CC BY
24Ибрагимов Жамаладен Ибрагим^лы,
ЦР Зацнама институты халыщаралыщ зацнама жэне салыстырмалы щущыщтану белгмгшц жетекшг гылыми щызметкерг, т.г.к., доцент
ЕУРОПАЛЬЩ ОДАК ТЭЖ1РИБЕС1 АУЦЫМЫНДА
НОРМАТИВТ1К К^КЫКТЫК АКТ1ЛЕРГЕ САРАПТАМА ЖУРГ1ЗУДЩ ЖАЛПЫ ТЭС1ЛДЕР1
Кептеген Еуропа елдерiнде к¥кыктык актшердщ жобаларын сыбайлас жемкорлыкка катысты багалаудыц гэргiбi мен ережес парламенттердщ ережелерiнде, Yкiметтiц каулыларында, к¥кык ^оргау органдырыныц акгiлерiнде реггелмейдi. Кейбiр мемлекетгердщ (Испания, Португалия, Польша) Ережелерiнде к^кыктык сарапгама мYмкiндiгi гуралы айтылады. Польша Сеймшщ Ережесшщ 34 бабыньщ 3 белiмiнде жобаны сараптамага жiберу мYмкiнiдiгi аталаып, егерде тYсiндiрме жазбада ондай керсетiлмесе жобаны дайындау кезещнде Сейм карауына жiберiледi.Осы сараптама шецбершде жобаныц толык немесе жартылай сыбайлас жемкорлыкка катыстылыгы багалануы мYмкiн [1, 3].
Осы айтылган ^станымды Еуропалык Кецес сарапшысы Саймонд Годдардыц (¥лыбритания) айткан пiкiрi куаттайды: «В Великобритании ничего подобного не существует, нет ничего такого, о чем Вы рассказывали в области оценки рисков при разработке законодательства. Скажу так: даже названия такого нет. Но все же существуют процессы, которые, как мы надеемся, и нам помогают идентифицировать риски коррупции» [2, 78].
Б^л айтылган жагдай нормативтш к¥кыктык актшер мен олардыц жобаларына сыбайлас жемкорлыкка катысты сараптау жемкорлыктыц жогары децгей калыптаскан елдерде оны жою немесе пайда болуыныц алFышарттарыныц алдын алу Yшiн жYргiзiлетiнiн керсетедi.
Нормативтiк к¥кыктык актiлер мен олардыц жобаларына жYргiзiлетiн сараптамалардыц iшiнде к¥кыктык сараптама к¥кык шыFармашылыFыныц Yздiксiз жэне мiндеггi элемент ретiнде ец басты релге ие болып, нормативтiк к¥кыктык актшердщ жобаларын карастыру жэне одан эрi кабылдауда бiрге
жYргiзiзiлiп отырады. Кептеген Fалымдар к¥кык шыFармашылыFында к¥кыктык сараптаманыц орыны мен ролiн оц баFалайды [3, 7].
Бiздiц ойымызша к^рп кезде к¥кыктык сараптама институтын Казахстан Республикасы к¥^ык шыFармашылыFы субъектiлерiнiц кызметше енпзущ, к¥кык дайындаудыц жэне накты к¥кык шыFармашылыFын жетiлдiру, кабылдаFан нормативтiк к¥кыктык актiлердiц сапасы мен тиiмдiлiгiн кетерудщ тетiгi деп бiлу кажет.
