CC BY
0ISSN 2992-9024 (online) 2024, №9(1)
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Original paper
'•'niäios
FALSAFA TA'LIMIDA MEDIASAVODXONLIKNI O'RGATISH METODOLOGIYALARI: NAZARIYA VA AMALIYOT
© N.A. Abduxolikova1H_
1Is'hoqxon Ibrat nomidagi Namangan davlat chet tillar instituti, Namangan, O'zbekiston
Annotatsiya
KIRISH: maqolada falsafa ta'limida mediasavodxonlikni o'rgatish metodologiyalari, ularning nazariy asoslari va amaliy qo'llanilishining ta'lim jarayonidagi o'rni tahlil qilinadi.
MAQSAD: tadqiqotning asosiy maqsadi - falsafa ta'limida mediasavodxonlikni o'rgatish samaradorligini oshirish, talabalarni axborot manbalarini tanqidiy baholash, noto'g'ri fikrlarni aniqlash va axloqiy mas'uliyatni oshirishga yo'naltirilgan innovatsion yondashuvlarni ishlab chiqishdan iborat.
MATERIALLAR VA METODLAR: tadqiqotda mediasavodxonlikni o'rgatish bo'yicha ilmiy adabiyotlar tahlil qilindi, shuningdek, gnoseologik va axloqiy yondashuvlarning o'quv jarayoniga tatbiq etilishi ko'rib chiqildi.
MUHOKAMA VA NATiJALAR: natijalar mediasavodxonlik yondashuvi yordamida falsafa kurslarida talabalar bilim va tahliliy qobiliyatlarining sezilarli darajada oshganini ko'rsatdi. Shu bilan birga, raqamli axloq bo'yicha munozaralar va fanlararo loyihalar talabalar uchun yangi ko'nikmalarni rivojlantirish imkonini bergan.
XULOSA: tadqiqot natijalari mediasavodxonlik asosida falsafa ta'limini tashkil etish o'quv jarayonini yanada samarali qilish va raqamli landshaftlarda axloqiy mas'uliyatni shakllantirishga xizmat qilishini tasdiqladi.
Kalit so'zlar: mediasavodxonlik, falsafa ta'limi, tanqidiy fikrlash, axborot etikasi, raqamli savodxonlik, gnoseologiya, pedagogik metodologiyalar.
Iqtibos uchun: Abduholiqova N.A. Falsafa ta'limida mediasavodxonlikni o'rgatish metodologiyalari: nazariya va amaliyot. // Inter Education & Global Study. 2024. №9(1). B. 210-215.
МЕТОДОЛОГИЯ ПРЕПОДАВАНИЯ МЕДИАГРАМОТНОСТИ В ФИЛОСОФСКОМ ОБРАЗОВАНИИ: ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА_
© Н.А. Абдухоликова1И
1Наманганский государственный институт иностранных языков имени И. Ибрата, Наманган, Узбекистан_
Аннотация
©intereduglobalstudy.com
2024, ISSUE 9(1)
fccj(j>
ISSN 2992-9024 (online) 2024, №9(1)
Ilmiy-nazariyvametodikjurnal Научно-теоретический и методический журнал Scientific theoretical and methodical journal
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
ВВЕДЕНИЕ: в статье анализируются методологии преподавания медиаграмотности в философском образовании, их теоретические основы и практическое применение, а также их роль в образовательном процессе.
ЦЕЛЬ: основная цель исследования — повысить эффективность преподавания медиаграмотности в философском образовании с использованием инновационных подходов, основанных на критическом мышлении, этике и гносеологии, а также выявить преимущества внедрения медиаграмотности в подготовке студентов к анализу информации и осознанию её этических аспектов.
МАТЕРИАЛЫ И МЕТОДЫ: в исследовании был проведён анализ научной литературы по медиаграмотности, её педагогическим подходам и интеграции в образовательные программы философии, а также кейс-исследования по практическому применению данных методик.
