Научная статья на тему 'ЕР СОҲАСИДАГИ ИСЛОҲОТЛАР ВА УНДАН КЎЗЛАНГАН МАҚСАДЛАР'

ЕР СОҲАСИДАГИ ИСЛОҲОТЛАР ВА УНДАН КЎЗЛАНГАН МАҚСАДЛАР Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
88
7
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Scientific progress
Область наук
Ключевые слова
мулк ҳуқуқи / ижара ҳуқуқи / фойдаланиш ҳуқуқи / онлайн аукцион / жамоатчилик назорати. / properts law / rental law / right to use / electronic online auction / public cjntrol.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Умида Мирзаумаровна Нишонова

Ер муносабатларида тенглик ва шаффофликни таъминлаш, ерга бўлган ҳуқуқларни ишончли ҳимоя қилиш ва уларни бозор активларига айлантириш ислохотлар марказида.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

LAND REFORMS AND THEIR INTENDED GOALS

Ensuring equality and transparency in land relations, ensuring reliable protection of land rights and turning them into market assets.

Текст научной работы на тему «ЕР СОҲАСИДАГИ ИСЛОҲОТЛАР ВА УНДАН КЎЗЛАНГАН МАҚСАДЛАР»

ЕР СОХДСИДАГИ ИСЛОХРТЛАР ВА УНДАН КУЗЛАНГАН МАЦСАДЛАР

Умида Мирзаумаровна Нишонова

Наманган вилоят маъмурий судининг судьяси

АННОТАЦИЯ

Ер муносабатларида тенглик ва шаффофликни таъминлаш, ерга булган хукукларни ишончли химоя килиш ва уларни бозор активларига айлантириш ислохотлар марказида.

Калит сузлар: мулк хукуки, ижара хукуки, фойдаланиш хукуки, онлайн аукцион, жамоатчилик назорати.

LAND REFORMS AND THEIR INTENDED GOALS

ABSTRACT

Ensuring equality and transparency in land relations, ensuring reliable protection of land rights and turning them into market assets.

Keywords: properts law, rental law, right to use, electronic online auction, public cjntrol.

Сунги йилларда мамлакатимизда барча сохаларда шулар каторида ер муносабатларини тартибга солиш борасида бир катор ислохатлар амалга оширилмокда. Хусусан, бугун ерга оид муносабатларни тартибга солувчи конун хужжатлари кабул килинган булиб, уларда ердан илмий асосланган тарзда, окилона фойдаланиш ва уни мухофаза килиш, хужалик юритишнинг барча шаклларини тенг хукуклилик асосида ривожлантириш учун шароит яратиш, юридик ва жисмоний шахсларнинг ер участкаларига булган хукукларини химоя килиш, шунингдек, мазкур йуналишда конунийликни мустахкамлаш, коррупцияга оид хукукбузарликларнинг олдини олиш билан боглик катор тартиблар белгиланган.

Юртимизда 2016 йил 1 январга кадар тадбиркорлик фаолиятини амалга ошириш учун ер майдонлари туман, шахар хокимликлари томонидан тугридан-тугри ажратиб бериш тартиби мавжуд эди. Бу эса уз узидан коррупция билан боглик холатларнинг илдиз отишига йул очиб берди. Бунинг олдини олиш максадида Вазирлар Махкамасининг 2015 йил 7 октябрдаги "Тадбиркорлик фаолиятини амалга ошириш учун танлов асосида ер участкаларини бериш тартиботларини ва курилиш учун рухсатнома олиш тартибини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида" ги карори билан 2016 йил 1

январдан бошлаб, тадбиркорлик фаолиятини амалга ошириш ер майдонларини ёпик танлов асосида бериш тартиби жорий этилди.

Ерларни бундай тартибда берилиши хам катор муаммоларни келтириб чикариб, сохада шаффофликни таъминлаш имконияти чекланиб колди.

Шундан сунг, 2018 йил 1 июлдан бошлаб Вазирлар Махкамасининг 2018 йил 30 июндаги "Тадбиркорлик ва шахарсозлик фаолиятини амалга ошириш учун ер участкаларини доимий фойдаланишга беришнинг замонавий ва шаффоф механизмларини жорий этиш чора-тадбирлари тугрисида" ги карори билан тадбиркорлик фаолиятини амалга ошириш учун улчамидан ;атъий назар ер майдонларини доимий фойдаланиш хукуки билан ажратиш "Е-IJRO AUKSION" ягона электрон савдо майдончасида электрон аукцион оркали амалга оширилиши белгиланди.

Бирок, мазкур тартибда хам бир катор манфаатлар тукнашуви сакланиб колган эди. Яъни, туман, шахар хокимларининг ер майдонларини аукцион савдолари куйишга рухсат бериш тугрисидаги карорини кабул килиши ва аукцион голибига ер ажратиш карорини чикариб бериш зарур эди.

