Научная статья на тему '"мемлекеттік мүлік туралы" Қазақстан Республикасының заңы және ауқымды жекешелендіру мәселелері'

"мемлекеттік мүлік туралы" Қазақстан Республикасының заңы және ауқымды жекешелендіру мәселелері Текст научной статьи по специальности «Право»

CC BY
227
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
МЕМЛЕКЕТТіК МүЛіК / ЗАң / ЖЕКЕШЕЛЕНДіРУ / ЗАңДЫ ЖЕТіЛДіРУ / ХАЛЫққА ЖОЛ-ДАУ / ПРЕЗИДЕНТТің ТАПСЫРМАСЫ

Аннотация научной статьи по праву, автор научной работы — Бекбаев Ерзат Зейноллаұлы, Есімова Әйгерім Бейсембайқызы

Мақалада «Қазақстан жаңа жаһандық нақты ахуалда: өсім, рефор-малар, даму» атты Елбасының 2015 жылғы 30 қарашадағы жолдауын жүзеге асы-ру мақсатында мемлекеттік сектор нысандарын жекешелендіруге шектеулерді алып тастауға және «Мемлекеттік мүлік туралы» Заңның бірқатар ережелерін қайта қарауға қатысты мәселелер қамтылған. Осыған байланысты Заңмен реттелетін мемлекеттік мүліктің субъектілері мен объектілерінің мақсаттары мен міндеттеріне, құқықтық қатынас тарапына, олардың құқықтық мәртебесіне талдау жүргізіледі. Сондай-ақ, «Мемлекеттік мүлік туралы» Қазақстан Республикасының Заңына, Азаматтық және Бюджет кодекстерімен, «Ұлттық әл-ауқат қоры туралы», «Азаматтық қорғау тура-лы», «Қазақстан Республикасындағы арнайы экономикалық аймақтар туралы», «Алматы қаласының ерекше мәртебесі туралы», «Қазақстан Республикасы астанасының мәртебесі туралы» Қазақстан Республикасының Заңдарымен және өзге де заңдармен өзара байланы-сты және мазмұн мен ұғымдардың өзара тәуелділігі көрсетіледі.2014 жылға қарай, Қазақстан Республикасының индустриялық-инновациялық дамуының жетістігі аясында мемлекеттің экономикаға негізсіз қатысуы, сондай-ақ эконо-микада квазимемлекеттік сектордың және шикізаттық трансұлттық корпорациялардың көп шоғырлануынан көрінетін бірқатар проблемалар анықталды.Мемлекеттік мүлік меншіктің бір түріне жатады деп бекітіледі, ал Қазақстан Респу-бликасы Конституциясының 6-бабына сәйкес меншік, соның ішінде мемлекеттік меншік бір мезгілде қоғам игілігіне пайдаланылуға тиіс екендігі міндеттеледі. Меншік субъектілері мен объектілері, меншік иелерінің өз құқықтарын жүзеге асыру көлемі мен шектері, олар-ды қорғау кепілдіктері заңмен белгіленеді. Заңда мемлекеттік мүліктің меншік иесінің бекітілген құқықтық мәртебесінің болма-уы мемлекеттік мүлікті басқарушының өкілеттіктері мен меншік иесінің өкілеттіктер арасындағы баламалық қатынас туралы мәселеде түсінбестік туғызады. Заңда белгілі бір жағдайда мемлекеттік мүліктің меншік иесінің құқығын мемлекеттік мүлік басқаратыны түсініксіздеу. «Мемлекеттік мүлік туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 1-бабын «мемлекеттік мүліктің меншік иесі» ұғымымен толықтыру және оған «мемлекеттік мүліктің меншік иесі мемлекеттік мүлікті иелену, пайдалану және оған билiк ету бой-ынша өкілеттіктер заңмен жүктілген және сеніп тапсырылған мемлекеттік мүліктің тағдырына халық алдында жауапты мемлекеттік орган» деген анықтама беру ұсынылады

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по праву , автор научной работы — Бекбаев Ерзат Зейноллаұлы, Есімова Әйгерім Бейсембайқызы

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «"мемлекеттік мүлік туралы" Қазақстан Республикасының заңы және ауқымды жекешелендіру мәселелері»

Есимова Айгерим Бейсембаевна

Научный сотрудник Центра правового мониторинга Института законодательства Республики Казахстан; г. Астана, Республика Казахстан; e-mail: a.esimova@adilet.gov.kz

Ключевые слова: государственное имущество; закон; приватизация; совершенствование закона; Послание народу; поручение Президента.

