Научная статья на тему 'ФАРҒОНА ВОДИЙСИ АҲОЛИСИНИНГ ИШ БИЛАН БАНДЛИГИ ХУСУСИДА'

ФАРҒОНА ВОДИЙСИ АҲОЛИСИНИНГ ИШ БИЛАН БАНДЛИГИ ХУСУСИДА Текст научной статьи по специальности «История и археология»

CC BY
22
7
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ИШСИЗЛИК / БАНДЛИК / ЕРНИНГ ЧЕКЛАНГАНЛИГИ / ТАРМОқЛАР ТАРКИБИ

Аннотация научной статьи по истории и археологии, автор научной работы — Хаджамуратова М.Х.

Ушбу мақолада Фарғона водийсида иш билан банд аҳолини тармоқлар бўйича таркибининг таҳлили баён этилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ON EMPLOYMENT OF THE POPULATION OF THE FERGANA VALLEY

This article provides an analysis of the composition of the employed population in the Fergana Valley by industry.

Текст научной работы на тему «ФАРҒОНА ВОДИЙСИ АҲОЛИСИНИНГ ИШ БИЛАН БАНДЛИГИ ХУСУСИДА»

ХаджамуратоваМ.Х., т.ф.н.

доцент

Андижон давлат тиббиёт институты

Узбекистон, Андижон

ФАРГОНА ВОДИЙСИ АХОЛИСИНИНГ ИШ БИЛАН БАНДЛИГИ

ХУСУСИДА

Аннатация: Ушбу мацолада Фаргона водийсида иш билан банд ауолини тармоцлар буйича таркибининг таулили баён этилган.

Таянч сузлар: ишсизлик, бандлик, ернинг чекланганлиги, тармоцлар таркиби.

Xadjamuratova M.X., candidate of historical sciences

associate professor Andijan State Medical Institute Uzbekistan, Andijan

ON EMPLOYMENT OF THE POPULATION OF THE FERGANA

VALLEY

Annotation: This article provides an analysis of the composition of the employed population in the Fergana Valley by industry.

Key words: unemployment, employment, land constraints, network structure

Ахолининг турмуш даражасини ошириш, уларни билим олишларини кафолатлаш, кадрлар тайёрлаш, кайта тайёрлаш, малакасини ошириш, ишга жойлаштириш, ишсизликдан химоялаш ва ижтимоий мухофаза килиш республикамизда амалга оширилаётган ислохотлар даврида узининг амалий ечимини топмокда.

Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев таъкидлаганидек: - "Ислохотларимиз самарасини хар бир инсон уз хаётида хис этиши учун кабул килинаётган хужжатлар ижросини уз вактида ва самарали таъминлаш лозим".

ФарFOна водийсида ахолини иш билан таъминланганлиги даражаси таъсир курсатиш омилларига кура узига хослиги билан бошка регионлардан фаркланади. Ушбу хусусият ахолини усиш даражасидаги баркарорлик, унинг таркибида ёш авлод салмоFини нисбатан куплиги, ахоли ва мехнат ресурсларини нисбатан зич жойлашгани, ер-сув ресурсларини чеклангани, кишлок хужалиги ва саноат тармокларини ахолини иш билан бандлик даражасида иштирокининг нисбатан олдинги уриндалиги кабиларда намоён булади.

Иш билан банд ахолини тармоклар буйича таркибининг тахлили шуни курсатадики, ФарFOна водийсида кишлок хужалиги, саноат тармоклари бошка тармокларга нисбатан бандлик сиёсатида нисбатан юкори мавкега эга булган. Айникса, саноатдаги улуши буйича ФарFOна вилояти нафакат водий вилоятлари, балки республика буйича (Тошкент шахри, Навоий, Тошкент вилоятларидан ташкари) нисбатан устунлиги намоён булган. Минтакалар буйича солиштирганда саноат тармокларида иш билан бандлик даражаси буйича ФарFOна водийсида Тошкент ва Зарафшон минтакаларидан кейинги даража кузатилган, яъни водийда ахолини саноат тармокларида иш билан таъминланиш даражаси Куйи Амударё минтакасидан 4,5 фоиз, Мирзачул минтакасидан 4,6 фоиз, Жанубий минтакадан 6,5 фоиз куп демакдир.