Президентимизнинг 2021 йил 8 июндаги "Ер муносабатларида тенглик ва шаффофликни таъминлаш, ерга булган хукукларни ишончли химоя килиш ва уларни бозор активларига айлантириш чора-тадбирлари тугрисида"ги фармони билан ер майдонларини тугридан - тугри ажратиш мумкин булган барча норматив хукукий хужжатлар бекор булди.

Мазкур фармон ижросини таъминлаш максадида "Ер участкаларини ажратиш ва улардан фойдаланиш, шунингдек ерларни хисобга олиш ва давлат ер кадастрини юритиш тизими такомиллаштирилиши муносабати билан Узбекистон Республикасининг айрим конун хужжатларига узгартириш ва кушимчалар киритиш тугрисида" ги Узбекистон Республикасининг 2021 йил 16 августдаги 708-сонли конуни кабул килинди. Мазкур конун билан Узбекистон Республикасининг Ер кодексига бир катор узгартиришлар киритилди. Хусусан, эндиликда туман, шахар давлат хокимияти органларининг ер муносабатларини тартибга солиш сохасидаги ваколатларидан фукароларга, юридик шахсларга эгалик килишга, фойдаланишга ва ижарага ер бериши, фукароларга фермер хужалиги юритиш учун ерларни ижарага бериш, фукароларга, юридик шахсларга захира ерлардан ер участкасининг улчамидан катъи назар, эгалик килишга, фойдаланишга ва ижарага ер бериш, ер участкаларини савдо ва хизмат курсатиш сохаси объектлари билан биргаликда юридик ва жисмоний шахсларга мулк этиб реализация килиш, ер участкаларига мерос килиб колдириладиган умрбод эгалик килиш хукукини кимошди савдоси асосида фукароларга реализация килиш каби ваколатлари бекор килинди. Ер участкаларини бериш (реализация килиш)нинг учта тартиби жорий этилиб, булар: мулк хукуки ва ижара хукуки асосида, давлат

ташкилотлари, муассасалари, корхоналарига, фукароларни узини узи бошкариш органларига эса доимий фойдаланиш хукуки асосида ажратиш тартиби белгиланди. Бунда кишлок хужалигига мулжалланган ерлар барча турдаги кишлок хужалиги товар ишлаб чикарувчилари иштирок эта оладиган, натижалари Коракалпогистон Республикаси Вазирлар Кенгаши, вилоятлар ва Тошкент шахар хокимларининг карори билан тасдикланадиган очик электрон танлов якунларига кура, факат ижара хукуки асосида, кишлок хужалигига мулжалланмаган ерлар мулк хукуки ва ижара хукуки асосида электрон онлайн-аукцион оркали реализация килиниши белгиланди.

Шунингдек, вилоятлар, Тошкент шахар давлат хокимияти органларининг ер муносабатларини тартибга солиш сохасидаги ваколатларидан юридик шахсларга кишлок хужалик эхтиёжлари хамда бошка давлат ва жамоат эхтиёжлари учун эгалик килишга, фойдаланишга ва ижарага ер бериш ваколати бекор килиниб, кишлок хужалигига мулжалланган ерларни ижарага бериш буйича очик электрон танлов якунларини тасдиклаш, куп квартирали уйлар жойлашган ва уларга туташ ер участкаларини умумий фойдаланиш (нотижорат максадида) учун куп квартирали уйлардаги жойларнинг мулкдорларига доимий фойдаланиш хукуки асосида бериш ваколати берилди. Шу билан бирга ерларни ер фонди тоифаларига булиш ва бир тоифадан бошкасига утказиш кишлок хужалигига мулжалланган ерларни ер фондининг бошка тоифасига утказиш мустасно этилган холда вилоятлар хамда Тошкент шахар хокимлари томонидан амалга оширилиши, сугорилмайдиган ерларни кишлок хужалигига мулжалланган ерлар тоифасидан ер фондининг бошка тоифасига утказиш Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси томонидан амалга оширилиши, сугориладиган ерларни кишлок хужалигига мулжалланган ерлар тоифасига утказиш эса Узбекистон Республикаси Президентининг карорига мувофик амалга оширилиши белгиланди.

Мазкур конун билан киритилган узгартиришларга кура, вилоятлар, Тошкент шахар давлат хокимияти органларининг ер муносабатлари сохасидаги карорлари лойихалари Узбекистон Республикаси Адлия вазирлигининг тегишли худудий органларида хукукий экспертизадан утказилиши шарт эканлиги белгиланди. Ер конунчилигига киритилган яна бир мухим узгартиришлардан бири эндиликда ер участкаларини ажратиш, улардан фойдаланиш хамда уларни мухофаза килиш устидан жамоатчилиу назорати белгиланди. Бунга кадарли ерлардан фойдаланиш хамда уларни мухофаза килиш устидан назоратни махаллий давлат хокимияти органлари, шунингдек махсус ваколатга эга булган давлат органлари амалга оширар эди. Ерни реализация килувчи, уни назорат килувчи хам давлат хокимияти органлари эди. Бирок, бу билан жамиятда, хусусан ерга оид муносабатларда конун устуворлигини таъминлаш кийин эди.