Аннотация. В статье поднимается вопрос о реализации поручения Главы государства в Послании от 30 ноября 2015 года «Казахстан в новой глобальной реальности: рост, реформы, развитие» касательно снятия ограничений на приватизацию объектов госсектора и пересмотре ряда положений Закона «О государственном имуществе». В этой связи дан анализ целей и задач, круга правоотношений, особенностей правового статуса субъектов и объектов государственного имущества, регулируемых Законом. Показана также корреляция и взаимозависимость содержания и понятий закона «О государственном имуществе» с Гражданским и Бюджетным кодексами Республики Казахстан, законами Республики Казахстан «О Фонде национального благосостояния», «О гражданской защите», «О специальных экономических зонах в Республике Казахстан», «Об особом статусе города Алматы», «О статусе столицы Республики Казахстан» и другими законами.

Отмечается, что к 2014 году на фоне успехов индустриально-инновационного развития Республики Казахстан был выявлен ряд проблем, в виде присутствия необоснованного государственного участия в экономике, а также высокой концентрации квазигосударственного сектора и сырьевых транснациональных корпораций в экономике.

Утверждается, что государственное имущество относится к одному из видов собственности, а в соответствии со статьей 6 Конституции Республики Казахстан собственность, в том числе и государственная, обязывает, пользование ею должно одновременно служить общественному благу. Субъекты и объекты собственности, объем и пределы осуществления собственниками своих прав, гарантии их защиты определяются законом.

Утверждается, что отсутствие в законе закрепленного правового статуса собственника государственного имущества создает путаницу и неразбериху в вопросе о соотношении полномочий управляющего государственным имуществом и полномочий собственника. Из закона неясно, почему субъект, который управляет государственным имуществом, в определенных случаях реализует право собственника государственного имущества. Предлагается статью 1 закона Республики Казахстан «О государственном имуществе» дополнить понятием «собственник государственного имущества» и дать его следующее определение: «собственник государственного имущества - государственный орган, на который законом возложены полномочия по владению, пользованию и распоряжению государственным имуществом и который несет ответственность перед народом за судьбу вверенного ему государственного имущества».

LAW OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN «ON THE STATE PROPERTY» AND QUESTIONS OF WIDESCALE PRIVATIZATION

Bekbaev Erzat Z.

Senior Researcher at the Center for legal monitoring

of the Legislation Institute of the Republic of Kazakhstan, aj.s.,

e-mail: e.bekbaev@adilet.gov. kz

Esimova Aigerim B.

Researcher at the Center for legal monitoring

of the Legislation Institute of the Republic of Kazakhstan,

e-mail: a.esimova@adilet.gov. kz

Key words: state property; law; privatization; improvement of the law; missive to the nation; errand of the President

Abstract. In the article a question rises about realization of commission of Head of the state in Message from November, 30, 2015 «Kazakhstan in new global reality: height, reforms, development» concerning lifting restrictions on privatizing of objects of госсектора and revision of row of the Law provisions «About state property». The analysis of aims and tasks, circle of legal relationships is in this connection given, features of legal status of subjects and objects of state

property, managed by Law. Correlation and interdependence of maintenance and concepts of law are shown also «On state property» with Civil and Budgetary the codes of Republic of Kazakhstan, laws of Republic of Kazakhstan «About Fund of national welfare», «About civil defence», «About the special economic zones in Republic of Kazakhstan», «About the special status of city Almaty», «About status of the capital of Republic of Kazakhstan» and by other laws.

It is marked that to 2014 on a background successes of industrially-innovative development of Republic of Kazakhstan the row of problems was educed, as being of the groundless state participating in an economy, and also high concentration of almost public sector and raw material multinational corporations in an economy.

It becomes firmly established that absence in the law of the envisaged legal status of owner of state property creates a mess and confusion in a question oh correlation ofplenary powers of manager by state property and plenary powers of owner. From a law abstrusely, why subject that manages state property, in certain cases will realize a right for the owner of state property. It is offered to complement the article 1 of the law of Republic of Kazakhstan «About state property» by a concept «Owner of state property» and to give his next determination: a «owner of state property is a public organ, on that a law is lay plenary powers on possession, use by and disposing of state property and that bears the responsibility before people for the fate of the state property» entrusted to him.