Осы орайда нормативтш к¥кыктык актшердщ жобаларына кэсiби баFа берудегi непзп сараптама ретiнде к¥кыктык сараптама етюзудщ халыкаралык тэжiрибесi аса кецiл аударуды ка-жет етедi. Атап айтсак Германияда федералды эдiлет министрлiгi жYргiзетiн нормативтiк к¥кыктык актiлерiне к¥кыктык сараптама методикасына сэйкес мыналар орындалады:
1) ¥CынылFан жобаныц кажетплшн тексеру;
2) жобалардыц колданыстаFы к¥кыкка жэне олардыц бiрыцFай рэсiмделуiне сэйкестiгiн тексеру; 3) ¥CынылFан жобаныц конституцияFа сейкеспгш тексеру; 4) ¥CынылFан жобаныц Еуропа кауымдасты^ы к¥кы^ымен сэйкестiгiн тексеру; 5)Тшсп нормалардыц жiберiлетiн тараптарFа тYсiнiктiлiгiн айкындау. ЖYргiзiлген сараптама корытындысы бойынша колданыстаFы к¥^ыкка жэне олардыц бiрыцFай рэамделуше сэйкестiгi туралы куэлiк берiледi.
К¥кык шыFармашылыFыныц ец негiзгi эмпирикалык мэселес ретiнде, зац жобаларына к¥кыктык сараптама жYргiзу туралы Казахстан Республикасы Парламент Палаталарыныц Ережесiнiц элi де бекiтлмеуi. БYгiнгi танда зац жобаларына к¥кыктык сараптама зацнаманыц непзп салалары бойынша жYргiзiледi. Аткарушы билш органдары децгейiнде нормативтiк к¥^ыктык актшершщ жобаларына к¥кыктык
сараптама жYргiзудiн тэртiбi «Нормативтш к¥кыктык актшер туралы», «Халыкаралык шарттар туралы» Казакстан Республикасынын зандарында кврсетiлген.
Нормативтiк к¥кыктык актiлерiнiн жобаларына к¥кыктык сараптама жYргiзудi ¥йым-дастыру туралы Канаданын тэжiрибесiнен де Yлгi алуга болады. Канадада к¥кыктык кызмет кврсетудiн монополиялык Yлгiсi колданылып, к¥кыктык кызмет кврсетудщ барлык багыттары эдiлет министрлiгi тарапынан берiледi. М^нда арнайы к¥рылган комиссия ведомстволык к¥кыктык кызметп ¥йымдастыру жYЙесiн тшм-сiз деп санап, вздершщ ж^мыс берушiсi ретiнде министрлiктерiнiн алдында мiндеттемелерi болгандыктан, аз гана зангерлердщ тобы толыкканды тэуелсiздiкке ие болган жок деген корытындыга келдi. Ендi Канадада к¥кыктык к¥жаттарга к¥кыктык сараптама жYргiзуге катысушы зангерлер эдiлет министрлтнде накты ж^мыс iстеп, кызмет алушы-министрлштер жэне Канаданын квптеген iрi калаларында, территориялык органдарында олар iс-сапарFа жiберiлген кызметкерлер ретiнде, федералды министрлiктер шенеушктерше к¥кыктык кызмет кврсетiп, Yкiметтiн кенесешiлерi мен сарапшылары ретiнде кызмет аткарады [4, 17].
Бiздiн ойымызша барлык мемлекетпк к¥^ыктык кызметтердiн бiрiгу тэжiрибесi де вте пайдалы. Эйткенi, бiрiншiден к¥кыктык бвлiмдердiн кызметкерлерi вздерi кызмет аткаратын министрлiк, кызмет, агенттiк жетекшшершен тэуелсiз болады, екiншiден 2500-3000 сарапшыдан т^ратын ¥жымнын болуы мэселелердi ш^ыл шешетiн бiлiктiлiк пен тэжiрибенiн Yлкен элеуетiн негiздеп, мамандарды дайындау жэне кайта дайындауды тиiмiдi ¥ЙымдастыруFа экедедц Yшiншiден - жоFарыда айтылFан мiндеттердi шешу жэне к¥кыктык кызметтi кврсетуд ^йымдастыру женiлдеп, ен алдымен барлык к¥кыктык корытындылардын сабактастыFы мен келюмдшгш жэне бiрынFай к¥кыктык ¥станымнын болуын камтамасыз етедi.
