курамын тандау ушш бiрнеше есiмдiк экстракттарына эдеби жэне олардыц непзЫде курамдастырылган пасталарга маркетинг™ шолулар жасалды. Осыдан кейiн бурын паста курамында кездеспеген сафлора еамдтнщ экстракты алынды. Композициялар ингредиенттерiн курастыруда келесi фармацевтикалык факторлардыц: эсер етушл заттыц мелшерi, негiз табигаты мен мелшер^ паста массасыныц бiркелкiлiгi, рН ортасы, паста ендiрiсiнде колданылатын технологиялык операциялар мен аппаратуралар эсерлер^ сонымен катар ¡п vitro
олардыц биологиялык тиiмдiлiгi есепке алынды. Осы аталган факторлардыц барлыгы паста негiздерiнен белсендi заттардыц босап шыгуы, сонымен катар оныц толыктыгы мен сiцiрлу жылдамдыгына айтарлыктай эсер етедi [5].
Жогарыда аталгандардан баска да бiркатар касиеттердi ескере отырып,паста курамына жалбыз майын антисептикалык зат ретiнде енгiзiлдi.Жалбыз майы 1,5 % мелшерiнде енгiзу пастага антисептикалык касиет, жагымды иiс жэне серпту эсерiн бередi. Паста курамына косылатын баска да ингредиенттердiц аткаратын кызметтерiн сипаттайтын болсак
темендегiдей мэлiметтердi атауга болады. Глицирин 15-20 % мелшершде енгiзу пастага эластикалык касиет бередi жэне кургаудан сактайды. Оны 15%-дан кем косса паста массасы тез коюланып, кургап кетедi, ал 25%-дан кеп косса суйылып кетедГ Глицирин пастаныц дэмiн жаксартады, сонымен катар, пастамен ткт тазалаганда тузтетш кепiршiктiц турактылыгын жогарлатады.
Кальций карбонаты 20-40% мелшершде тазалаушы жэне жылтырлаушы зат ретiнде енгiзiледi. Кальций карбонатын 20 %-дан кем косса, натрий карбоксиметил целлюлозаныц аз мелшерiмен паста суйык консистенциялы болады, ал аталган мелшерден жогары болса масса тыгыз болады.
Кальций глицерофосфаты 2% пародонтоз ауруларында болатын дентиннiц ЖYЙелiк гиперстезиясында ете жаксы емдiк касиетi бар. Сондай-ак, кариеске карсы да эсер керсетедк
Натрий карбоксиметилцеллюлоза 1- 3% гель тузушм зат ретшде колданылады. Кальций карбонатымен бiрге пастаныц турактылыгы мен консистенциясына кеп улес косады.
Натрий лаурилсульфаты 1,5- 3% кальций карбонаты катты белшектерiнiц дисперсиялануына ыкпал жасайтын беткейлi активтi зат. Оныц сусыздандырушы жэне кетршмк TYзушi касиеттерi бар[4].
Жогарыда аталган ингредиенттердi сараптай келе, паста курамыныц 5 моделi алынды. Онда кемекшл заттар курамы мен концентрациясы езгермейдi, ал эсер етушi зат концентрациясына кабынуга карсы касиетiнiц т^мдЫгше карай тацдау жасалынды (1-кесте).
