CC BY
29
• Nq1 -201 6 • КазНМУ • kaznmu.kz
EORTC QLQ-STO22 МОДУЛЬ-САУАЛНАМАСЫН КОЛДАНУМЕН АСКАЗАН РАГЫМЕН АУЫРАТЫН НАУКАСТАРДЫН, 0М1Р CYPy САПАСЫН ЗЕРТТЕУ ЭД1С1Н КОЛДАНУ
БД. КАЙДАРОВ, А.А. КОЖАЕВ
С.ЖАсфендияров атындагы Казац улттыцмедицина университетi, Алматы онкологиялыц орталыгы
УДК 616.314-006.6-039.75
Жумыста ЕОЯТС QLQ-STO22 ерекше модулын цолданумен асцазан рагымен ауыратын науцастардыц вм!р суру сапасын зерттеуге цатысты заманауи мэл!меттер берлген. Халыцаралыц стандарттарга сэйкес популяцияныц этно-лингвистикалъщ ерекшел!ктер!н, цуралдардыц валидациясын есепке ала отырып т!лд!к жэне мэдени бешмделу! втк!з1лд! жэне тупнусцага тец ЕОЯТС QLQ-STO22 сауалнамасыныц цазацша тур! жасалды. вцделген сауалнама нусцасыныц валидациясыныц барысында, ол жогары психометриялыц цурамдармен мшезделед!.
ТYйiндi свздер: асцазан рагы, вм!р суру сапасы, ЕОЯТС QLQ-STO22 сауалнамасы.
Юркпе. Ас;азан рагы (АР) ауруыныц жаппай темендеуше ;арамастан бершген патология онкологтардыц назарында ;ала бередъ Бул бiрiншiден алдыцгы кезецшде АР-дыц жеткшшт бай;алмайтынына байланысты, ейткеш, бершген ауру кезбе-кез-;ол жетiмдi оша;тарга жатпайды, кебiнесе жасырын етедi, скринингтiк багдарламаны ЖYргiзгенге ;арамастан кеш ;аралу са;талып отыр. Бул сол аурудыц манифестациясыныц пайда болуымен, сонымен ;атар ЖYргiзiлген агрессиялы; iсiкке ;арсу емдеудiц зардабымен байланысты осы нау;астардыц емiр CYPУ сапасын (9СС) темендеуiне себепшi болады [1,2,3].
Онкологиялы; нау;астардыц 9СС сауалнамасын клиникалы; тэж1рибеде ;олдану нэтижелiктiц кешенд жэне объективтi суретiн алуга, ал кейде ЖYргiзiлетiн емдiк шаралардыц ма;саттылыгын алуга MYMкiндiк бередi. Онкологиялы; нау;астардыц 9СС-iн багалаудыц «беделдЬ» куралдарыныц бiрден бiрi EORTC QLQ-C30 сауалнамасы болып табылады [4,5]. АР нау;астарыныц 9СС-Ш багалау барысында ;уралдыц ерекшелiгi мен сез!мталдыгын жогарылату Yшiн EORTC QLQ-C30 сауалнамасына на; осы патологиямен ауыратын нау;астардыц мэселелерiн сипаттайтын арнайы EORTC QLQ-STO22 модульi ецделдi [6,7].
9СС-т объективтi багалау Yшiн халыщаралык; стандарттарга сай сауалнама-ныц тiлдiк жэне мэдени бешмделуш ЖYргiзу талап етiледi. Сауалнаманыц тiлдiк жэне мэдени бейiмделуi - бул популяцияныц этно-лингвистикалы; ерекшелiк-терiн есепке ала отырып, куралдыц TYПнус;асына бас;а тiлде баламасын кеп сатылы жасау процесй [8,9,10]. Керсетiлген ма;саттарды орындау Yшiн келесiдегiдей мiндеттердi шешу ;ажет:
1) сауалнаманыц бiрiздiлiк аудармаларыныц рэймдерш халыщаралык; стандарттарга сай ЖYзеге асыру;
2) сауалнаманыц TYП нус;асына сэйкестМмен жэне соцгы нус;асынмен ;амтамасыз ету;
3) сауалнаманы популяцияныц этнолингвистикалы; ерекшелштерше бейiмдеу.
