CC BY
25
st. kpt. mgr inz. Jacek ZBOINA
Kierownik Jednostki Certyfikuj^cej CNBOP
Istotne zmiany w systemie oceny zgodnosci wyrobow.
Streszczenie
Artykul jest drugim z cyklu 4 artykulow poswieconych zmianom w systemie dopuszczen wyrobow wprowadzanych do uzytkowania i wykorzystywanych przez jednostki ochrony przeciwpozarowej w Polsce. W powyzszym artykule przedstawione zostaly nowe podstawy prawne, zasady wydawania dopuszczen dla wyrobow i problemy ich dotycz^ce. Kolejne artykuly b^d^ publikowane w kolejnych numerach kwartalnika CNBOP „Bezpieczenstwo i Technika Pozarnicza"
Summary
This article is the second of the four articles concerning changes in the approval system of products used for fire protection units in Poland. New law regulations, principles for issuing approvals for products and different concerning their problems are presented in this article. The next articles will be published in the following issues of CNBOP's quarterly called „Bezpieczenstwo i Technika Pozarnicza" ("Fire Safety and Technology").
Wst^p
Ponizszy artykul jest drugim z cyklu czterech artykulow poswieconych problematyce nowego systemu dopuszczen wyrobow sluz^cych zapewnieniu bezpieczenstwa publicznego lub ochronie zdrowia i zycia oraz mienia, a takze zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobow do uzytkowania. Przewidziano 4 artykuly dotycz^ce nast^puj^cych zagadnien:
1. „ Zmiany podstaw prawnych do prowadzenia oceny / dopuszczania wyrobow sluzqcych zapewnieniu bezpieczenstwa publicznego lub ochronie zdrowia i zycia oraz mienia, a takze zmiany zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobow do uzytkowania. "
Opublikowany w numerze 03/2007 kwartalnika CNBOP „Bezpieczenstwo i Technika Pozarnicza"
2. „Praktyczne aspekty wdrozenia systemu dopuszczen wyrobów sluzqcych zapewnieniu bezpieczenstwa publicznego lub ochronie zdrowia i zycia oraz mienia. "
W tym artykule przedstawione zostaly:
• wdrozenie systemu dopuszczen,
• szczególowe procedury postçpowania w procesie dopuszczenia wyrobu,
• praktyczne problemy zwi^zane z wdrozeniem systemu dopuszczen.
Publikowany w przedmiotowym numerze 04/2007 kwartalnika CNBOP „Bezpieczenstwo i Technika Pozarnicza"
3. „ Wybrane zagadnienia i problemy dotyczqce systemu dopuszczen wyrobów sluzqcych zapewnieniu bezpieczenstwa publicznego lub ochronie zdrowia i zycia oraz mienia, a takze zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobów do uzytkowania. "
W tym artykule przedstawione zostan^. miedzy innymi:
• zagadnienia i istotne problemy powstale w zwi^zku z wdrozeniem systemu dopuszczen wyrobów,
• praktyczne problemy w procesie dopuszczenia wyrobu,
• proces dopuszczen wyrobów, a certyfikacja wyrobów budowlanych w krajowym lub europejskim systemie oceny zgodnosci,
4. „Znaczenie systemu dopuszczen wyrobów sluzqcych zapewnieniu bezpieczenstwa publicznego lub ochronie zdrowia i zycia oraz mienia dla Panstwowej Strazy Pozarnej i ochrony przeciwpozarowej w Polsce."
W tym artykule przedstawione zostanie miedzy innymi:
• praktyczne znaczenie systemu dopuszczen wyrobów dla Panstwowej Strazy Pozarnej,
• praktyczne znaczenie systemu dopuszczen wyrobów dla i ochrony przeciwpozarowej w Polsce,
Kolejne trzeci i czwarty artykul (tytuly jw.) bçd^. opublikowane w kolejnych numerach kwartalnika CNBOP.
Praktyczne aspekty wdrozenia systemu dopuszczeй wyrobów sluzqcych zapewnieniu bezpieczeйstwa publicznego lub ochronie zdrowia i zycia oraz mienia.