2015 жылгы 30 карашада ^азакстан Республикасыньщ Президент! - Елба-сы Н.Э.Назарбаевтьщ «^азакстан жаца жаhандык накты ахуалда: еам, реформалар, даму» атты ^азакстан халкына Жолдауын-да теракты экономикалык есудi камтамасыз ету Yшiн, кец аукымды жекешелендiру жэне бэсекелеспкп кецейту сиякты ею тиiмдi куралмен отандык ресурстарды ба-рынша босату Yшiн арнайы релге ие екенш айткан. Мемлекет басшысы атап еткендей, кдар мемлекетпк сектор нысандарын жекешелендiруге койылган шектеулердi алып тастаудыц мацызы зор. «Мемлекетпк мYлiк туралы» Зац мен Азаматтык кодекстщ бiркатар ережелерiн кайта карап, жекешелендiруге жатпайтын стратегиялык нысандардыц санын кыскарту кажет. Yкiметке мемлекеттiк мYлiктегi уйымдардыц бэрш коса отырып, жекешелендiрудщ жаца багдарламасын жасау тапсырылды [1].

Президент осы Жолдауында iрi аукымды жекешелендiру тетш женiнде жан-жакты тYсiнiктеме бердi. «Жекешелендiру эдiлеттi нарыктык бага бойынша, ашык жэне бэсекелi жYзеге асырылуы керек. Бул ретте акцияларды кор нарыктарына орналасты-ру мен ашык аукциондар етюзу шешушi тетiктерге айналуга тшс. Оган казакстандык жэне шетелдiк инвесторларды барынша кещнен катыстыру Yшiн жагдай жасау кажет. Yкiметке барлык акционерлердщ мYлкiнен айырылгандардыц активтерiн сатып алуга деген басым кукыктарын алып тастауды тапсырамын» - дедi Мемлекет басшысы [1].

«Мемлекетпк мYлiк туралы» Зацныц кейбiр ережелерiн кайта карауы, жекешелендiру женiнде жаца багдарлама эзiрлеу оцай емес екенiн мойындау ке-

рек. Президенттщ тапсырмасы бойынша колданыстагы «Мемлекетпк мYлiк туралы»1 ^азакстан Республикасыньщ 2011 жылгы 1 наурыздагы Зацы объективтiк жэне субъективтiк тургыда сараланып, баска зацдармен Yйлестiрiлiп, оныц нор-малары eзектi эрi кYPделi мiндеттердi зац тургысынан шешу аркылы когамдык катынастардыц кец аукымын реттеуге багытталган. Сондыктан, «Мемлекеттiк мYлiк туралы» Зацыныц кагидаларын кайта зерделеп, кажеттi нэтижеге кол жетюзгенге дейiн Зацныц барлык аспектшерш зергерлiк дэлдiкпен мукият талдау кажет деп есептеймiз.

Максаттары мен мiндеттерi тургысынан «Мемлекеттiк мYлiк туралы» Зац мемлекетпк мYлiктiц меншiк иесшщ жэне езге де к¥кык иеленушшердщ к¥кыктарын тиiмдi жYзеге асыруын камтамасыз етуге багытталган. Ол мемлекеттiк мYлiктiц к¥кыктык режимiн, мемлекеттiк мYлiктiц к¥кыктарына ие болу жэне оларды токтату негiздерiн, оныц iшiнде мемлекеттiк зацды тулгаларга бекiтiп берiлген мYлiктi жэне зацды тулгалардыц жаргылык капиталындагы мемлекет-ке тиесiлi акциялар мен катысу Yлестерiн айкындайды. Сонымен катар, осы Зац мемлекеттiк мYлiктi баскару саласындагы кукыктар мен мiндеттердi айкындайды, мемлекеттщ меншiк к¥кыгында мемлекет-ке тиесш мYлiктi иеленудiц, пайдалану мен оган билш етудiц ерекше тэртiбiн белгшейдь

«Мемлекеттiк мYлiк туралы» Зацда тек аталган субъектiлердiц мемлекеттiк мYлiктi баскару мэртебесш гана емес, соны-мен катар мемлекетпк мYлiктi баскарудыц мазмуны мен мемлекеттiк мYлiктi баскару кагидаттарын да белгiлейдi. Осы зацга

1 «MeMMeKemmiK MYniK туралы» К,азацстан Республикасыныц Зацы. Казахстан Республикасы ПарламентШц Жаршысы, 2011 ж., № 5 (2582), 42-ц.

сэйкес, мемлекетпк мYлiктi баскару: 1) зацдылык; 2) есеп берушшк жэне бакылауда болу; 3) жариялылык; 4) мемлекеттiк мYлiктi когам игшп Yшiн тиiмдi пайдалану; 5) бэсекелеспкп дамы-ту Yшiн жагдай жасау кагидаттарына сай жYзеге асырылады.