ОБСУЖДЕНИЕ И РЕЗУЛЬТАТЫ: результаты показали, что интеграция медиаграмотности в курс философии значительно повысила уровень критического мышления студентов, их способность анализировать источники информации, выявлять предвзятость и осознавать этические последствия цифрового взаимодействия.
ЗАКЛЮЧЕНИЕ: результаты исследования подтвердили, что использование методологий обучения медиаграмотности в философском образовании может сделать учебный процесс более эффективным, способствовать развитию критического мышления и этической ответственности студентов в цифровом обществе.
Ключевые слова: медиаграмотность, философское образование, критическое мышление, информационная этика, цифровая грамотность, эпистемология, педагогические методологии.
Для цитирования: Абдухоликова Н.А. Методология преподавания медиаграмотности в философском образовании: теория и практика. // Inter education & global study. 2024. №9(1). С. 210-215.
METHODOLOGIES FOR TEACHING MEDIA LITERACY IN PHILOSOPHY EDUCATION: THEORY AND PRACTICE_
© Nasiba A. Abduholiqova1®
1Namangan State Institute of Foreign Languages named after I. I brat, Namangan, Uzbekistan
Annotation
INTRODUCTION: the article analyzes the methodologies of teaching media literacy in philosophy education, their theoretical foundations, and practical applications, as well as their role in the educational process.
©intereduglobalstudy.com
2024, ISSUE 9(1)
iccl (A
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY _
AIM: the main objective of the study is to improve the effectiveness of teaching media literacy in philosophy education using innovative approaches grounded in critical thinking, ethics, and epistemology, and to identify the benefits of integrating media literacy into preparing students to analyze information and address its ethical implications.
MATERIALS AND METHODS: the study involved analyzing scientific literature on media literacy, its pedagogical approaches, and integration into philosophy curricula, as well as case studies on practical applications of these methodologies.
DISCUSSION AND RESULTS: the results showed that integrating media literacy into philosophy courses significantly improved students' critical thinking skills, their ability to evaluate information sources, identify biases, and understand the ethical consequences of digital interactions.
CONCLUSION: the study results confirmed that applying media literacy teaching methodologies in philosophy education can make the learning process more effective, foster critical thinking, and enhance students' ethical responsibility in the digital age.
Keywords: media literacy, philosophy education, critical thinking, information ethics, digital literacy, epistemology, pedagogical methodologies.
Media savodxonligini falsafa ta'limiga integratsiyalashuvi raqamli asrda axborotga tanqidiy yondashishni rivojlantirish uchun zarur. Falsafa fan sifatida an'anaviy ravishda analitik ko'nikmalarni rivojlantirishga, tanqidiy fikrlash va gnoseologiyani tushunishga qaratilgan - bularning barchasi media savodxonligini izlashda bebahodir. Falsafa kontekstida mediasavodxonlikni o'rgatish o'quvchilarga nafaqat manbalar va tarkibni tanqidiy baholash, balki bilimning asosiy tamoyillari, haqiqat va axborot almashishning axloqiy jihatlarini tushunish imkonini beradi. Gnoseologiyaning asosi media savodxonligi uchun juda muhim, chunki u talabalarga turli xil bilimlar, e'tiqodlar va asoslarni tushunish uchun asos yaratadi.[1] Gnoseologik nazariyalarni qo'llash orqali talabalar manbalarni tanqidiy tekshirishlari, ma'lumotlarning ishonchliligiga shubha qilishlari va bilim va fikrni farqlashlari mumkin - media savodxonligining asosiy qobiliyatlari. Etika falsafaning yana bir asosiy jihati bo'lib, mediasavodxonlikni to'ldiradi. Haqiqat, maxfiylik va mas'uliyat bilan bog'liq axloqiy nazariyalarni o'rganish orqali talabalar ma'lumot almashish, ma'lumotlar maxfiyligi va noto'g'ri ma'lumotlarning potentsialining axloqiy oqibatlarini qadrlashni o'rganadilar.[2] Shunday qilib, falsafadagi mediasavodxonlik nafaqat ko'nikmalarni rivojlantirishga aylanadi; axborotni qayta ishlash va tarqatishda axloqiy mas'uliyatni oshirish vositasiga aylanadi. Tanqidiy fikrlash falsafada ham, media savodxonligida ham markaziy o'rin tutadi. Falsafa talabalari argumentlarni qurish, baholash va dekonstruksiya qilishga o'rgatiladi - bu ko'nikmalar media tarkibini tahlil qilish uchun bevosita o'tkaziladi.
