CC BY
13
29 29)Donati M., Brancato G. Immunological reaction and oxidative stress after light or heavy polypropylene mesh implantation in inguinal hernioplasty: A CONSORT-prospective, randomized, clinical trial || Medicine. - Baltimore: 2016. - P. 95-101.
30 Абатов H.T., Бадыров PM., Каукенов Б.Н. Децеллюляризированная ксенобрюшина: изучение биосовместимости нового биологического имплантата для пластики дефектов передней брюшной стенки. Материалы Всероссийского студенческого научного форума с международным участием «Студенческая наука — 2016», апрель, 2016г. - СПб.: 2016. - С. 96-97.
31 Бадыров PM., Абатов Н.Т., Тусупбекова М.М., Альбертон И.Н., Матюшко Д.Н. Изучение биомеханических свойств нового биологического имплантата на основе внеклеточного матрикса ксенобрюшины для пластики дефектов передней брюшной стенки II Медицина и экология. - 2018. - №1. - С.123-127.
32 Н.Т. Абатов, М.М. Тусупбекова, PM. Бадыров, K.P. Абугалиев, В.Б. Огай. Морфологические аспекты течения репаративного процесса при использовании внеклеточного матрикса ксенобрюшины для пластики дефектов передней брюшной стенки II Материалы международного симпозиума «Астана Биотех 2018», июнь 2018 г. - Астана: 2018. - С. 49-54.
Л.В. Максяткина, Н.Т. Абатов, Л.Л. Ахмалтдинова, Р.М. Бадыров, В.В. Трошин
Коммерциялыц емес акционерлк цогам «Караганды медицина университетi»
АЛДЬЩГЫ Ц¥РСАК; ЦАБЫРГАСЫНЬЩ АЦАУЛАРЫН ПЛАСТИКАДА БИОИМПЛАНТТАРДЫ ЦОЛДАНУ
(ЭДЕБИЕТКЕ ШОЛУ)
ty^h: Бугшп кунге дешн биологиялык; имплантанттарды алу ушш кандай бастап;ы шиизатты жа;сы пайдалану мэселесi калып отыр. Биоимплантаттарды жасаудыц эртYрлi эдiстерi sp6íp материал ушш эндогендж к;асиеттердi жеке анык;тайды жэне in vivo имплантациядан кейш эртYрлi биологиялык; жауаптардыц ce6e6i болуы мYмкiн деп саналады. Жогарыда айтылгандар адам агзасына биологиялык; "уксас" жогары технологиялык; критерийлерге сэйкес келетiн целлюляризацияланган ксеногендi iшперденiц мысалында жаца биоимплант жасау кажеттшгш талап етедi.
ty^híí свздер: хирургия, биоимплант, герниопластика, децеллюляризация, ксеногендi iшперде, жасушадан тыс матрикс.
L.V. Maxyatkina, N.T. Abatov, L.L. Ahmaltdinova, R.M. Badirov, V.V. Troshin
Not a commercial joint stock company «Medical University of Karaganda»
APPLICATION OF BIOIMPLANTS IN PLASTIC SURGERY OF ANTERIOR ABDOMINAL WALL DEFECTS
(LITERATURE REVIEW)
Resume: At present, there is still a question of what primary raw materials are best used to obtain biological implants. It is believed that different methods of manufacturing bioimplants determine the endogenous properties for each material separately and can cause different biological response after implantation in vivo. The above dictates needing to create a new bioimplant, for the example of decellularized xenogenic peritoneum, which will meet high-tech criterias, biologically "similar" to the human body.
