Научная статья на тему 'ФАРҒОНА ВОДИЙСИ ВИЛОЯТЛАРИДА МЕҲНАТ РЕСУРСЛАРИ ВА АҲОЛИ БАНДЛИГИ'

ФАРҒОНА ВОДИЙСИ ВИЛОЯТЛАРИДА МЕҲНАТ РЕСУРСЛАРИ ВА АҲОЛИ БАНДЛИГИ Текст научной статьи по специальности «История и археология»

CC BY
39
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ИШСИЗЛИК / МЕҲНАТ РЕСУРСЛАРИ / БАНДЛИК / МЕҲНАТ БОЗОРИ

Аннотация научной статьи по истории и археологии, автор научной работы — Хаджамуратова М.Х.

Аннатация: Ушбу мақолада Фарғона водийси вилоятларида меҳнат ресурслари ва аҳоли бандлиги ёритилган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

LABOR RESOURCES AND EMPLOYMENT IN THE FERGANA VALLEY REGIONS

This article covers labor resources and employment in the Fergana Valley

Текст научной работы на тему «ФАРҒОНА ВОДИЙСИ ВИЛОЯТЛАРИДА МЕҲНАТ РЕСУРСЛАРИ ВА АҲОЛИ БАНДЛИГИ»

УДК 31

ХаджамуратоваМ.Х., т.ф.н.

доцент

Андижон давлат тиббиёт институты

Узбекистон, Андижон

ФАРГОНА ВОДИЙСИ ВИЛОЯТЛАРИДА МЕХНАТ РЕСУРСЛАРИ ВА

АХОЛИ БАНДЛИГИ

Аннатация: Ушбу мацолада Фаргона водийси вилоятларида мехнат ресурслари ва ауоли бандлиги ёритилган

Таянч сузлар: ишсизлик, мехнат ресурслари, бандлик, мехнат бозори.

Xadjamuratova M.X., candidate of historical sciences

associate professor Andijan State Medical Institute Uzbekistan, Andijan

LABOR RESOURCES AND EMPLOYMENT IN THE FERGANA

VALLEY REGIONS

Annotation: This article covers labor resources and employment in the Fergana Valley

Keywords: unemployment, labor resources, employment, labor market.

Ишсизлик - мехнатга лаёкатли булиб, ишлашни хохлаган, лекин иш билан таъминланмаган ишчи кучидир. Ишсизлик даражаси мамлакат иктисодиётининг кай даражада тараккий этганлигининг хамда иктисодиётда содир булаётган узгаришларни мухим курсаткичларидан бири хисобланади. Ишсизлик даражаси деганда ишсизлар сонининг иктисодий фаол ахоли таркибидаги салмоги тушунилади. Мехнат ресурслари - бу жамиятдаги мехнатга лаёкатли, билим ва малакага, ишлаб чикариш ёки хизмат курсатиш кобилиятига эга булган кишилардир.

Мехнат бозоридаги холат ва ахолини иш билан таъминланиш даражаси водий худудларида турли куринишда намоён булган. Буни биргина Андижон вилояти мисолида урганадиган булсак, унинг худудларида турли жараёнларни кузатиш мумкин. Вилоятнинг Андижон шахри, Шахрихон, Андижон, Асака, Избоскан туманларида ахоли ва мехнат ресурслари нисбатан юкори салохиятга эга булган. Хонобод, Асака шахарлари, Улугнор, Буз туманларида эса бунинг акси кузатилади.

Мехнат ресурсларининг салмоги буйича Андижон шахри етакчи булиб, вилоят мехнат ресурсларидаги улуши 15,83 фоизни ташкил этган. Шахрихон, Кургонтепа, Асака туманларини хам вилоят мехнат ресурсларидаги улуши

нисбатан юкори куринишга эга булган. Хонобод шахри ва Улугнор туманида нисбатан паст даража намоён булган.

Наманган вилоятида ахоли ва мехнат ресурслари нисбатан юкори булган худудлар Наманган шахри, Чуст, Уйчи, Наманган туманлари хисобланади. Мингбулок туманида эса ахоли ва мехнат ресурслари бошка худудларга нисбатан энг паст курсаткичларга эга булган.

Фаргона вилоятида хам мехнат ресурслари худудлар буйича нотекис жойлашган. Ахоли ва мехнат ресурсларининг зичлиги буйича Андижон вилоятидан кейинги даражага эга булган. Кишлок туманларида ахоли зичлиги ва мехнат ресурсларининг жойлашиши шахарларга нисбатан саёзрок эди. Саноат тармокларининг шахарларда купрок салмокка эгалиги боис Кукон шахрида ахоли ва мехнат ресурсларининг зичлиги буйича вилоятда энг юкори даражага эга булган. Учкуприк, Тошлок, Бувайда, Риштон туманларида хам ахоли ва мехнат ресурслари зичлиги нисбатан юкорилиги кузатилади. Ёзёвон, Бешарик туманларида эса акси юз берган.

Мехнат ресурсларининг вилоят мехнат ресурсларидаги улуши буйича Фаргона, Кукон, Маргилон шахарлари ва Кува тумани етакчи худудлар хисобланган. Паст курсаткич Сух туманида кузатилади. Мехнат бозоридаги вазият узгарувчан булиб, доимо мукаммал урганиб, тартибга солишни такозо этади. Чет эл тажрибаларини урганиб, ишчи кучидан фойдаланишнинг асосий йуналишларини амалиётга тадбик этиб борилса юкори самара беради.

