Научная статья на тему 'ЭНТЕРОСОРБЕНТТЕРДІҢ ФАРМАЦИЯДА ҚОЛДАНУ ПЕРСПЕКТИВАСЫ'

ЭНТЕРОСОРБЕНТТЕРДІҢ ФАРМАЦИЯДА ҚОЛДАНУ ПЕРСПЕКТИВАСЫ Текст научной статьи по специальности «Фундаментальная медицина»

CC BY
180
26
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ЭНТЕРОСОРБЕНТ / КөМіР / КРЕМНИЙ ДИОКСИДі

Аннотация научной статьи по фундаментальной медицине, автор научной работы — Амирханова А.Ш., Жексенбай Н., Кизатова М.Ж., Искакова Г.К., Набиева Ж.С.

Кіріспе: Адам ағзасынан зиянды және уландырғыш заттарды бойына сіңіріп шығаратын энтеросорбенттерге әдебиеттік шолу жүргізу. Энтеросорбенттердің жіктелуі және емдік әсерлері қарастырылады. Табиғи тектес энтеросорбент пектин дәрілік препарат түрінде және күнделікті тамақтану рационында қолданылатын табиғи өнімнің маңыздылығы қарастырылған. Мақсаты: Фармациялық практикада қолданылатын энтеросорбенттерге және табиғи тектес пектин энтеросорбентінің маңыздылығына әдебиеттік шолу жүргізу. Іздеу стратегиясы: Ақпараттық іздеу көздері мамандандырылған сайттарда Google Scholar, Web of Science, CyberLeninka электрондық ғылыми кітапханасында, PubMed (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/) дерекқорда әдеби көздер іздестірілді. Іздеу тереңдігі 15 жыл болды. Келесі кілт сөздері қолданылды: MeSH терминдері: enterosorbent, carbon, silicon dioxide, lignin, pectin . Қосу критерийлері: мақалалардың толық нұсқалары, метаанализдер және жүйелік шолулар; Қазақстан Республикасының аумағында жүргізілген зерттеулер бойынша ағылшын, орыс тілдеріндегі мақалалар алынды. Алу критерийлері: бір жағдайларды және бірқатар істерді сипаттайтын мақалалар; 2000 жылдан ерте жарияланған мақалалар; дәлелдемелік базасы жоқ материалдар, есептер тезистері, тезистер және газет басылымдары. Барлығы 4664 дереккөздер табылды, оның 60-ы одан әрі талдауға таңдалды.Қорытынды талдау үшін 10 мақала таңдалды. Нәтижелері: Фармацевтикалық практикада қолданылатын энтеросорбенттердің түрлеріне ақпараттық шолулар жасалынды. Қазақстан Респубикасында фармацевтикалық рынокта дәрілік заттарды тіркеу реестрінде 14 адсорбциялық препарат бар екендігіне анықталынды. Энтеросорбенттердің сорбциялық көлемінің ұлғаюына сәйкес сорбциялық қабілеті жағынан белсендірілген көмір негізінде жасалынған препараттар алдыңғы орында тұрғаны айқындалады. Көміртек негізіндегі препарттарды ұзақ уақыт қолдануы, асқазан ішек жолдарының шырышты қабаттарының тітіркенуіне және асқазанның ойық жараларында қолдануға болмайтынын ескеру қажет. Асқазан ойық жараларында көбінесе табиғи энетеросорбенттерді қолданған тиімді болады. Атап айтатын болсақ табиғи талшықтар, лигнин, пектин. Қорытынды: Осылайша, энтеросорбенттер медицинада өте ежелден қолданылуына қарамастан, әлі күнге дейін өзекті дәрілік препараттар болып табылады. Осы топтағы дәрі-дәрмектерді қолдану гастроэнтерология шеңберінен әлдеқайда асып түсті және жедел интоксикация мен диарея кезінде липидтер мен көмірсулар алмасуының бұзылуы сияқты әртүрлі аурулармен ауыратын науқастарға тиімді көмек көрсетуге мүмкіндік береді.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по фундаментальной медицине , автор научной работы — Амирханова А.Ш., Жексенбай Н., Кизатова М.Ж., Искакова Г.К., Набиева Ж.С.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PROSPECTS FOR USING ENTEROSORBENTS IN PHARMACY

Introduction: A review of the literature on enterosorbents that absorb harmful and toxic substances from the human body. The classification and therapeutic effects of enterosorbents are considered. The importance of the natural enterosorbent pectin in the form of a drug and a natural product used in the daily diet is considered. Purpose: A review of the literature on enterosorbents used in pharmaceutical practice and the importance of natural pectin enterosorbents. Search strategy: The search for sources was carried out in the Web of Science, PubMed database (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/), using the specialized search engine Google Scholar and in the CyberLeninka electronic scientific library. The search depth was 15 years. The following keywords were used: MeSH Terms : enterosorbent, carbon, silicon dioxide, lignin, pectin. Inclusion criteria: publications in full - text access, meta - analyzes and systematic reviews; articles in English, Russian, research conducted on the territory of the Republic of Kazakhstan...Introduction: A review of the literature on enterosorbents that absorb harmful and toxic substances from the human body. The classification and therapeutic effects of enterosorbents are considered. The importance of the natural enterosorbent pectin in the form of a drug and a natural product used in the daily diet is considered. Purpose: A review of the literature on enterosorbents used in pharmaceutical practice and the importance of natural pectin enterosorbents. Search strategy: The search for sources was carried out in the Web of Science, PubMed database (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/), using the specialized search engine Google Scholar and in the CyberLeninka electronic scientific library. The search depth was 15 years. The following keywords were used: MeSH Terms : enterosorbent, carbon, silicon dioxide, lignin, pectin. Inclusion criteria: publications in full - text access, meta - analyzes and systematic reviews; articles in English, Russian, research conducted on the territory of the Republic of Kazakhstan. Exclusion criteria: articles describing single cases and series of cases; articles published earlier than 2000; materials without evidence, abstracts, abstracts and newspaper publications. A total of 4664 sources were found, of which 60 were selected for further analysis. For the final analysis, 10 articles were selected. Results: Informational reviews of the types of enterosorbents used in pharmaceutical practice have been developed. It has been established that in the Republic of Kazakhstan there are 14 adsorption drugs in the register of registration of medicines on the pharmaceutical market. In accordance with the increase in the sorption volume of enterosorbents, it is determined that in the first place in terms of sorption capacity are preparations made on the basis of activated carbon. With long - term use of drugs based on carbon, it should be borne in mind that it is not used in case of irritation of the mucous membranes of the gastrointestinal tract and gastric ulcer. In case of gastric ulcer, the use of natural energy sorbents will be most effective. In particular, natural fibers, lignin, pectin. Conclusions: Thus, enterosorbents, despite their very ancient use in medicine, are still relevant drugs. The use of this group of drugs has stepped far beyond the scope of gastroenterology and makes it possible to effectively provide assistance to patients with various diseases, such as disorders of lipid and carbohydrate metabolism, with acute intoxication and diarrhea.