Keywords: medicine, compatibility, surgery, bioimplant, hernioplasty, decellularization, xenogenic peritoneum, extracellular matrix
УДК 617-089
2М.А. Булешов, 1Б.О. Аширов, 1Г.К. Каусова, 2А.М.Булешова, 2Д.М.Булешов, 1А.К. Илимова
1«КДСЖМ» Цазсщстан медицина университетI, Алматы, Цазсщстан, 2 Ц.А. Яссауи атындагы халъщаралъщ Цазщ^рк университетI, Шымкент, Цазщстан
^¥РСА^ ЦУЫСЫНЬЩ 0ТК1Р ХИРУРГИЯЛЬЩ АУРУЛАРЫ МЕН ОЛАРДЬЩ АСЦЫНУЫНА ЖЭНЕ 0Л1МШЕ АЛЫП КЕЛЕТ1Н ЦАТЕРЛ1 СЕБЕПТЕР1НЩ ТАРАЛУ ЕРЕКШЕЛ1КТЕР1
Егде жастагы тургындардыц аурушацдыгы мен влiм кврсеткiштерiн тYзейтiн негiзгi себептердщ бiрiне цурсац цуысы агзаларыныц втюр хирургиялыц аурулары (ЩАвХА) жатады. 2010-2018 жылдары олардыцжалпы аурушацдыц децгеш 1272,10%ооо - ден 1335,75%ооо дейiн вскендiгiн кврсеттi. Осы ауруларды тYзейтiн нозологиялар жыл мезгiлдерiне байланысты цалыптасатындыгын кврсеттi. Осылайша эрбiр Yшiншi втюр аппендицит ауруы квктем мезгiлiнде, эрбiр твртiншiсi жазда, 22,9% цыста, 18,6% куз мезгiлiнде пайда болатындыгы аныцталды. втюр панкреатиттщ жартысынан астамы куз мезгiлiнде, ал цалган жыл мезгiлдерiнде 11,7%-дан 18,2% дейiцгi децгеш кездесед1 втюр холецистит квктем жэне кузг!' мезгыдер!' аса жиi (31,8% жэне 29,5%) кездеседi.Зерттелген 2010 -2018 жылдардагы кезецде влiм кврсеткiшiнiц 8,78%ооо-ден 9,10%ооо-гедешн вскендiгiн кврсеттi. влiм оцигаларына алып келетiн цурсац куысы агзаларыныц аурулары арасында вттр аппендицит, втюр панкреатит, втюр холецистит жэне асцазан мен iшектiц ойыц жарасы басым роль атцарады жэне осы нозологиялар егде жастагы тургындардыц влiмiнiц динамикалыц тургыда артуына себеп болуда. Ауруханадагы влiм оцигаларыныц артуына пациентердi ауру басталганнан кейiн дер кезнде жатцызбау, диагноздыц дурыс болмауы, тургындардыц вз денсаулыгына немцурайды царап, дэр^ергеуацтылы каралмауы, аурухананыц цабылдау бвлiмiнде диагнозы дурыс цойылмай, стационарга жатцызудан бас тартуы себеп болуда. ТYйiндi свздер: цурсац куысы агзаларыныц втюр хирургиялыц аурулары (ЦЦАвХА), сырцаттылык, влiм, цатерлi себептер,дер кезнде стационарга жатцызбау
Зерттеудщ мацыздылыгы. Корсак; куысы агзаларыныц етир хирургиялы; ауруларыныц ец езект мэселес егде жэне карт жастагы тyрfындардыц арасында осы ауруга шалдыадан адамдарды дер кезшде аны;тап, ;ажетт емдж шараларды уа;тысында жузеге асыру болып табылады. Алдыцгы мiндеттердi сапасыз орындаудан осы элеуметтж
топтаны тyрFындардыц арасында курса; куысыныц етюр хирургиялы; аурулары ас;ынып, олардыц арасында летальды; о;игалар арта тусуде.Сондыщтан курса; куысыныц етир хирургиялы; ауруларына шалдыадан егде жастагы тyрfындардыц арасында не себептен аурудыц ас;ынуы арту устшде жэне дер кезшде оларга ;ажетт
ЮеиЫ1к ХажМММ №1-2019
бешн^ хирургиялык кемек берiлмеитiндiгi накты дэлелдермен аныктамай, бул аурулардыц децгейiн темендетуге багытталган уйымдастырушылык шараларды жузеге асыруга мумкшдж жок.
