Научная статья на тему 'Эыдұ елдерінің стандарттарына өту аясында Қазақстан Республикасында зияткерлік меншік саласындағы ұйымдастырушылық-құқықтық негіздерді жетілдірудің кейбір аспектілері (талдамалық шолу)'

Эыдұ елдерінің стандарттарына өту аясында Қазақстан Республикасында зияткерлік меншік саласындағы ұйымдастырушылық-құқықтық негіздерді жетілдірудің кейбір аспектілері (талдамалық шолу) Текст научной статьи по специальности «Право»

CC BY
119
22
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ЭЫДҰ / ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫқ МЕНШіК / ПАТЕНТ / өНДіРіСТіК үЛГіЛЕР / ПАЙДАЛЫ МОДЕЛЬДЕР / ұЖЫМДЫқ құқЫқТАРДЫ БАСқАРУ

Аннотация научной статьи по праву, автор научной работы — Абайділдинов Ербол Мусинұлы, Сағидан Анар Жарылқасынқызы, Иржанов Алимжан Самиғоллаұлы, Кәрібаева Айгүль Әнуарбекқызы, Абылайұлы Абай

Ақала ЭЫДҰ елдерінің тәжірибесі негізінде қазақстандық интеллектуалдық меншік саласындағы ұйымдастырушылық-құқықтық негіздерін жетілдірудің кейбір мәселелеріне арналған. Мақаланың авторлары келесі аспектілерге на-зар аударады:Экономикалық Ынтымақтастық және Даму Ұйымының стандарттарына өту аясында Қазақстан Республикасының интеллектуалдық меншік саласындағы ұйымдастырушылық-құқықтық негіздерін жетілдірудің кейбір аспектілері (талдамалық шолу)интеллектуалдық меншік саласындағы саясатты жасауға және жүзеге асыруға қатысушы өкілетті органдардың қызметін координациялауды жетілдіру. Осы мақсатта авторлармен интеллектуалдық меншік саласындағы саясатты координациялаушы органды құру және оның қатысушыларының міндеттерін нақты анықтау туралы ұсыныс жа-сайды; кіші және орта кәсіпкерлермен, дәстүрлі сектордағы қатысушылармен тау-ар белгілерін, өндірістік үлгілерді және пайдалы модельдерді пайдалану процедурасын жеңілдету. Жеке инновациялы секторды дамыту үшін келесідей шараларды жүзеге асыру ұсынылады: интеллектуалдық меншік саласында ақпараттық-таным, оқыту және техникалық қолдау шараларын ұйымдастыру, жаңа субсидиялар мен салықтық жеңілдіктерді енгізу;жеке инновациялы секторды дамытуда университеттердің үлесін арттыру. Осы мақсатта технологияларды трансферттеу орталықтарының қызметін үйлестіре ала-тын зерттеушілердің қызметін ынталандыру ұсынылады;интеллектуалдық меншік саласындағы саясаттың салалық бағыттылығын және олардың инновацияларға әсерін қамтамасыз ету. Бұл міндетті жүзеге асыру үшін ауылшаруашылығы мен игеру өндірісі саласындағы технологияларды трансферттеу орталықтарының қызметін координациялау және салалық сараптаманы дайындау арқылы Қазақстанда интеллектуалдық меншікті коммерциализациялау бойынша орталық органға кең ауқымды өкілеттіктер беру ұсынылады;ұжымдық құқықтарды басқаруды ұйымдастыруды жетілдіру. Мақалада авторлық және сабақтас құқықтар туралы заңнаманың 31-32 баптарындағы авторлық (лицензион-ды) шартты реттеу аналогиясы бойынша ұжымдық шартты басқарудың элементтерін, сипатын, ерекшеліктерін бекіту ұсынылады. Сонымен қатар, мақалада ҚР Әділет министрлігімен дайындалып жатқан «Интеллектуалдық меншік саласында заңнаманы жетілдіру бойынша Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу ту-ралы» заң жобасының новеллалары қарастырылады

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по праву , автор научной работы — Абайділдинов Ербол Мусинұлы, Сағидан Анар Жарылқасынқызы, Иржанов Алимжан Самиғоллаұлы, Кәрібаева Айгүль Әнуарбекқызы, Абылайұлы Абай

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Эыдұ елдерінің стандарттарына өту аясында Қазақстан Республикасында зияткерлік меншік саласындағы ұйымдастырушылық-құқықтық негіздерді жетілдірудің кейбір аспектілері (талдамалық шолу)»

Халыцаралыц щцыц жэне салыстырмалы щцыцтану

page_216601_vystuplenie-prezidenta-respubliki-kazakhstan-n-a-nazarbaeva-v-moskovskom-gosudarstvennom-universit.

3. Vystuplenie V.V. Putin. Jelektronnyj resurs. Rezhim dostupa. http://kremlin.ru/events/ president/news/52178.

4. A. Lukashenko obrashhaet vnimanie na vazhnuju rol' Nazarbaeva v sozdanii EvrAzJeS (Jelektronnyj resurs). Rezhim dostupa: http://2012.if.by/news/belarus/1075474.

5. Kapustin A.Ja. Dogovor o Evrazijskom j ekonomicheskom sojuze - novaja stranica pravovogo razvitija evrazijskoj integracii // Zhurnal rossijskogo prava. - 2014. - № 12. - S. 98 - 107.

6. Ispolinov A.S. Pervye reshenija Suda EvrAzJeS: teoreticheskie i prakticheskie voprosy jurisdikcii // Rossijskoe pravosudie. - 2013. - 6(86). - S. 89-99.

7. Nazarbaev N. Mysljami s narodom deljus'. - Almaty, 2007. - S. 89.

УДК 341

ЭЫД¥ ЕЛДЕР1НЩ СТАНДАРТТАРЫНА ЭТУ АЯСЫНДА КАЗАХСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ЗИЯТКЕРЛ1К МЕНШ1К САЛАСЫНДАГЫ ¥ЙЫМДАСТЫРУШЫЛЫК-К¥КЬЩТЫК НЕГ1ЗДЕРД1 ЖЕТ1ЛД1РУДЩ КЕЙБ1Р АСПЕКТ1ЛЕР1

(ТАЛДАМАЛЬЩ ШОЛУ)

Ербол Мусин^лы Абайдiддинов

Кр Зацнама институты халыцаралыц зацнама жэне салыстырмалы цуцыцтану бвл1м1н1ц бас гылыми цызметкер1, з.г.д, профессор, Астана ц., Казацстан Республикасы; e-mail: erbolabay@mail.ru

Анар Жарыл^асын^ызы СаFидан

Кр Зацнама институты халыцаралыц зацнама жэне салыстырмалы цуцыцтану бвлiмiнiц бастыгы, з.г.к.,

Астана ц., Казацстан Республикасы; e-mail: anar_sagidan@mail.ru Алимжан Самотолла^лы Иржанов

Кр Зацнама институты халыцаралыц зацнама жэне салыстырмалы цуцыцтану бвлiмiнiц жетекшi гылыми цызметкерi, з.г.к., Астана ц., Казацстан Республикасы; e-mail: alimzhany@mail.ru

Ай^ль Энуарбек^ызы Кэр1баева

PhD докторы, Л.Н. Гумилев атындагы Еуразия улттыцуниверситетi зац факультетшц халыцаралыц цуцыц кафедрасыныц ага оцытушысы, Астана ц., Казацстан Республикасы; e-mail: shakhmova@gmail.com

Абай Абылай^лы

КР Зацнама институты халыцаралыц зацнама жэне салыстырмалы

цуцыцтану бвлiмiнiц жетекшi гылыми цызметкерi, PhD,

Астана ц., Казацстан Республикасы; e-mail: a.abylaiuly@adilet.gov.kz

Ty^h свздер: ЭЫД¥; интеллектуалдыц меншт; патент; вндiрiстiк Yлгiлер; пайдалы модельдер; ужымдыц цуцыцтарды басцару.