Материал жэне эдiстер. Сауалнаманыц тшдш нус;асыныц пайда болу рэсiмi жалпы 3 багыт;а саяды:
• бiрiздiлiк аударма;
• аударманыц сараптамасы;
• аударманы жетiлдiру.
Сауалнаманыц тшдш нус;асы тек халыщаралык; стандарттарга сай бетмдеу рэсiмiн орындау барысында гана халы;аралы; зерттеулерде ;олдануга ;ук;ык; беретМ белгiлi. Сауалнаманыц нус;асы бейiмдеу мен валидацияныц нэтижелерiн керсеткеннен кейiн зацды болып мойындалады.
EORTC QLQ-STO22 сауалнамасыныц тшдш жэне мэдени бейiмделуi халыщаралык; стандарттарга сай бiрнеше бiрiздi кезецдердi ;амтыды.
1-шi кезец - сауалнаманыц TYПнуск;а тiлiнен тiкелей аудармасы (тYПнуск;а-сынан 2 тэуелйз аудармасы ЖYзеге асырылды). Осы кезецде аудармашыларга белгiлi талаптар
;ойылды, олар (2 адам):
1) жогары медициналы; бiлiмнiц бар болуы;
2) берiлген сауалнамамен таныс болмауы;
3) ;аза; тiлiнде сейлейтiн адам.
Аудару барысында мацызды аспектiлер ;атары ескерiлдi:
• сезбе сез аударудан аула; болу;
• сурак;тыц магынасын толы; беруге ынталанды;
• ;арапайым жэне оцай тiл ;олданылды.
2-шi кезец - келiсiлу. 2 тшелей аударманыц негiзiнде Сарапшы комитетпен сауалнаманыц алдын ала нус;асы жасалды. Осыныц барысында баламалы аударманыц эдiсiн ;олданумен барлы; айырмашылы;тар жойылды. Сарапшы комитетше сонымен ;атар келесiдегiдей талаптар крйылган аудармашы кiрдi:
1) жогары медициналы; бiлiмнiц бар болуы;
2) бершген сауалнамамен таныс болмауы жэне оныц тiкелей аударылуына ;атысыныц жо; болуы;
3) ;азак; тiлiнде сейлейтiн адам.
3-шi кезец - керi аударма. Бул кезецдеп жумыс кужаты алдын ала нус;асы, ал нэтижесi - алдын ала нус;асыныц 2 керi аудармасыныц жасалуы болып табылды.
Бул кезецде аудармашыларга (2 адам) келейдегщей талаптар ;ойылды:
1) жогары медициналы; бiлiмнiц бар болуы;
2) агылшын тiлiнде сейлейтiн адам, ;аза; тшшде тез сейлейтiн адам;
3) алдыцгы кезецдерде жумыс;а ;атыспаган жэне бершген сауалнамадан хабары жо;.
Аудармашыларга тэжiрибелiк нус;аулык;тар ретiнде мынадай ;ажеттшштер ескертшда:
• сурак;тыц мазмунын беруге;
• сурак;тыц барлы; мэнiн атап ету;
• ;арапайым тiлдi ;олдану.
4-шi кезец - сараптама. 3 тэуелйз сарапшы ;атысты (1 лингвист, 1 медицина, психология жэне денсаулы; са;тау саласындагы маман, 1 Yйлестiрушi). Эрбiр сарапшы буйырылган хаттама бойынша тэуелйз багалауды iске асырды. Бул кезецде сонымен ;атар орфографиялы; жэне грамматикалы; жендеулер жасалды. Нэтижесiнде тест-нус;асы жасалды.
Ары ;арай пилотты; тестшеу немесе претестинг (5-шi кезец) еткзшдь Пилотты; зерттеудiц нэтижелерiн талдау сауалнама тужырымдамасын популя-цияныц
ерекшелiктерiне, мэдени жэне тшдш дэстYрлерiне барынша жа;ындатуга MYMкiндiк бередi.
