Научная статья на тему 'ФОРТЕПИАНО ТАЪЛИМИНИНГ МАЗМУНИ ВА МОҲИЯТИ'

ФОРТЕПИАНО ТАЪЛИМИНИНГ МАЗМУНИ ВА МОҲИЯТИ Текст научной статьи по специальности «Искусствоведение»

CC BY
103
33
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Oriental Art and Culture
Область наук
Ключевые слова
фортепиано / таълим / мусиқа асарлари / педагоглик фаолият / чолғу асбоблари / бошланғич фортепиано таълими / фортепиано ижрочилиги услубиёти

Аннотация научной статьи по искусствоведению, автор научной работы — Арзиматова Заррина Бахтияровна

Ушбу мақолада фортепиано таълимининг мазмуни ва мохияти ҳақида фикрлар билдирилган. Фортепиано таълимнинг мазмуни ўқувчиларининг фортепиано чолғусига бўлган қизиқишга, мусиқий қобилиятига, мусиқа асарларининг харакатерини бадиий мазмунини англаб олиш масалаларини ривожлантиришга боғликдир.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ФОРТЕПИАНО ТАЪЛИМИНИНГ МАЗМУНИ ВА МОҲИЯТИ»

ФОРТЕПИАНО ТАЪЛИМИНИНГ МАЗМУНИ ВА МО^ИЯТИ

Арзиматова Заррина Бахтияровна Узбекистан давлат санъат ва маданият институти

Фаргона минтакавий филиали

Аннотация: Ушбу маколада фортепиано таълимининг мазмуни ва мохияти хакида фикрлар билдирилган. Фортепиано таълимнинг мазмуни укувчиларининг фортепиано чолгусига булган кизикишга, мусикий кобилиятига, мусика асарларининг харакатерини бадиий мазмунини англаб олиш масалаларини ривожлантиришга богликдир.

Калит сузлар: фортепиано, таълим, мусика асарлари, педагоглик фаолият, чолгу асбоблари, бошлангич фортепиано таълими, фортепиано ижрочилиги услубиёти.

CONTENT AND SIGNIFICANCE OF PIANO EDUCATION

Arzimatova Zarrina Bakhtiyarovna Fergana regional branch of Uzbekistan State Institute of Arts and Culture

Abstract: This article provides ideas on the content and essence of piano education. The content of piano education depends on the development of students' interest in the piano, their musical ability, the understanding of the artistic content of the character of musical works.

Keywords: piano, education, musical works, pedagogical activity, musical instruments, elementary piano education, methods of piano performance.

Республикамиз таълим тизимида сунгги йиллар мобайнида ёш авлодни аклий, жисмоний ва маънавий камолотга етказишда туб ислохотлар амалга оширилди. "Кадрлар тайёрлаш миллий дастури"да узлуксиз таълимнинг барча бугинларида таълим олувчиларнинг хукукий, иктисодий билимларини ошириш, тахсил олувчиларнинг таълим-тарбиясини такомиллаштириш, маданиятли ва уз эътикодига содик ёшларни тарбиялашга булган эътиборни хар качонгидан хам кучайтириш зарурлигига алохида ургу берилган.

Махоратли педагог укувчилар рухиятини, билим ва даражасини хисобга олади. Педагогнинг одоби, маданияти юксак булсагина, одамларга нисбатан мехрибон, саховатли була олади, уни хамма хурмат килади. Педагог умуминсоний кадриятларни ижодий урганиб, таълим тарбия жараёнига татбик этиши лозим. Шу билан бирга миллий узига хослигимизни, асрлар синовидан

утган анъаналаримизни, хамиша иймон-эътикод билан яшаш каби хаётий тамойилларимизни хам саклаб, хам юксалтириб бориши ва уларни укувчилар калбига сингдириш зарур. Инсоннинг маънавий камолатга эришувида фан, адабиёт ва бошка мухим тармоклар каби санъатнинг хусусан мусика санъатининг узигагина хос булган алохида урни бор.

Ёш авлодга мусика санъатининг тарбиявий ахамияти факат мусикани тинглашни эмас, балки укувчиларни шу санъат буйича мустакил билиш фаолиятини шакллантиришни хам такозо килади. Умумтаълим мактабларида, мусика мактабларида, санъат коллежларида чолгу асбоблари синфларида якка тартибдаги таълимнинг максади укувчиларнинг ижодкорлик кобилиятларини ривожлантиришга каратилгандир.

Якка тартибдаги чолгу асбоблари таълими орасида фортепиано таълими алохида урин тутади. Деярли барча укув муассасаларида мусика таълими фортепиано ижрочилиги услубиёти илмий педагогик фан сифатида умумий дидактик тамойилларга асосланади. Шу туфайли фортепиано таълими назарияси ва амалиётини узлаштириш хакида илмий-тадкикотлар олиб бориш фортепиано синфи укитувчилари олдида турган долзарб мавзудир.