Нормативтiк актiлер кабылдайтын барлык органдардын нормативтiк к¥кыктык актiлердiн жобаларына лингвистикалык сараптама журпзшед1 Ол берiлген жоба мэтiнiн нормативнк к¥кыктык актiлердiн функционалдык-стилистикалык ерекшелiктерiн ескере отырып бYгiнгi тандаFы мемлекеттiк тшдщ нормалырын сэйкестiгiн баFалау. Жалпы б¥л талаптарFа сэйкес зангер Fалымдар мынадай пiкiрлерiн бiлiдредi: «должны предъявляться
высокие требования и к их стилистическому качеству, к языку законодательства» [5, 9].
Квптеген зан жобалары Yкiмет тарапынан эзiрленетiн Германия Федеративтi Республи-касында, сараптама «зан тшнщ бiрiздiлiгi» 1949 жылдын 21 казанынан бастап федералды эдшет министрлiгiне жYктелiп, ол зан жобасын к¥кыктык рэсiмдеудi алдын-ала сараптаумен катар журпзшед^ Лингвистикалык сараптаманы жYргiзуде ен басты рвлдi нормативтiк к¥кыктык актшщ жобасынын терминологиясынын негiзiдiлiгiн баFалау аткарады [6, 45].
Нормативнк к¥кыктык актшердщ жобаларына катысты Fылыми сараптама баска да арнайы сараптамалармен жYргiзiлгенiмен оларFа карама-карсы болмай, олардын алдында т¥рып, жана кешендi мэселелердi шешуде ен жоFары денгей мен кэшби бiлiмнiн орасан зор квлемi кажет болFанда, ен кYрделi жобаларFа байланысты колданылады. Fылыми сараптама министрлiктер мен агентпктер, зан шыFарушы билiк тарапынан эзiрленген нормативтiк к¥кыктык актiлердiн жобаларына жYргiзiледi. М¥ндай сраптама ретiнде Fылыми кенестердiн, Fылыми-тэжiрибелiк секциялардын, министр-лштердщ сараптамалык кенестерiнiн талкы-лауына жбершген нормативтiк к¥кыктык актiлердiн жобаларынын баFытын карастыруFа болады.
Арнайы сараптаманын мазм¥ны болашак нормативтiк к¥кыктык актiлердiн пэнш к¥райтын накты мэселелердi (экономикалык, каржылык, Fылыми-техникалык, экологиялык, элеуметтiк жэне т.б.) талдаудан к¥радады. Осындай сараптамалардын шшде баска мемлекеттерде жYргiзiлетiн криминологиялык сараптаманы атап втуге болады. Осындай сипап^ы институализациянын кажетшшне карамастан б¥л сараптама зандык негiзде реттелмеген. Ол кылмысты болдырмау, онын алдын-алу, кылмыстык заннаманы орындау, амнистия жариялау тэрiздi мэселелерге катысты кылмыстык заннаманын жобаларына тшсн жYргiзiдлуi мYмкiн.
Осы орайда Беларусь Республикасынын тэжiрибесiн талдап, онын он жактарына назар аударуFа болады. Беларусь Республикасында криминологиялык сараптама белгш салала-лардаFы коFамдык катынастарды реттеуге баFытталFан мынадай нормативтiк к¥кыктык актшердщ жобаларына жYргiзiледi: каржылык-экономикалык, мемлекетпк кызмет, сот жэне K¥KыккорFау кызмен, элеуметтiк корFау, ден-саулык сактау, бiлiм, коршаFан ортаны корFау
жэне таботи ресурстарды тиiмдi пайдалану [7, 69].