Аннотация. Мацала ЭЫД¥ елдерШц тэжiрибесi негiзiнде цазацстандыц интеллектуалдыц меншт саласындагы уйымдастырушылыц-цуцыцтыц негiздерiн жетiлдiрудiц кейбiр мэселелерiне арналган. Мацаланыц авторлары келеЫ аспектыерге назар аударады:

Экономикалыц Ынтымацтастыц жэне Даму ¥йымыныц стандарттарына вту аясында Казацстан Республикасыныц интеллектуалдыцменшт саласындагы уйымдастырушылыц-цуцыцтыц негiздерiн жетiлдiрудiц кейбiр аспектiлерi (талдамалыц шолу)

- интеллектуалдыц меншт саласындагы саясатты жасауга жэне ЖYзеге асыруга цатысушы вкiлеттi органдардыц цызметт координациялауды жетiлдiру. Осы мацсатта авторлармен интеллектуалдыц меншт саласындагы саясатты координациялаушы орган-

ды цуру жэне оныц цатысушыларыныц мтдеттерт нацты анъщтау туралы усыпив жа-сайды;

- к\ш\ жэне орта кэсткерлермен, дэстYрлi сектордагы цатысушылармен тау-ар белгшерт, вндгргстгк Yлгiлердi жэне пайдалы моделъдердг пайдалану процедурасын жещлдету. Жеке инновациялы секторды дамыту Yшiн келеЫдей шараларды ЖYзеге асыру усынылады: интеллектуалдыц меншж саласында ацпараттыц-таным, оцыту жэне техникалыц цолдау шараларын уйымдастыру, жаца субсидиялар мен салыцтыц жещлдттердг енггзу;

- жеке инновациялы секторды дамытуда университеттердщ Yлесiн арттыру. Осы мацсатта технологияларды трансферттеу орталыцтарыныц цызметт уйлестгре ала-тын зерттеушшердщ цызметт ынталандыру усынылады;

- интеллектуалдыц меншж саласындагы саясаттыц салалыц багыттылыгын жэне олардыц инновацияларга эсерт цамтамасыз ету. Бул мтдеттг жузеге асыру ушт ауылшаруашылыгы мен игеру енд1р1с1 саласындагы технологияларды трансферттеу орталыцтарыныц цызметт координациялау жэне салалыц сараптаманы дайындау арцылы К^азацстанда интеллектуалдыц меншжтг коммерциализациялау бойынша орталыц органга кец ауцымды окшеттжтер беру усынылады;

- ужымдыц цуцыцтарды басцаруды уйымдастыруды жеттдгру. Мацалада авторлыц жэне сабацтас цуцыцтар туралы зацнаманыц 31-32 баптарындагы авторлыц (лицензион-ды) шартты реттеу аналогиясы бойынша ужымдыц шартты басцарудыц элементтерт, сипатын, ерекшелжтерт бекту усынылады.

Сонымен цатар, мацалада К,Р Эдтет министрлггмен дайындалып жатцан «Интеллектуалдыц меншж саласында зацнаманы жетглдгру бойынша Цазацстан Республикасыныц кейбгр зацнамалыц акттергне езгергстер мен толыцтырулар енггзу туралы» зац жобасыныц новеллалары царастырылады.

НЕКОТОРЫЕ АСПЕКТЫ СОВЕРШЕНСТВОВАНИЯ ОРГАНИЗАЦИОННО-ПРАВОВЫХ ОСНОВ ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬНОЙ СОБСТВЕННОСТИ В РЕСПУБЛИКЕ КАЗАХСТАН В КОНТЕКСТЕ ПЕРЕХОДА НА СТАНДАРТЫ СТРАН ОЭСР (АНАЛИТИЧЕСКИЙ ОБЗОР)

Абайдельдинов Ербол Мусинович

Главный научный сотрудник отдела международного законодательства и сравнительного правоведения Института законодательства РК, д.ю.н., профессор, г. Астана, Республика Казахстан; e-mail: erbolabay@mail.ru

Сагидан Анар Жарылкасынкызы

Начальник отдела международного законодательства и сравнительного правоведения Института законодательства РК, к.ю.н., г. Астана, Республика Казахстан; e-mail: anar_sagidan@mail.ru

Иржанов Алимжан Самигуллаевич

Ведущий научный сотрудник отдела международного законодательства и сравнительного правоведения Института законодательства РК, к.ю.н., г. Астана, Республика Казахстан; e-mail: alimzhany@mail.ru

Карибаева Айгуль Ануарбековна

Докторант PhD, ст. преподаватель кафедры международного права юридического факультета Евразийского национального университета им. Л.Н. Гумилева, г. Астана, Республика Казахстан; e-mail: shakhmova@gmail.com

Абай Абылай^лы

Ведущий научный сотрудник отдела международного законодательства и сравнительного правоведения Института законодательства РК, PhD,

г. Астана, Республика Казахстан; e-mail: a.abylaiuly@adilet.gov.kz

Халыцаралыц цуцыц жэне салыстырмалы щцыцтану

Ключевые слова: ОЭСР; интеллектуальная собственность; патент; промышленные образцы; полезные модели; управление коллективными правами.

Аннотация. Статья посвящена отдельным проблемам совершенствования организационно-правовых основ интеллектуальной собственности в Республике Казахстан с учетом опыта стран ОЭСР. В частности авторы фокусируют внимание на следующем:

- совершенствование координации деятельности уполномоченных органов, участвующих в разработке и реализации политики в области интеллектуальной собственности. В этих целях авторами предлагается создание уполномоченного органа по координации политики в области интеллектуальной собственности и четкое разграничение обязанностей каждого участника системы во избежание дублирования;

- упрощение процедур использования товарных знаков, промышленных образцов и полезных моделей малыми и средними предприятиями и традиционными секторами. С целью развития инновационного частного сектора в статье предлагается ряд мер, направленных на развитие частного сектора: предоставление информационно-просветительских кампаний в области интеллектуальной собственности, обучение и техническая поддержка, а также введение новых субсидий и налоговых льгот;

- адаптация политики в области интеллектуальной собственности, в части усиления ориентированности на повышение вклада университетов в развитие частного инновационного сектора. В частности, рекомендуется стимулирование деятельности исследователей, которое целесообразно сопровождать усилиями по укреплению потенциала коммерциализации в одном учреждении, способным координировать деятельность существующих центров трансферта технологий и установить международные связи;

- обеспечение отраслевой направленности в отношении политики в области интеллектуальной собственности, усиление их влияния на инновации. В данном контексте, авторами предлагается предоставление широких полномочий для центрального органа по продвижению коммерциализации интеллектуальной собственности в Казахстане путем координации деятельности центров трансферта технологий и разработки отраслевой экспертизы в области сельского хозяйства и добывающей промышленности;

- совершенствование управления организаций по коллективному управлению правами. В статье рекомендуется закрепление элементов договора коллективного управления, его специфики, а также характеристик по аналогии с регулированием авторского (лицензионного) договора, установленного в статьях 31-32 Закона об авторском праве и смежных правах от 10 июня 1996.