Текст научной работы на тему «ЭНТЕРОСОРБЕНТТЕРДІҢ ФАРМАЦИЯДА ҚОЛДАНУ ПЕРСПЕКТИВАСЫ»

Received: 08 June 2021 / Accepted: 13 August 2021 / Published online: 31 August 2021

DOI 10.34689/SH.2021.23.4.008 Э9Ж 61+ 13058 (059)

ЭНТЕРОСОРБЕНТТЕРД1Н ФАРМАЦИЯДА КОЛДАНУ ПЕРСПЕКТИВАСЫ

Акерке Ш. Амирханова 1, https://orcid.org/0000-0003-1479-3171 Нуршаш Жексенбай 1-2, https://orcid.org/0000-0001-5095-7319 Майгуль Ж. Кизатова 1, https://orcid.org/0000-0002-6481-7410 Галия К. Искакова 3, https://orcid.org/0000-0002-2077-8755 Жанар С. Набиева 4, https://orcid.org/0000-0001-7258-746X Жанипа К. Омаркулова 1, https://orcid.org/0000-0002-7771-7371

1 С.Ж. Асфендияров атындагы Казак улттык медициналык университетi, Фармация MeKTe6i, фармацевтикалык технология кафедрасы, Алматы к., Казакстан Республикасы;

2 Алматы технологиялык университетi, Тагам вндiрiстерi факультету Тагам внiмдер технология кафедрасы, Алматы к., Казакстан Республикасы;

3 Алматы технологиялык университету Тагам вндiрiстерi факультету Нан внiмдерi мен кайта ввдеу технология кафедрасы, Алматы к., Казакстан Республикасы;

4 Алматы технологиялык университету Тагам каутЫздт институты, Алматы к., Казакстан Республикасы.

ТYЙiндеме

Kipicne: Адам агзасынан зиянды ж8не уландыргыш заттарды бойына сНрт шыгаратын энтеросорбенттерге 8дебиетпк шолу жYpгiзу. Энтеросорбенттердщ жiктелуi ж8не емдк 8cеpлеpi карастырылады. Табиги тектес энтеросорбент пектин д8ртк препарат тYpiнде ж8не KYнделiктi тамактану рационында колданылатын табиги вымнщ мачыздылыгы карастырылган.

Максаты: Фармациялык практикада колданылатын энтеросорбенттерге ж8не табиги тектес пектин энтеросорбентЫщ мачыздылыгына 8дебиеттiк шолу жYpгiзу.

1здеу стратегиясы: Акпараттык iздеу квздеpi мамандандырылган сайттарда Google Scholar, Web of Science, CyberLeninka электрондык гылыми кiтапханаcында, PubMed (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/) дереккорда 8деби квздер iздеcтipiлдi. 1здеу теpекдiгi 15 жыл болды. Келеci кiлт cвздеpi колданылды: MeSH теpминдеpi: enterosorbent, carbon, silicon dioxide, lignin, pectin.

Косу критерийлерi: макалалардьщ толы к нускалары, метаанализдер ж8не жYЙелiк шолулар; казакстан Республикасыныщ аумагында жYpгiзiлген зерттеулер бойынша агылшын, орыс ттдершдеп макалалар алынды.

Алу критерийлерi: 6íp жагдайларды ж8не бipкатаp icтеpдi сипаттайтын макалалар; 2000 жылдан ерте жарияланган макалалар; д8лелдемелiк базасы жок материалдар, есептер тезистер^ тезистер ж8не газет басылымдары. Барлыгы 4664 дерекквздер табылды, оныщ 60-ы одан 8pi талдауга тачдалды.^орытынды талдау Yшiн 10 макала тачдалды.

Нэтижeлepi: Фармацевтикалык практикада колданылатын энтеросорбенттердщ тYpлеpiне акпараттык шолулар жасалынды. казакстан Респубикасында фармацевтикалык рынокта д8ртк заттарды тipкеу pееcтpiнде 14 адсорбциялык препарат бар екендiгiне аныкталынды. Энтеросорбенттердщ сорбциялык квлемЫщ улгаюына с8йкес сорбциялык кабтет жагынан белcендipiлген квмip непанде жасалынган препараттар алдыщгы орында турганы айкындалады. Квмipтек негiзiндегi препарттарды узак уакыт колдануы, асказан iшек жолдарыныщ шырышты кабаттарыныч тiтipкенуiне ж8не асказанныщ ойык жараларында колдануга болмайтынын ескеру кажет. Асказан ойык жараларында квбЫесе табиги энетеpоcоpбенттеpдi колданган тиiмдi болады. Атап айтатын болсак табиги талшыктар, лигнин, пектин.