1 Кесте - Пасталар курамы
модельдер ^^Ласта курамы 1 (г) 2 (г) 3 (г) 4 (г) 5 (г)
•^Сафлор экстрактiсi 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5
Кальций карбонаты 40.0 40.0 40.0 40.0 40.0
Кальций глицерофосфаты 4.0 4.0 4.0 4.0 4.0
Глицерин 20.0 20.0 20.0 20.0 20.0
Натрий КМЦ 3.0 3.0 3.0 3.0 3.0
Натрий лаурилсульфаты 3.0 3.0 3.0 3.0 3.0
Жалбыз майы 1.5 1.5 1.5 1.5 1.5
Тазартылган су 100.0-ге дейш 100.0-ге дежн 100.0-ге дейш 100.0-ге дежн 100.0-ге дейш
Журпзтген технологиялы; жэне микробиологиялы; зерттеулер негiзiнде жасалган 5 моделшщ шшен
Эсер етуш'1 заттар
Сафлор экстракты Комекш'1 заттар
Кальций карбонаты Кальций глицерофосфаты Глицерин Натрий КМЦ Натрий лаурилсульфаты Жалбыз майы Тазартылган су
«Сафлордент» пастасынын келесi курамдагы жазылымы тандап алынды.
1.5
40.0 4.0 20.0 3.0 3.0 1.5
100.0-ге дейiн
Жогарыда айтылган негiздемелер мен курамы бойынша пасталардын технологиясы олардын курамына кiретiн ингредиенттершщ сыйымдылыгы жэне физика-химиялы; ;асиеттерше байланысты тандалды. Технологиясы жэне физика-химиялы; ;асиеп^ бойынша 3 модель тандап алынды.
Технологиялы; процестi сипаттау пасталардын
лабораториялы; сынамасын жасау кезiнде
технологиялы; сызбанус;а бойынша кeрсетiлдi (сызбанус;а 1)
КЖ 1
ТП 1
Бх,Бт, Бмбт
КМБ1 Бх, Бт, БмБт
Кeмекшi заттар
Непз,ц даярлау
ТП 2 Пасте ны даярлау
Бх, Бт
Стандар
ттау
Кагтау, орамдау, маркшеу
КЖ.1.1 Белмеш, кондыргыларды, персоналды даярлау
КЖ1.2 Шиюзаты дайындау
КЖ1.3 Кемекш1заттар мен материалдардыдайындау
ТП 1.1 Глицерин мен Ка-КМЦ-ныараластыру
ТП 1.2 Ка-КМЦ-ньщ глицириндiерiтiндiсiн
ТП 2.1 Катты дэрiлiк заттарды енпзу
ТП 2.2 Майлар мен экстрактар-
ТП 2.3 Толы;тыргышты енпзу
ТП 2.4 Натрий лаурил-
ТП 2.5 Гомогендеу
КМБ1.1 Каптау
КМБ1.2 Орамдау
КМБ1.3 Маркiлеу
Дайын ешм Койма
1-сызбануска - Пасталардыц eндiрiс технологиясыныц сызбасы
Пасталарды енд'1руд'щ технологиялыц сызбасын сипаттау.1. КЖ- I Косымша заттарды, бeлменi, жабды;тарды, шикiзаттарды дайындау жалпы ережелерге сэйкес ЖYPгiзiледi. II. ТП-1 Негiздi дайындау.
ТП- 1.1 Натрий-КМЦ нын глицириндi ерiтiндiсiн дайындау.
Ыдыс;а № 1 елшепштен насос кeмегiмен глицириндi ;уйылып, Yстiне натрий-КМЦ- ны салып, бiркелкi масса алганша 40 минут араластырылды.
ТП- 1.2 Натрий-КМЦ -нын сулы глицериндi ерiтiндiсiн даярлау.
Бiркелкi масса алганнан кейiн ыдыс;а № 2 елшеуш
кeмегiмен тазартылган су куйып, гель TYзгенше 3 сагат
аралыгында араластырылды.
ТП- 2Паста массасын дайындау.
ТП- 2.1 Катты дэрЫк заттарды негiзге енгiзу.
1ске ;осылган араластыргышы бар реакторга
дайындалган натрий-КМЦ -нын сулы глицериндi
ерiтiндiсiн ауыстырып, Yстiне кальций глицерофосфаты
унта;тарын салынды, бiркелкi суспензия алганша
араластыру жалгастырылды.
ТП- 2.2 Жалбыз майын ;осу.
