Научная статья на тему 'ФУҚАРОЛИК ЖАМИЯТИНИ ШАКЛЛАНТИРИШДА ФУҚАРОЛИК МАДАНИЯТИНИНИНГ ЎРНИ'

ФУҚАРОЛИК ЖАМИЯТИНИ ШАКЛЛАНТИРИШДА ФУҚАРОЛИК МАДАНИЯТИНИНИНГ ЎРНИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

72
16
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
маданият / сиѐсат / фуқаролик / фуқаролик маданияти / давлат ҳокимияти / демократия / фуқаро / фуқаролик жамияти / давлат / culture / policy / citizenship / citizenship culture / state pover / democracy / citezens / civil society / state.

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Фазлиддин Йўлдошович Қодиров

Мақолада фуқаролик жамиятини юксалтиришда фуқаролик маданиятининг ўрни таҳлил қилинди. Фуқаролик жамияти ва фуқаролик маданиятининг мазмун-моҳияти очиб берилди. Фуқаролик жамияти ва фуқаролик маданияти тўғрисидаги турли хил илмий қарашлар таҳлили баѐн этилди. Фуқаролик жамиятини шакллантириш фуқаролик маданияти билан узвий боғлиқлиги қиѐсий ўрганилди. Фуқаролик жамияти қуришда фуқаролар фаоллиги асосий рол ўйнаши, бунда фуқаролик маданияти мезон бўлиб хизмат қилиши ѐритилди. Шунинг билан бирга, фуқаролик жамиятининг етуклик даражаси фуқаролик маданиятининг даражаси билан белгиланиши асослаб берилди.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

The article analyzes the role of civil culture in the development of civil society. The essence of civil society and civil culture was revealed. An analysis of various scientific perspectives on civil society and civil culture was presented. A comparative study of the integral connection of the formation of civil society with civil culture was studied. It was noted that the main role in the construction of civil society is played by civic activism, in which civil culture serves as a criterion. At the same time, it was argued that the level of maturity of civil society is determined by the level of civil culture.

Текст научной работы на тему «ФУҚАРОЛИК ЖАМИЯТИНИ ШАКЛЛАНТИРИШДА ФУҚАРОЛИК МАДАНИЯТИНИНИНГ ЎРНИ»

National University of Uzbekistan Volume 3 | NUU Conference 2 | 2022

Google Scholar indexed Current Issues of Social Sciences and Humanities

^OL^O.24412/21811385-2022^

OYKAPO^HK ^AMHflTHHH mAKMAHTHPHm^A OYKAPO^HK

MA^AHHHTHHHHHHr YPHH

Фазлиддин Йулдошович ^одиров

Карши давлат университети ижтимоий фанлар кафедраси укитувчиси

АННОТАЦИЯ

Маколада фукаролик жамиятини юксалтиришда фукаролик маданиятининг урни тахлил килинди. Фукаролик жамияти ва фукаролик маданиятининг мазмун-мохияти очиб берилди. Фукаролик жамияти ва фукаролик маданияти тугрисидаги турли хил илмий карашлар тахлили баён этилди. Фукаролик жамиятини шакллантириш фукаролик маданияти билан узвий богликлиги киёсий урганилди. Фукаролик жамияти куришда фукаролар фаоллиги асосий рол уйнаши, бунда фукаролик маданияти мезон булиб хизмат килиши ёритилди. Шунинг билан бирга, фукаролик жамиятининг етуклик даражаси фукаролик маданиятининг даражаси билан белгиланиши асослаб берилди.

Таянч суз ва иборалар: маданият, сиёсат, фукаролик, фукаролик маданияти, давлат хокимияти, демократия, фукаро, фукаролик жамияти, давлат.

ABSTRACT

The article analyzes the role of civil culture in the development of civil society. The essence of civil society and civil culture was revealed. An analysis of various scientific perspectives on civil society and civil culture was presented. A comparative study of the integral connection of the formation of civil society with civil culture was studied. It was noted that the main role in the construction of civil society is played by civic activism, in which civil culture serves as a criterion. At the same time, it was argued that the level of maturity of civil society is determined by the level of civil culture.

Keywords: culture, policy, citizenship, citizenship culture, state pover, democracy, citezens, civil society, state.