Po kilku tygodniach od opublikowania nowych podstaw prawnych dotycz^cych prowadzenia procesu dopuszczenia wyrobów sluz^cych zapewnieniu bezpieczenstwa publicznego lub ochronie zdrowia i zycia oraz mienia, wprowadzanych do uzytkowania w jednostkach ochrony przeciwpozarowej oraz wykorzystywanych przez te jednostki do alarmowania o pozarze lub innym zagrozeniu oraz do prowadzenia dzialan ratowniczych, a takze wyrobów stanowi^ce podrçczny sprzçt gasniczy tj. :
• rozporz^dzenia Ministra Spraw Wewnçtrznych i Administracji z dnia 2G czerwca 2GG7 r. w sprawie wykazu wyrobów sluz^cych zapewnieniu bezpieczenstwa publicznego lub ochronie zdrowia i zycia oraz mienia, a takze zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobów do uzytkowania (Dz. U. Nr. 143 poz. 1GG2) [1]
• rozporz^dzenia Ministra Spraw Wewnçtrznych i Administracji z dnia 2G czerwca 2GG7 r. w sprawie szczególowych czynnosci wykonywanych podczas procesu dopuszczenia, zmiany i kontroli dopuszczenia wyrobów, oplat pobieranych przez jednostkç uprawnion^. oraz sposobu ustalania wysokosci oplat za te czynnosci (Dz.U. Nr. 143 poz. 1GG1) [2]
nalezy stwierdzic, iz system dopuszczen zostal wdrozony. Stosowanie nowych przepisów przysparza jednak pewnych klopotów zarówno producentom, dostawcom wyrobów jak równiez jednostkom ochrony przeciwpozarowej a takze wszystkim innym, których regulacja bezposrednio lub posrednio dotyczy, w tym uczestnikom procesu inwestycyjnego. Zaznaczyc nalezy, iz kazda zmiana wymagan czy sposobu prowadzenia procesu dopuszczenia wyrobu zawsze stwarza klopoty zarówno interpretacyjne, techniczne jak i czasowe, w tym równiez zwi^zane z wprowadzaniem wyrobów do uzytkowania czy stosowania. Podkreslic nalezy równiez, iz wymagania dodatkowe dla wyrobów postawione przez rozporz^dzenie MSWiA [1] wykraczaj^. poza zakres wymagan zasadniczych stawianych przez normy zharmonizowane, uwzglçdniaj^c specyficzne wymagania komercyjnego odbiorcy jakim s^. jednostki ochrony przeciwpozarowej i ochrona przeciwpozarowa w Polsce. Dlatego trzeba podkreslic na wstçpie, iz dla wiçkszosci wyrobów znacz^co podniesione zostaly wymagania pond te, które obowi^zywaly do 23 sierpnia br., których spelnienie potwierdzaj^. certyfikaty zgodnosci wydane przed wejsciem w zycie rozporz^dzenia MSWiA [1].
Wdrozenie systemu dopuszczen wyrobôw
Wszelkie zmiany, a w szczegolnosci te dotycz^ce zasad wprowadzania do uzytkowania wyrobow, w przypadku braku okresu przejsciowego (tj. wspolistnienia starych i nowych wymagan, wspolistnienia starych i nowych dokumentow potwierdzaj^cych ich spelnienie) s^. klopotliwe dla wszystkich podmiotôw, ktôrych te zmiany dotycz^.. Jasno nalezy powiedziec, iz wykluczenie okresu wspôlistnienia starych i nowych wymagan dla wyrobow jest rozwi^zaniem odwaznym, a nawet kontrowersyjnym, jednak w konsekwencji w dluzszym okresie czasu, zgodnym z celem jakim jest optymalizacja poziomu ochrony przeciwpozarowej w Polsce. Rozwi^zanie to bowiem zapewnia na dzien publikacji przepisu najwyzszy, mozliwy do zapisania w systemie prawa ustanawianego, poziom wymagan techniczno-uzytkowych dla wyrobow wykorzystywanych i uzytkowanych przez jednostki ochrony przeciwpozarowej. Jednoczesnie stwierdzic nalezy, iz poprzez przedmiotowe przepisy w Polsce wprowadzono dla tych wyrobow poziom wymagan znacznie wyzszy niz w innych krajach Unii Europejskiej, ktore uznaly za wystarczaj ^cy poziom ochrony zycia i mienia na poziome wymagan zasadniczych (podstawowych) okreslonych w normach zharmonizowanych. St^d tez bez w^tpienia wiele negatywnych opinii na temat samych wymagan dodatkowych dla wyrobow, bowiem wiele z wyrobow aktualnie spelniaj^cych wymagania zasadnicze, nie spelnia wymagan rozporz^dzenia MSWiA [1], tym samym nie uzyska swiadectwa dopuszczenia. Natomiast te wyroby, ktore spelniaj^. lub po modyfikacjach bçd^. spelniac wymagania dodatkowe, wymagaj^. przed wydaniem swiadectwa dopuszczenia dodatkowych badan i/lub sprawdzen. Podkreslic nalezy, iz miçdzy innymi z powodow jw. wejscie w zycie z dniem 23 sierpnia br. rozporz^dzen [1] i [2] wzbudzilo wiele emocji wsrod zainteresowanych przedmiotowymi przepisami.