Билiк пен коFам арасында тиiмдi келiсудi казiргi заманFы тетштер аркылы жаца нысанда ¥йымдастыру коFамдаFы мацызды мэселелердi шешуге мYмкiндiк тудырып, кабылданатын нормативтiк к¥кыктык актiлердiц сапасын жаксартып, нэтижесiнде бYкiл мемлекеггiц жащыруына экеледi. Б^л жерде мэселе Yлкен коFамдык баFыгга, зацнаманыц адами елшенуiнде. М^ндай баFыггы камтамасыз ету Yшiн нормативтiк к¥кыктык актiлердiц жобаларына коFамдык сараптама жYргiзу кажет. Б^л сараптаманыц мацыздылыFын казiргi заманда коFамдык сарапатма мэселесш зац Fылымы, эсiресе мемлекет жэне к¥Кык, конституциялык к¥кык екiлдерi Fана емес, баска да коFамылык Fылымдар, олардыц iшiнде элеуметтанушылар мен саясататанушыларды атауымызFа болады [8].
Б¥л сараптаманыц институализациясы элi бекiмеген. Казакстан Республикасы Парламентiнде КоFамдык кецес негiзделiп ж¥мыс iстедi, бiрак б¥л кецестiц к¥зiретiнде нормативтiк к¥кыктык актiлердiц жобаларына КOFамдык сараптама жYргiзу болFан жок. КоFамдык Кецес б¥ЗылFан к¥Кыктарды калпына келтiру, оларыдыц б¥зылуына жол бермеу, тиiстi мемлекеггiк органдарFа адам жэне азаматтардыц к¥кыктарынц катысты с¥раныс ж1берумен Fан шектелдi. Нормативтш к¥Кыктык актiлердiц моинирингiсi коFамдык катынастардыц барлык субъектiлерi, соныц iшiнде азаматтык коFам институггарыныц келiсiмiнiц коммуникативтi непзш к¥райды. Жалпы коFамдык сараптма жYргiзудiц кажегглiгiне ол мэселенi зерггеушi зацгер^алымдар мынадай баFа бередi: «Эффективность мер по совершенствованию законодательства во многом зависит от результатов общественной экспертизы. Корректировка организации законодательного процесса в целях привлечения к нему общественности позволяет совершенствовать инструменты представительной власти, обеспечить соблюдение прав граждан» [9, 20].
Бiздiц мемлекетте коFамдык сараптама жYргiзудiц бастамасы ретiнде «Атамакен» Кэсшкерлердщ ¥лттык палатасыныц тэуелсiз сараптама жYргiзуiн атауымызFа болады. Б¥л ¥йым экономика, сырткы экономикалык байланыстар, коммерциялык жэне коммерциялык емес мекемелердiц, кэсiпкерлердiц мYДделерiне катысты к¥кыктык актiлерге тэуелсiз сараптама жYргiзiп отырады. «Атамакен» Кэсiпкерлердiц
¥лттык палатасы кэсiпкерлердiц мYДдесiн КорFайтындыктан к¥Кыктык катынастардыц баска да субъектiлерiне катысты белгш шектер КOЙылFан. Сонымен коFамдык сараптаманыц басты белгiсi оныц осындай сараптаманы жYргiзу К¥КЫFы кiммен бектлмегенше карамастан тек КOFамдык ¥йымдар тарапынан жYргiзiлуiнде.