Нэтижелерi. Пилотты; зерттеуде 43 емделушi ;атысты. Сонымен бiрге тацдаудыц сапалы репрезентаттылыгы са;талды. Пилотты; зерттеу сауалнаманыц децентеринп мен онкологиялы; нау;астардыц сухбаттасуымен ;орытындыланды. Сухбаттасуды - сура;тар анык;тылык;, шайылы; жэне тиiмдiлiк секiлдi керсеткiштерге ;аншалы;ты жауап беретiндiгiн аньщтау Yшiн ЖYргiздi. Сухбат-тасудан кейiн децентеринг журпзшдь Валидацияны орындау барысында бершген 9СС-Ш багалау
куралыныц сезшталдыгына, шынайылыгына жэне сен1мд1л1г1не талдау жасалды. Сауалнама-ныц сен1мд1л1г1н тексеру ушш Кронбахтыц а-коэффициент1н аны;тау эд1с1мен сауалнаманыц 1шк1 ;алыптылыгы есептелд1 [11]. ЕОЯТС QLQ-STO22 сауална-масыныц барлы; шкалалары бойынша бер1лген керсетюштердщ мелшер1 0,85-тен 0,94-ке дей1н ;ураИтыны бек1т1лд1. Сауалнаманыц барлы; шкалалары уш1н Кронбахтыц а-коэффициент мелшершщ мэн1 0,7-ден жогары екешн ескерсек, бул сауалнама шкалаларыныц жэне куралдыц толыгымен сен1мд1л1к децгеИ1не ;анагаттанушылык; туралы куэландырды. ЕОЯТС QLQ-STO22 сауалнамасыныц сез1мталдыгын (респондент жагдайын-дагы езгерктерге сэйкес 9СС баллдарыныц дурыс езгер1стер1н беру ;аб1лет1) жэне
шынайылылыгын (елшеуге мшдетт нег1зг1 м1нездемен1 дурыс елшеу ;абшет1) кешенд1 багалау барысында бер1лген сауалнаманыц жасалган нуск;асы онкологиялы; нау;астардыц 9СС-1н багалаудыц шынайы жэне сез1мтал ;уралы болып табылады.
ЕОЯТС QLQ-STO22 сауалнамасыныц т1лд1к жэне мэдени бетмделуш, сонымен ;атар ;уралдыц (валидациялар) психометриялы; ;урамын тексер1стен етгазгеннен кешн бер1лген сауалнаманыц а;ыргы нуск;асы жасалды (кесте). Пациенттер б1зге кебшесе осындай тэр1зд1 симптомдармен кездесет1ндер1 туралы хабар берш отырады. 9т1н1ш, езщ1зге сэйкес келетш жауапты децгелектей отырып, соцгы аптада кездест1рген у;сас симптомдардыц жшлш мен ;ар;ындылыгын керсетщ1з.