Szczegôtowe procedury postçpowania w procesie dopuszczenia wyrobu
Szczegolowe procedury postçpowania w procesie dopuszczenia, tryb wydawania jak rowniez wykaz wyrobow, wymagania techniczno-uzytkowe a takze wysokosc oplat zwi^zanych z wydaniem i kontrol^ dopuszczenia okreslaj^. w szczegolnosci rozporz^dzenia MSWiA [1] i [2], natomiast juz praktyczne aspekty przeprowadzenia procesu dopuszczenia opisane s^. w Informatorze o swiadectwach dopuszczenia CNBOP (dokumenty dostçpne na stronie internetowej CNBOP www.cnbop.pl) W uproszczeniu proces dopuszczenia przedstawia ponizszy diagram:
I
N F O R M A C J E
Wnioskodawca sklada wniosek o dopuszczenie do CNBOP wraz z wymaganymi zal^cznikami + sprawozdanie z badan
▼
CNBOP ocenia kompletnosc wniosku
nie kompletny kompletny
I
CNBOP rejestruje kompletny wniosek
▼ f
Szczególowa analiza dokumentacj oraz jej ocena
▼ ▼
CNBOP przeprowadza ocenç Warunków Techniczno-Organizacyjnych producenta wyrobu
Podpisanie umowy o kontroli dopuszczenia oraz oplacenie faktury za przeprowadzenie procesu dopuszczenia przez CNBOP
I
Wydanie dopuszczenia nastçpuje po uregulowaniu wszelkich zobowi^zan klienta wobec CNBOP
t
CNBOP sprawuje kontrolç nad wydanym dopuszczeniem zgodnie z umow^ jw.
D
0 P
U S Z C Z E N
1 E
Ryc 1. Uproszczony schemat postçpowania w procesie dopuszczenia wyrobu.
Aktualny proces dopuszczenia wyrobów, na podstawie rozporz^dzenia MSWiA [1] i [2], jest podobny do wczesniejszego systemu certyfikacji wyrobów na podstawie
rozporz^dzenia Ministra Spraw Wewnçtrznych i Administracji z dnia 22 kwietnia 1998 r. w sprawie wyrobow sluzqcych do ochrony przeciwpozarowej, ktore mog^. byc wprowadzane do obrotu i stosowane wyl^cznie na podstawie certyfikatu zgodnosci. (Dz.U.Nr 55,poz. 362) [3] . Podkreslic nalezy, iz rozporz^dzenie MSWiA z dnia 20 czerwca 2007 roku [1] zast^pilo rozporz^dzenie MSWiA z 22 kwietnia 1998 r. [3].
Zasadnicze roznice pomiçdzy aktualnym procesem dopuszczenia wg [1] i [2] a wczesniejsz^. certyfikacj ц wg [3] to:
aktualnie kontrola wydanego swiadectwa dopuszczenia odbywa siç poprzez coroczne badania kontrolne wyrobu przez jednostkç dopuszczaj ^c^, pobranych do badan probek wyrobow, szczegoly w zakresie kontroli dopuszczenia okreslaj^ § 13 do 16 rozporz^dzenia MSWiA [1],
w przypadku zmiany wymagan dla wyrobu tj"...zmian w polskich Normach oraz w wymaganiach techniczno-uzytkowych stanowi^cych podstawç wydania dopuszczenia." (tj w przypadku nowelizacji rozporz^dzenia) istnieje obowi^zek w okreslonym terminie dostosowania wyrobu dla, ktorego wydano swiadectwo dopuszczenia w celu spelnienia zmienianych wymagan, szczegoly okresla § 10 rozporz^dzenia MSWiA [1],
nowe rozporz^dzenie [1] jasno definiuje stosowanie wyrobow wyprodukowanych w okresie waznosci swiadectwa dopuszczenia, po uplywie terminu waznosci tego swiadectwa dopuszczenia, (§ 8 rozporz^dzenia MSWiA [1],)
nowe przepisy okreslaj^ obowi^zek i sposob znakowania wyrobow posiadaj^cych swiadectwo dopuszczenia znakiem jednostki dopuszczaj^cej, (§17 rozporz^dzenia MSWiA [1],)
Praktyczne problemy zwiqzane z wdrozeniem systemu dopuszczen
Z posrod wielu opinii dotycz^cych nowych przepisow [1] i [2] moim zdaniem najczçsciej powtarzaj^ce siç i najwazniejsze to:
1. Brak okresu przejsciowego dla wspôlistnienia starych i nowych wymagan, wspôlistnienia starych i nowych dokumentôw potwierdzajqcych ich spelnienie.