Уз тараккиёт йулини белгилаб олган Узбекистан жадал суръатларда ривожланмокда. Жамиятнинг барча жабхаларида кенг куламли ислохотлар олиб борилаётир ва бу ислохотларнинг туб замирида фукаролик жамияти куриш ётади.

April, 2022

773

DOI: 10.24412/2181-1385-2022-2-773-777

Мустакилликнинг илк йилларида биринчи Президент И.А. Каримов: "Баркарор бозор иктисодиёти, очик ташки сиёсатга асосланган кучли демократик хукукий давлат ва фукаролик жамиятини барпо этиш пировард максад булиб колиши

Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёевнинг лавозимга киришиш тантанали маросимига багишланган Олий Мажлис палаталари кушма мажлисидаги нуткида таъкидлаб утилдики, "Жамоатчилик назорати, давлат бошкаруви ва ижтимоий лойихаларни хаётга татбик этишда фукаролик жамияти институтлари иштирокини кучайтиришга доир долзарб вазифалар амалга оширилади" [2,2].

Узбекистонда фукаролик жамияти куриш йулида ислохотлар амалга оширилмокда, лекин ислохотлар жараёнига фукароларнинг актив иштирок этишларида интегративлик кузга ташланмаяпти. Бунда мухим натижаларга эришиш учун фукаролик маданиятини узвий шакллантириб бориб зарур. Алалхусус, "Халкпарвар давлат ва фукаролик жамиятини барпо этишда ахолини хукукий онги ва маданиятини юксалтириш, кабул килинаётган конун ва карорларнинг мазмун-мохиятини кенг оммага етказиш мухим ахамиятга эга.

Шунинг учун фукаролар уртасида конунга хурмат ва амал килиш хиссини шакллантириш - богча ва мактабдан тортиб олийгохгача, барча таълим муассасаларининг, хар бир оиланинг биринчи навбатдаги вазифаси булиши керак" [2,2].

Фукаролик жамияти жамият ва шахс эхтиёжларини мувофиклаштириб, уйгунлаштириб бориш имконини яратади. Шунинг учун хам буюк немис файласуфи Гегель фукаролик жамиятини давлат билан оилани боглаб турувчи дифференция сифатида талкин этаркан, бундай деб ёзган эди:

"Фукаролик жамияти куйидаги уч моментни камраб олади:

а) "алохида" индивид эхтиёжларини ифодалаш, уларни шу индивид мехнати оркали хамда бошкаларнинг мехнати ва эхтиёжини кондириш ор-кали бажо келтириш; эхтиёжлар системаси;

б) "умумийлик"да мавжуд булган озодликни, мулкчиликни адлия ёрдамида химоя килиш вокелиги;

в) мазкур системада мавжуд буладиган тасодифий холларнинг олдини олиш хакида гамхурлик килиш ва айрим манфаатларга полиция ва корпо-рация оркали эътибор бериш" [3,233].

керак,"- деб ёзган эди [1,39]. Дархакикат, янги сайланган Узбекистан

Фукаролик жамияти фукаролар уз кадр-кимматларини, хукук ва масъулиятларини англаб

April, 2022

DOI: 10.24412/2181-1385-2022-2-773-777

eTraHnapuga maKrnaHa Somnaögu. Ahukpok aÖTraHga, ^yKaponuK ^aMuaraHuHr Kapop TonHfflH ^y^aponHK MagaHuaTuHuHr maKmaHumuHu TaKa3o Kunagu. EupoK:

1. OyKaponapHHHr xyKyK Ba MactynnaTnapHHH aHraaS eramnapu ^apaeHnapn ^yKaponuK ^aMH^THHHHr maKmaHumu ^apaeHnapugaH opTga KonMOKga.

2. fflaxc ^yKaponHK ^aonnuruHu aHaga omupum 3apypnurura KapaMacgaH, 6y MaKcagnapra xu3MaT KunaguraH MexaHu3M x,anu Tyran By^ygra KenTHpnnraHH HyK.

3. TatnHM TH3HMHHHHr HHTenneKTyan Ba TapSuaBufi пoтeнцнaпн maxc ^yKaponHK MagaHHaTHHH maKmaHTupumra TynuK ca^apSap KunuHMaraH.

YmSy 3HggHaraap ^yKaponuK ^aMuaTuHu Kypumga maxc ^yKaponuK MagaHHaTHHH maKmaffrapum MacananapHHH anoxuga TagKUKOT oSteKrara afinaHTHpHmHH TaKa3O Kunagu.