«Мемлекетпк мYлiк туралы» Казакстан Республикасыныц Зацы Казакстан Республикасыныц аумагындагы мемлекеттiк мYлiкке, сондай-ак Казахстан Республика-сынан тыс жерлердеп мемлекеттiк мYлiкке де колданылады. 2016 жылдыц басында Казахстан Республикасы ¥лттык экономика министрлЫнщ мэлiметi бойынша, кызметтерi «Мемлекеттiк мYлiк туралы» зацмен реттелетiн Казакстанда 24 мыцнан астам республикалык жэне мемлекеттiк коммуналдык мекемелер, мемлекеттiк кэсiпорындар, акционерлiк когамдар мен жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiктер жумыс iстейдi.

Мемлекеттiк мYлiктi баскаруды Казакстан Республикасы немесе Казакстан Республикасыныц эюмшшк-аумактык бiрлiгi жYзеге асырады. Казакстан Республикасыныц атынан республикалык мемлекеттiк мYлiктi баскару юш Казакстан Республикасыныц Yкiметi уйымдастырады. Республикалык мYлiктi баскаруда Yкiмет ез кузырет шегiнде мемлекеттiк органдардыц мэртебесш айкындайтын осы Зацда жэне езге де зацдарда, ережелер мен баска да зацнамалык актшерде белгiленген республикалык мYлiкке олардыц кукыктарын iске асыру бойынша езара ю-кимылын уйымдастырады. Коммуналдык мYлiкке катысты Казакстан Республикасы Yкiметi кузыретшщ мазмуны «Мемлекеттiк мYлiк туралы» Зацныц 11-бабында жэне Казакстан Республикасыныц езге де зацнамасында айкындалады.

Оюмшшк-аумактык бiрлiктiц атынан коммуналдык мYлiктi баскаруды жергiлiктi аткарушы органдар жYзеге асы-рады. Коммуналдык мYлiктi баскаруда жергiлiктi аткарушы органдар Казакстан Республикасыныц зацнамасына сэйкес ез кузырет шегiнде мемлекеттiк органдардыц

мэртебесшаныктайтыносызацдажэнеезгеде зацдарда, ережелер мен баска да зацнамалык актшерде белгшенген коммуналдык мYлiкке олардыц к¥кыктарын iске асыру бойынша жергшкп аткарушы органдардыц езара ic-кимылын уйымдастырады.

Мемлекеттiк мYлiк шаруашылык жYргiзу немесе мемлекеттiк зацды тулгалардыц жедел баскару кукыгында бекiтiлуi мYмкiн. Мемлекет (Казакстан Республикасы немесе эюмшшк-аумактык бiрлiктiц) мемлекеттiк зацды тулгалардыц, акционерлш когамдар мен жауапкершiлiгi шектеулi серктестктердщ курылтайшысы (акционерi, катысушысы) болуы мYмкiн. Мемлекеттiц коммерциялык уйымдар болып табылатын Казакстан Республикасыныц зацды тулгаларыныц, курылтайшысы (катысушысы, салымшы, мYшеci) ретiнде баска да уйымдык-кукыктык нысанда эрекет етуше жол берiлмейдi. Мемлекет (Казакстан Республикасы немесе эюмшшк-аумактык бiрлiк) коммерциялык емесуйымболып табылатын мемлекеттiк кордыц курылтайшысы болуы мYмкiн. Мемлекеттiк кордыц сондай-ак мемлекет катысатын баска да уйымдык-к^кыктык нысандагы коммерциялык емес уйымдардыц курылуы мен жумыс icтеуi Казакстан Республикасыныц зацнамасымен реттеледi.

Мемлекетпк мYлiк объектiлерiнiц ерекшелiктерiне байланысты мемлекетпк мYлiктiц кукыктык мэртебес «Мемлекетпк мYлiк туралы» Казакстан Республикасыныц Зацымен гана емес, сондай-ак езге де зацдармен реттеледь Осы тургыдан алганда, «Мемлекетпк мYлiк туралы» Зац, Азаматтык жэне Бюджет кодекcтерiмен2, «¥лттык эл-аукат коры туралы»3, «Азаматтык коргау туралы4, «Казакстан Республикасындагы арнайы экономикалык аймактар туралы»5, «Алматы каласыныц ерекше мэртебес туралы»6, «Казакстан Республикасы астанасыныц мэртебеci туралы»7 Казакстан Республикасыныц зацдарымен езара тыгыз байланысты.