Бундай долзарб вазифалар тизимида ёш авлодни мустакил ва ижодий фикрлашга ургатиш масаласи алохида ахамият касб этади. Чунки таълим сохасидаги ислохотлар факат малакали кадрлар тайёрлашга хизмат килиб колмай, балки фукаролик жамиятининг илмий салохиятини ривожлантиришга хам каратилгандир.

Уз касбининг устаси булган муаллим турли даражадаги билимга, хохиш ва иродага хамда тарбияга эга булган укувчиларни ажойиб санъаткор каби узига эргаштира олиши зарур. Бундай касбий педагогик хусусиятга эга булган муаллим узига куйидаги мажбуриятларни олиши керак:

Биринчидан, ёш педагог, тарбиячи келажакдаги педагоглик фаолияти учун узининг имкониятларини бахолаши, узининг кучли ва кучсиз томонларини билиши, касбий педагогик тайёргарлик даврида кандай касбий зарурий сифатларни шакллантириш кераклигини ва яна кандайларини мустакил педагогик жараёнда шакллантириши кераклигини билиши лозим.

Иккинчидан, ёш педагог интеллектуал фаолиятининг умумий томонлари (тафаккур, хотира, кабул кила олиши, куз олдига келтириши, эътибори)ни хулк-атвор маданияти ва шу жумладан, педагогик алокани эгаллаган булиши шарт.

Учинчидан, педагог учун мажбурий дастлабки шарт-шароит муваффакиятли фаолияти асоси булган укувчини узининг тенгкури деб караши ва унинг хулк-атвори узаро алокасидаги конун-коидаларни билиши керак. Педагог, тарбиячи ва тарбияланувчини, унинг барча хусусиятларидан катъий назар, билиши ва кабул килиши шарт.

Туртинчидан, педагог нафакат укувчилар укиш фаолиятининг ташкилотчиси ва укиш жараёнини ташкил этувчиларнинг узаро алокасини илхомлантирувчи булиб хизмат килиши билан бирга маълум маънода билим, тарбия бериши ва демак, умумий максадларга эришишда уларнинг дусти сифатида катнашиши зарур. Бу эса укувчилар олдида доимо узларининг ташкилотчилик, коммуникатив хусусиятларини педагогик-психологик билимларни узлаштириш жараёнида ривожлантириб боришларини ва улардан педагогик амалиётларида самарали фойдаланишга интилишларини юзага келтиради. Педагоглар учун хам Гиппократ касамини тааллукли деб каралса, уни куйидагича изохлаш мумкин. Укувчидаги инсонийлик ва шахсликни хурмат килиш, узингизга кандай муносабатда булишларини хохласангиз, уларга хам шундай муносабатда булинг:

1. Доимо узингизни ривожланиш ва усишга, укишга унданг, зеро, кимки узи билмаса, бошкаларда укишга иштиёк тугдира олмайди.

2. Укувчиларга билимни шундай берингки, токи, улар узлаштиришни хохласин ва узлаштирсин.

3. Укитишнинг максади факат укувчига маълум билимларни беришдан иборат булмай, уларда мустакил ва укитувчи ёрдамисиз юкори чуккиларни эгаллаш малакаларини яратишдан иборат.

Хозир дунёнинг барча мамлакатлари асосан узлуксизликни ташкил этувчи янги таълим тизимини ишлаб чикиш фикридадирлар.

Хулоса килиб шуни айтиш мумкинки, ушбу маколамиз бошлангич фортепиано таълими мазмуни, мусика асарлари устида ишлаш, укувчиларнинг эгаллаш лозим булган билимлар хакида маълумотлар туплаш укувчиларнинг ижодий кобилиятларини ривожлантиришда ижобий натижалар беради. Шу туфайли ижобий натижаларга эришиш йулларини излашга харакат килдик.

1. Фортепиано таълимнинг мазмуни укувчиларининг фортепиано чолгусига булган кдзикдшга, мусикий кобилиятига, мусика асарларининг характерини бадиий мазмунини англаб олиш масалаларини ривожлантиришга богликдир.

2. Барча чолгу асбоблари катори фортепиано чолгуси ижрочилиги олдида хам замонавий талаблар, дарсларга узига хос ижодий ёндашувлар, янги педагогик технология асосида дарсларни лойихалаштириш каби педагогик талаблар амалга оширилади. Шу сабабли бу талабларни амалга оширишда фортепиано синф укитувчиси олдига куйилган вазифалари хакида фикр билдирдик. Укувчиларнинг кобилилиятларини тоифаларга ажратиб чиккан холда дастур тузилса укувчиларнинг укув материалларини узлаштиришларида якиндан ёрдам беради.