В статье также рассматриваются новеллы законопроекта «О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам совершенствования законодательства в сфере интеллектуальной собственности», разрабатываемого Министерством юстиции РК.

SOME ASPECTS OF IMPROVING OF ORGANIZATIONAL AND LEGAL BASES OF INTELLECTUAL PROPERTY IN THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN IN THE CONTEXT OF THE TRANSITION TO THE OECD STANDARDS

(ANALYTICAL REVIEW)

Abaideldinov Erbol Musinovich

Chief research fellow of the Department of international legislation

and comparative law of the Legislation Institute of the Republic of Kazakhstan,

d.j.s., professor, Astana, Republic of Kazakhstan; e-mail: erbolabay@mail.ru

Sagidan Anar Zharylkasynkyzy

The head of the Department of international legislation and comparative law of the Legislation Institute of the Republic of Kazakhstan, c.j.s., Astana, Republic of Kazakhstan; e-mail: anar_sagidan@mail.ru

Irzhanov Alimzhan Samigullaevich

Leading research fellow of the Department of international legislation

and comparative law of the Legislation Institute of the Republic of Kazakhstan,

c.j.s., Astana, Republic of Kazakhstan; e-mail: alimzhany@mail.ru

Karibayeva Aigul Anuarbekovna

Phd student, senior lecturer of the Department of international

law at the law faculty of L.N. Gumilyov ENU,

Astana, Republic of Kazakhstan; e-mail: shakhmova@gmail.com

Abay Abylaiuly

Leading research fellow of the Department of international legislation

and comparative law of the Legislation Institute of the Republic of Kazakhstan,

PhD, Astana, Republic of Kazakhstan; e-mail: a.abylaiuly@adilet.gov.kz

Keywords: OECD; intellectual property; patents; industrial designs; utility models; collective management of rights.

Annotation. The article is devoted to some problems of the improvement of organizational and legal bases of intellectual property in the Republic of Kazakhstan based on the experience of OECD countries. In particular, the authors have focused on the following:

- improving the coordination of the activities of the authorized bodies, which participate in the development and implementation of intellectual property policies. For this purpose the authors propose the creation of the authorized body for the coordination of intellectual property policy and a clear distinction of the responsibilities of each participant in the system to avoid duplication;

- simplification ofprocedures for the use of trademarks, industrial designs and utility models by small and medium enterprises and traditional sectors. In order to develop innovation of the private sector in the article suggests a number of measures aimed at developing the private sector: the provision of intellectual property awareness campaigns, training and technical support, as well as the introduction of new subsidies and tax exemptions;

- adaptation ofpolicy in the intellectual property's field, in terms of strengthening orientation to increase the contribution of universities to the development of private sector innovation. In particular, it is recommended to stimulate the activities of researchers, which is advisable to be accompanied by efforts to strengthen the capacity of commercialization in a single institution capable of coordinating the activities of existing centers of technology transfer and to establish international contacts;

- software industry focus with regard to the intellectual property policy, strengthening their impact on innovation. In this context, the authors propose granting wide powers to the central body to promote the commercialization of intellectual property in Kazakhstan through coordination centers for technology transfer and the development of industry expertise in the field of agriculture and extractive industries;

- improving the management of organizations for collective management of rights. In the article is recommended to fixing elements of the contract of collective management, and also its specificity and characteristics similar to the regulation of copyright (license) of the contract, which established in articles 31-32 of the Law on Copyright and Related Rights of June 10, 1996.

The article also addresses the novel of the law project«On amendments and additions to some legislative acts of the Republic of Kazakhstan on improvement in the field of intellectual property law», which developed by the Ministry of Justice.

^азакстан Республикасыньщ Президент Н.А. Назарбаев 2012 жылы елiмiздщ халкына максаты элемнщ 30 дамыган елдерi катарына посылу болып табылатын «^азакстан-2050» стратегиясы калыптаскан мемлекеттщ жаца саяси багыты» Жолдауын ^сынды1. ^аз1рп тавда б1рцатар мемлекеттк багдарламалар жемют тYрде жYзеге асырылуда:«Н^рлы жол», 2015-2019 жж. арналган ^азакстан Республикасыныц индустриалды-

инновациялык даму мемлекеттк

багдарламасы»,«100 накты кадам» ¥лт

Жоспары жэне т.б. ¥лт Жоспарын жYзеге асыруга ш^гыл цажет завдарды цабылдау 2016 жылдьщ 1 цацтарынан бастау алды.

Елiмiз жедел царцынмен халыцаралыц келк-коммуникация дэлiзше непзделген келк инфрац^рылымын ад>уда. Еуразиялыц Экономикалыц Одац жэне Еуропалыц Одац мYше-мемлекеттерiмен, А^Ш, ^ытай жэне баска да елдермен сауда-экономикалыц, ин-дустриалды жэне инвестициялыц дамуды ныгайтуга багытталган кешендi шаралар кабылданды.

1 Послание Президента Республики Казахстан - Лидера нации Н.А.Назарбаева народу Казахстана «Стратегия «Казахстан-2050». Новый политический курс состоявшегося государства//http://www.akorda.kz/ ru/page/page^oslanie-prezidenta-respubliki-kazakhstan-lidera-natsii-nursultana-nazarbaeva-narodu-kazakhstana. 2012, 14 декабря.

Хальщаральщ цуцыц жэне салыстырмалы цуцыцпшну \

Астана Экономикалык Форумында ез сезшде Н.А. Назарбаев «непзп максат экономикальщ дамудьщ жаца драйверлерiн куру, индустриализацияны ары карай да-мыту, жеке секторга багытталган казiрri тацдагы жаца экономиканы калыптастыру, халыктыц табысы мен адам капиталыныц децгешн жогарылату» деп керсетп2.Мем-лекет басшысы элемнщ дамыган елдерi катарына косылу Yшiн Экономикалык Ынтымактастык жэне Даму ¥йымы (ары карай - ЭЫД¥) елдершщ тэж1рибесш колдану кажеттiгiне баса назар аударды.

^азакстан 2011 жылы ЭЫД¥ комитеттершде бакылаушы статусын алуга усынысын бiлдiрген болатын3. ^азiрri тацда жYЙелi тYPде ЭЫД¥ мемлекеттi шолу шара-лары презентациялануда. ЭЫД¥ стандарт-тарына сэйкестендiру максатында, бул шо-луларда ^азакстанныц мемлекеттiк баскару жэне кукык салаларына талдау жасалады4.

Элемнщ дамыган елдерi катарына косылу максатына жетуде инновация мен технологияны жылдам дамыту Yшiн ЭЫД¥ елдершщ тэжiрибесiн ескеру жэне талдау бiздi аса кызыктырады.