W odniesieniu do powyzszego faktu nalezy jednoznacznie wyjasnic, iz wszystkie wydane przez CNBOP certyfikaty do dnia wejscia w zycie rozporz^dzen [1] i [2] s^. wazne,
przy czym w swietle nowych przepisów MSWiA dla wiçkszosci wyrobów niewystarczaj3.ce do wprowadzania na ich podstawie wyrobów do uzytkowania w jednostkach ochrony przeciwpozarowej. Zwrócic uwagç nalezy tutaj jak zawsze na istniej^ce nieliczne wyj^tki od zasady jw., tj. te wyroby dla, których certyfikat zgodnosci wydany na podstawie wczesniejszego rozporz^dzenia MSWiA [3] jest dokumentem wystarczaj ^cym i wlasciwym z uwagi na fakt, iz nowe przepisy [1] i [2] swoim zakresem nie obejmuj^ tego wyrobu lub pewnego zakresu jego stosowania, co wynika z zakresu delegacji ustawy z dnia z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpozarowej (Dz. U. 2GG2 r. Nr 147, poz. 1229 z pózn. zm.);
2. Przyjçcie „zamkniçtego" sposobu okreslenia wymagaй dla wyrobów (w zalqczniku nr 2 do rozporzqdzenia [1]) niekorelujqcego bezposrednio ze zmianami w dokumentach normatywnych.
„Zamkniçty" sposób postawienia wymagan dla wyrobów nie powi^zany z aktualnymi zmianami norm jest konsekwenj zapisu art. 7 ustawy o ochronie przeciwpozarowej..., który to zostal zmieniony do obecnego brzmienia w 2GG4 roku w zwi^zku z akcesj^ Polski do UE. Zasadnicz^. wad^ takiego systemu - sformulowania wymagan dla wyrobów w sposób „zamkniety", jest fakt koniecznosci nowelizacji przepisu w celu zmiany i/lub korekty wymagan, w tym aktualizacji powolywanych dokumentów normatywnych. Zaleta sytemu wymagan „zamkniçtych" to ich pelna jawnosc i nieodplatna dostçpnosc dla wszystkich zainteresowanych, czego nie zapewnia bez w^tpienia system odwoluj^cy siç do wymagan sformulowanych w standardach (normach wyrobów).
3. Podwyzszenie poziomu wymagaй dla wyrobów.
Na mocy przepisów [1] i [2] dla wyrobów nast^pilo znacz^ce podwyzszenie wymagan. Niezaleznie od wymagan zasadniczych (dla wyrobów objçtych regulacjami dyrektyw nowego podejscia UE) postawione zostaly wymagania dodatkowe techniczno-uzytkowe, które bez w^tpienia s^ decyduj^ce w kwestii ochrony strazaka-ratownika a takze bezpieczenstwa uzytkowania wyposazenia i sprzçtu strazy pozarnej i ponadto w sposób posredni maj3 istotne znaczenia dla bezpieczenstwa obiektów budowlanych (poprzez wymagania dodatkowe dla wybranych elementów systemów sygnalizacji alarmu pozarowego, dzwiçkowych systemów ostrzegawczych, czy systemów oddymiania).
4. Wskazywanie potrzeb nowelizacji wymagan.
Nie bez znaczenia jest rowniez fakt powstawania w^tpliwosci wokol niedoskonalosci postawionych przez nowe przepisy wymagan a takze propozycje ich nowelizacji. Poprzez peln^. analogie do norm wyrobow nalezy stwierdzic, iz ta sytuacja nie jest niczym nadzwyczajnym, gdyz wlasnie do wspomnianych norm wyrobow na biez^co s^. wprowadzane poprawki, zmiany, normy s^. zastçpowane, postçpuje harmonizacja norm z poszczegolnymi dyrektywami UE i coraz czçsciej obserwujemy fakt wycofywania harmonizacji norm lub ich calkowite wycofywanie. Tak wiçc bez w^tpienia rowniez wymagania okreslone w nowych przepisach bçd^. systematycznie nowelizowane.