Алынган массага жалбыз майын ;осып, массаны 45 минут аралыгында араластырады. ТП- 2.3 Кальций карбонатын енпзу.
Реактордагы массага 1 сагат аралыгында химиялы; тундырылган кальций карбонатын есептелген мeлшерi бойынша ;осылды.
ТП- 2.4 Натрий лаурилсульфатын енгiзу. Пастага кeпiргiштiк ;асиет беру Yшiн натрий лаурилсульфатын араластыра отырып ;осады. Кейiн тагы 5 минут бойы араластырылды.
ТП- 2.5 Гомогендеу.ДэрЫк заттар мен толыв;тыргыштын гель TYзушi заттар ерiтiндiсiнде алынган суспензиясы коллоидт диiрмен ар;ылы гомогендi масса алганша eткiзiлдi.
Стандарттау. Гомогендi пастанын сапалы; жэне санды; талдауы ^рамындагы ингредиенттерге байланысты ЖYPгiзiледi. Калган параметрлерi мемлекетпк стандартна (МемСТ 7983-99 "Тiс пасталары") сэйкес тексерiлдi.
КМБ.1. Каптау, орау марктеу.
Пасталарды сапалы; сынаудан кежн арнайы ;утыларга толыру Yшiн арналган жабды^а салынды. Автоматтандырылган ;уты толтыргышта паста массасы ;утынын астынгы жагынан салынып, оралды. Корыта айт;анда, жогарыда мазмундалган технологиялы; процестiн технологиялы; жэне аппаратуралы; сызбалары жасалынды, осы дэрЫк ;уралдын eндiрiсiнде ;арастырылатын манызды ба;ылау HYктелерi аны;талды тужырымдауга болады. Тэжiрибелiк-eндiрiстiк жагдайда сынаудан eткiзiлген препарат курамынын Yш сериядагы Yлгiсiне - «Сафлордент» пастасы eндiрiсiне тэжiрибелiк-eндiрiстiк регламент курастырылды. Теориялы; жэне экспериментальды; тургыдан паста ;урамы мен технологиясы гылыми негiзделiп, олардын фармацевтикалы; ти iмдiлiгi зерттелдГ
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 Гигиена полости рта при заболеваниях пародонта/ С.Б. Улитовский// Новое в стоматологии. - 2006. - №7. - 78 ^
2 Зазулевская Л.Я., Практическая пародонтология. - Алматы: Верена. - 348 с.
3 Смагулова Е.Н., Обоснование к применению лечебно-профилактической пасты на основе живицы сосновой в комплексном леченииболезни пародонта: автореф.канд.мед. наук 14.00.21. - Алматы: 2002. - 21с.
4 ГОСТ 7983-99 «Пасты зубные»
А.Н. БИНАЗАРОВА, У.М. ДАТХАЕВ, К.К. КОЖАНОВА
РАЗРАБОТКА ОПТИМАЛЬНОГО СОСТАВА И ТЕХНОЛОГИИ ПРОИЗВОДСТВА ЛЕЧЕБНО-ПРОФИЛАКТИЧЕСКОЙ
ПАСТЫ НА ОСНОВЕ ЭКСТРАКТА САФЛОРЫ
Резюме: Согласно научной работе научно обосновался теоритический и экспериментальный подход состава и технологии пасты и исследовалась фармацевтическая эффективность.
Ключевые слова: технология, экстракт сафлора, лечебно-профилактическая паста, пародонт.
A.N. BINAZAROVA, U.M. DATKHAYEV, K.K. KOZHANOVA
DEVELOPMENT OF THE OPTIMAL AND MANUFACTURING MEDICAL PROPHYLACTIC PASTES BASED ON EXTRACTS OF SAFFLOWER
Resume: According to the scientific research settled just a theoretical and experimental approach of composition and technology of
pasta and investigated the effectiveness of pharmaceuticals.
Keywords: technology, safflower extract, medical-prophylactic paste, periodontium