For citation: Nasiba A. Abduholiqova. (2024) 'Methodologies for teaching media literacy in philosophy education: theory and practice', Inter education & global study, (9(1)), pp. 210-215. (In Uzbek).
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY _
Talabalarga mantiqiy xatolarni aniqlash, noto'g'ri qarashlarni tan olish va manbalarni tanqidiy baholashga o'rgatish ularni raqamli media bilan o'ylangan va tahliliy ravishda shug'ullanishga tayyorlaydi.[3]
Adabiyotlar tahlili va metodlar.
Falsafa ta'limida mediasavodxonlikni o'rgatish metodologiyalari. Falsafa kurslarida mediasavodxonlikni samarali o'rgatish, nazariya va amaliyotni bog'lash va talabalarning tahliliy qobiliyatini oshirish uchun bir nechta metodologiyalardan foydalanish mumkin.
Case Studies va Real-Jahon ilovalari. Media savodxonligini o'rgatishning samarali usullaridan biri bu real misollarga asoslangan amaliy tadqiqotlardan foydalanishdir. Ushbu amaliy tadqiqotlar yangiliklar maqolalari, ijtimoiy media xabarlari yoki boshqa raqamli kontentni tahlil qilishni o'z ichiga olishi mumkin. Talabalar falsafiy nazariyalarni noto'g'ri fikrlarni aniqlash, manbalarning to'g'riligini baholash va ma'lumotlarning axloqiy oqibatlarini muhokama qilish uchun qo'llaydilar. Keys tadqiqotlari nazariy bilimlarni amaliy qo'llashni taklif qiladi va talabalarni real dunyo kontekstida ommaviy axborot vositalari bilan tanqidiy munosabatda bo'lishga undaydi.[4]
Munozaraga asoslangan ta'lim. Falsafa darslari odatda munozaraga yo'naltirilgan bo'lib, ularni media savodxonligi mashqlari uchun ideal qiladi. O'qituvchilar noto'g'ri ma'lumotlar, raqamli maxfiylik va sun'iy intellekt etikasi kabi zamonaviy muammolar atrofida muhokamalarni osonlashtirishi mumkin. Bu metodika o'quvchilarga o'z qarashlarini ifodalash, boshqalarning fikrini so'roq qilish va mediasavodxonligi bo'yicha murakkab mavzular haqidagi tushunchalarini aniqlashtirish imkonini beradi. Tarafsizlik va manba ishonchliligiga qaratilgan tahliliy mashqlarNoto'g'rilikni aniqlash va manba ishonchliligini baholash uchun mo'ljallangan tahliliy mashqlar media savodxonligini oshirishda muhim ahamiyatga ega. O'qituvchilar talabalarga ma'lum bir mavzu bo'yicha qarama-qarshi maqolalar bilan ta'minlashi mumkin, bu ularni har bir manbaning ishonchliligi, niyati va potentsial tarafkashligini baholashga undaydi. Ushbu mashq o'quvchilarni turli manbalar ortidagi motivlarni sinchkovlik bilan o'rganishga, tarafkashlikning turli shakllarini tan olishga va mazmun haqida asosli xulosalar chiqarishga undaydi.[5]
Raqamli vositalar va manbalarning integratsiyasi. Faktlarni tekshirish veb-saytlari, media tahlil platformalari va onlayn arxivlar kabi raqamli vositalardan foydalanish talabalarning ma'lumotni tekshirish va ishonchli manbalarni aniqlash qobiliyatini oshirishi mumkin. Ushbu vositalarni topshiriqlarga qo'shish orqali talabalar faktlarni o'zaro tekshirishni, raqamli vositalar yordamida ommaviy axborot vositalarini tahlil qilishni va raqamli ma'lumotni yanada nozikroq tushunishni o'rganadilar.