Кесте 1 - ЕОЯТС QLQ-STO22 сауалнама-модулынщ ;азак; т1л1ндег1 нус;асы
№ Соцгы аптада: Жо;, еш;андай Аздап Жетерлштей кушт1 9те кушт1
31 Катты тагам жеу барысында ;иынд^1;тар болды ма? 1 2 3 4
32 Жумса; немесе суйы; тагамдарды жеу барысында ;иынд^1;тар болды ма? 1 2 3 4
33 Суйьщтьщтарды 1шу барысында ;иынд^1;тар болды ма? 1 2 3 4
34 Тама;тану барысында жагымсыз сез1мдер болды ма? 1 2 3 4
35 Ас;азанныц айналасында ауырлы;тарды сездщ1з бе? 1 2 3 4
36 Ас;азан айналасында жайсызды; сез1ндщ1з бе? 1 2 3 4
37 1шт1ц кеб1ну1 сез1лд1 ме? 1 2 3 4
38 Ауыз ;уысында кышкылдык сез1лд1 ме? 1 2 3 4
39 Кыжылдау болды ма? 1 2 3 4
40 Кушт1 кегарш болды ма? 1 2 3 4
41 Тагамды жеп бастаганнан кей1н 1шт1ц шуп1лдеген1 болды ма? 1 2 3 4
42 Тама;танудан рахат алу барысында ;иналдыцыз ба? 1 2 3 4
43 Толы;тай тама;тану барысы йздщ кеп уа;ытыцызды алган кездер болды ма? 1 2 3 4
44 Ауыз ;уысыныц кебуш сез1ндщ1з бе? 1 2 3 4
45 Тама; пен судыц дэмшде ;алыпты дэм1нен 0згер1стер бар екешн сез1ндщ1з бе? 1 2 3 4
46 Бас;а адамдардыц ;асында тама;тануга ыцгайсызды; сез1нд1ц1з бе? 1 2 3 4
47 9з жагдайыцыз туралы ойландыцыз ба? 1 2 3 4
48 Салмагыцызды жогалту С1зд1 мазалады ма? 1 2 3 4
49 Ауру немесе емделу салдарынан ез1ц1зд1ц ажарлыгыцызды темендетш сез1нд1ц1з бе? 1 2 3 4
50 9з денсаулыгыцыз туралы болаша;ты ойладыцыз ба? 1 2 3 4
51 Шаштарыцыз туст1 ме? 1 2 3 4
Егер шашыцыз тускен болса, онда мына суравда жауап берщ1з.
52 Шаштарыцыздыц тусуше байланысты 0з1ц1зд1 жабырк;ацк;ы сез1нд1ц1з бе? 1 2 3 4
Цорытынды. Каз1рп тацда АР нау;астарыныц 9СС-1н багалау эд1й емдеу нэтижелер1н1ц белшбес кешенд1 талдамасыныц ;¥рамы болып табылады. Жург1з1лет1н емдш 1с шараларыныц жэне оцтайландыру к-шараларыныц нэтижел1г1н а;паратты, сен1мд1 жэне унемд1 ба;ылау эд1с1 бола отырып онкологиялы; нау;астардыц 9СС-1н багалау осы дертпен курес бойынша жалпы куштерд1, соныц 1ш1нде болжамдау мацыздылыгын ;осады. Клиникалы; зерттеу барысында 9СС-т1 багалау эдкш ;олдану сол зерттеуд1ц сапасын жа;сартады.
QLQ-STO22 модулынщ т1лд1к жэне мэдени бешмделушен кей1н халы;ара-лы; стандарттарга сай популяцияныц этно-лингвистикалы; ерекшел1ктер1н есепке ала отырып, тупнус;асына балама сауалнаманыц ;аза; т1л1ндег1 нус;асы жасалды.
9цделген QLQ-STO22 сауалнама-модулынщ нус;асы клиникалы; зерттеу-лерде АР нау;астарына ;олдануга мумк1нд1к беретш жогары психометриялы; ;урамдармен мазмундалады.
ВЕСТНИК
• Nq1 -201 6 • КазНМУ • kaznmu.kz
1Q
11
СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ
1 Da-zhi Sun, Jian-peng Jiao, Xuan Zhang et al. Therapeutic effect of Jinlongshe Granule on quality of life of stage IV gastric cancer patients using EORTC QLQ-C30: A double-blind placebo-controlled clinical trial / / Chinese Journal of Integrative Medicine. - 2015. - Vol. 21, Issue 8. - P. 579-586.
Kazunari Misawa, Michitaka Fujiwara, Masahiko Ando et al. Long-term quality of life after laparoscopic distal gastrectomy for early gastric cancer: results of a prospective multi-institutional comparative trial / / Gastric Cancer. - 2015. - Vol. 18, Issue 2. - P. 417-425. Ji Yeon Park, Bang Wool Eom, Min Jung Jo et al. Health-related quality of life after robot-assisted distal gastrectomy in early gastric cancer // World Journal of Surgery. - 2014. - Vol. 38, Issue 5. - P. 1112-1120.