Корытынды: Осылайша, энтеросорбенттер медицинада вте ежелден колданылуына карамастан, 8лi KYнге дейiн взектi д8ртк препараттар болып табылады. Осы топтагы д8pi-д8pмектеpдi колдану гастроэнтерология ше^берЫен 8лдекайда асып тYcтi ж8не жедел интоксикация мен диарея кезЫде липидтер мен квмipcулаp алмасуыныщ бузылуы сиякты 8pтYpлi аурулармен ауыратын наукастарга тиiмдi квмек кврсетуге MYMкiндiк беpедi.

TYÜiHdi свздер: энтеросорбент, KeMÍp, кремний duoKcudi, лигнин, пектин.

Abstract

PROSPECTS FOR USING ENTEROSORBENTS IN PHARMACY

Akerke Sh. Amirhanova 1, https://orcid.org/0000-0003-1479-3171 Nurshash Zhexenbay 1-2, https://orcid.org/0000-0001-5095-7319 Maigul Zh. Kizatova 1, https://orcid.org/0000-0002-6481-7410 Galiya K. Iskakova 3, https://orcid.org/0000-0002-2077-8755 Zhanar S. Nabieva 4, https://orcid.org/0000-0001-7258-746X Zhanipa К. Omarkulova 1, https://orcid.org/0000-0002-7771-7371

1 Asfendiyarov Kazakh National Medical University, School of Pharmacy, Department of Pharmaceutical Technology, Almaty, Republic of Kazakhstan;

2 Almaty Technological University, faculty of Food production, department of Technology of Food products, Almaty, Republic of Kazakhstan;

Almaty Technological University, faculty of Food production, department of Technology of bakery products and processing industries, Almaty, Republic of Kazakhstan; Almaty Technological University, Institute of Food Safety, Almaty, Republic of Kazakhstan;

Introduction: A review of the literature on enterosorbents that absorb harmful and toxic substances from the human body. The classification and therapeutic effects of enterosorbents are considered. The importance of the natural enterosorbent pectin in the form of a drug and a natural product used in the daily diet is considered.

Purpose: A review of the literature on enterosorbents used in pharmaceutical practice and the importance of natural pectin enterosorbents.

Search strategy: The search for sources was carried out in the Web of Science, PubMed database (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/), using the specialized search engine Google Scholar and in the CyberLeninka electronic scientific library. The search depth was 15 years. The following keywords were used: MeSH Terms; enterosorbent, carbon, silicon dioxide, lignin, pectin. Inclusion criteria: publications in full-text access, meta-analyzes and systematic reviews; articles in English, Russian, research conducted on the territory of the Republic of Kazakhstan.

Exclusion criteria; articles describing single cases and series of cases; articles published earlier than 2000; materials without evidence, abstracts, abstracts and newspaper publications. A total of 4664 sources were found, of which 60 were selected for further analysis. For the final analysis, 10 articles were selected.

Results: Informational reviews of the types of enterosorbents used in pharmaceutical practice have been developed. It has been established that in the Republic of Kazakhstan there are 14 adsorption drugs in the register of registration of medicines on the pharmaceutical market. In accordance with the increase in the sorption volume of enterosorbents, it is determined that in the first place in terms of sorption capacity are preparations made on the basis of activated carbon. With long-term use of drugs based on carbon, it should be borne in mind that it is not used in case of irritation of the mucous membranes of the gastrointestinal tract and gastric ulcer. In case of gastric ulcer, the use of natural energy sorbents will be most effective. In particular, natural fibers, lignin, pectin.

Conclusions: Thus, enterosorbents, despite their very ancient use in medicine, are still relevant drugs. The use of this group of drugs has stepped far beyond the scope of gastroenterology and makes it possible to effectively provide assistance to patients with various diseases, such as disorders of lipid and carbohydrate metabolism, with acute intoxication and diarrhea.

Keywords: enterobent, carbon, silicon dioxide, lignin, pectin.

Резюме

ПЕРСПЕКТИВЫ ПРИМЕНЕНИЯ ЭНТЕРОСОРБЕНТОВ В ФАРМАЦИИ

Акерке Ш. Амирханова 1, https://orcid.org/0000-0003-1479-3171 Нуршаш Жексенбай 1-2, https://orcid.org/0000-0001-5095-7319 Майгуль Ж. Кизатова 1, https://orcid.org/0000-0002-6481-7410 Галия К. Искакова 3, https://orcid.org/0000-0002-2077-8755 Жанар С. Набиева 4, https://orcid.org/0000-0001-7258-746X Жанипа К. Омаркулова1, https://orcid.org/0000-0002-7771-7371

1 Казахский национальный медицинский университет им. С.Д. Асфендиярова, Школа фармации, кафедра фармацевтической технологии, г. Алматы, Республика Казахстан;

2 Алматинский технологический университет, факультет пищевых производств, кафедра технология продуктов питания, г. Алматы, Республика Казахстан;

3 Алматинский технологический университет, факультет пищевых производств, кафедра технология хлебопродуктов и перерабатывающих производств, г. Алматы, Республика Казахстан;

4 Алматинский технологический университет, институт пищевой безопасности, г. Алматы, Республика Казахстан;

Введение: Обзор литературы по энтеросорбентам, абсорбирующим вредные и токсичные вещества из организма человека. Рассмотрены классификация и терапевтические эффекты энтеросорбентов. Рассмотрена важность натурального энтеросорбента пектина в виде лекарственного средства и натурального продукта, используемого в повседневном рационе.

Цель: Обзор литературы по энтеросорбентам, применяемым в фармацевтической практике, и значению природных пектиновых энтеросорбентов.

Стратегия поиска: Поиск источников проводился в базе Web of Science, PubMed, с помощью специализированной поисковой системы Google Scholar и в электронной научной библиотеке CyberLeninka. Глубина поиска составила 15 лет. Использовались следующие ключевые запросы: MeSH Terms: enterosorbent, carbon, silicon dioxide, lignin, pectin. Критерии включения: публикации, находящиеся в полнотекстовом доступе, мета анализы и систематические обзоры; статьи на английском, русском языках, исследования, проведенные на территории Республики Казахстан.