2016 жылы ЭЫД¥ интеллектуалдык меншiк саласын шолуга жэне бул са-ланы жетiлдiруге кажеттi усыныстар кeрсетiлген «Boosting Kazakhstan's National Intellectual Property System for Innovation» атты Баяндамасы жарык кердР.Баяндама-да ^азакстанныц интеллектуалдык меншш саласыныц мыкты жэне элсiз тYCтарын аньщтауга багытталган мацызды механизм-дер жYЙесiне терец талдау жасалган. Бiздiц ойымызша, ^азакстанныц интеллектуалдык меншiк саласы жYЙесiн жетiлдiруге багытталган eзектi мэселелер мен мiндеттердi ашу кажет. Жогарыда аталган ЭЫД¥ Баяндамасында eзектi мэселелер мен мшдеттер 3 сала бойынша топтастырылган6:

Сала &зект1 мэселелер жэне мшдеттер

Инстищционалды -Интеллектуалдык менппк саласында езекп ыаселелерда шешу утшн Казакстан Реепубликаеыньщ Эдшет, Бшм жэне гьпым. Инвеетициялар жэне даму министрл1ктерш1н öipiioceH жумысын координациялау.

Саяси -Инновациялар саласындагы керсетыштерд1 жаксарту уппн интеллектуалдык менппк саласындагы заннаманы жет1лд1ру; - Эр тур л i министрлистермен каржыландырылатын мемлекетпк зерттеулерд1 оптимизациялау; - Ауылшаруашылыкжэне енд1р1спксекторларда интеллектуалдык менппк бойынша акпаратпен камтамасыз erinyai жет1лд1руге багытталган усьшыстарды дайьшдау.

Уйымдастырушы-лыц Кызметкерлердщ бшкшплн жогарылату ды жэне окуды, акпаратты баскарудын жуйесшде жана технологияларды колдануды коса алганда. Интеллектуалдык менпшстщ ¥лттык институты керсететш кызметтердщ сапасьш арттыру; - GiwpicTiK менш1к хуралы акпаратка ерын: ашык жэне ьщгайлы кол жетаидшисп камтамасьс ету; - Муддел1 тараптар арасьшда интеллектуалдык менппк туралы акпараттандырылудьщ денгешн кетеруге ьпшал ету; -Интеллектуалдык менппкп багалауга катысты Интеллектуалдык менппктщ ¥лпык институтынын кызметтершщ аясьш кенейгу.

^азакстанныц интеллектуалдык меншiк саласындагы Heri3ri басым терт багыт теменде келтiрiлген:

Б1р1нш1ден, интеллектуалдык меншiк саласындагы саясатты калыптастыру жэне жузеге асыруга катысатын екiлеттi органдардыц кызметiн координациялауды жетiлдiру. Бул максатты жузеге асыру Yшiн интеллектуалдык меншiк саласындагы саясатты координациялауга екiлеттi органды куру кажет жэне кызметтердщ кайталанбасы Yшiн эрбiр катысушы органныц мiндеттерiн накты айкындау кажет. Мундай шаралар

органдардыц кызметшщ Yйлесiмдiлiгiн, жYзеге асырылатын саясаттыц тиiмдiлiгiн арттыруFасептiгiн тигiзедi.

Инновациялы экожYйенiц дамуы-на багытталган б1р1ккен саяси цадамдар цажет. Интеллектуалдык меншш саласындаFы саясат инновацияларды дамы-туда мацызды курал бола алады:

1.Еылыми зерттеулердi колдау бiлiм базасыныц ныFаюына септЫн тигiзедi. Эз кезегiнде бул колдаудыц нэтижелерi коммер-циализациялануы да мYмкiн. ДамыFан мем-лекеттермен салыстырFанда, ^азакстанныц

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

2 Выступление Президента Казахстана Н.Назарбаева на IX Астанинском экономическом форуме 26 мая 2016 // http://www.akorda.kz/ru/events/akorda_news/ meetingsandsittings/vystuplenie-prezidenta-kazahstana-nnazarbaeva-na-ix-astaninskom-ekonomicheskom-forume.

3 Правительственная неделя: В Казахстане упрощаются налоговые платежи, развивается система электронных услуг // http://www.inform.kz/kaz/article/2421947. 2011, 25 ноября.

4 Вхождение Казахстана в 30-ку самых развитых стран мира возможно в случае проведения масштабных институциональных реформ // http://economy.gov.kz/ru/press-sluzhba/detail.php?ELEMENT_ ID=60527&sphrase_id=2636604. 2014, 18 декабря.

5 Boosting Kazakhstan 's National Intellectual Property System for Innovation, OECD Publishing, Paris, OECD (2016). // http://www.oecd.org/countries/kazakhstan/boosting-kazakhstan-s-national-intellectual-property-system-for-innovation-9789264260955-en.htm.

6 Там же, pp.99.

гылыми-зерттеулерге ж^мсалатын шыгындары-ныц кeрсеткiштерi жогары емес.

2. Адам капиталыныц сапасын кетеру инновацияларды колдаудыц мацызды тетЫ болып табылады.

3. Табиги ресурстарга жэне ауылшаруашылык ен1мдер1не деген салалык багыттылык саясаты акталган деп санаймыз. Инновациялык жYЙенiц дамуыныц ерте кезещн аныктауга кYштердi ж^мылдыру кажет.

Бюрократияланбаган жэне жумсац Кецес цуру арцылы ук1мет1ш\л1к саясатты координациялауды жацсарту.

Интеллектуалдык меншж саласында бiрiккен кызметт координациялауды жацсарту максатында эртYрлi Yкiметтiк мекемелерден т^ратын Кецес к¥ру кажет. Б^л Кецеске ^Р Эдшет министрлЫнщ Интеллектуалдыц меншiк к¥кыгы Департамент^ ^Р Эдшет министрлЫнщ «Интеллектуалдыц меншжтщ ¥лттык Институты», ^Р Бiлiм жэне гылым министрлтнщ Технологияларды коммер-циализациялау Орталыгы, «Технологиялык даму бойынша ¥лттык Агенттж», «Еылыми-техникалык акпараттыц ¥лттык Орталыгы, жогары оку орындары, зацды т^лгалар жэне шетелдiк компаниялар кiруi кажет.

Аталган координациялык Кецес ж^мсак болуы тиiс жэне онда кажетсiз бюрократиялык барьерлер болмауы тиiс. Алгашында Кецес жыл сайын eткiзiлетiн жиналыстар нысанында eткiзiлуi мYмкiн.

Интеллектуалдыц меншiктi

коммерциялизациялауга жэне цолдануга ыцпал берудегг мемлекеттж саясаттыц эрбгр цатысушысыныц мтдеттерт нацты аныцтау цажет жэне бгржкен багдарламаларды цабылдау цажет.

Технологиялык даму бойынша ¥лттык Агенттжтщ жэне Технологияларды коммерциализациялау Орталыгыныц кызмет интеллектуалдык меншжт коммерциялизациялауга багытталган.

Аталган институттардыц кызметтерi кайталанбасы Yшiн олар бiрiккен багдарламалар негiзiнде тандем болып ж^мыс жасауы кажет.