3. Фортепиано синф укитувчиси хар бир укувчига якка тартибда иш режа тузиш лозим. Бунинг учун хар бир укувчининг мусикавий кобилиятларини аникланган холда дастур тузиш максадга мувофикдир, шу сабабли фортепиано синфида категорияларга ажратилган тизимни ишлаб чикилди. Фортепиано синфда бир канча фаолият турлари бажаришди.

Шу мухим вазифани яъни укувчига мусика асари устида ишлашдан кузланган максадни билиш зарурлигини уктиришдир.

4. Мусика асари ишлаш вазифасини амалга ошириш учун муайян тизим ва воситани куллаш керак. Шулардан бири сифатида боскичма-боскич ишлаш хакида фикр билдиришдек хуллас фортепиано таълими ижрочилиги мазмуни саводли, чукур билимли укитувчи шахсига богликдир.

Фойдаланилган адабиётлар

1. Д. Жамолова , Н Утаева "Фортепиано оламига илк кадамлар" Жахон композиторлари асарларидан намуналар. Болалар мусика ва саънат мактаблари учун укув-услубий кулланма. Тошкент 2016

2. Д.Ражабова " Фортепиано машгулотлари" (фортепиано таълими методикаси) Тошкент " Укитувчи" 1994

3. Рубинштейн С. Л. Прин-сипи и пути развития психологии. М., 1959, 126-бет.

4. Р. Кодиров " Оммабоп мусикий глоссарий" маълумотнома "Мусика" нашриёти Тошкент 2014

5. Ру-бинштейн С. Л. Проблеми обшей психологии. М„ 1973, 220-бет.

6. Теплов Б.М. Психология музикалних способностей.

7. Успенский В.А. Статъи, воспоминания, писъма. - Т.: изд.лит. и искусства им. Гафура Гуляма, 1980. - 384 с.

8. Talaboev, A., Akbarov, T., & Haydarov, A. The European Journal of Arts, Issue 1/2020.

9. Yunusov, G., Juraev, I., & Ahmedov, R. (2020). A LOOK AT THE REGIONAL SEASONAL FOLKLORE AND THEIR ORIGIN. THE ROLE AND IMPORTANCE OF FOLKLORE IN THE DEVELOPMENT OF DANCE ART. European Journal of Arts, (1), 121-124.

10. Yunusov, G. Y., Parpiev, A., & Ernazarov, Z. (2021). A look at samples of uzbek folklore. ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal, 11(5), 9-14.

11. Yunusov, G., Ahmedov, R., Jurayev, I., & Yuldasheva, S. (2021). A Look At The Folklore of Fergana Valley or History of A Song in The Series of Tanovar. Annals of the Romanian Society for Cell Biology, 25(6), 2225-2232.

12. Talaboyev, A., Yunusov, G., & Ahmedov, R. (2020). Local methods of traditional singing. Journal of Advanced Research in Dynamical and Control Systems, 12(2), 2916-2920.

13. Yunusov, G., Ahmedov, R., Jurayev, I., & Yuldasheva, S. (2021). A Look At The Folklore of Fergana Valley or History of A Song in The Series of Tanovar. Annals of the Romanian Society for Cell Biology, 25(6), 2225-2232.

14. Talaboyev, A. (2021). Skill Improving Ways in Traditional Song Performing. European Journal of Life Safety and Stability (2660-9630), 11, 12-17.

15. Талабоев, А. Н. (2019). Узбек миллий анъанавий ижрочилик санъатида махаллий услублар. Перекрёсток культуры, 1(4).

16. Talaboyev, A., Yunusov, G., & Ahmedov, R. (2020). Local methods of traditional singing. Journal of Advanced Research in Dynamical and Control Systems, 12(2), 2916-2920.

17. Талабоев, А. (2019). Маком санъатида сузнинг урни. Oriental Art and Culture, (IV (1)), 25-28.

18. Talaboev, A., Akbarov, T., & Haydarov, A. (2020). SONG PERFORMING IN TRADITIONAL PERFORMING ARTS: PAST AND PRESENT TIM. European Journal of Arts, (1), 85-88.

19. Talaboyev, A., Yunusov, G., & Ahmedov, R. (2020). Local methods of traditional singing. Journal of Advanced Research in Dynamical and Control Systems, 12(2), 2916-2920.

20. Ахмедов, Р. (2020). Миллий мусикий ижрочилик санъатига бир назар. Oriental Art and Culture, (I (2)), 5-9.

21. Shermatova, X. (2021). A LOOK AT THE MUSIC EDUCATION IN SCHOOLS: FORMS AND METHODS OF MUSIC EDUCATION. CURRENT RESEARCH JOURNAL OF PEDAGOGICS, 2(10), 253-258.