5. Wyroby objçte i nieobjçte nowymi przepisami
Wsrod wyrobow wymienionych w zal^czniku nr 1 do rozporz^dzenia MSWiA [1] wyroznic mozna:
• wyroby, ktore podlegaly ocenie zgodnosci na mocy wczesniejszego przepisu w tym zakresie tj. rozporz^dzenia MSWiA [3] i podlegaj^. aktualnie procesowi dopuszczenia na podstawie rozporz^dzenia [1],
• wyroby, ktore byly objçte regulaj rozporz^dzenia MSWiA [3], wczesniejszego systemu oceny zgodnosci a nie znalazly siç w nowym rozporz^dzeniu [1], (np. stale urz^dzenia gasnicze),
• wyroby, ktore nie byly objçte regulaj [3] wczesniejszego systemu oceny zgodnosci a znalazly siç w nowym rozporz^dzeniu [1], (np. sorbenty, zwilzacze). Niezaleznie od powyzszego nalezy podkreslic, iz istotn^. zmiany jest objçcie regulaj
rozporz^dzenia MSWiA [1] tylko wybranych wyrobow budowlanych zgodnie z delegacy ustawow^.. (tj. wybrane elementy systemow sygnalizacji alarmu pozarowego, DSO, czy systemow oddymiania)
W podsumowaniu nalezy stwierdzic, iz:
• system dopuszczen zostal wdrozony,
• jednostka badawczo-rozwojowa PSP (CNBOP) rozpatruje wnioski o wydanie swiadectw dopuszczenia zgodnie z trybem i na zasadach wskazanych w rozporz^dzeniach [1] i [2],
• wydane zostaly pierwsze swiadectwa dopuszczenia,
wszelkie niezbçdne informacje dotycz3.ce postçpowania w procesie dopuszczenia wyrobow, jak rowniez na biez^co aktualizowany wykaz wydanych swiadectw dopuszczenia, znajduj^ siç na stronie www.cnbop.pl,
nowe przepisy [1] i [2] okreslaj^. now^. listç wyrobow podlegaj^cych obowi^zkowo procesowi dopuszczenia, w odniesieniu do zast^pionego rozporz^dzenia MSWiA [3]. przyjçcie „zamkniçtego" sposobu okreslenia wymagan dla wyrobow skutkuje koniecznosci^ okresowych nowelizacji wymagan dla wyrobow, brak ustanowionego okresu przej sciowego dla wspôlistnienia starych i nowych wymagan, skutkuje istniej^cym po 23 sierpnia br. obowi^zkiem uzyskania swiadectwa dopuszczenia dla wszystkich wyrobow wymienionych w zal^czniku 1 do rozporz^dzenia MSWiA [1] przed ich wprowadzeniem do uzytkowania w jednostkach ochrony przeciwpozarowej lub przed ich przekazaniem do wykorzystywania przez te jednostki,
nowy system dopuszczen wyrobow jest istotn^. zmian^ w sposobie wprowadzanych do uzytkowania i wykorzystywanych przez jednostki ochrony przeciwpozarowej wyrobow,
nowe przepisy [1] i [2] stawiaj^. wymagania dodatkowe, techniczno-uzytkowe dla wyrobow, ponad wymagania podstawowe okreslone poprzez normy zharmonizowane,
- postawienie dodatkowych wymagan dla wyrobow wi^ze siç bezposrednio z wyzszym poziomem ochrony strazaka-ratownika, bezpieczenstwa uzytkowanego i wykorzystywanego sprzçtu i urz^dzen,
znaczna liczba wyrobow w celu uzyskania swiadectwa dopuszczenia wymaga dodatkowych badan i/lub sprawdzen, niejednokrotnie koniczne s^. modyfikacje lub zmiany konstrukcyjne wyrobow.
Literatura
1. rozporz^dzenie Ministra Spraw Wewnçtrznych i Administracji z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie wykazu wyrobów sluzqcych zapewnieniu bezpieczenstwa publicznego lub ochronie zdrowia i zycia oraz mienia, a takze zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobów do uzytkowania (Dz.U. Nr. 14З poz. 1002).
2. rozporz^dzenie Ministra Spraw Wewnçtrznych i Administracji z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie szczególowych czynnosci wykonywanych podczas procesu dopuszczenia, zmiany i kontroli dopuszczenia wyrobów, oplat pobieranych przez jednostkç uprawnion^. oraz sposobu ustalania wysokosci oplat za te czynnosci (Dz.U. Nr. 14З poz. 1001).
3. rozporz^dzenia Ministra Spraw Wewnçtrznych i Administracji z dnia 22 kwietnia 1998 r. w sprawie wyrobów sluzqcych do ochrony przeciwpozarowej, które mog^. byc wprowadzane do obrotu i stosowane wyl^cznie na podstawie certyfikatu zgodnosci. (Dz. U. Nr 55, poz. З62).