Осы орайда таFы да бiр назар аударатын мэселе, сараптама мен нормативтш к¥Кыктык актiлердiц мониторинпсше сэйкестiгi, сонымен катар нормативтiк к¥Кыктык актiлердiц мониторинггiк сараптама атауын колдану мYмкiндiгi. Сараптмалык кызмеггi талдау оны жYргiзу нормативтiк к¥Кыктык актiлердiц мониторинпшмен органикалык байланыста еткiзiлетiнiн керсеттi. Нормативтш к¥Кыктык актiлердiц жобаларыныц негiздемесi осы жоба кабылданатын белгш сал^ы коFамдык катынастардыц дамуына ыкпал ететiн, экономикалык, элеуметпк-саяси, к¥Кыктык жэне баскадафакторлардыетем¥киятескерукажетпгш талап етедь Бiздiц ойымызша нормативтiк к¥кыктык актiлердiц жобаларыныц кез-келген сараптамалык баFалануы, ол оныц алдын-ала мониторинггiк талдауы жэне экономикалык, элеумеггiк, саяси, баскару жэне баска да аспектiлердi ескерш iске косылFан баска да к¥кыктык тетiктермен байланысы мен тэуелдiлiгi болып табылады. Нормативтiк к¥Кыктык актiлердiц моиниринпсш жYргiзу кызметi, бiздiц ойымызша к¥КыкшыFармашылыFындаFы сараптамалык ж^мысты ретке келтiруге кабшетп. Тек кана нормативтiк к¥Кыктык актшердщ мониторингiсiн жYргiзу нэтижесiнде сарапшылар нормативтш к¥Кыктык актiлердiц жобаларыныц корытындысын эзiрлеуге кажетп мацызды тэжiрибелiк сауалдарFа жауап бере алады, атап айтканда:
- б¥л жоба каншалыкты езектi, ол осы саладаFы коFамдык катынастарды реттеудеп жалпы к¥Кыктык саясат баFытарына сэйкес келе ме, ¥CынылFан нормативтiк реттеудщ максаты кандай, жоба ережелерi Казакстан Республикасы Конституциясына, халыкаралык к¥кыктыц жалпы танылFан жэне Казакстан Республикасы халыкаралык шарттары прициптерiне сэйкес пе;
- зац жобасында ондаFы нормаларды жYзеге асыру механизмi барма, ол накты жэне тиiмдi ме, ¥CынылFан нормативтiк к¥Кыктык акт (кабылдаетан жаFдайда) езi кэрекетi аркылы зацнамада кайшылыктар тудырама, б¥л нормативтiк к¥Кыктык актiнi кабылдау К0лданыстаFы нормативтiк к¥Кыктык актiлерге езгерiстер мен толыктырулар енпзущ кажет ете
ме, сонымен катар кейбiр актшердщ кушш жоя ма (кандай актшер-керстеу кажет);
- б^л нормативтiк к¥кыктык акнде оныц пэнш к¥райтын мэселелер толык реттелген бе, дайындаган актiнi кабылдагын жагдайда зацнамада акаулар калмай ма;
- жобада артык нормалар жок па, ягни оларсыз да б^л нормативтiк к¥кыктык актшшщ максатына кол жетюзшетш, ^сынылган жобаныц шыгыс тетiктерi каншалыкты;
- осы шыгарылатын шыгындар койлган максаттарга сэйкес келе ме.
Осы орайда 6i3 мониторингтiк сараптаманы жан-жакты, гылыми тэсiлге негiзделген, нормативнк акнш халыкаралык к¥кыктыц, ¥лттык зацнаманыц нормалары мен прициптерiне кайшы келмеуш, тиiстi к¥кык саласыныц гылыми критериларына сэйкестiгiн, оныц к¥кыктык реттеудегi орыны мен сапасын аныктауга арналаган деп санаймыз.
Осы айтылгандарды тYЙiндей отырып мынадай корытындылар жасауга болады:
1. Нормативнк к¥кьщтык актшердщ жобаларына журпзшетш гылыми сараптаманыц макса ты дайындалган жобаны колданыстагы зацнама-мен казакстандык зацнаманыц жалпы жYЙесiне косу жэне олардыц езара YЙлесiмдiлiгiне катысты салыстыру. Нормативтiк к¥кыктык актiлердiц моиниринпсшщ методологиясын колдану осындай салыстырмага мYмкiндiк бередi.
2. Сараптама жYргiзу к¥кыкшыгармашы-лыгы процесiнiц негiзгi кезецi болып, мемлекет-тiк органдар мен баскада к¥кыкшыгармашылы-гы субъектiлерi нормативтiк к¥кыктык актiлердiц барлык тYрiн кабылдау кезшдеп ерекше к¥кыктык институт болып табылады.