Y36eKHCTOH PecnyönuKacu "^aMoarHHHHK Ha3opara TyFpucHga" ru KoHyH Tanaöura Kypa, ^aMoarnunHK Ha3opaTHHH cyöteKraap - Y3ÖeKHcTOH PecnyönuKacu ^yKaponapu, ^y^aponapHH y3HHH - y3H öom^apum opraHnapu, myHHHrgeK KOHyHHHnHKga öenrunaHraH TapTHÖga pyfixaTra onHHraH HogaBnar HoTH^opar TamKHnoTnapH, oMMaBHfi axöopoT BocuranapH xucoönaHagH.

^eMaK, энgнпнкga ep ynacTKanapuHH a^parnm, ynapgaH ^ofiganaHum xaMga ynapHH Myxo$a3a KH^um ycTHgaH ^yKaponapu, ^y^aponapHH y3HHH - y3H öom^apum opraHnapu, myHHHrgeK KpHyHHHnHKga öenrunaHraH TapTHÖga pyfixaTra onHHraH HogaBnar Hora^opar TamKHnoraapH, oMMaBHfi axöopoT BocuTanapu Ha3opaTH ^opufi этнпgн. ffly ÖHnaH öupranuKga KoHyHga ep ynacTKanapuHH y3ÖomHMHanHK öunaH эraмaö onum, ep ynacTKanapugaH Ma^cagcro ^ofiganaHum, ynapgaH Terumnu xy^^aTnapga KypcaranraH HopManapgaH opTHKHa Tap3ga FafipuspHyHufi Tap3ga ^ofiganaHum, KoHyHra xuno$ oöteKraapHH Ba HHmooraapHH Kypum xonnapu, ep MyHocaöaraapu coxacugaru cyuucTetMonnHKnap TyFpucuga $oto Ba Bugeoe3yB TexHHKacugaH ^ofiganaHunraH xonga Tacgu^naHraH xaöapnap ynyH ^aMoarnunHK Ha3opaTH cyöteKraapu paFÖaraaHTHpunHmH MyMKHHnuru xaM öenrunaHraH öynuö, öy ^aMoaTHHHHK Ha3opaTH caMapagopnuruHH omupumra xu3Mar KHnagu.

Eapna ucnoxaraapgaH Ky3naHraH Ma^cag, ^y^aponapHH TypMym Tap3HHH axmunam, ^aMH^Tga KoHyH ycTyBopnuruHH TatMHHnamgaH uöopar.

REFERENCES

1. Y36eKHcTOH Pecnyö^HKacHHHHr Ep KogeKcu.

2. Y36eKHcTOH Pecnyö^HKacu Ba3up^ap MaxKaMacHHHHr 2015 fiun 7 oKTaöpgaru "TagöupKop^HK ^ao^HOTHHH aMa^ra omupum ynyH TaaroB acocuga ep ynacTKa^apuHH öepum TapTHÖoT^apuHH Ba KypHmm ynyH pyxcaTHoMa raum TapTHÖHHH aHaga TaKoMH^^amTupum nopa-TagSup^apu Tyrpucuga" ru Kapopu.

3. Ba3up^ap MaxKaMacHHHHr 2018 fiun 30 uroHgaru "TagöupKop^HK Ba maxapco3ttHK ^ao^uaTHHH aMa^ra omupum ynyH ep ynacTKa^apuHH goHMHfi ^ofiga^aHHmra öepumHHHr 3aMoHaBHfi Ba ma^^o^ MexaHH3M^apuHH ^opufi этнm Hopa-TagÖHpmpH Tyrpucuga" ru Kapopu.

4. Y3ÖeKHcToH Pecnyö^HKacu npe3HgeHTHHHHr 2021 fiun 8 uroHgaru "Ep MyHocaöaraapuga TeHraHK Ba ma^o^HKHH TatMHH^am, epra öy^raH xyKy^^apHH HmoHH^H xHMoa KH^um Ba y^apHH öo3op aKTHB^apura afi^aHTupum nopa-Tagöup^apu TyFpucHga"rH ^apMoHH.

5. "Ep ynacTKa^apuHH a^paTHm Ba y^apgaH ^ofiga^aHHm, myHHHrgeK ep^apHH xucoöra oaum Ba gaB^aT ep KagacTpHHH ropHTHm TH3HMH TaKoMH^^amTupu^Hmu MyHocaöaTH ÖH^aH Y3ÖeKucToH Pecnyö^HKacuHHHr afipHM KoHyH xy^^aT^apura y3rapTupum Ba KymHMHa^ap KupuTHm TyFpucuga" ru Y3ÖeKucToH Pecnyö^HKacuHHHr 2021 fiu^ 16 aBrycTgaru 708-coh^h KoHyHH.

6. Y3ÖeKHcToH Pecnyö^HKacu "^aMoaTHH^HK Ha3opaTH TyFpucuga" ru KoHyH. Uzbekistan www.scientificprogress.uz Page 1025

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.