OyKaponHK MagaHH^TH SunaH sofhuk MyaMMO TagKUKOTHHnap TOMOHHgaH aTpo^nnna TagKuK KHnuHraH. ^yMnagaH, H.KySpo y3 puconacuga ^yKaponapHHHr $a3Hnaraapura эtтнSop KapaTraH Synca [4], H.KapuMOB acapnapuga öapKaMon aBnog, KOMun hhcoh, MatHaBuaTnu maxc, atHu, ^yKaponuK MagaHuaTHHHHr MyxuM aTpuSyraapu Kapop TonraH eTyK ^yKapo TyFpucugarH Kapamnap ^oh onraH [5,11;

A. CynTOHoB MaKonacuga ^yKaponuK MagaHuaTu Ba gaBnaT ypTacugaru MyHocaöaraap [7,189], C.Ca^oeB MaKonacuga ^yKaponuK MagaHuaTuHuHr мogepннзaцнa ^apaeHnapu SunaH SoFnuru [8], P.^afiuTSoeBaHuHr MaKonacuga ^yKaponuK MagaHuaTuHuHr TapSuaBufi xycycuaTnapu [9], E.Xy^aeB MaKonacuga ^yKaponuK MagaHuaTuHu yKyBnu-TanaSanapra cuHrgupumHuHr fiynnapu [10,3-6] Ba H.ToxupoBaHuHr MaKonacuga xyKyKuö MagaHuaT SunaH HucSarn ohuS SepunraH [11,87-91].

EupoK KypcaranraH umnapHuHr SupopTacuga Macanara н^тнмoнн-^anca^ufi HyKTau Ha3apgaH eHgamunMaraH. Y3SeKucTOH mapomuga ^yKaponuK ^aMuaTuHu maKmaHTupumga maxc ^yKaponuK MagaHuaTuHuHr ypHu MyaMMocu xaM эtтнSopgaн neTga KonMoKga.

^aBnar y3 ^yH^uanapuHu xoKuMuaTHu KynafiTupum эвaзнгa эмac, aKcuHna geMoKpaTuK oMunnapHu KynafiTupum, atHu KeHr xa^K oMMacuHu SomKapyBra ®:anS этнm fiynu SunaH aManra omupumHu Somnafigu. OyKaponuK ^aMuaTu SeBocuTa ^yKaponapHuHr catfi-xapaKaraapu Harn^acuga pyeSra nuKagu. OyKaponapHuHr ^aonnuK gapa^acu ^yKaponuK

6,56].

April, 2022

National University of Uzbekistan Volume 3 | NUU Conference 2 | 2022

Google Scholar indexed Current Issues of Social Sciences and Humanities

^0^0.24412/21811385-2022-2^

жамияти ва фукаролик маданиятининг узвий богликлигида шаклланади.

Фукаролик жамияти - бошкарувнинг юксак даражада такомиллашганлиги билан изохланади ва давлат хокимият бошкарувидан чекланиб, уз-узини бошкариш тизимига утилади. Бунинг учун жамият хар бир аъзосида фукаролик маданиятининг шаклланганлиги энг асосий ва зарурий шарт сифатида каралади. Модомики шундай экан, фукаролик маданиятини юксалтириш долзарб вазифалардан булиб колади.

Фукаролик жамияти - тараккий этган жамиятнинг оптимал чуккиси булиб, факат давлат хайрихохлиги билан эмас, аксинча, асосан жамият аъзолари, яъни, фукаролар саъй-харакатларининг реал натижаси сифатида юзага келади. Бунинг учун фукаролик жамияти институтларини шакллантириш, уларни ривожлантириш ва кафолатлашга оид иктисодий, ташкилий ва хукукий асосларни яратиш зарур. Шунингдек, фукароларнинг фаоллигини ошириш ва жамиятимизда амалга оширилаётган ислохотларга фаол иштирокини таъминлашимиз керак. Бу эса уз навбатида юксак даражада фукаролик маданиятига эга шахслар фаолияти билан боглик.