Зерттеу жумысыныц ма^саты курса; куысыныц еткiр хирургиялык ауруларына алып келетiн кауiптiц себептердiц жэне одан туындайтын аурулардыц децгейiн, курамын жэне даму багытын аныктау болып табылады. Зерттеу материалдары мен эдiстерi. Курсак куысыныц еткiр хирургиялык ауруларыныц аскыну тYрлерi жэне ауруханалыкелiм окигалары карастырылды. Зерттеу бiрлiгi ретiнде iшек куысыныц етюр хирургиялык ауруларыныц аскыну окигасы мен таралу децгейi, летальдык окига алынды. Зерттеуге стационарлык аурулардыц «ауру тарихыныц» деректерi (ф-003у) жэне мэйптч патолого-анатомиялык ашып керу хаттамалары
карастырылды.Статистикалык жиынтыктарды 29 «ауру тарихы» жэне 29 патолого-анатомиялык хаттамалар курады.
Бесiншi кезецде iшек куысыныц етюр хирургиялык аурулары бойынша хирург мамандарга дер кезiнде каралмаудыц негiзгi себептерi сарапталды. Оган негiзгi материал ретшде еткiр хирургиялык аурулар бойынша хирург мамандарга дер кезiнде каралмаудыц медициналык себептерi алынды. Стационарлык аурулардыц «ауру тарихы» (ф - 003 у) жэне амбулаторлык пациенттердщ картасы (ф - 025у) зерттеудiц негiзгi кужаттары деп танылды. Зерттеу барысында алдымызга койган максат пен мiндеттердi шешу Yшiн кезектесе орындалатын мынандай кезецдердi ЖYзеге асырдык. Бiрiншiден курсак куысы агзаларыныц еткiр хирургиялык ауруларыныц таралу керсеткiштерi менолармен катар ЖYретiн жалпы соматикалык патологиялардыц децгейi аныкталды. Оныц барысында егде жастагы курсак куысы агзаларыныц еткiр хирургиялык аурулары (ККАЭХА) бар 644 пациенттiц деректi материалдары (Архивке етизшген ауру тарихы) регрессивтж сараптаудан еттi.Осы багдарламаныц бiрiншi кезецш ЖYзеге асыру аркасында амбулаторлык -емханалык уйымдарда ККА0ХА таралу децгейi мен косарласа ЖYретiн соматикалык аурулардыц кездесу жишпн аньщтауга кол жеткiздiк. Сонымен катар ККАЭХА керсетiлетiн хирургиялык медициналык кемектщ технологиясын аныктадык.
Негiзгi нэтижелер. Зерттеу барысында егде жастагы тургындардыц курсак куысындагы еткiр хирургиялык аурулардыц шшде еткiр аппендициттiц децгейi 100000 тургынга балап есептегенде 891,4 окиганы курады. 2009-
2018 жылдардагы еткiр аппендициттщ децгейi аса езгерiссiз KYЙiнде калып отыр. Екiншi рангалык орында етир панкреатит орналаскан. Оныц децгейi 171,6%о00 дейiн жетедi. Зерттелген жылдары бул патологияныц децгейi 1,2 есеге дешн арткан (р<0,05).
Yшiншi рангалык орында етир холецистит (142,09%оо00) орналаскан. Ал бул патологияныц децгеш зерттелген жылдары 1,3 есеге дешн арткан. Керсеткштер айырмашылыгыныц нактылыгы (р<0,01) белгiлi болды. Тертiншi рангалык орынга асказан мен 12 елi iшектiц тесiлуi орналаскан (72,8%00). Ал бесiншi рангалык орында азказан мен iшектердiц кан кету окигалары 38,7%00 керсеткiшпен орналаскан. Алтыншы рангалык орында iшектiц еткiр еэтмизд^ 12,8%оо00 тур. Ал кысылган жарыктар жетiншi рангалык орынды (8,7%оо00) камтыды. Зерттеу барысында ККЭХА аурулардыц калыптасу децгейi пациенттердiц жынысына тiкелей байланысты болып шыкты. Осыдан эйелдер арасындагы еткiр панкреатит ( 203,3 %000 ) пен еткiр холецистит ( 188,2%000) аурулары ер кiсiлер арасындагы осы патологиялар децгейiнен 2,72(72,2%000) жэне 4,58 (40,9%000 )есеге жогары болып шыкты.