Екшшщен, патенттерден баска, инновациялык жеке секторды дамыту жэне интеллектуалдык меншiк объектiлерiне кэсшорындардыц (шетелдiк т^лгаларды коса алганда) колжетмдшгше ыкпал ету максатында тауар белгшерш, eндiрiстiк Yлгiлердi жэне пайдалы модельдердi колданудыц процедурасын жецiлдету кажет. Осы максатта жеке секторга багытталган бiркатар шаралар жYзеге асырылуы тиiс: интеллектуалдык меншж саласында оку-акпараттык шараларды ^сыну, окыту жэне

техникалык колдау, жаца субсидиялар мен салыктык жецiлдiктердi енгiзу кажет.

Интеллектуалдыц меншжтщ ¥лттыц Институты басца платформаларды цоса алзанда, тiркелген интеллектуалдыц меншж объекттерте еркт, ашыц жэне ыцгайлы цолжет1мдшкт1 цамтамасыз етуi тис

¥лттык институттыц жылдык есептерi мен бюллетендершде акпарат жалпы-лама нысанда келiтiрлген, казiргi тацда Институттыц базасына интеллектуалдык меншiктер бойынша толык жэне ыцгайлы форматтагы акпаратка колжэтiмдiлiк жок.

2010 жылдан бастап Интеллектуалдык меншжтщ ¥лттык Институтыныц рес-ми сайты (www.kazpatent.kz) тiркелген интеллектуалдык меншж объектiлерi бойынша еркiн акпарат бередь Алайда, интеллектуалдык меншiк бойынша тYCкен арыздар туралы акпарат келтршмеген, акпарат шетелдiк инвесторларга ыцгайлы болатын агылшын тiлiнде берiлмеген. Сондыктан да, толык акапарт пен кецейтiлген iздеуге мYмкiндiк беретiн ыцгайлы платформа кажет. ¥лттык институттыц веб-порталы аркылы берiлетiн акапарат еуразиялык патенттердi жэне халыкаралык базаларды (Интеллектуалдык меншiктiц БYкiлэлемдiк ¥йымы, Еуропалык патенттiк ведомство, Патенттер мен тауарлык белгiлер бойынша АКШ ведомствосы) ескеруi тиiс.

Еылыми-техникалык акпараттыц ¥лттык Орталыгы «^азакстан Республикасыныц гылыми жэне интеллектуалдык кызметiнiц нэтижелерiнiц Картасы» атты жобасын дайындауда. Оныц максаты кэсшкерлерд^ енертапкыштарды жэне галымдарды К^азакстанныц инновациялык жYЙесi туралы акпаратпен жэне агымдагы инновациялык жобалар туралы акпаратпен бiр веб-сайт (intellmap.kz) аркылы камтамасыз ету болып табылады. ^азiрri тацда веб-сайт тестшж режимде ж^мыс ютеуде жэне болашакта онда ^азакстанныц инновациялык жYЙесi к^рамына кiретiн негiзгi ^йымдар мен олардыц интеллектуалдык меншiк бойынша жобаларыныц интерактивтi картасы орын алмак.

Алдыцгы цатарлы халыцаралыц тэжiрибеге нег1зделе отырып,

Интеллектуалдыц меншжтщ ¥лттыц Институты процедуралар жэне суранысты вцдеудщ узацтыгы туралы ацпаратты жинауы жэне жариялауы тшс, цолданушылармен керг байланысты цалпына келтiруi тшс.

Интеллектуалдык меншжт дамытудыц талаптарыныц бiрi кызмет керсетудщ ыцгайлы механизмы калыптастыру болып табылады. Клиентке непзделген кызмет керсету тиiмдi шешiм болып табылады.

Халыцаралыц цуцыц жэне салыстырмалы цуцыцпшну

Мэселен, Германия, Мексика, Жапония, Корея, АКШ-тыц улттык патентпк ведом-стволары кызмет ^рсетудщ тиiмдiлiгi кeрсеткiштерiн жариялайды.

Интеллектуалдыц меншттщ ¥лттыц Институты интеллектуалдыц меншгк бойынша мэмыелердг (транзакцияларды) т1ркеуд1ц ЖYйесiн жет1лд1ру1 тшс.

Интеллектуалдык меншш саласындагы мэмшелер (лицензиялык шарттар мен кукыктан бас тарту шарттарын коса алганда) бойынша акпаратты жинау жэне тара-ту интеллектуалдык меншiк объектiлерiн коммерциялизациялауга септiгiн тигiзедi.

Технологиялардыц mрансферmi

орталыцтарын ныгайту, олардыц ынтымацтастыгын цолдау, сондай ац халыцаралыц ассоциациялармен байланыс орнату.

Казакстанда гылыми зерттеуледi ком-мерциялизациялау элi де болса дамымаган. Сондыктан, интеллектуалдык меншш объектшершщ коммерциализациялануына технологиялардыц трансферт орталыктары тарапынан едэуiр колдау кажет. 2011 жылдан бастап технологиялардыц трансфертшщ 20 астам орталыктары курылды. Ресурстарды бiрiктiру, тэж1рибе алмасу жэне кадрларды дайынауда бiрiккен шараларды жYзеге асыру максатында Технологияларды трансферттеу орталыктарыныц ¥лттык Ассоциациясын куру кажет. Yлгi ретшде шетелдiк техно-логияларды трасферттеу орталыктарыныц ассоциацияларын келтiруге болады:Ц№ТТ (Жапония), RedOTRI (Испания), AURIL (¥лыбритания) жэне Réseau CURIE (Франция). Сонымен катар, Еуразиялык патенттiк уйымга мYше-мемлекеттердiц технология-ларды трансферттеу орталыктарыныц ассо-циациясын куруга болады.

Yшiншiден, казiргi тацда

жеке инновациялык секторге

университеттердiц Yлесiн арттыруга багытталган интеллектуалдык меншiк саласындагы саясаттыц адаптацияла-нуына бiркатар шаралар eткiзу кажет. Нактырак айтканда, зерттеушшердщ кызметiн ынталандыру бiр мекеме шецбершде коммерциализациялаудыц потенциалын ныгайтуга кажет, эрекет ететш технологиялардыц трансфертi орталыктарыныц кызметш координациялай алатын жэне халыкаралык байланыстар ор-ната алатын мацызды кадамдармен жYзеге асырылуы тиiс. Мундай халыкаралык байланыстар казакстандык фирмалардыц шетелдiк технологияларга колжетiмдiлiгiне септiгiн тигiзуi тиiс жэне шетелде болашак казакстандык технологиялардыц коммер-циализациялануына негiзiн калыптастыруы тиiс.

Жацында цабылданган «Fылыми жэне (немесе) гылыми-техникалыц цызмет нэтижелерш коммерцияландыру туралы» Зацды ЖYзеге асыру мацсатында нусцау беретт реттеушi цужаттар (Типтт лицензиялыц келшм) цабылдау цажет.