3. Нормативтiк к¥кыктык актiлердiц мони-торингтiк сараптамасы нормативтiк к¥кыктык
актшердщ мониторинпсшщ нормативтiк к¥кыктык актiлердiн сапасын баFалауFа Fана емес, заннаманы жетiлдiру бойынша негiзделген ¥сыныстар дайындауFа баFытталFан мiндеттi элемент болып табылады.
4. Нормативтiк к¥кыктык актшердщ мони-торингтiк сараптамасы жобанын к¥кыктык принциптерге сэйкестiгiн, к¥кыктык катего-риялар пайдаланудын д¥рыстыFы, жоспарланFан шешiмдердiн баска Казакстан Республикасынын баска шет ел мемлекеттерiмен жасалFан шарттары мен келюмдерш, сонымен катар Казакстан Республикасынын таныпан халык-аралык-к¥кыктык актiлерiне, олардын iшкi сабактастыFына коса алFанда сэйкеснп, зан-нама жYЙелiлiгiн камтамасыз ету, акт нысаны тандаудын негiздемесi, зандык техниканын тетiктерiнiн колданылуы тиiстiгi, болашак нормативтiк актiнiн пэнiн к¥райтын жоба ережелершщ накты мэселенi талдаудаFы отандык жэне шет ел Fылымынын казiргi заманFы нэтижелерiне сэйкестiгiн кешендi зерттеуд к¥райды.
5. Зан шыFарушынын казiргi заманFы K¥KыкшыFармашылыFын, аткарушы билiк кызменн талдау, билiк органдарынын к¥кык-шы^армашылык кызметiн YЙлестiру, мемлекетiн сараптамалык саясаты т¥жырымдамасынын негiзгi бвлт болып табылатын методикасын эзiрлеу кажетнп туралы корытындыFа экеледi. Теориялык кана емес, ¥сыныстар мен корытындылар, оны жYзеге асырудын накты жоспарларымен беютшген м¥ндай т¥жырым-дама кабылдау, аталFан сараптамалардын барлыFын бiр жYЙеге бiрiктiрiп, сараптаманы бiр реттiк шара емес, казакстанстандык заннаманы жетiлдiруге баFытталFан кешендi шараFа айналдырады.
ПайдаланылFан эдебиеттер TÏ3ÏMi
1. Правовые акты: антикоррупционный анализ / отв. ред. В.Н. Найденко, Ю.А.Тихомиров, Т.Я. Хабриева. - М., 2009. - 209с.
2. Стенограмма круглого стола на тему: «Практика применения и перспективы развития законодательства России, стран Восточной Европы и Азии, регламентирующего вопросы антикоррупционной экспертизы законодательных актов и их проектов». Госдума, 24-25 июня 2008 г. 250 с.
3. Поленина С.В. Качество и эффективность законодательства. - М., 1993. - 115 с. Пиголкин А.С., Рахманина Т.Н., Абрамова А.И. Законопроекты должны проходить проверку на зрелость // Журнал российского права. - 1997. - №10. - 120с.
4. Ричард Томпсон. Канадский опыт оказания услуг и возможности его адаптации к Российским условиям // Законотворчество в Канаде / Отв. ред. С.В. Кабышев (пер. с англ.). - М., 2006. - 188 с.
5. Пиголкин А.С. Язык закона. М., 1990; Власенко Н.А. Язык права. Иркутск, 1997; Губаева Т.В. Словестность в юриспруденции. Казань, 1995; Шугрина Е.С. Техника юридического письма. М.,1997; Хабибулина Н.И. Язык закона и его постижение в процессе языкового толкования права: Дисс. канд. юрид. наук. - М., 1996.
6. Головкин Р.Б., Петрова С.М., Юсипова И.В. Юридические и лингвистические основы обеспечения реализации основных прав человека. - Владимир, 2008. - 210 с..