ККАЭХА катарына еткiр аппендицит, етир панкреатит, еткiр холецистит, асказан мен 12 елi iшектiц тесiлген ойык жарасы, ас казан мен шектен кан кету, iшектiц еткiр епмызд^ (тYЙiлу), кысылган жарык ауруы мредь Осы аурулардыц iшiнде бiрiншi рангалык орында етюр аппендицит араласкан. Бул аурудыц Yлес салмагы 69,6% курайды. Ал екiншi рангалык орында 10,7% - бен етюр панкреатит ауруы орналаскан. Yшiншi рангалык орында 8,9% - бен етир холецистит жайгаскан, ал 5,9% - бен асказан мен 12 шектщ тесiлген оныц жарасы тур. Асказан мен шектен кан кету окигаларыныц Yлес салмагы 3,08% жетсе, iшектiц еткiр еэтмизд^ 1,05% - ке, ал кысылган жарыктыц Yлес салмагы 0,7% курады.
ККАЭХА - ныц ер кгалер арасындагы курамында еткiр аппендицит Yлес салмагы ауруыныц 78,2% болып шыкты. Асказанныц жэне 12 - елi iшегiнiц тесiлген ойык жарасы 6,6% дешн жетедь ал еткiр панкреатит 6,3% курайды. Этюр холецистит ауруы 3,6% болса, асказан мен шектен кан кету окигалары 3,4% дешн жетедь Iшектiц еткiр етiмсiздiгi ^шлу) 1,2% кураса, кысылган жарык ауруы 0,7% жетть Курсак куысы агзаларыныц еткiр хирургиялык ауруларыныц таралуындагы жыныстык ерекшелiктерiнде айырмашылыктар Yлкен болып шыкты. Бул патологиялардыц кос жыныс бойынша таралу децгеш кебнесе эйелдердщ керсеткшше тэуелдi болып отыр.
Кесте 1 - Амбулаторлык-емханалык уйым дэр1герлер1не курсак куысы агзаларыныц етк1р хирургиялык аурулары (ККАЭХА) бойынша каралуы
ККЭХА атау-лары Жыныс 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Эткiраппендицит ерлер 890,6 889,2 891,7 893,5 895,2 896,1 897,4 895,8 892,7
эйелдер 891,7 890,9 892,3 892,1 902,4 902,4 904,8 893,5 893,8
^ос жыныс бойынша 891,15 890,05 892 892,8 898,8 899,25 901,1 894,65 893,25
Эткiр панкреатит ерлер 72,9 73,4 72,8 74,5 75,2 74,9 74,3 71,9 72,2
эйелдер 204,1 201,3 200,6 202,3 203,4 203,6 202,7 204,2 203,3
^ос жыныс бойынша 138,5 137,35 136,7 138,4 139,3 139,25 138,5 138,05 137,75
Этирхолецистит ерлер 39,1 40,4 38,9 39,8 40,9 40,3 40,5 41,2 40,9
эйелдер 179,3 179,5 178,9 183,0 188,1 185,4 186,3 189,5 188,2
^ос жыныс бойынша 109,2 109,95 108,9 111,4 114,5 112,85 113,4 115,35 114,55
Асказанныц ерлер 72,7 73,6 73,8 74,2 74,9 74,6 175,1 174,9 75,4
жэне 12 елi эйелдер
iшектiц тесш- 73,9 73,6 73,8 74,2 73,9 74,2 75,2 76,2 75,9
ген жарасы ^ос жыныс
бойынша 73,3 73,6 73,8 74,2 74,4 74,4 125,15 125,55 75,65
Асказан мен шектен кан кету ерлер 38,4 38,3 38,1 38,5 38,7 38,9 38,7 38,9 38,9
эйелдер 39,2 39,4 39,2 39,5 39,7 39,5 39,9 40,1 40,2
rçoc
жыныс
бойынша 38,8 38,85 38,65 39 39,2 39,2 39,3 39,5 39,55
1шектщ еткiр етiмсiздiгi ерлер 12,9 12,7 12,9 13,1 13 13,4 13,2 13,2 13,3