Критерии исключения: статьи, описывающие единичные случаи и серии случаев; статьи, опубликованные ранее 2000 года; материалы, не имеющие доказательной базы, резюме докладов, тезисы и газетные публикации. Всего было найдено источников 4664, из которых для последующего анализа отобраны 60. Для итогого анализа были выбрани 10 статей.

Результаты: Разработаны информационные обзоры видов энтеросорбентов, применяемых в фармацевтической практике. Установлено, что в Республике Казахстан в реестре регистрации лекарственных средств на фармацевтическом рынке имеется 14 адсорбционных препаратов. В соответствии с увеличением сорбционного объема энтеросорбентов определяется, что на первом месте по сорбционной способности находятся препараты, изготовленные на основе активированного угля. При длительном применении препаратов на основе углерода следует учитывать, что при раздражении слизистых оболочек желудочно-кишечного тракта и язвенной болезни желудка не применяется. При язвенной болезни желудка наиболее эффективным будет использование природных энетеросорбентов. В частности натуральные волокна, лигнин, пектин.

Выводы: Таким образом, энтеросорбенты несмотря на их весьма древнее применение в медицине, по-прежнему остаются актуальными препаратами. Использование этой группы препаратов шагнуло далеко за пределы гастроэнтерологии и позволяет эффективно оказывать помощь пациентам с различными заболеваниями, такие как нарушения липидного и углеводного обменов, при острых интоксикациях и при диареях.

Ключевые слова: энтерособент, углерод, диоксид кремния, лигнин, пектин.

Bibliographic citation:

Амирханова А.Ш., Жексенбай Н., Кизатова М.Ж., Искакова Г.К., Набиева Ж.С., Омаркулова Ж.К. Энтеросорбенттердщ фармацияда колдану перспективасы // Гылым жэне Денсаулык сактау. 2021. 4 (Т.23). Б. 7587. doi 10.34689/SH.2021.23.4.008

Amirhanova A.Sh., Zhexenbay N., Kizatova M.Zh., Iskakova G.K., Nabieva Zh.S., Omarkulova Zh.K. Prospects for using enterosorbents in Pharmacy // Nauka i Zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2021, (Vol.23) 4, pp. 75-87. doi 10.34689/SH.2021.23.4.008

Амирханова А.Ш., Жексенбай Н., Кизатова М.Ж., Искакова Г.К., Набиева Ж.С., Омаркулова Ж.К. Перспективы применения энтеросорбентов в фармации // Наука и Здравоохранение. 2021. 4(Т.23). С. 75-87. doi 10.34689/SH.2021.23.4.008

Юрюпе

Медицина терапиясында энтеросорбциялы к емдеу эдюЫ колданады. Энтеросорбциялы к емдеу эдю - зат алмасудыщ аралык жэне со^ы еымдерН 8ртYрлi экзогендк заттарды ж8не микроорганизмдер ж8не олардыщ токсиндерЫ адам агзасынан шыгаруда комплекса байланыстырып шыгаруга непзделген. Осы максатта жогары сорбциялык сыйымдылыгы бар, асказан шек жолын бузбайтын, адсорбциялык кабтетЫе байланысты экзогендi ж8не эндогендi заттарды байланыстыратын, ионалмастыргыш ж8не комплекстYзушi кабтетке ие энтеросорбенттер колданылады [5]. Энтеросорбенттердi колдану тарихы ежелден Египет, Yндiстан, Греция емшiлерi улануда,

дизентерия, саргаюда кeмiрдi жэне сазды колданган. Энтеральдк адсорбенттердщ емдк касиеттерЫ Гиппократ пен Авиценна "Дэр^ерлк гылым Канонында" денсаулыкты сактау eнерi туралы айта отырып, Авиценна емдеудщ жет постулатынан денен тазарту "артык" эдютерЫ Yшiншi орынга койган [24]. Ягни узак eмiр сYPУДЩ кеп^ ретще карастырган болатын.

Зерттеу максаты: Фармациялык практикада колданылатын энтеросорбенттерге жэне табиги тектес пектин энтеросорбентЫщ мачыздылыгына акпараттык шолу жYргiзу.

Зерттеу эдiстемесi: Эфференттi терапияда кечЫен колданыс тапкан энтеросорбенттерге акпараттык шолу жYргiзу. Алга койылган максатка кол жетшу Yшiн

мамандандырылган сайттарда Web of Science, Google Scholar жYЙелерiн жэне «колмен» электронды гылыми-зерттеу ютапханаларын CyberLeninka, сондай-ак эдебиет талдауын пайдалана отырып, PubMed (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/) дереккорда эдеби кездер iздестiрiлдi. Гылыми жумыстардыщ iздеу терекдiгi 15 жылды курады. Барлыгы 4664 дереккездер табылды, оныщ 60-ы одан эрi талдауга тачдалды. фрытынды талдау Yшiн 10 макала

Зерттеу нэтижесi:

Энтеросорбенттердi 4 анатомиялы к-терапиялы к-химиялык жiктеу (АТХ) жiктелуi бойынша А07 - ¡шектщ микробка жэне кабынуга карсы, диареяга карсы препараттар, соныщ iшiнде А07В - адсорбциялык iшек препараттарына жатады. А07В - топшасы екi топка белшедк А07ВА - кемiртектi препараттар жэне А07ВС -адсорбциялык шектщ препараттары, оларга коллойдты кремний диоксида полиметилсилоксан, диоктаэрлi смектит, лигнин гидролизу повидон жатады [10].

казакстан Республикасында энтеросорбенттiк препараттардыщ фармацевтикалык рынокта колданылатын тYрлерiне фармацевтикалык нарыктык талдау барысында келесiдей нэтижелерге кол жеткiзiлдi.

^аарп уакытта ^азакстанда 14 адсорбциялык эсерi бар фармацевтикалык препарат тiркелiнген [21]. Фармацевтикалык препараттардыщ сауда атауы, ендiрiс орны, ендiрушi елi жэне дэртк калыптыщ тYрi керсетiлген.