Кишлок хужалиги буйича ахолини иш билан бандлик даражаси ФарFOна водийсида 35,5 фоизни ташкил этиб, бошка минтакалардан (Тошкент ва Зарафшон минтакаларидан ташкари) нисбатан паст даража кузатилсада, водийда тармоклар буйича ахолини иш билан таъминланиш даражасида кишлок хужалиги етакчи роль уйнайди. Албатта, ернинг чекланганлиги, ахолининг зич жойлашгани кишлок хужалигида айрим чекловларга сабаб булади.

Шуни айтиб утиш керакки, Андижон вилоятида ахолини иш билан таъминланишида кишлок хужалиги (ФарFOна ва Наманган вилоятига нисбатан) етакчи булса, ФарFOна вилоятида саноат, транспорт ва алока тармоклари нисбатан (Андижон ва Наманган вилоятларига нисбатан) юкори даражада булган. Наманган вилояти эса курилиш; уй-жой, коммунал хужалиги, ишлаб чикариш, маиший хизмат; соFликни саклаш, жисмоний тарбия ва ижтимоий таъминот; молия, кредит, суFурта тармокларида ишлаётган ходимларнинг салмоFи буйича хар иккала вилоятдан нисбатан юкори салмокка эга булган.

Курилиш сохасида ахолини иш билан таъминланганлик даражаси тахлил килинганида, Тошкент, Куйи Амударё, Жанубий минтакаларда нисбатан юкори даража кузатилади. Бу сохада ФарFOна водийси минтакалар ичида охирги курсаткичга эга булган. Водий вилоятлари орасида Наманганда ахолининг курилиш сохасида иш билан таъминланиш даражаси Андижон ва ФарFOна вилоятларидан бироз юкорирок куринишда намоён булган.

Транспорт ва алока тармокларида ахолини иш билан бандлиги буйича Тошкент шахри етакчи хисобланган. Ундан кейинги даража Сирдарё вилояти ва КоракалпоFистон Республикасида кузатилади. Андижон, Наманган, ФарFOна вилоятларида айни шу соха буйича иш билан таъминланганлар даражаси бошка вилоятлардан деярли паст даражада булганлиги водий курсаткичларига хам уз таъсирини курсатган.

Савдо, умумий овкатланиш, моддий техника таъминотида хам Тошкент шахри етакчи булиб, Андижон вилоятидан 5,2 фоиз, Наманган

вилоятидан 4,1 фоиз, ФарFOна вилоятидан 6,6 фоиз куп демакдир. Водийнинг мазкур вазиятдаги холати Мирзачул регионидангина нисбатан юкори даражада эканлиги билан фаркланади. ФарFOна водийси вилоятлари буйича ушбу сохада ахолини иш билан таъминланишининг юкори даражаси Наманган вилоятида кузатилади.

Бундан ташкари, ахолини иш билан таъминлашда уй-жой, коммунал хужалиги, ишлаб чикариш, маиший хизмат курсатиш сохалари хам мухим ахамиятга эга булган. Ушбу сохада Тошкент регионидан кейинги даража Куйи Амударё, Мирзачул минтакаларида кузатилади. ФарFOна водийси ушбу тармок буйича уртача даражага эга булган.

Республика буйича ахолини иш билан таъминланишида таълим, маданият, санъат, фан ва фанга хизмат курсатиш тармоклари етакчи тармоклар каторидан урин олган. Бу сохада ФарFOна водийсидаги холат республика даражасидан паст даражада, лекин водийда кишлок хужалиги ва саноат сохасидаги иш билан таъминланиш даражасидан кейинги даража ушбу тармоклар хиссасига туFри келган.

Демак, ахолини иш билан таъминланиши буйича тармоклар таркиби урганилганда водий холати кишлок хужалиги, саноат, савдо, умумий овкатланиш, моддий техника таъминоти буйича республика курсаткичларидан юкори, бошка тармоклар буйича нисбатан паст даражага эга эди.

Адабиётлар:

1. Мирзиёев Ш.М. Узбекистон Республикаси Олий Мажлисига Мурожаатнома. -Тошкент, Б. 19.

2. Хаджамуратова М.Х. ФарFOна водийсининг демографик тарихи. (1991 -2006 йй.) Автореферат. -Тошкент, 2011, Б. 22.

3. Статистический ежегодник Узбекистана. -Ташкент, 2004. С.18.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.