эйелдер 13,1 13,4 13,3 13,5 13,4 13,6 13,8 13,7 13,7
^ос
жыныс
бойынша 13 13,05 13,1 13,3 13,2 13,6 13,5 13,45 13,5
Кысылган жарык ерлер 8,7 8,9 8,5 8,8 8,9 8,7 8,9 8,7 8,6
эйелдер 9,3 9,6 9,8 9,5 9,6 9,6 9,8 9,7 9,7
^ос
жыныс
бойынша 9 9,25 9,15 9,15 9,25 9,15 9,35 9,2 9,15
Барлыгы ерлер 1135,3 1136,5 1136,7 1142,4 1146,8 1146,9 1248,1 1244,6 1142
эйелдер 1410,6 1407,7 1407,9 1414,1 1430,5 1428,3 1432,5 1426,9 1424,8
^ос 1272,95 1272,1 1272,3 1278,25 1288,65 1287,6 1340,3 1335,75 1283,4
жыныс
бойынша
Эйелдердщ арасында ец жиi таралган патологияларга eTKip аппендицит жататын болып шыкты. Оныц улес салмагы жалпы курса; куысы агзаларыныц вткiр хирургиялык аурулары (ККАЭХА) iшiнде 62,7% дейiн жетедi. Екiншi рангалык орында (203,3%о00) 14,3% - бен етюр панкреатиттер орналаскан, ал Yшiншi рангалык орында (188,2%о00) 13,2% - бен етир холицистит жайгаскан. Сонымен курсак куысы агзаларыныц етир хирургиялык аурулары кебнесе адамдардыц жынысына тэуелдi болып келедi. Ер кгалерде бул аурудыц басым белiгiн етюр аппендицит кураса (78,2%), эйелдерде осы патологиялармен катар етир панкреатит пен холецистит патологиялары болып шыкты.
Курсак куысы агзаларыныц етир хирургиялык аурулары бойынша сыркаттылык керсеткiштерi динамикалык тургыда бiрте-бiрте есiм беруде екендИ аныкталды. Осы аурулардыц стационарлык белiмшеге дер кезiнде жаткызылмагандыгынан жэне кажетт емдiк шараларды алмагандыгынан ауыр аскынулар туындап, елiм окигаларымен аякталу Yстiнде (2 кесте). Сондыктан 6î3 2010-2018 жылдар аралыгындагы курсак куысы агзаларыныц еткiр хирургиялык ауруларыныц аскынуынан туындайтын елiм керсеткiшiн зерттедiк. Оны 100000 егде жастагы адамга балап есептедж. ТYркiстан олысыныц егде жастагы тургындарыныц осы аурулардан туындайтын елiмiнiц басты нозологиялык себебi еткiр холецистит ауруы болып шыкты. Оныц 100000 адамга балап есептегендеп децгейi 3,43 окиганы курады. Оныц ец жогары децгейi 2016 жылы аныкталса (3,48 окига), ец теменгi
децгейi 2011 жылы белгш болды (3,36 окига). Элiм керсеткiштерiнiц iшiндегi екiншi рангалык орында етюр панкретит ауруынынц аскынуынан туындайтын елiм окигалары орын алган. Оныц децгейi 100000 мыц егде адамга балап есептегенде орта есеппен 2,15 окиганы курады. Оныц ец жогары децгейi 2017 жылы ^ркелсе (2,18 окига), ец теменгi децгеш (2,09 окига) 2010 жылы аныкталды. Yшiншi рангалык орында еткiр аппендициттен туындайтын елiм окигалары орналаскан. Оныц 100000 адамга есептелiнген децгейi орта есеппен алганда 1,44 окиганы курады. Оныц ец жогары децгейi 2016 жэне 2011 жылдары тiркелдi (1,46 окига).