2015 жылгы 31 казандагы № 381-V КРЗ «Гылыми жэне (немесе) гылыми-техникалык кызмет нэтижелерш коммерцияландыру туралы»Зац гылыми зерттеулердщ коммер-циализациялауына негiз калыптастыруга багытталган алгышкы кадам болып та-былады. Зацда университеттер мен гылыми-зерттеу институттарына eздерiнiц зерттеулерш коммерциялизациялауга кукык бередi жэне енертапкыш пен жумыс берушi арасында пайданы бeлiсуге катысты жал-пы ережелер бектлген. Алайда, аталган зацнаманы тиiмдi тYPде жYзеге асыру Yшiн техникалык колдауды камтамасыз ету кажет. Мысал ретiнде ¥лыбританияда жасалган the Lambert toolkit-ri келтiруге болады.Бул жинак интеллектуалдык меншш саласында бiрiккен зерттеу консорциумыныц кызметш реттеуге багытталган басшылыкка алынуы тиiс кагидалардан турады.

Интеллектуалдыц меншжтщ сапасын жэне оныц вндiрiсте цолданылу мYмкiндiгiн ескеретт багалау эдiстерi негiзiнде университеттердi царжыландырудыц жаца критерийлерт енгiзу.

Студенттер, басылымдар, патенттер саны сиякты критерийлерден баска, лицензиялык келiсiмдердiц саны жэне гылыми-зерттеу нэтижелерш енпзуден тускен пайда кeлемi жэне т.б. кeрсеткiштер енгiзу кажет.

Твртiншiден, интеллектуалдык

меншш саласындагы саясатка катысты салалык багыттылыкты камтамасыз ету, олардыц инновацияларга эсерш кYшейту. Интеллектуалдык меншiк саласындагы саясаттыц жетютшн макси-малды тYPде камтамасыз ету Yшiн тек кана жогарытехнологиялы салаларга гана емес, накты секторларга кeцiл аударган тиiмдi бо-лады.

Казацстанда интеллектуалдыц меншк тi коммерциализациялауды цолдауды ЖYзеге асыруда технологияларды трансферттеу орталыцтарыныц цызметiн координаци-ялау жэне ауылшаруашылыгы мен игеру вндiрiсi саласында салалыц сараптаманы цалыптастыру арцылы орталыц атцарушы органга кец ауцымды вкыеттттер беру.

КР Бшм жэне гылым министрлшнщ Технологияларды коммерциялизациялау Орталыгы технологияларды трансферттеу орталыктарыныц ынтымактастыгын топта-стыру жэне халыкаралык ынтымактастыкты ныгайту бойынша орталык орган болуы мYмкiн. Координациялык орган аясында

салалык сараптаманы эзiрлеген д^рыс бо-лады. Казакстанда ауылшаруашылыгы мен игеру eндiрiсше ерекше тащл аударылаты-нын ескере отырып, кыска мерзiмдi перспек-тивада университеттер, компаниялар жэне эртYрлi сарапшылардан т^ратын салалык сараптама бойынша мамандандырылган ко-митеттер к¥ру кажет. вндiрiстiк сектордыц дамуына байланысты Yкiмет технологиялар-ды трансферттеудщ тэуелЫз орталыктарын кдауды карастырган да жен болады. М^ндай тэуелЫз орталыктарды бiрнеше университеттердi, гылыми-зерттеу инсти-туттарын бiрiктiру аркылы кдауга болады. Мысал ретiнде 2015 жылы Чилиде к¥рылган the Hubs of Technology Transferprogramme автономды технологияларды трансферттеу орталыктарын калыптастыру багдарламасын келтiруге болады.

Нак осы багытта мемлекет Басшысы агроeндiрiс кешенiнде ¥лттык гылыми кецес к¥ру кажеттiгi туралы тапсырма-сын берген болатын, ягни аграрлы

университеттi бiрiктiру, гылыми-зерттеу жэне кадрларды даярлау орталыгын к¥ру» тапсырмасы бершген болатын7.

Отандык галымдардыц eздершщ дайындыгы жэне гылыми потенциалы бойынша шетелдж эрiптестерiнен калмайтынын атап ету керек. Олар жаца технологияларды жасай алады, элемдiк децгейде жацалыктар аша алады. Oзiрше м^ндай жагдайдыц орын алмауы казiргi тацдагы техникалык базаныц жоктыгымен, бизнестщ гылыми-зерттеу нэтижелерiне деген кызыгушылыгыныц тeмендiгiмен, енертапкыштык кызметтi ын-таландыру механизмдершщ осы кYнге дешн дайындалып жаткандыгымен тYсiндiруге болады.

Казакстанныц технологиялык дамыгын елдерден айырмашылыгы зерттеулердi каржыландыруда мемлекеттщ eте жогары ролi жэне гылымды кажетсiнетiн жеке компаниялардыц жоктыгы болып табы-лады. Oзiрше Казакстанда бизнес жэне гылым бiр бiрiнен алшак орналаскан, ынтымактастыктыц механизмi жок, бiрiккен жобаларды жYзеге асырудыц тэжiрибесi жок.

Салыстыра кетсек, АКШ-та фундамен-талды гылымга деген шыгынныц 21,7% бизнестщ Yлесiне келедi, 48,1% - колданбалы гылымга жэне 77,6% - тэжiрибелi-

конструкторлык ж^мыстарга келедi. вз кезегiнде, мемлекеттщ Yлесi: iргелi гылымга - 53,2%; колданбалы гылымга - 42,2% жэне 21,3% тэжiрибелi-конструкторлык ж^мыстарга келед^.

Егер Казакстан мен ЭЫД¥ мYше-мемлекеттерiндегi патенттеу жэне eндiрiстiк меншiк объектiлерiн салысты-рар болсак, Казакстан Республикасыныц 16 шiлде 1999 жылгы Патенттiк зацнамасына сэйкес, eндiрiстiк меншiк объектiлерi па-тентпен куэландырылады. Патент eндiрiстiк меншiкке приоритеттi, авторлыкты жэне айрыкша к¥кыкты куэландырады9.

вндiрiстiк меншiк обхъектiлерi Тэуелсiз Мемлекеттер Достастыгы аумагында алгашкылардыц бiрi болып Казакстанда 1992 жылдан бастап Патенттiк зацмен к¥кыктык реттеле бастады. Б^л зац Казакстанныц патенттiк жYЙесiнiц калыптасуына алгышарттар кабылдады, eндiрiстiк меншiк объектiлерiн азаматтык айналымга енгiзудiц негiздерiн бекiттi. Осы саладагы зацнаманы жетiлдiру жэне ТРИПС Келiсiмiнiц ережелерiне сэйкестендiру максатында 1999 жылы кушвдеп Казакстан Республикасыныц Патенттк зацы кабылданды [1].

вндiрiстiк меншж объектiсi патентiн алуга eтiнiш РМК «Интеллектуалдык меншiктiц ¥лттык Институтына» бершедь Патенттi беру процедурасы формальды сараптамадан, мэш бойынша сараптама-дан жэне Мемлекеттк реестрде тiркеуден тирады.

Формальды сараптаманы жYргiзу бары-сында к¥жаттардыц бекiтiлген талаптарга сай екендiгi тексершедь Мэнi бойынша сараптамада e^rn жацалылыгы мен оригиналдылыгына тексерiледi. Олемдж жацалылыгына тексеру, ^лттык жэне шетелдж базалар бойынша eнертапкыштык децгейiн аныктау процедураларынан т^ратындыктан, мэнi бойынша сараптама киын процесс болып табылады. Сондыктарн да, eтiнiштi тексерудiц казакстандык мерзiмi кем дегенде 18 айдан тирады. Мэнi бойынша сараптаманыц казакстандык мерзiмiмен салыстырганда, ЭЫД¥ елдерiнiц патенттк ^йымдарыныц мерзiмi ^зак. Мыса-лы, Францияда - 27 ай, АКШ, Жапония, ¥лыбританияда - 34 айдан 38 айга дейiн10.