Алынган нэтижелер бойынша адсорбциялык эсерi бар препараттар эртYрлi дэрiлiк калып тYрiнде шыгарылады. Отандык ендiрушiлер ЖШС "Dolce Pharm", ТК Фарм Актобе белсендiрiлген кемiр препараттарын шыгарады. Ал калган препараттар шет елдерден импортталатын препарттар болып отыр. Осыган сэйкес отандык адсорбциялык препараттар -

тачдалды. Акпараттык шолуды iздеуде келесiдей тYЙiндi сездердi колдандык: enterosorbent, carbon, silicon dioxide, lignin, pectin. Алынган нэтижелердi такырып бойынша кайталанатын, жалгыз жагдайларды сипаттайтын макалалар жэне бiркатар окигалар; жылга дешн жарияланган макалалар; дэлелдемелi базасы жок материалдар, тезистер жэне газет публикациялар iрiктелiп алынбады. Эдебиеттiк шолу жYрriзудщ ретi келесi кестеде усынылады:

энтеросорбенттер Yлесiн арттыру ма^ызды болып саналады.

фарп уакытта эртYрлi интоксикация тYрлерiнде энтеросорбенттердi колдану ма^ызды. Интокцикация тYрлерi эртYрлi болуы мYмкiн: тамактан улану, алкогольмен, темеюмен, ауыр металдардыщ туздарымен; са^ыраукулактармен, агзаныщ энтеровирустармен улануы, дэрьдэрмекш интоксикациясы; эртYрлi аллергендердщ эсерi; онкологиялык аурулар кезiндегi уыттану; iшек дисбактериозын жаткызуга болады. Энтеросорбенттiк препараттарды тачдаганда келесiдей касиеттерiне мэн берiлуi тию: уыттылыктыч болмауы; асказан iшек жолыныщ закымдайтын эсерЫщ болмауы; жогары сорбциялык сыйымдылыкка ие болуы; ыщгайлы пшУ жэне мелшерлеу жекiлдiгi; жаксы органолептикалык касиеттерi [28].

Химиялык курылысы бойынша энтеросорбенпе^ бiрнеше топка топтастыруга болады:

- кемiртектi;

- табиги жэне синтетикалык шайырлар, синтетикалык полимерлер жэне сщрлмейтЫ липидтер;

- кремний-курамды;

- курамында екi немесе одан да кеп сорбентерден куралган бiрiктiрiлген препараттар;

- табиги органикалык негiздегi тагамдык талшыктар, гидролиз лигнинi, хитин, пектиндер [17].

Кесте 1.

Эдебиетпк шолу ушш дереккездер корынан табылган гылыми макалаларды ipiKTey жолы._

Дереккездер корынан табылган гылыми макалалар

n=4664

Web of Science Google Scholar PubMed CyberLeninka

161 3320 183 1000

^айталанатын тYпнускадаFы алынып тасталынган гылыми макалалар

n=16 n=338 n=25 n=158

калган макалалар n=4127, алынып тасталынган макалалар n=537

Такырып бойынша тачдалып алынган макалалар

n=58 n=1491 n=76 n=421

калган макалалар n=2081, алынып тасталынган макалалар n=2046

Энтеросорбентш препараттар жэне пектин бойынша тачдалган макалалар

42 1459 70 415

калган макалалар n=95, алынып тасталынган макалалар n=1986

Энтеросорбентш жэне пектин препараттары бойынша iрiктеп алынган макалалар

16 32 6 6

калган макалалар n=60, алынып тасталынган макалалар n=35

14 26 5 5

калган макалалар n=10 алынып тасталынган макалалар n=50

2 5 2 1

калган макалалар n=10

Кесте 2.

Казакстан Республикасында лркелшген адсорбциялык acepi бар фармацевтикалык субстанциялардьщ

Ti3iMi.

№ Фармацевтикалык препараттыщ сауда атауы ©ндiрiс атауы ©ндiрушi ел Фармацевтикалык препарат тYPi

1 Белсенфтген K6Mip Ультра-Адсорб Дольче ^азакстан Таблетка

2 ЭКСТРАСОРБ Авексима Сибирь Россия Капсула

3 Лактофильтрум АО «АВВА РУС» Россия Таблетка

4 Белсендiрiлген K6мiр ТК Фарм Актобе Казахстан Капсула

5 Белсендiрiлген K6мiр ОАО «Ирбитский химфармзавод» Россия Таблетка

6 Адсорбикс® Экстра Кабот Норит Нидерланды Би. Ви. Нидерланды Капсула

7 Смектика Мед-интерпласт Беларусь 1шке кабылдауга арналган унтак

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

8 Энтеросгель® ТНК СИЛМА Россия 1шке кабылдауга арналган паста

9 СМЕКТА® экспресс Фарматис Франция 1шке кабылдауга арналган суспензия

10 СМЕКТА® Бофур Ипсен Индастри Франция 1шке кабылдауга арналган суспензия

11 СМЕКТА® Бофур Ипсен Индастри Франция 1шке кабылдауга арналган кулпынай дэмдi суспензия

12 Диоктаэдрлк Смектит Р.Т.Вандербильт Компани Инк А^Ш Субстанция

13 Полисорб МП АО «Полисорб» Россия Суспензия дайындау Yшiн iшке кабылдауга арналган унтак