Claire F. Snyder, Amanda L. Blackford, Toru Okuyama et al. Using the E0RTC-QLQ-C30 in clinical practice for patient management: identifying scores requiring a clinician's attention // Quality of Life Research. - 2013. - Vol. 22, Issue 10. - P. 2685-2691. Mirjam A.G. Sprangers, Franck Bonnetain EORTC QLQ-C30 / / Encyclopedia of Quality of Life and Well-Being Research. - 2014. - P. 19331935.
Joohyun Woo, Joo-Ho Lee, Ki-Nam Shim et al. Does the difference of invasiveness between totally laparoscopic distal gastrectomy and laparoscopy-assisted distal gastrectomy lead to a difference in early surgical outcomes? A prospective randomized trial // Annals of Surgical Oncology. - 2015. - Vol. 22, Issue 6. - P. 1836-1843.
Daisuke Kobayashi, Yasuhiro Kodera, Michitaka Fujiwara et al. Assessment of quality of life after gastrectomy using EORTC QLQ-C30 and STO22 // World Journal of Surgery. - 2011. - Vol. 35, Issue 2. - P. 357-364.
Huang C.C., Lien H.H., Sung Y.C. et al. Quality of life of patients with gastric cancer in Taiwan: validation and clinical application of the Taiwan Chinese version of the EORTC QLQ-C30 and EORTC QLQ-STO22 // Psychooncology. - 2007. - Vol. 16, Issue 10. - P. 945-949. Luis F. Oñate-Ocaña, Alberto Alcántara-Pilar, Diana Vilar-Compte et al. Validation of the Mexican Spanish version of the EORTC C30 and STO22 questionnaires for the evaluation of health-related quality of life in patients with gastric cancer / / Annals of Surgical Oncology. -2009. - Vol. 16, Issue 1. - P. 88-95.
Morita S., Kaptein A., Oba K. et al. The domain structure of the EORTC QLQ-STO22 supported by Japanese validation data. // Psychooncology. - 2008. - Vol. 17, Issue 5. - P. 474-479.
Cronbach L.J. Coefficient alpha and the internal structure of tests / / Psychometrica. - 1951. - Vol. 16, N 3. - P. 297-334.
l
2
З
4
S
б
7
8
9
Бд. ^АЙДАРОВ, а.а. КОЖАЕВ
ПРИМЕНЕНИЕ МЕТОДА ОЦЕНКИ КАЧЕСТВА ЖИЗНИ БОЛЬНЫХ РАКОМ ЖЕЛУДКА С ИСПОЛЬЗОВАНИЕМ ОПРОСНИКА-МОДУЛЯ EORTC QLQ - STO22
Резюме: В данной работе представлены современные данные, касающиеся исследования качества жизни у больных раком желудка с использованием специфического модуля EORTC QLQ-STO22. Согласно международных стандартов с учетом этнолингвистических особенностей популяции проведена языковая и культурная адаптация опросника-модуля EORTC QLQ-STO22, его валидация с созданием казахско-язычной версии, эквивалентной оригиналу. При валидации разработанной версии опросника установлено, что она характеризуется высокими психометрическими свойствами. Ключевые слова: рак желудка, качество жизни, опросник EORTC QLQ-STO22.
B.K. KAIDAROV, A.A. KOZHAEV
APPLICATION OF THE METHOD OF ASSESSING THE QUALITY OF LIFE OF PATIENTS WITH GASTRIC CANCER USING A QUESTIONNAIRE MODULE EORTC QLQ-STO22
Resume: This paper presents the current data relating to the study of quality of life in patients with gastric cancer using a specific module EORTC QLQ-STO22. According to international standards, taking into account ethnic and linguistic characteristics of the population carried out linguistic and cultural adaptation of a questionnaire module EORTC QLQ-STO22, its validation with the creation of the kazakh-language version, equivalent to the original. When validation has developed a version of the questionnaire revealed that she has high psychometric properties.
Keywords: gastric cancer, quality of life, questionnaire EORTC QLQ-STO22.
6Q8