Ахоли бандлигини таъминлаш - уни ижтимоий химоя килишнинг мухим йуналишларидан биридир. Шу максадда Фаргона водийсида ахолини мехнат булимлари томонидан ишга жойлаштириш масаласида йилдан йилга куникма ва тажриба ошиб борган. Х,ар йили юз мингдан ортик фукаролар ушбу булимлар томонидан ишга жойлашган. 2006 йилда 2005 йилга нисбатан мехнат органларига мурожаат килувчилар сони 92,5 фоизни ташкил этган, яъни 2006 йилда 2005 йилга нисбатан мурожаат килувчилар сони 9558 кишига кам эди. Лекин, мехнат булимларига иш сураб мурожаат килувчиларни ишга жойлаштириш микдори Андижон вилоятида 2005 йилда 82,2 фоизни, 2006 йилда 85,4 фоизни ташкил этган. Фаргона вилояти эса Андижон вилоятидан 0,3 фоиз юкорирок натижага эришган. Наманган вилояти водий буйича нисбатан паст даражага эга булиб, мехнат булимларига мурожаат килганларнинг ишга жойлашиши 2005 йилда 78,6 фоизни ташкил этган булса, 2006 йилда 77,8 фоизга тенг булган. Андижон ва Фаргона вилоятларида аввалги йилларга нисбатан мурожаат килувчиларни ишга жойлаштириш даражасининг юкорирок куриниши намоён булса, Наманган вилоятида эса бироз пастлаганини кузатиш мумкин.

Андижон вилоятида фукароларни мехнат булимларига мурожаат килувчилар салмогининг нисбатан юкори даражаси Андижон шахри, Жалакудук, Кургонтепа, Пахтаобод, Шахрихон туманларида, энг паст даражаси эса Улугнор, Буз, Асака туманларида кайд этилган. Албатта, ушбу холат худуддаги ахоли салохиятига хам боглик.

Мехнат булимларига иш сураб мурожаат килувчиларнинг салмоги буйича 2006 йилда 2005 йилга нисбатан юкорирок куриниши Андижон, Хонобод шахарлари, Пахтаобод, Жалакудук, Баликчи, Олтинкул, Булокбоши, Избоскан, Шахрихон, Хужаобод туманларида кузатилади. Колган худудларда бунинг акси юз берган.

Наманган вилоятида хам ахолини иш билан бандлик даражасида узига хос хусусиятлар кузга ташланади. Мехнат булимларига мурожаат килган фукароларнинг микдори буйича Наманган шахри, Чуст, Учкургон, Норин, Поп туманлари ажралиб туради. Янгикургон ва Уйчи туманларида эса нисбатан камрок фукаролар иш сураб мурожаат килганлар. 2006 йилда мехнат булимларига иш сураб мурожаат килганларнинг 2005 йилга нисбатан юкорирок куриниши Учкургон, Чуст, Мингбулок туманларида намоён булган, колган туманларда эса аввалги йилларга нисбатан мурожаат килганлар сони камайиши кузатилади.

Фаргона вилоятида мехнат булимларига иш сураб мурожаат килувчилар билан ишлаш самарали олиб борилган. "Энг мухим муаммоларимиздан бири - бу ахолини иш билан бандлигини таъминлаш, кушимча иш уринларини ташкил этишдир. Ахолининг усиш даражасига ахамият берсак, бу муаммо ута долзарблиги аён булади. Х,ар йили вилоят ахолиси уртача 46 минг кишига купаймокда."

Вилоятда ушбу йуналишда фукароларни иш билан таъминлаш даражаси буйича тадкикот тахлили 2006 йилда 2005 йилга нисбатан мехнат булимларига мурожаат килганларни ишга жойлаштириш даражаси 3,5 фоизга ортганидан далолат беради.

Фаргона вилоятида мехнат булимларига мурожаат килувчиларнинг 2006 йилда 2005 йилга нисбатан Тошлок, Риштон, Учкуприк, Ёзёвон туманларидаги юкори курсаткичлари вилоят даражасига узининг ижобий таъсирини курсатган. Иш сураб мурожаат килувчиларнинг салохияти буйича Маргилон, Фаргона шахарлари, Бешарик, Фаргона туманлари алохида ажралиб туради.

Адабиётлар:

1.Каримов И. Имкониятларни тула ишга солиш - юксалиш гаровидир Фаргона вилояти сайловчилари вакиллари билан учрашувда сузланган нутк. 1999, 18 декабрь //Озод ва обод Ватан, эркин ва фаровон хаёт - пировард максадимиз.-Тошкент: Узбекистон, 8-жилд. -Б.205.

2.Холматжонова Г. Бозор муносабатлари шароитида минтака иктисодиётининг ривожланиш хусусиятлари (Фаргона водийси мисолида). Икт. фан. ном. дисс. ... -Тошкент, 2004. -Б.98.

3.Наманган вилояти мехнат ва ахолини ижтимоий мухофаза килиш бошкармаси маълумотлари. -Наманган, 1991-2006. -Б.4.

4.Фаргона вилояти мехнат ва ахолини ижтимоий мухофаза килиш бошкармаси маълумотлари. -Фаргона, 1991-2006. -Б.8.

5.Тиллаев И. Что предлагают ярмарки труда? /Доверие. Ишонч. 2005, 11 февраль. -№6. -С.3.

6.Фаргона вилояти мех,нат ва ах,олини ижтимоий мух,офаза к,илиш бошк,армаси маълумотлари. -Фаргона, 2006. -Б.14.

7. Хаджамуратова М.Х. Фаргона водийсининг демографик тарихи (1991-2006 йй.). Автореферат. -Тошкент. 2011, -Б.22.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.