Фукаролик маданияти шахснинг муайян давлатга конуний хужжатлар асосида мансублиги натижасида келиб чикадиган хукук нормалари, бурчлари, имтиёзлари, мажбуриятлари ва масъулиятлари хамда уларнинг кафолатлари мажмуи тугрисида билимга эгалиги, амалий фаолияти давомида куллаши, фойдаланиши ва амалга ошириш даражаси билан белгиланади. Фукаролик маданиятини шакллантириш фукаролик жамияти куришнинг фундаментал асосини ташкил этади.

Хулоса килиб айтганда, жамият тамаддунини шахс белгилар экан, фукаролик жамиятининг ривожланиши фукаролик маданияти билан узвий боглик. Чунки фукаролик жамиятини юксалтиришда авваламбор фукаролик маданияти даражасини устириш талаб этилади. Шахснинг фукаро сифатида Она Ватан тараккиёти учун маъсулият хиссини шакллантириш учун чора-тадбирлар куришни таказо этади.

REFERENCES

1. Каримов И.А. Узбекистоннинг уз истиклол ва тараккиёт йули.// Узбекистон: миллий истиклол, иктисод, сиёсат, мафкура. Том 1.- Т., "Узбекистон",1996. 39-бет.

2. Мирзиёев Ш.М. Янги Узбекистон тараккиёт стратегияси асосида демократик ислохотларт йулини катъий давом эттирамиз. //Янги сайланган Узбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёевнинг

April, 2022

776

DOI: 10.24412/2181-1385-2022-2-773-777

лавозимга киришиш тантанали маросимига баFишланган Олий Мажлис палаталари кушма мажлисидаги нутки. Халк сузи, 2021 йил 7 ноябрь.

3. Гегель Г. Философия права.- М.:Мысль,1990.- С.233.

4. Кубро Н. Фукаролар хакида рисола. Тафаккур, 1995, №3-4 сон.

5. Каримов И.А. Ватан саждагох каби мукаддасдир. III том. -Т., "Узбекистан", 1996, 11-бет.

6. Каримов И.А. Мамлакатимизда демократик ислохотларни янада чукурлаштириш ва фукаролик жамиятини ривожлантириш концепцияси. -Т., "Узбекистан", 2010. 56-бет.

7. Султонов А. Узбекистонда фукаролик маданиятини ривожланиш масалалари. //Х,озирги замон фалсафаси: холати ва тараккиётининг истикболлари. Т., "Узбекистан Миллий кутубхонаси", 2008, 189-бет.

8. Сафоев С. Демократик кадрият ва тамойиллар устуворлигининг мухим асоси. //Copyright © 2005 - 2012 O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senati.

9. Хдйитбоева Р. Ёшларда фукаролик маданияти. //Copyright © 2006 — 2011 IQBOL.

10. Хужаев Б.К. Фукаролик маданиятининг мохияти ва унинг шахс камолатидаги урни // Ж. Педагогика махорат,-Т.: 2006, №3, 3-6 бет.

11. Тохирова Н. Фукаролик маданияти хукукий маданият пойдевори. //Ж.Таълим тизимида ижтимоий гуманитар фанлар.-Т.: 2003, №3-4, 87-91 бет.

12. Мухамеджанова Л.А.(2021) "Тенденции изменения этических норм в информационном обществе". Материалы конференции Социальная реальность виртуального пространства. С. 48-54

13. Мухамеджанова Лалихон Ашуралиевна, Асадуллина Гузелия Рауфовна, Ермоченко Константин Павлович, Шкуран Оксана Владимировна, Ивентьев Сергей Иванович. (2021) "Социальная истина и духовно-нравственная сфера человека" С.Ш-118

14. Kadirova Dilbar Salikhovna, Inagamova Feruza Khurshidovna, Agzamova Nilyufar Shukhratovna, Mukhamedzhanova Lalikhon Ashuraliyevna. (2019). CATEGORIES OF HARMONY IN THE CONCEPTIONS OF CLASSICAL SCHOLARS. International Journal of Research in Humanities, Arts and Literature, (2), 293-300

15. Mukhamedzhanova Lalikhon Ashuraliyevna, Kadirova Dilbar Salihovna, Agzamova Nilyufar, Tulaev Avaz Ilhamovich Shuhratovna, Rajabov Shukhrat Sheraliyevich, Alimov Sardor.Formation of Cyber Space, Protecting Youth From the Danger of Cyber Extremism. (2019) International Journal of Recent Technology and Engineering. (2 S4),

612-616.

April, 20221 ©

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.