Мемлекеттiк стратегиялык объектiлердiц жэне езге де мYлiктiц кукыктык режимшщ ерекшелiктерi Казакстан Республикасыныц

2 Казацстан Республикасыныц Азаматтъщ кодекс1. Казацстан Республикасы Жогаргы КецесМц 1994 ж., № 23-24; Казахстан Республикасыныц бюджет кодексь Казахстан Республикасы ПарламентШц Жар-шысы, 2008 ж., N 21 (2525) 93-ц.

3 «¥лттыц эл-ауцат цоры туралы» Казахстан Республикасыныц Зацы. Казахстан Республикасы ПарламентШц Жаршысы, 2012 ж., № 4, 29-ц.

4 Азаматтыц цоргау туралы» Казацстан Республикасыныц Зацы. Казацстан Республикасы ПарламентШц Жаршысы, 2014 ж., № 7 36-ц

5 «Казацстан Республикасындагы арнайы экономикалыц аймацтар туралы» Казацстан Республикасыныц Зацы. Казацстан Республикасы ПарламентШц Жаршысы, 2011 ж., № 15 (2592), 119-ц.

6 «Казацстан Алматы цаласыныц ерекше мэртебеЫ туралы» Казацстан Республикасыныц Зацы. Казацстан Республикасы ПарламентШц Жаршысы, 1998 ж., № 14, 200-ц

7 «Казацстан Республикасы астанасыныц мэртебесг туралы» Казацстан Республикасыныц Зацы. Казацстан Республикасы Парламенттщ Жаршысы, 2007 ж., № 16, 128-ц, 2010 ж., № 24, 146-ц 2011 ж., № 1, 2-ц, № 5, 43- ц

Азаматтык кодекамен жэне езге де зацдарымен айкындалады. Сондай-ак, мемлекеттщ зияткерлiк меншiк объектiсiне айрыкша кукыктарды, мэдени жэне тари-хи ескертюштерге, мэдени кундылыктарга кукыктарды жузеге асыру тетiктерi Азаматты; кодекспен, «Мемлекетпк мулш туралы» Зацмен жэне баска да зацдармен реттеледi.

Мемлекеттiц мемлекет активтерше, Бюджет каражатына жэне ^азакстан Ре-спубликасы ¥лттык корыныц каражатына кукыктарды жузеге асыруы ^азакстан Республикасыныц Бюджет кодекамен, «Мемлекетпк мYлiк туралы» Зацмен реттеледь Мемлекеттiк немесе жергiлiктi казынага жаткызылган езге де мYлiкке мемлекеттщ кукыктарын жYзеге асыру ерекшелiктерi ^азакстан Республикасыныц зацдарымен белгiленедi.

¥лттык эл-аукат корына жэне ¥лттык эл-аукат корыныц тобына жэне оныц бакылауындагы езге де зацды тулгаларга «Мемлекетпк мYлiк туралы» Зацныц улттык баскарушы холдингтер, улттык холдингтер, улттык компаниялар жэне мемлекет немесе улттык баскарушы холдингтер бакылайтын езге де зацды тулгалар туралы ережелер^ сонымен катар ^азакстан Республикасыныц «¥лттык эл-аукат коры туралы» Зацныц нор-малары колданылады.

^азакстан Республикасыныц ¥лттык Банкi езiне бектлш берiлген, езiнiц ба-лансында турган мYлiктi иелену, пайдалану мен оган билiк ету кукыгын жэне ^азакстан Республикасыныц ¥лттык Банкi куратын зацды тулгалардыц мYлкiн баскаруды, сондай-ак олардыц кызметш реттеудi ^азакстан Республикасы атынан дербес жYзеге асырады.

^азакстан Республикасыныц аталган зацдарында белгiленген ерекшелiктердi ескере отырып, республикалык мацызы бар каланыц, астананыц коммуналдык мYлкiн, арнайы экономикалык аймактыц мемлекетпк мYлкiн, мемлекеттiк материалдык резервп баскару женiндегi катынастарга келетш болсак, олар «Алматы каласыныц ерекше мэртебес туралы», «^азакстан Республикасы астанасыныц мэртебесi туралы», «^азакстан Республикасындагы арнайы экономикалык аймактар туралы», «Азаматтык коргау туралы» зацдарымен реттеледi.