Пайдалы модельдерге деген eтiнiшке

7 Президент Казахстана предложил создать Национальный научный совет в АПК// http://inform.kz/rus/ article/2815416. 2015, 7 сентября.

8 Обзор «Коммерциализация результатов научной и (или) научно-технической деятельности» (представлен ТОО «Центр коммерциализации технологий» Министерства образования и науки Республики Казахстан) 29 августа 2015 г.

9 Патентный закон Республики Казахстан от 16 июля 1999 года № 427 // http://adilet.zan.kz/rus/docs/ Z990000427_

10 Вопросы директору //http://kazpatent.kz/ru/voprosy-direktoru. 4 апреля 2016г.

Халыцаралыц цуцыц жэне салыстырмалы цуцыцпшну \

сараптама б1р сатыдан турады жэне фор-мальды сараптама мен мэнi бойынша сараптамага бeлiнбейдi. Этiнiш берiлген пайдалы модельдщ патенткабшеттшкке сэйкестiгi тексерiлмейдi жэне патентетшш берушшщ тэуекелi мен жауапкершшгше берiледi.

ЭЫД¥ елдерЫц тэжiрибесiне сэйкес, пайдалы модель угымыныц аукымы кецейдг Оныц катарына курылгы гана емес, тэсш жэне зат кiредi. Пайдалы модельдi патенттеудщ бул тэжiрибесi ЭЫД¥ елдерi iшiнде Бельгияда, Внегрияда, Ирландия-да жэне Испанияда колданылады. Бул ел-дерде патент курылгы, тэсш жэне заттарга жетiлдiрулердi енгiзетiн енер туындыларын коргауга багытталган.

Сонымен катар, ^азакстанныц патенттiк зацнамасыныц 22-бабыныц жаца 13-1 пунктiне сэйкес, егер енертабыс патенттеудщ колайлы талаптарына сай кел-ген жагдайда, eтiнiш берушшщ арызы бойынша патентке сараптама жылдамдатылган мерзiмде каралуы мYмкiн. Патенттеудщ колайлы талаптары бекiтiлген объектiлерге коршаган ортага деген эсерi темен, электр энергиясы мен жылу энергиясын шыгаруга колданылатын, энергияныц калпына келтiрiлетiн кайнар кeздерi саласындагы енертабыстар жатады (кYн сэулес энергиясы, жел энергиясы, судыц гидродинамикалык энергиясы, топырак жылуы, жер асты суларыныц жылуы, езен, келдер энергиясы, сонымен катар, антропогендi кайнар кездер: биомасса, био-газ, органикалык калдыктардыц баска да жанармайлары). ^азакстанныц патенттiк зацнамасына аталган езгерю 2015 жылдыц

7 сэуiрiнде енгiзiлдi жэне «ЭКСПО-2017» Халыкаралык мамандандырылган кермесш eткiзге жэне ЭЫД¥-ныц Жапония, Корея, А^Ш елдершщ тэжiрибесiне негiзделген болатын. Жылдамдатылган сараптама бул жагдайда 18 айдыц орнына 6 ай шшде eткiзiлетiн болады.

^азакстанныц патенттiк зацнамасыныц келес новелласы элемге белгiлi енертабыстарды патенттеудi кажет етпейтiн енертабыска инновациялык патенттi алуды кыскарту болып табылады.

^азакстан Республикасы Президент жанындагы шетел инвесторларыныц Кецесiнiц 27-шi жиналысында Yкiметке интеллектуалдык меншiк саласында ЭЫД¥-ныц стандарттарына ету бойынша тапсыр-ма берiлген болатын. Бул багытты жYзеге асыру максатында Эдшет министрлiгiмен «Интеллектуалдык меншiк саласында зацнаманы жетiлдiру бойынша ^азакстан Республикасыныц кейбiр зацнамалык актiлерiне eзгерiстер мен толыктырулар енгiзу туралы» зац жобасы дайындалды. Эзгерiстердiц мазмуны тeмендегiдей:

1. Тауар белпсше сараптама жэне оны тркеу туралы eтiнiштiцкелiп тYCкен уакытынан бастап жариялау. ^аз1рп тацда eтiнiштi жарилау оны тркеу туралы шешiм кабылданганнан соц жYзеге асырылады. Бул кадамныц Германия, Франция жэне Жапония елдершщ сарапшыларымен прогрессивтi деп кабылданганын атап ету керек, eйткенi бул езгерю бизнес субъектiлерiнiц арасындагы дауларды елеул тYрде тeмендетедi;

2. ¥лттык зацнаманы халыкаралык келiсiмдердiц нормаларына сэйкестендiру (Патентпк кукык бойынша шарт, Тауар

белгшер1 зацдары бойынша Сингапур шарты), ягни лицензиялык шарт-тарды кыскарту жэне мундай тiркеудi ха-бардар ету тэртбше кeшiру болып та-былады. Зац жобасы кушше енсе, лицензиялык шарт-тарды патенттiк

органга ж1беру талабы кыскартылады. Бiрак, лицензияны берудiц заци факпсш тiркеу талабы сакталынады. Лицензияны берудiц заци факпсш

тiркеу Yшiн келесi кужаттардыц бiреуiн патенттiк органга ж1беру жеткiлiктi бо-

лады: 1) лицензиялы шарт; 2) патенттк органга к;ажетт1 ак;параттар келт1ршген, тараптармен к;ол койылган шарт-тан узшД! (шарттыц mypi, оны жасау куш, тараптар туралы ацпарат, интеллектуалдыц метит объекттерг, цуцьщтар, лицензия mypi, мерз\м\, эрекет ету аумагы); 3) бектлген талап бойынша патентк органды хабарлан-дыру;

3. Айрьщша кукыктар дан бас тарту факпсш TipKeyre байланысты эюмшшк процедуралардьщ к;ыск;аруы: фактЫ дэлелдеу упин шартты немесе одан узшд1 беру жеткшкп болып табылады;

4. Ь(ужаттар т1з1мшщ к;ыск;аруы: шартты жасау бойынша баскару органыныц шешiмiн беру талабыныц кыскаруы; екi тшде кужат тапсыру мiндетiнiц кыскаруы; аударма тек кана но-тариуспен гана емес, патентк сенiмдi тулгамен де куэландырылу мYмкiндiгiнiц енгiзiлуi;тiркеу уакытыныц 10 жумыс кYнiне кыскартылуы.

Жоспарланган зацнамадагы eзгерiстер бизнеспен айналысуга колайлы жагдай жасау жэне технологияны коммерциализация-лау ниетiмен негiзделедi.

Сараптаманыц корытындысы бойынша eндiрiстiк меншiк объекпсше патенттi беру немесе беруден бас тарту туралы корытынды шыгарылады. Сараптама органыныц корытындысымен канагаттанбаган жагдайда, КР Эдшет министрлiгiнiц Апелляциялык кецесiне eтiнiш бiлдiруге болады. Егер бул e^rn те канагаттандырылмаган жагдайда, апелляциялык органныц шешiмiне сотка арыз беруге болады.