22. Shermatova, X. (2020). MUSIQA NAZARIYASINING O'ZIGA XOS XUSUSIYATLARI. Oriental Art and Culture, (V).

23. Шерматова, Х. К. (2020). ФОРМИРОВАНИЕ МУЗЫКАЛЬНОЙ КУЛЬТУРЫ МОЛОДЁЖИ. Проблемы современной науки и образования, (12-1 (157)), 117-119.

24. ШЕРМАТОВА, Х. К. (2015). Народная музыка как средство музыкально-эстетического воспитания школьников. In Юность и Знания-Гарантия Успеха-2015 (pp. 318-316).

25. Мад, Д. (2021). УЗБЕКИСТОН ХАЛК АРТИСТИ ТАМАРА ХОНИМНИНГ СОБЩ ИТТИФОК ДАВРИДА САНЪАТДАГИ ИЖОДИЙ ФАОЛИЯТИ. Oriental Art and Culture, (7), 160-170.

26. Мадолимов, Д. (2021). УЗБЕКИСТОН САНЪАТКОРЛАРИНИНГ УЛУГ ВАТАН УРУШИДА ФРОНТ ВА ФРОНТ ОРТИДА ГАЛАБАГА

КУШГАН ХИССАСИ (19411945 ЙИЛЛАР). Oriental Art and Culture, (7), 144151.

27. Kurbonova, M. (2021). The importance of folklore in the upbringing of a harmoniously developed generation. ACADEMICIA: AN INTERNATIONAL MULTIDISCIPLINARY RESEARCH JOURNAL, 11(1), 1750-1758.

28. Курбонова, М. (2021). Аёллар санъати: кеча ва бугун. Oriental art and culture, 2(3), 62-75.

29. Qurbonova, M. (2020). CHET EL MUSIQASI TARIXIGA BIR NAZAR. Oriental Art and Culture, (V).

30. Tursunov, B. (2021). Doira as a National Musical Instrument. European Journal of Life Safety and Stability (2660-9630), 11, 50-54.

31. Турсунов, Б. (2020). ЧОЛЕУ ИЖРОЧИЛИГИ ТАРИХИГА БИР НАЗАР. Oriental Art and Culture, (V).

32. Исмаилова, М. М. (2020). ОДИН ИЗ ВАЖНЫХ ИНСТРУМЕНТОВ В УЗБЕКСКОМ МУЗЫКЕ: ДУТОР. Проблемы современной науки и образования, (12-1 (157)), 113-115.

33. Ismoilova, M. (2020). CHOLG'U IJROCHILIGIDA NOTAGA QARAB IJRO QILISH. Oriental Art and Culture, (V).

34. Mamatov, J. (2020). BARKAMOL AVLODNI TARBIYALASHDA ERTAKLARNING AHAMIVATI. Oriental Art and Culture, (V).

35. Mamatov, J. (2021). Directing in the Training of Art Professionals. International Journal of Culture and Modernity, 11, 90-96.

36. Madaminov, S., Mamatov, J., & Siddikov, S. (2020). A look at the history of uzbek maqom art. ACADEMICIA: AN INTERNATIONAL MULTIDISCIPLINARY RESEARCH JOURNAL, 10(12), 1144-1151.

37. Jurayev, I. (2021). A LOOK AT THE LIFE PATH OF FATTOKHON MAMADALIEV. CURRENT RESEARCH JOURNAL OF PEDAGOGICS, 2(11), 54-59.

38. Yunusov, G. Y., Parpiev, A., & Ernazarov, Z. An International Multidisciplinary Research Journal. An International Multidisciplinary Research Journal.

39. Yunusov, G. X., Juraev, I., & Ahmedov, R. The European Journal of Arts, Issue 1/2020.

40. Ahmedov, R. (2021). SAN'ATGA BAXSHIDA UMR. Oriental Art and Culture, 2(4), 50-56.

41. Ahmedov, R. (2021). Murodjon Ahmedov-Fergana Valleys Singer. International Journal of Culture and Modernity, 11, 412-418.

42. Talaboyev, A. N. (2021). MAQOM SAN'ATI. MAQOM SAN'ATINI O'RGANISHDA VA UNI YOSH IJROCHILARGA O'RGATISHDA ETIBOR

QARATILISHI LOZIM BO'LGAN JIHATLAR. Oriental Art and Culture, 2(4), 149155.

43. Talaboyev, A. N. (2021). Methods of Effective use of Teacher-Discipleship Traditions in Learning the Art of Makom. International Journal of Culture and Modernity, 11, 389-393.

44. Ismailova, M. (2021). SHOGIRDLARI QALBIDAN CHUQUR JOY OLGAN USTOZ YULDASHEV AHMADJON MIRZAEVICH. Oriental Art and Culture, 2(4), 27-33.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.