Аталган зацдармен езара Yйлесiмiн ныгайту жэне мемлекетпк мYлiктi пайдалану тшмдшгш арттыру Yшiн, соцгы жыл-

дары мемлекеттiк мYлiктщ нормативтiк кукыктык базасын жетiлдiру аясында «Мемлекетпк мYлiк туралы» Зацга бiрнеше рет eзгерiстер мен толыктырулар енгiзiлдi. Мысалы, «Эдшет» деректер базасына сэйкес, «Мемлекетпк мYлiк туралы» Зацга 48 рет eзгерiс пен толыктыру енгiзiлдi. Осы Зац колданыска енгiзiлген жылдары елiмiзде мемлекеттiк мYлiкке катысты экономикалык жэне стратегиялык мацызы бар, сондай-ак ^азакстан Республикасы Конституциясыныц 61-бабына сэйкес зацдармен реттелуге тшс когамдык катынастар саласында мемлекеттiк мYлiктi иелену, пайдалану, кэдеге жара-ту жэне баскару iсi ерекше каркынмен жYргiзiлгенiн уакыт кeрсетiп отыр.

Сонымен катар, мемлекетпк мYлiк меншiк тYрлерiнiц бiрiне жатады. ^азакстан Республикасы Конституциясыныц 6-ба-бына сэйкес жалпы меншш, оныц iшiнде мемлекеттiк меншiк оныц иелерше Yлкен мiндет жYктейдi, кез келген меншш когам жолында да кызмет етуге тиiс. Меншiк субъектiлерi мен объектiлерiнiц, меншiк иелерiнiц ез кукыктарын жYзеге асыру кeлемi мен шектер^ оларды коргау кепiлдiктерi зацмен белгшенедь

2014 жылга карай жасалган талдау, ^азакстан Республикасыныц индустриялык-инновациялык даму аясындагы жумыстыц жагдайын керсетш отыр, шагын жэне орта бизнестщ, кэсiпорындардыц одан эрi даму-ына кедергi келтiретiн бiркатар мэселелер аныкталды. Бул проблемалар мемлекеттiц экономикага непзаз катысуынан, сондай -ак квазимемлекетпк сектор мен шикiзаттык трансулттык корпорациялардыц экономика-да кеп шогырлануынан орын алган8.

Мемлекеттiк колдау максатында салалардыц кец аукымын, сондай-ак элеуеттi eнеркэсiп салаларын дамы-ту Yшiн колжетiмдi ресурстарды тиiмдi тYPде шогырландыруга русат етiлмедi. Мемлекетпк, жергiлiктi аткарушы органдар мен даму институттары арасындагы eзара iс-кимылдыц жеткшказ болуы, осы шара-ларды кабылдау мерзiмнiц созылып кетуiне жэне мемлекетпк колдау тиiмдiлiгiнiц аза-юына алып келдi. Мемлекеттiк eнеркэсiптiк компаниялардыц басымдыгы eнеркэсiптiк eндiрiстегi шагын жэне орта бизнестщ мYмкiндiгiн тeмендетедi. Мемлекеттiк компаниялар басым болган кезде шагын жэне орта бизнес Yлесiнiц, улттык инновациялык жYЙенiц тeмен бэсекеге кабшетллш жеткiлiксiз болды9.

8 Казацстан Республикасын индустриялыц-инновациялыц дамытудыц 2015 - 2019 жылдарга арналган мемлекеттж багдарламасът бекту туралы жэне «Мемлекеттж багдарламалар т1збес1н бекту туралы» Казацстан Республикасы Президентгтц 2010 жылзы 19 наурыздагы № 957 Жарлыгына толыцтыру енг1зу туралы» Казацстан Республикасы Президенттщ 2014 жылзы 1 тамыздазы № 874 Жарлыгы.

9 Бул да сонда.

«К^азакстан-2050» Стратегиясы

мемлекеттж активтердi баскару жYЙесiн жацгырту багыттарын белгiлеп берд^ м^ныц 93Î мемлекеттж мYлiктi баскаруда орын алган олкылыктарды ецгеруге ыкпал ететiнi ce3ci3. «К^азакстан-2050» Стра-тегиясында атап кeрсетiлгендей, жеке бизнес «...эркашан жэне барлык жерде мемлекеттен гeрi тиiмдiрек эрекет етедь Сондыктан 6Î3 стратегиялык емес сипаттагы кэсiпорындар мен кызметтердi жеке колга беруге тиiспiз. Б^л - отандык кэсiпкерлiктi ныгайту Yшiн аса мацызды кадам. Мемлекет eзшщ релш eзгертуi тиiс. Бiзге кец аукымды жекешелендiрудщ екiншi толкыны кажет» [2].