Авторлык жэне аралас кукытар саласындагы мацызды мэселелердiц бiрi гылым туындылары, эдебиет eнер, орын-даушылар немесе баска да кукытардыц авторларыныц мYлiктiк кукыктарын коргау болып табылады. Осы максатта элемдiк тэжiрибе, сонымен катар ЭЫД¥ елдерi авторлык жэне аралас кукыктарды шарттык непзде ужымдык баскару тэсiлiн тацдады. Бул кукыктык институт «Авторлык жэне аралас кукыктар туралы» КР 10 маусым 1996 жылгы Зацыныц 43-бабында ^ршю тапты. Бул зацнаманы талдау барысын-да авторлык жэне аралас кукыктарды беру шарттарын реттеудiц жартылай гана ^ршю тапкандыгын аныктауга болады. Зацда кукыкиеленушшердщ жалпы кукыктары гана (44-бап), ужымдык баскару уйымыныц кейбiр кукыктары гана (45 жэне 46 баптар) ^ршю тапкан. Казакстан зацнамасында ужымдык шарттардыц кандай да бiр азаматтык шарттар катарына жаткызу

кeзделмеген. Сондыктан, бул мэмiлелердiц кукыктык табигатына катысты гылыми тYсiндiрме берiлуi кажет деп санаймыз. вз кезегiнде авторлык жэне аралас кукыктар туралы зацнама мундай шарттарда eкiлдiк ету немесе тапсырма шартыныц элементтерi бар екендiгiн мецзейдь Сонымен катар, ресейлiк зерттеушiлердiц ойынша, «тапсырма шартыныц конструкциясы эркашанда ужымдык баскару катынастарын адек-ватты тYрде реттеуге мYмкiндiгi жок»[2]. ¥жымдык баскару шарты eзiнiц кукыктык табигаты бойынша авторлык (лицензион-ды) шарт бола алмайды. Бул шарттардыц арасындагы басты айырмашылык, туынды-ны колдану кукыгына катысты авторлык шартты жасау барысында лицензиатка акылы негiзде бершетшдНнде, ал ужымдык баскару шартында автор кyкыкиеленушi болып табылады да, уйым авторлардыц мYДделерiн коргайтындыгында жэне баскаратындыгында.

Осыларды ескере отырып, ужымдык баскару шартын кукыктык реттеуге катысты ЭЫД¥ елдерiнiц тэжiрибесiн карастыру кажет. Германияда уйымдар мен кукыкиеленушiлер арасында sui generis деп танылатын шарттар жасалады. Ис-панияда кукыктарды беру жэне тапсырма аркылы жасалады[1, с. 192]. АКШ-та Авторлык кукык саласында руксат беру орталыгы («ССС») айрыкша емес шарттар негiзiнде ужымдык баскаруды жYзеге асырады. Кейбiр мемлекеттерде ужымдык баскару уйымдары зацнамалык колдау негiзiнде екi механизм аркылы жYзеге асырылады: кецейтiлген ужымдык лицензия жэне мшдетл ужымдык баскару. Мысалы, кецейтiлген ужымдык лицензия Дания жэне Финляндияда колданылады (авторлык-кукыктык лицензия мYДделерi келтiрiлмеген кукыкиеленушiлерге де тарай-ды), мiндеттi ужымдык баскару Францияда колданылады. Мшдетл ужымдык баскаруга

Хальщаралык, к^цыц жэне салыстырмалы цуцьщтану;

сэйкес, кукыктарды баскару ерiктi болса да, кукыкиеленушшер талап арыздарын тек кана ужымдык баскару уйымы аркылы гана беруi тиiс [3].

¥жымдык баскаруга катысты ЭЫД¥ елдершщ тэж1рибесше жYргiзiлген талдау ужымдык баскару шарттарыныц кукыктык табигатына катысты бiрегей позициянын жоктыгын ацгартады. Осыган сэйкес, ужымдык баскару шартыныц элементтерiн, ерекшелiктерiн накты бекiту кажеттiгiн усынамыз. Тиiсiнше, келес аспектiлердi реттеу кажеттiлiгi туындайды:

- кукыкиеленушшер арасында сыйакыны

белу тэртсбц

- кукыкиеленушшердщ эрбiр енер туын-дысына сыйакы келемiн бекiту мYмкiндiгiн карастыру;

- кукыктарды аккредитация негiзiнде ужымдык баскару уйымдарымен баскарылуына тыйым салу;

- ужымдык баскару шартынан шыгу жэне орындаудан бас тарту мYмкiндiктерiн карастыру;

- к¥кыкиеленушiлер талап арыздарын тек кана ужымдык баскару уйымы аркылы гана бере алатын француздык тэжiрибенi колдану мYмкiндiгiн карастыру.

ЛИТЕРАТУРА

1. Право интеллектуальной собственности Республики Казахстан: Учебное пособие/ Отв.ред.к.ю.н., доцент З.Х. Баймолдина, д.ю.н., проф. Т.Е. Каудыров. - Астана: ГУ «Институт законодательства Республики Казахстан», 2013. - 264 с. - С. 102

2. Шерба Л. Р. Договор коллективного управления имущественными правами субъектов авторского и смежных прав: понятие и юридическая природа // Вестник Пермского университета. Юридические науки. - Выпуск 4 (18) 2012. - с. 187 - 197 (http://www.jurvestnik.psu. ru/index.php/ru/vypusk-4182012/21-2010-12-01-13-31-58/-4-18-2012/333-shherba-dogovor-koПektivnogo-upravleniya-imushhestvennymi-pravami-subektov-avtorskogo-i-smezhnyx-prav-ponyatie-i-yuridicheskaya-priroda)

3. Шепперд Питер, ИдрисКамил. Коллективное управление в области репрографии -(www.ifrro.org/sites/default/files/924_int_R_0.pdf )

REFERENCES

1. Pravo intellektual'noj sobstvennosti Respubliki Kazahstan: Uchebnoe posobie/Otv. red.k.ju.n., docent Z.H. Bajmoldina, d.ju.n., prof. Т.Е. Kaudyrov. - Astana: 6и zakonodatel'stva Respubliki Kazahstan», 2013. - 264 s. - S. 102

2. Sherba L. R. Dogovor kollektivnogo upravlenija imushhestvennymi pravami sub#ektov avtorskogo i smezhnyh prav: ponjatie i juridicheskaja priroda // Vestnik Permskogo universiteta. Juridicheskie nauki. - У7ршк 4 (18) 2012. - р. 187 - 197. - (http://www.jurvestnik.psu.ru/ index.php/ru/vypusk-4182012/21-2010-12-01-13-31-58/-4-18-2012/333-shherba-dogovor-kollektivnogo-upravleniya-imushhestvennymi-pravami-subektov-avtorskogo-i-smezhnyx-prav-ponyatie-i-yuridicheskaya-priroda)

3. Shepperd Piter, Idris Kamil. Kollektivnoe upravlenie v oblasti reprografii - (www.ifrro. org/sites/default/files/924_int_R_0.pdf )

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.