7. Гуринович А.Г. Правовое обеспечение деятельности в Республике Беларусь // Представительная власть -XXI век: законодательство, комментарии, проблемы. 2006. №3. - 120 с.
8. Гуринович А.Г., С.А. Комаров // Представительная власть - XXI век: законодательство, комментарии, проблемы. 2005, № 6; Ивлиев П.В. Общественные палаты субъектов Российской Федерации как институты гражданского общества. Автореф. дисс. канд. юрид. наук. СПб., 2010; Новоселецкая Ю.В. Правовые аспекты осуществления общественной экспертизы Общественной палатой Российской Федерации // Российская юстиция. 2008. № 1. С. 26-28.; Захарова В.И. Общественная экспертиза законопроектов. Социологический анализ: Автореф. дис. ... канд. соц. наук. - М., 2005.;Сунгуров А.Ю. Что такое «Общественная экспертиза» и чем она отличается от «экспертизы профессиональной» // htth// strategy-spb.ru/vtt/?do=Hb&doc=612; Об общественной палате Российской Федерации: Федеральный закон Российской Федерации от 4 апреля 2005 г. №32-ФЗ // СЗ РФ. 2005. № 15. Ст. 1277.
9. Мониторинг правового пространства и правоприменительной практики // Материалы IV Всероссийской научно-практической конференции. - М., 2007. - 270 с.
Мацалада цуцыцтыц сараптаманыц ец нег1зг1 сипаттамалары, оны ЖYргiзу мен уйымдастырудыц жалпы принциптерi, оны цогамдыц сектор мен мемлекеттiк билж арасындагы царым-цатынастыц негiзгi формасы реттде бекту цажеттiгi айтылады. Автор халыцаралыц тэжiрибеге CYйенiп сараптама етюзудщ эр тYрлi уйымдастырушылыц жэне эдiстемелiк аспекттерт ашып кврсетедi.
Ty^h свздер: мемлекет, зац, цуцыц, парламент, Yкiмет, сараптама, мониторинг, акт, тужырымдама, саясат.
В статье освещены важнейшие сущностные характеристики правовой экспертизы, общие принципы ее организации и проведения, определены механизмы, позволяющие институализировать ее как важную форму взаимодействия общественного сектора и государственной власти, предложены конкретные меры, необходимые для развития института правовой экспертизы. Автор, опираясь на имеющийся международный опыт, обращается к различным организационным и методическим аспектам, связанным с технологиями проведения экспертиз.
Ключевые слова: государство, закон, право парламент, правительство, экспертиза, мониторинг, акт, концепция, политика.
This article states about the basic characteristics, general principles of the examine and organization of legal expertise, its consolidation as the main form of relationship between the public sector and the government. Authors based on the international experience reveal different organizational and methodological aspects of the examine.
Keywords: state, law, right, parliament, government, expertise, monitoring, act, conception, policy.
Жамаладен Ибрагим^лы Ибрагимов,
КР Зацнама институты хальщаральщ зацнама жэне салыстырмалы к¥кыщтану бeлiмшщ жетекшi гылыми кызметкер^ т.г.к., доцент
Еуропалык Одак тэжiрибеri аукымында нормативтж к^кыктык; актшерге сараптама жургаудщ жалпы Taci^epi
Ибрагимов Жамаладен Ибрагимович,
ведущий научный сотрудник отдела международного законодательства и сравнительного правоведения Института законодательства РК, к.и.н., доцент
Общие подходы проведения экспертизы нормативных правовых актов в рамках опыта Европейского Союза
Ibragimov Zhamaladen Ibrahimovic,
Leading Research Fellow of the Department of International Legislation and Comparative Law of the Institute of Legislation of the Republic of Kazakhstan, c.h.s., Associate Professor
Common methods of examination of normative legal acts on the basis of experience of the European Union