Кец аукымды жекешелендiру мемлекет пен нарык арасындагы жауапкершiлiктi кайта бeлiсудi талап ететiнi белгiлi. Бiрак сол аркылы экономикалык eсiмнiц жогары каркынын сактауга мYмкiндiк жасалады. «Соцгы жылдары баждар мен кедергiлердi тeмендетiп, халыкаралык ^йымдарга катысудан пайда алу Yшiн экономика сала-сында мемлекеттщ араласуын шектеу бой-ынша мiндеттемелердi eз еркiмен алган халыкаралык ^йымдарга катысушы ел-дер саны теракты тYрде ^лгайып келедi. вцiрлiк экономикалык одактарга катысу елiмiздiц индустриялык саясатына косымша шектеу коюы мYмкiн. Алайда, жекелеген жагдайларда кейбiр елдер шю салаларды колдау Yшiн кабылданган мiндеттемелердi эдейi б^зады. К^азакстан Республикасы элемде табиги пайдалы казбалардыц коры бойынша 6-орын алатыны белгiлi, кeмiрсутектердiц барланган корларыныц децгейi бойынша элемде 10-орында т^р, сондай-ак уранды iрi экспорттаушы болып та-былады. Минералдык пайдалы казбалардыц бай коры елде eндiрушi eнеркэсiптi белсендi дамыту Yшiн негiз болып табылады. ^азакстанныц жер койнауында химиялык элементтер кестесiндегi 117 компоненттщ 99-ы бар екенi аныкталды, олардыц 70-i барланып, 60-ы eндiрiлуде. К^азакстан Ре-спубликасында жеткiлiктi алтын-валюта резерв^ Улттык корда каржыныц елеулi кeлемi, макроэкономикалык жэне сая-си т^рактыльщты колдаудыц теракты са-яси жYЙесi бар. Даму институттарыныц жYЙесi мен мемлекеттiк колдау шаралары

калыптастырылып, зацды тYрде бекiтiлдi»10.

Дамуинституттарыныцжэнемемлекеттiк колдау жYЙесiнiц шецберiнде «Мемлекеттiк мYлiк туралы» ^азакстан Республикасыныц Зацы бес институционалдык реформаны жYзеге асыру жeнiндегi «100 накты кадам» - Улт жоспарына сэйкес келедi, мемлекет пен когамныц теракты даму жолындагы игi ютерге ыкпал етедi. Алайда, «Мемлекеттiк мYлiк туралы» Зацда мемлекеттiк мYлiк менштнщ к¥кыктык мэртебесiне катысты олкылыктар бар.

Зацда мемлекеттж мYлiктiц меншiк иесшщ бекiтiлген к¥кыктык мэртебесiнiц болмауы мемлекеттж мYлiктi баскарушыныц eкiлеттiктерi мен меншж иесiнiц eкiлеттiктер арасындагы баламалык катынас туралы мэселеде тYсiнбестiк тугызады. Оныц Yстiнде Зацда мемлекеттiк мYлiк меншiк иесiнiц к¥кыктык мэртебесiнiц белпыздЫ мемлекеттiк мYлiктi баскару к¥кыгыныц мазм^ны мен шектерiн, меншiктiц бiрыцFай кукыгын бiрнеше субъектiлер арасында мемлекеттiк мYлiкке «бeлшектеу» сиякты зац «феноменiн» де тугызады. Мысалы, Зацда мемлекеттiк мYлiктi баскаратын субъект белгiлi бiр жагдайларда мемлекеттiк мYлiктiц меншiк иесшщ кръгын не Yшiн iске асыратыны белгiсiз.

1с жYзiнде, мYлiктi баскару жэне оныц ^d болып табылмайтын мYлiктiц меншiк иесi мен субъектшщ арасында айкын айырмашылык бар. Алайда, Зацда мемлекеттж мYлiкке катысты меншж иес санатыныц белгiсiздiгi немесе болмауына байланысты, меншiк иесiнiц к¥кыгы баскару мYлкiне кeшiуi мYмкiн, ягни мYлiктiц меншiк иесi ^гымын мYлiктi баскару ^гымына алма-стыру сыбайлас жемкорлыкты тудыратын фактор болып табылады.

^рсетшген сыбайлас жемкорлыкты тудыратын факторларды жою Yшiн «Мемлекеттiк мYлiк туралы» ^азакстан Республикасы Зацыныц 1-бабын «мемлекеттж мYлiктiц меншiк иесi» ^гымымен толыктыру жэне оган «мемлекеттж мYлiктiц меншж иес - мемлекеттiк мYлiктi иелену, пайдалану жэне оган билж ету бойынша eкiлеттiктер зацмен жYктелген жэне сенiп тапсырылган мемлекеттiк мYлiктiц тагдырына халык ал-дында жауап беретш мемлекеттiк орган» де-ген аныктама беру ^сынылады.