Сонымен, курсак куысыныц етюр хирургиялык ауруларынан туындайтын елiм окигаларыныц 80 пайызы еткiр холецистит жэне аппендицит ауруларыныц аскынуынан туындайды екен. Асказан мен шектщ ойык жарасынан 100000 егде жастагы тургынга балап есептегендеп елiм окигасы 0,86%000 . асказан мен шектен кан кету окигаларынан 0,44%000 дi, iшектiц етюр тYЙiлуiмен 0,38%000, кысылган жарыктар аурулары 0,29%000 дi курап отыр. Осы патологиялардыц туындау керсеткiшiнiц даму багытын зерттегенде еткiр аппендицит, панкреатит жэне асказан мен шектщ ойык жарасыныц аскынуынан туындайтын елiмнiц соцгы 8 жылда есiм бергендiгi байкалды. Ал асказан мен шектен кан кету шектщ еткiр тYЙiлуi жэне кысылган жарык ауруларынан туындайтын елiм окигаларыныц темендеуi бiршама темендеуi байкалады.
Vestnik KazNMU №1-2019
Кесте 2 - 100000 адамга балап есептегенде цурсац куысы агзаларыныц етюр хирургиялыц ауруларыныц асцынуынан туындайтын eлiм KepceTKmi
Нозологиялар 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Орта есеппен жылына e^ немесе кемш отырган Орта есеппен 2010-2018 жылдарын- дагы ^рсете^-тер децгеш
втир 1,42 1,46 1,39 1,42 1,45 1,40 1,46 1,44 1,43 +0,01 1,44
аппендицит
вткiр 2,09 2,11 2,14 2,11 2,10 2,13 2,15 2,18 2,13 +0, 03 2,15
панкреатит
втир 3,42 3,36 3,41 3,46 3,39 3,41 3,48 3,44 3,41 +0,06 3,43
холецистит
Ас;азан мен 0,86 0,89 0,76 0,91 0,84 0,83 0,87 0,82 0,85 +0,02 0,86
iшектiц ойы;
жарасы
Ас;азан мен 0,42 0,46 0,43 0,42 0,47 0,41 0,42 0,46 0,44 -0,02 0,44
iшектен ;ан
кету
Iшектiц етир 0,39 0,37 0,39 0,35 0,36 0,37 0,36 0,39 0,38 -0,01 0,38
тYйiлуi
Цысылган 0,29 0,31 0,26 0,28 0,27 0,31 0,33 0,29 0,27 -0,01 0,29
жары;
Кррытынды 8,89 9,1 8,78 8,95 8,89 8,86 9,07 9,02 8,91 +0,08 8,89
Осыган Караганда влiм о;игалары жогарлаган патологиялар бойынша уйымдастырушылы;, диагностикалы; жэне емдеу шараларыныц жа;саруына багытталган инновациялы; эдiстердi ;олдану керек екендiгi туындайды. Дер кезiнде стационарлы; кемекке ;ол жеткiзген аурулар, хирургиялы; емдiк шаралардан кейiн бiрте-бiрте жагдайлары жа;сарып, толы; жазылып кеткен. Осындай аурулардыц улес салмагы дер кезiнде стационарга жат;ызылган аурулардыц арасында 94,3 пайызга жетть Оныц iшiнде 56,9 пайызы толы; жазылып кетсе, 38,4 пайызыныц денсаулыгы айтарлы;тай жа;сарган. Операция жасалган пациенттердщ тек 4,3 пайызында аса улкен езгерiс бола ;ойган жо;. Ал пациенттердщ 0,2 пайызында жагдайы нашарлап,аурудыц ас;ынуы бай;алды. Зерттеу
барысында ;ол жетiзген нэтижелерге ;араганда госпитальда елiмге ушыраган пациенттердiц ораша улес салмагы 9,6 пайызды ;урады. Аурулардыц сыр;аттылы; жэне елiм керсеткiштерiнiц децгейi жынысты; ерекшелiктерге тiкелей байланысты екендiгi аны;талды. Сонымен ;атар, аурудыц жасы улгайган сайын, осы аурулардан пациенттердiц денсаулыгы нашарлап, елiм о;игаларыныц артуы бай;алады (1 сурет). Бiрак осы керсеткштердщ iшiнде улкен айырмашылы; аны;тала ;ойган жо;. Зерттеу ;ортындысына ;араганда ;урса; ;уысыныц еткiр хирургиялы; ауруларыныц жыл мезплше ;арай ;алыптасу ерекшелiктерi аны;талды. Мысалы, эрбiр еткiр аппендициттiц 32,2 пайызы кектем кезецшде пайда болган.