14 Белсенфтген K6мiр Фармстандарт-Лексредства Россия Таблетка

Квм'ртент'! энтеросорбенттер

^аарп уакытта кeмiртектi энтеросорбенттердщ физика-химиялык касиеттерi эртYлi. Кeмiртектi энтеросорбенттердщ непзп касиетiнiн бiрi ол бензолга арналган кеуектiн жалпы кeлемiмен 0,4 см3/г-ден iшкi кеуектiлiктiк 1,3 см3/г болуы жэне iшкi бетi 700 м2/г-ден 3000 м2/г дейiн eзгерiп отырады. Энтеросорбенттердщ гидрофобты кабатыныщ су молекулаларына жакындыгы тeмен, сондыктанда гидратталган су молекулаларымен о^ай байланысады. Бeлшектер мeлшерiнщ айырмашылыгына байланысты кeмiртегi энтеросорбенттердщ сырткы беттерi мен сорбциялык кинетикасы эр тYрлiлiгiмен сипатталады [5]. Осы непзде фармацевтикалык рынокта кeмiртектi сорбенттер непанде (тiркелiнген дэрiлiк препараттар: Карболен, Карбактин, Карбопект, Карбосорб, Сорбекс, Ультра-адсорб, Авексима, Медисорб, Экстрасорб), тYЙiршiктелген кeмiр (белсендiрiлген кeмiр СКН препараты; СКТ-6А ББ^, СУГС, СКАН жэне кeмiртекталшынды материалдар (азык-тYлiк коспалары ваулен, актилен) жаткызуга болады [22, 32, 8].Кeмiртектi энтеросорбенттердi асказан-iшек жолдарыныщ ойык жараларында жэне шектен кан кетуде, ас корыту шырышты кабыгына жаракат экелуi мYмкiн сондыктан да оларды пайдалану усынылмайды [18]. ¥зак уакыт колданганда жанама эсерлер тугызуы мYмкiн - ш кату, диарея, гиповитаминоз, асказан-iшек

жолынан коректiк заттардыщ жэне гормондардыщ сщуЫщ тeмендеуiне алып келедi [25].

Табиги жэне синтетиналыц шайырлар, синтетиналыц полимерлер жэне ащрлмейтн липидтер

Мундай сорбенттерге карая агашыньщ шайыры мен поливинилпирролидонга негiзделген 2:1 катынасында eнiмдер федк Оларды 4 суды сiкiру кабiлетi жогары, сумен байланыста болган кезде олар 30-дан астам рет iсiнедi, ал токсиндердi нашар сщредк Мундай сорбенттер ¡шектщ функционалды ауруларын емдеуде колданылады [11]. Кeбiнесе максатты эсер етуге арналган туз кышкылы, пепсин, бактериялык токсиндер, натрий, калий, кальций иондарын сорбциялау Yшiн ион алмастыргыш шайырлар (Холестирамин, Квестран, Колестипол) дэр™ препараттары жатады.

Поливинилпирролидон туындысы - Энтеродез дэртк препараты сорбциялык кабiлетi тeмен, ол педиатрияда бурыннан колданылып келедi (1 жастан аскан балаларта руксат етiлген, дозаны есептеу - 0,3 г/кг) [54].

Липидт энтеросорбент - Олестра (биологиялык белсендi коспа) майлы тагамдар жэне сэйкесiнше тагамныщ калориялылыгыныщ тeмендеуiнде тагамга сiиiмдi емес жалган дэм алу Yшiн майлардыщ аналогы ретiнде тужырымдалды [13]. Олестраныщ бастапкы

максаты май алмасуыныч бузылуын тYзету жэне артык дене салмагымен кYрес, бiрак одан эрi бул липидтi энтеросорбенттi агзадан жартылай шыгарылудыч Yлкен кезечiмен гидрофобты уыттарды жою Yшiн табысты пайдалануга болатындыгы аныкталды [37]. Мысалы, асказанчшек жолына тYсетiн диоксиндердi тiзбекте: май депосы ^ липидтер мен кан плазмасыныч акуыздары ^ ет жэне баска да реабсорбцияланатын ас корыту шырындары олестра езiне тiркейдi [33, 51].

Еч танымал синтетикалык шайыр холестирамин ащы шекщ курамынан ет кышкылдарын кетiруге арналган анион алмастыргыш энтеросорбент. Холестирамин-айкын жагымсыз иiсi бар, усак унтак тYрiндегi катты негiздi шайыр, жемю шырыны немесе сут енiмдерiмен бiрге кабылдайды. Жанама эсерлердiч айкындалуы салдарынан жача синтетикалык шайыр тYрi холестипол МС1-196 энтеросорбентi колданылды. Ол холестираминге караганда 4-6 рет сНру кабiлетi жогары екенiн дэлелдейдi [52, 53].

Кремний-цурамды энтеросорбенттер:

- физикалык-химиялык езара эрекеттесудщ аркасында мелшерi 100-ден 200 нм-ге дейiнгi агрегаттарга бiрiктiрiлетiн кеуектi емес, сфералык белшектерден туратын коллоидты кремний диоксидi;

- глобулалардыч мелшерi 7-ден 15 нм-ге дешн болатын кечюшш езара байланысты глобулярлы кеуектi матрица курылымы бар метил кремний кышкылыныч гидрогельдерi мен ксерогельдерк Глобулалар бiр-бiрiмен байланысып, радиусы 100 нм-ден жогары кеуектер тYзедi;

- диоктаэдралык смектит, мелшерi 1 - 2 мкм белшектер калычдыгы 1 - 2 нм кабатты тYзiлiмдерден турады;

- коллоидты магний алюмосиликат гидраты (аттапульгит). Белшектер - мелшерi 60-тан 610 нм-ге дешнп агломераттар.

Кремний-курамды энтеросорбенттер iшiнен еч кеп таралган энтеросгель препараты. Энтеросгель - метил кремний кышкылыныч гидроксидл гелi. Сорбциялык кабiлетi жогары (150 м2/г) тек орташа молекулалык улы заттарды байланыстырады, ягни тачдамалы эсе етедк Тагайындауга арналган айгактарда керсеттген: уыттану, бYЙрек жеткiлiксiздiгi, iрiчдi-септикалы к жавдайлар, аллергиялык аурулар, радиациялык закым, диарея, бауырдыч закымдануы [15, 16, 4].