ЭДЕБИЕТ

1. Назарбаев Н.Э. «^азакстан жаца жаИандык накты ахуалда: eсiм, реформалар, даму». ^азакстан Республикасыныц Президентi — Елбасы ^азакстан халкына 2015 жылгы 30 карашадагы Жолдау http://www.akorda.kz/

10 «Казацстан Республикасын индустриялыц-инновациялыц дамытудыц 2015-2019 жылдарга арналган тужырымдамасын бекту туралы» Казацстан Республикасы Уюметт¡ц 2013 жылгы 31 желтоцсандагы № 1497 цаулысы.

2. Назарбаев Н.Э. «Казакстан - 2050» Стратегиясы калыптаскан мемлекеттщ жаца сая-си багыты. http://www.akorda.kz/

REFERENCES

1. Nazarbaev N.Э. «Kaza^tan zhaцa zhahandyк naкty ahualda: esim, reformalar, damu». Kaza^tan Respublikasynyц Prezidenti - Elbasy Kaza^tan halкyna 2015 zhylry 30 кarashadaFy Zholdau http://www.akorda.kz/

2. Nazarbaev КЭ. «Kaza^tan - 2050» Strategijasy ^lyptas^n memlekettiц zha^ sajasi baFyty. http://www.akorda.kz/

УДК 346.62

НЕКОТОРЫЕ ВОПРОСЫ РЕАЛИЗАЦИИ ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА УЧАСТНИКАМИ ГОСУДАРСТВЕННЫХ ЗАКУПОК

Кысыкова Гульнара Бауржановна

Ведущий научный сотрудник Центра правового мониторинга Института законодательства Республики Казахстан, кандидат юридических наук, г. Астана, Республика Казахстан; e-mail: gkyssykova@mail.ru.

Ключевые слова: государственные закупки; договор; заказчик; поставщик; законодательство о государственных закупках.

Финансирование:Фундаментальное научно-прикладное исследование.

Аннотация. В статье рассматриваются положения законодательства о государственных закупах Республики Казахстан и вытекающие проблемы в применении таких норм. Внимание уделяется пункту 4 статьи 37 Закона Республики Казахстан «О государственных закупках», который является новым в законодательстве. Именно по причине того, что пункт отсутствовал в редакции прошлого закона, стало возможным его нарушение. Данное обстоятельство позволяет говорить о несвоевременности информированности правоприменителей, в частности заказчиков об изменениях законодательства. При этом за несоблюдение требований заказчика убытки несут поставщики. В этой связи рекомендуется законодательно закрепить досудебный этап разрешения подобных ситуаций с возможностью компенсации поставщикам понесенных ими убытков.

Второй вопрос, посвящается срокам действия договора о государственных закупках и сроках заключения договора. В большинстве случаев договора о государственных закупках (по услугам, работам, которые должны оказываться на постоянной и регулярной основе без перерывов) заключаются до 31 декабря. Однако оплата производится ранее даты окончания срока договора. В связи с чем, некоторая часть предоставленных поставщиком услуг может быть не оплачена вопреки требованиям пункта 20 статьи 43 Закона. По вопросу срока действия договора в новый Закон включена норма (пункт 18 статьи 43), согласно заказчик вправе продлить на период до подведения итогов государственных закупок действие договора о государственных закупках товаров, работ, услуг ежедневной или еженедельной потребности. Введение новой нормы снимает проблему перерыва сроков между договорами. Вместе с тем полномочие по заключению договора с последним поставщиком выражено в Законе правом, а не обязанностью, что предоставляет возможность заказчику не использовать норму даже в случае ее целесообразности.

МЕМЛЕКЕТТ1К САТЫП АЛУГА КАТЫСУШЫЛАРДЫЦ ЗАЦНАМАНЫ 1СКЕ АСЫРУЫНЫЦ КЕЙБ1Р МЭСЕЛЕЛЕР1

^лнар Бауыржанкызы Кысыкова

Казацстан Республикасы Зацнама институтыныц Кщыцтыц мониторинг орталыгыныц жетекш1 гылыми цызметкерi, зац гылымдарыныц кандидаты, Астана ц., Казацстан Республикасы; e-mail: gkyssykova@mail.ru.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.