20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0
18,6
—
14,2
Г» О
Л
2,4 2,9
л Г
1 А 1 L и и —
60-64 65-69 70-74
дер кезшде бткт стационарлыц хирургиялыц кемек керсетшген аурулардыц арасындагы летальдыц керсеткiштiц децгеш (%)
уацтылы бiлiктi стационарлыц хирургиялыц кемек керсетшмеген аурулардыц летальдыц керсеткiшi
Сурет 1 - Жасына жэне бшжт1 медициналыц ^мек^ кepсетiлу кезецше царай пациенттердщ летальдыц
кepсеткiштеpiнiц децгеш (%)
Ал, аурудыц эрб1р 4 - ш1 оцигасы немесе 21,3 пайызы жаз мезплшде, 22,9 пайызы цыста жэне 23,6 пайызы куз мезплшде туындаган. 8тк1р панкреатит ауруыныц 57,6 пайызы куз кез1нде цозган. Жаз, кeктем жэне цыс кезецдершде булардыц улес салмагы 18,2 пайыз, 11,7 жэне 12,2 пайыз болып шыцты.
8тк1р холецистит кeктемде (31,8 пайыз) жэне куз мезплшде (29,5 пайыз) жш кездеседь
Сонымен, егде жастагы тургындардыц аурушацдыгы мен eлiм кepсеткiштеpiн тузейт1н нег1зг1 себептерд1ц б1рше цурсац цуысы агзаларыныц eткip хирургиялыц аурулары жатады. Соцгы 9 жылдагы осы аурулардыц динамикасын зерттеу, оныц 1272,10%000 - ден 1335,75%оо00 дейш eскендiгiн кepсеттi. Тексеру барысында КДА8ХА жыл мезгiлдеpiне байланысты цалыптасатындыгын ^рсетть Осылайша эpбip Yшiншi eткip аппендицит ауруы кeктем мезгiлiнде, эpбip тepтiншiсi жазда,22,9% цыста, 18,6% KYЗ
мезплшде пайда болатындыгы аныкталды. Эткiр панкреатиттiц жартысынан астамы KYЗ мезгiлiнде, ал калган жыл мезгiлдерiнде 11,7%-дан 18,2% дейщп децгейi кездеседi. Эткiр холецистит кектем жэне ^зп мезгiлдерi аса жш (31,8% жэне 29,5%) кездеседi.Зерттелген 2010 -2018 жылдардагы кезецде елiм керсеткшшщ 8,78%00-ден 9,1%00-ге дейiн ескендИн керсеттi. Элiм окигаларына алып келетш курсак куысы агзаларыныц аурулары арасында еткiр аппендицит, еткiр панкреатит, етюр холецистит жэне асказан мен шектщ ойык жарасы басым роль аткарады
жэне осы нозологиялар егде жастагы тургындардыц влiмiнiц динамикалы; тургыда артуына себеп болуда. Цурса; куысы агзаларыныц етир хирургиялы; аурулары ас;ынып, пациенттердщ летальды; о;игаларыныц артуына олардыц ауру басталганнан кейiн дер кезiнде жат;ызылмауы, ;ойылган диагноздыц дурыс болмауы, аурулардыц ез денсаулыгына нем;урайды ;арап, дэр^ерге уа;тысында керiнбеуi, аурухананыц ;абылдау белiмiнде диагнозды дурыс ;оймай, ауруларды жат;ызудан бас тартуы себеп болуда.
СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ
1 Аширов Б.О., Булешов М.А., Каусова Г.К., Жанабаев Н.С.Сравнительная оценкауровнялетальностиу больных пожилого возраста в связи с острыми хирургическими заболеваниями брюшной полости // Бюллетень врачей Республики Казахстан. - 2006. - №4. - С.4-9.
2 Ranson J.H. Etiological and prognostic factors in human acute pancreatitis: a review // Amer. J. Gastroenterology. - 1982. - Vol. 77, №2(9). - P. 633-638.
3 Слепых Н. И.Причины осложнений и летальности при острых заболеваниях органов брюшной полости // Вестн. хирург.им. И.И. Грекова. - 2000. - №2. - С. 39-43.