Fanlararo loyihalar va hamkorlikda ta'lim. Fanlararo loyihalar talabalarni falsafiy nazariyalarni mediashunoslik, jurnalistika yoki ijtimoiy fanlar mavzularida qo'llashga undaydi. Masalan, boshqa fanlar talabalari bilan hamkorlikdagi loyiha falsafiy tushunchalarning ommaviy axborot vositalaridagi tasvirlarini tahlil qilishni, ilmiy hisobotlarda ma'lumotlarning etikasini o'rganishni yoki raqamli ommaviy axborot vositalarining jamoatchilik idrokiga ta'sirini o'rganishni o'z ichiga olishi mumkin. Ushbu
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY _
yondashuv o'quvchilarning turli nuqtai nazarlari va metodologiyalarini ochib berish orqali ularning bilimini boyitadi.
Muhokama. Kurs moduli gnoseologik tamoyillar va ularning media savodxonligiga tatbiq etilishi atrofida ishlab chiqilishi mumkin. Mavzular bilim nazariyalari, skeptitsizm va e'tiqodni oqlash, so'ngra o'quvchilardan media manbalarini tanqidiy tahlil qilish uchun ushbu tushunchalarni qo'llashni talab qiladigan tadbirlarni o'z ichiga olishi mumkin. Seminarlarda shaxsiy hayot, noto'g'ri ma'lumotlar va ma'lumotlar etikasi kabi axloqiy masalalarga e'tibor qaratilishi mumkin. Ushbu seminarlar talabalarga ommaviy axborot vositalarini iste'mol qilish va ishlab chiqarish bilan bog'liq axloqiy mas'uliyatni tushunishga yordam berish uchun o'qishlar, muhokamalar va amaliy tadqiqotlarni o'z ichiga oladi.[6] Topshiriqlar talabalardan yangiliklar manbalarini tahlil qilish, onlayn maqolalarning ishonchliligini baholash yoki ijtimoiy media kontentini tekshirish uchun raqamli vositalardan foydalanishni talab qilishi mumkin. Ushbu tadbirlar raqamli savodxonlik bo'yicha amaliy ko'nikmalarni mustahkamlaydi, talabalarni falsafaga asoslangan analitik usullarni ommaviy axborot vositalarida qo'llashga undaydi. Media savodxonligini falsafa ta'limiga integratsiyalash ko'plab afzalliklarni taqdim etsa-da, e'tiborga olish kerak bo'lgan muammolar ham mavjud.
Falsafa o'quv dasturlari ko'pincha asosiy mavzular bilan to'la bo'lib, yangi mazmun uchun cheklangan joy qoldiradi. Buni hal qilishning bir yo'li - alohida mediasavodxonlik modullarini yaratish o'rniga, kirish axloqi yoki tanqidiy fikrlash darslari kabi mavjud kurslarga media savodxonligi elementlarini kiritishdir. Media savodxonligi bo'yicha ta'lim uchun zarur bo'lgan raqamli vositalar va resurslardan hamma ham muassasalar foydalanish imkoniyatiga ega emas.[7] O'qituvchilar talabalarga ommaviy axborot vositalarini tahlil qilish uchun qulay vositalar bilan ta'minlash uchun bepul resurslar, ochiq kodli dasturiy ta'minot va onlayn ma'lumotlar bazalaridan foydalanishni ko'rib chiqishlari mumkin. Nazariy mazmun va amaliy ilovalar o'rtasidagi muvozanatni topish qiyin bo'lishi mumkin. Nazariy tushunish va amaliy faoliyatni o'zida mujassam etgan aralash metodik yondashuv bu masalani hal qilishi mumkin. Falsafa o'qituvchilari o'zlarining metodologiyalarini tahliliy qat'iylik va amaliy ahamiyatga ega bo'lish uchun doimiy ravishda moslashtirishga da'vat etiladi.