^урамында кремний бар екiншi энтеросорбент -силикс (полисорб, силлард) - жогары дисперстi пирогендi кремнийлердiч (аэрозилдер) негiзiнде жасалган. Силикстiч орташа бастапкы диаметрi 200-300 м2/г болатын кремний белшектерУч мелшерi 10-12 нм турады. Пирогендi кремнеземдердiч мачызды касиет - олардыч аморфтылыгы, 8Ю2 кристалды курылымдары кварцка Yксас келедi. Пирогендi кремнийдыч беттiк белсендi орталыктары Si-OH-топтарымен ете жогары температурада синтезделедi [24]. Полисорб МП - бул белшектерУч мелшерi 5-20 нм жэне белсендi бетi 300 м2/г курайтын жогары дисперстi кремнеземге негiзделген сорбент. Препарат организмнен эртYрлi табигаттагы токсиндерд^

антигендердi, тагамдык аллергендердi, дэрiлiк препарттар мен уларды, ауыр метал туздарын шыгарады [13, 26, 3].

Диоктаэдралык смектитт препарат - смекта, сорбциялык бет 100 м2/г курайды. Сорбциялык эсерiмен катар антацидтiк жэне антипротеолитикалык эсерлерi зерттелiнген. Дэрiлiк препарат шекщ патогендi протеолитикалык флорасын басады. Смекта шею1ч шырышты кабыгындагы корганыш пленка тYзуiне байланысты гастрит, асказан жарасы, он екi елi iшектiч жарасы, колит жэне кез-келген диарея генезисще, аллергиялык ауруларды кешендi емдеуде кеч^ен колданылады [58, 54, 6].

Биологиялык белсендi коспа ак кемiр кремний диоксидУ ч микрокристалды целлюлозамен комплекстi коспасынан турады. Ак кемiр жогары сорбциялык бет (400 м2/г) болады, ол кемiрдi 1500 °С жогары температурада кыздыру аркылы жYзеге асады. Сондыктанда сорбциялык кабiлетi жогары, жечiл фракцияларга очай белiнедi. Кремний энтеросорбенттер катарын балшык, глинозем, бентониттерде толыктырады.

Балшык жэне глинозем - минералды усак дисперст шегiндiлер. Саздар ротавирустарды, коронавирустарды жаксы сiчiредi, бактерияларды бейтараптайды, токсиндер, интерлейкиныч (1Ц 1 эпителий синтез^ жэне N0 синтаза мен лейкотриен В4 белсендтИн тежейдi. Ак саз (каолин) - алюминий, магний мен кальций силикаттарыныч коспасы бар кабыкшалы жэне адсорбциялык касиеттерге ие энтеросорбент [38]. Бентониттер 98% дейiн монтмориллонит^ч турады. Монтмориллонит - курамында микро-макроэлементтер кешенi бар: кремний, алюминий, марганец, титан, калий, кальций, натрий, берилий, темiр, галлий, кобальт, молибден, йод туратын табиги адсорбент. Олар адамныч эндокриндк жYЙесiн тiкелей реттейдк Бентонит сазыныч беттiк дисперiстiлiгiнiч жогары болуына сэйкес газ тэрiздi токсиндерд^ иiстердi, газдарды, iрi ч, микробтарды сiчiредi. Бентонит сазыныч, кептеген энтеросорбенттерден айырмашы-лыгы элсiз сiлтiлiк рН 7,8-8,0 ортаны бередi [7].

Комбинирленген энтеросорбенттер

Комбинирленген энтеросорбенттер - курамында ею немесе одан да кеп сорбентерден куралган бiрiктiрiлген препараттар. Бул препараттар катарына: СУМС-1 жэне ультрасорб, Лактофильтрум, Токсфайтер люкс, препараттарын жаткызуга болады.

СУМС-1 энтеросорбентiнiч белшектерiнiч елшемi 0,1-2,0 мм, беттiк ауданы 200-300 м2/г болатын кеуектi силикагельдiч сфералык тYЙiршiктерi болып табылады. СУМС-1 макропораларыныч Yлкен болуына байланысты iшек бактерияларын жэне олардыч токсиндерiн жаксы сорбциялайды [14]. Осы энтеросорбенттi туберкулезге карсы каркынды ем аясында кабылдаганда липидтердiч аскын тотыгу дечгейiн темендетедi, изониазидтер Yшiн фармакокинетикалык кисыктар нысанына эсер етедк

Жэне олардыч астындагы жалпы ауданныч езгеруi жэне антибиотиктердiч кейбiр тYрлерiне дэрiлiк тезiмдiлiктi элсiретедi [12, 9].

Ультрасорб бул -2:3 катынасында мыс ферроцианидiмен модификацияланган тотыккан белсендiрiлген K6мiр жэне палыгорскитпч сазды минералы унтактарынан турады. Бул препарат агзага 6зiнiк пайдалы микроэлементтерiн берiп, коргасынга жэне кейбiр баска металдар мен радионуклидтерге, оныч iшiнде радиоцезияга жогары сорбциялык кабiлетiмен сипатталады [23].

Лактофильтрум бiр таблеткасыныч курамында 355 мг гидролиздi лигнин жэне 120 мг лактулоза бар аралас дэртк препарат. Дэртк заттардыч Yйлесiмдiлiгне сэйкес лактофильтрум экзо жэне эндотоксиндердiч адсорбциялап ток шектщ микробиоценозын калпына келтiредi [1, 19, 46, 47].

Токсфайтер люкс курамында бидай кебеп, жолжелкен жапырагы жэне сублимацияланган кызылша, алма пектиынен туратын 6сiмдiк компоненттерiне негiзделген тагамдык коспа. Препарат курамында папаин мен бромелайн, сондай-ак лактобактериялар ферменттерi бар болгандыктан жалпы интоксикация кезiнде кеч^ен колданылады [48].

Табиги органикалыц нег'здег'! тагамдык, талшыцтар, гидролиз лигнинi, хитин, пектиндер

Тагамдык талшыктардыч екi тYрiн карастыруга болады: еритiн талшыктар жэне ерiмейтiн талшыктар. Еритiн талшыктар катарын: лигнин, шырышты заттар, пектин курайды, ал ерiмейтiн талшыктарга: целлюлоза, альгинаттар, хитин жаткызуга болады.