4 Ширяева А. С.Медико-социальные проблемы острых хирургических заболеваний органов брюшной полости в условиях крупного города: Автореф. дис. ... канд. мед.наук - М., 1996. - 26 с.
2М.А. Булешов, 1Б.О. Аширов, 1Г.К. Каусова, 2А.М.Булешова, 2 Д.М.Булешов, 1А.К. Илимова
1Казахстанский медицинский университет «ВШОЗ», Алматы, Казахстан 2Международный казахско-турецкий университет имени Х.А. Яссави
ОСОБЕННОСТИ РАСПРОСТРАНЕНИЯ УГРОЖАЮЩИХ ПРИЧИН ОСТРЫХ ХИРУРГИЧЕСКИХ ЗАБОЛЕВАНИЙ БРЮШНОЙ ПОЛОСТИ ПРИВОДЯЩИХ К ОСЛОЖНЕНИЯМ И ЛЕТАЛЬНЫМ ИСХОДАМ
Резюме: Острые хирургические болезни органов брюшной полости является основными причинами высокого уровня показателей заболеваемости и смертности пожилых людей. 2010-2018 годы уровень заболеваемости от ОХЗБП составил 1272,10 до 1335,75%00. Исследования показали, что формирования уровня заболеваемости по отдельным нозологическими единицам происходят в зависимости от времени года. Так, каждый третьи случай острого аппендицита возникают в весеннее время года, каждый четвертый случай - летнее время 22,9% в зимнее время, а 18,6% в осеннее время года. Больше половины случаев острого панкреатита возникают осеннее время, а остальное случай - в другие сезоны года на уровне от 11,7 до 18,2%. Острый холецистит наиболее часто встречается в весеннее и осеннее времена года (29,5 до 31,8%). За исследуемые годы смертность от ОХЗБП составила 8,78 до 9,1%00. В развитии случаев смертности пожилых пациентов наибольшую роль играют острый аппендицит, острый панкреатит и острый холецистит, а также язвенная болезнь желудка и 12 - ти перстной кишки.
Стационарная летальность развивается вследствие несвоевременной госпитализации, неправильная постановка диагноза, безответственное отношения к своему здорового несвоевременное обращение пациентов к врачам, а также отказ в госпитализации больных в приемном отделении стационара.
Ключевые слова: острое хирургическое заболевание органов брюшной полости, заболеваемость, смертность, несвоевременная госпитализация пациентов.
2M.A. Buleshov, 1B.O. Ashirov, 1G.K. Kausova, 2A.M. Buleshova, 2D.M. Buleshov, 1A.K. Ilimova
1Kazakhstan medical University "Higher school of public health", Almaty, Kazakhstan. 2International Kazakh-Turkish University named after Kh.A. Yasavi
FEATURES OF THE SPREAD OF THREATENING CAUSES OF ACUTE SURGICAL DISEASES OF THE ABDOMINAL CAVITY LEADING TO COMPLICATIONS AND DEATHS
Resume: Acute surgical diseases of the abdominal cavity are the main reasons for the high level of morbidity and mortality in the elderly. 2010-2018 morbidity from OHZBP made 1272,10 to 1335,75%o00. Studies have shown that the formation of the incidence of individual nosological units occur depending on the time of year. Thus, every third case of acute appendicitis occurs in the spring, every fourth case-summer 22.9% in the winter, and 18.6% in the autumn. More than half of cases of acute pancreatitis occur in the autumn, and the rest - in other seasons of the year at the level of 11.7 to 18.2%. Acute cholecystitis is most common in spring and autumn (29.5 to 31.8%). During the study years, the death rate from OHZBP made up 8.78 to 9.1%00. Acute appendicitis, acute pancreatitis and acute cholecystitis, as well as gastric ulcer and duodenal ulcer play the greatest role in the development of mortality in elderly patients.
Inpatient mortality develops due to untimely hospitalization, incorrect diagnosis, irresponsible attitude to their healthy untimely treatment of patients to doctors, as well as the refusal of hospitalization of patients in the emergency Department of the hospital. Keywords: acute surgical disease of abdominal organs, morbidity, mortality, untimely hospitalization of patients