Xulosa. Falsafa ta'limi doirasida mediasavodxonlikni o'rgatish nafaqat mumkin, balki juda foydali. Gnoseologiya, etika va tanqidiy fikrlashda falsafiy nazariyalardan foydalangan holda, falsafa o'qituvchilari talabalarni raqamli ma'lumotlar bilan tanqidiy munosabatda bo'lish uchun zarur bo'lgan ko'nikmalar bilan jihozlashlari mumkin. Keys tadqiqotlari, tahliliy mashqlar va fanlararo loyihalar kabi amaliy metodologiyalar talabalarga nazariya va amaliyotni bog'lash imkonini beradi, mediasavodxonlikka har tomonlama yondashadi.[8] Raqamli media bizning madaniyatimiz va haqiqat tushunchamizni shakllantirishda davom etar ekan, falsafa ta'limi orqali media savodxonligini oshirish talabalarni ushbu murakkabliklarni tushunish va halollik bilan boshqarishga tayyorlaydi. Falsafa ta'limi doirasida mediasavodxonlik metodologiyalarini ishlab chiqish va baholash uchun qo'shimcha tadqiqotlar talab etiladi. Muayyan o'qitish
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY _
strategiyalarining I samaradorligini o'rganish, o'quvchilarning mediasavodxonlik ko'nikmalaridagi yutuqlarini baholash va fanlararo hamkorlikni o'rganish qimmatli fikrlarni berishi mumkin. Media savodxonligi sohasi rivojlanib borar ekan, davom etayotgan izlanishlar va o'qitish usullarini moslashtirish falsafa ta'limining raqamli dunyoda dolzarb va ta'sirli bo'lishini ta'minlash uchun muhim bo'ladi.
ADABIYOTLAR RO'YXATI | СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ | REFERENCES
1. Abdumadjid X. Talabalarda media savodxonlik va axborot madsaniyatini rivojlantirish omillari //Research and Publications. - 2024. - Т. 1. - №. 1. - С. 287-290.
2. Yunusov I.Y. Talabalarda mediasavodxonlikni kompetensiyalarni shakllantirishning psixologik va pedagogik asoslari //образование наука и инновационные идеи в мире. - 2023. - Т. 34. - №. 5. - С. 77-80.
3. Xakimovna A. G., Ijtimoiy tarmoqlarning yoshlar hayotidagi o'rni: mediasavodxonlik //Ta'limning zamonaviy transformatsiyasi. - 2024. - Т. 4. - №. 1. - С. 131-137.
4. Kitchenham, Barbara, Lesley Pickard, and Shari Lawrence Pfleeger. "Case studies for method and tool evaluation." IEEE software 12.4 (1995): 52-62.
5. Elmurodovna B.I. Innovasion ta'lim jarayonida muammoli mashg 'ulotlarni tashkil etishning pedagogik jihatlari //PEDAGOG. - 2023. - Т. 6. - №. 11. - С. 144-152.
MUALLIF HAQIDA MA'LUMOT [ИНФОРМАЦИЯ ОБ АВТОРЕ] [AUTHORS INFO]
Abduxolikova Nasiba Alijonovna, falsafa fanlari doktori PhD [Абдухоликова Насиба Алижоновна, доцент, PhD], [Nasiba A. Alijonovna, Associate Professor,(PhD)]; manzil: Namangan viloyati, To'raqo'rg'on tumani, "Yangiobod" MFY, Saodat ko'chasi, 28-uy, [адрес: Узбекистан, Наманганская область, Туракурганский район, МФЙ «Янгиобод», улица Саодат, дом 28], [address: Uzbekistan, Namangan region, Turakurgan district, "Yangiobod" MCG, Saodat street, house 28]