Лигнин (Полифепан, Полифан, Фильтрум СТИ дэртк препараттары) барлык 6сiмдiктерде, 8сiресе олардыч кабыктары мен кабыгында кездеседi. Лигнинге непзделген д8рiлiк препаратты алгаш рет Германияда Г.Шоллером жэне Л. Меслероммен 1943 жылы д8рiлiк препараттарын шыгарган. Медициналык гидролиз лигнинi улы заттар мен микроорганизмдердi сiкiру Yшiн колданылады, 800-900 миллион Escherichia coli жасушаларын байланыстырады [42, 34].

©сiмдiк сагыздары мен шырыштары течiзде кездеседi жэне олар балдырлар мен тукымдар 6сiмдiк жасушасыныч полисахаридтерi болып табылады. Шырышты заттар сулы, кебек, зыгыр тукымында болады.

Пектиндер, модификацияланган крахмалдар жэне алгинаттар шбЫесе 8ртYрлi десерттер, йогурттар, туздыктардыч консистенциясын турактандыргыш ретiнде колданылады. Пектин консистенцияны калыптастырып кана коймайды, сонымен катар радиопротекторлык жэне детоксикациялык касиеттерге ие, сондыктан полифункционалды коспаларга жатады [43, 44].

^ызылша жэне алма пектинУч негiзiнде "Пекто", "Пекто - 21", "РОС-Пекто", "Витапекто" сауда маркасымен бiркатар препараттар жасалды.

Ресейдiч Денсаулык сактау министрлiгiнiн клиникалык мекемелерiнде кеч^ен сыналган Пекто сериялы препараттар, барлык медициналык талаптарга жауап бередi: олар улы емес, шырышты кабыктарга закым келтiрмейдi, iшектен жаксы эвакуацияланады, дисбиоз тудырмайды, бактерицидтiк белсендiлiгi мен сорбциялык кабтет жогары, бiрегей селективтiлiгi бар, ы^айлы д8рiлiк калып тYрiнде

колданылады. Бул препараттар курамында 95 % белсендi зат пектин болады. Олардыч этерификациялау дэрежес 36-45 % шект курайтын физикалык жэне химиялык касиет^ бойынша да бiрегей биополимер болып табылады [45].

Пектин со^ы жылдары азык-тYлiк технологиясында колданылуы жогарылады, ол ерiмейтiн кешендер тYзе отырып, адам агзасынан улы металдар мен узак eмiр сYретiн (жартылай шыгарылу кезе^ бiрнеше ондаган жыл) стронций, цезий изотоптары жэне т.б. сонымен катар, биогендi токсиндердi, ксенобиотиктердi, анаболиктердi, метаболизм eнiмдерiн жэне агзада жиналатын биологиялык зиянды заттарды сорып сорбент ретще алып тастай алады [39, 40].

Пектин - шырын жэне кызылша кант eндiрiсiнiч кайталама шикiзат ресурстарынан гидролиз-экстракциялау аркылы алынатын табиги полисахарид, ол сорбциялык жэне желiмдiк касиеттерден баска, еч тиiмдi желатиндi тYзriштердiч бiрi болып табылады жэне осыныч аркасында тамак eнеркэсiбiнде кеч^ен колданылады. Желатиндi калыптастыру механизмi Yш eлшемдi кечюшш курылымды калыптастыру Yшiн пектин шбектерУч ассоциациясына байланысты, онда шбектщ екi немесе одан да шп бeлiктерi туракты жиiлiкпен бiр-бiрiне жакындайды. ^рп уакытта елiмiздiч сут eнеркэсiбi кэсiпорындарында жыл сайын сутт кайта eчдеу кезiнде шамамен 40 млн.тонна ^ айналым алынады, оныч курамында шамамен 1,3 млн. тонна акуыз бар. Пектиндi калпына келфместен полисахаридтердiч кeмегiмен майсыз сут акуыздарын шогырландырудыч технологиялык процесiн алгаш рет 1983 жылы БYкiлресейлiк сут шишатын кешендi пайдалану гылыми-зерттеу институты игердк Процесщ ерекшелiгi пектиныч салыстырмалы тYPде тeмен концентрациясын - 0,7% колдану жэне шамамен 20% акуызы бар концентратты, непзЫен казеин мен сарысуы бар акуыздары бар суйылтылган пектин ерiтiндiсiн алу болды [56, 59]. Радиопротекторлык жэне детоксикациялык касиеттерден баска, клиникалык зерттеулер пектины ч экологиялык жавдайга байланысты аллергиялык эсердi азайту, метаболизм мен ас корыту функцияларын реттеу кабiлетiн ^сетл [52].

Бул компоненттер пробиотикалык жэне пребиотикалык касиеттерге ие. Пектиннщ пребиотикалык касиеттерi оныч курамында 90%-га дейiн бифидобактериялар бар адамныч асказанчшек жолдарыныч калыпты флорасыныч eсуiне арналган Kоректiк орта болып табылады. Шетелдк галымдардыч зерттеулерi бойынша модификацияланган пектин сорбциялык процес алгашкы 10 минутта болып, ауыр металдарды сiчiруi 20 минутта болатынын айтты. Модификацияланган цитрустык пектинмен (PectaSol), оныч молекулалык салмагы тeмен пектинмен, этерификация дэрежесi 3,8% жэне шамамен 10% рамногалактурон II 2-кето-3-дезоксиоктон кышкылыныч болуы негiзiнде зерттеу бойынша кандагы коргасын дечгейi жогары балаларды емдеу, пектиндi 24 сагат iшкеннен кейiн (кYнiне 15 г) коргасын дечгейi тeмендедi (орташа eзгерiс 161%) канда жэне зэрде eстi (орташа eзгерiс 132%), мачызды минералдар тeмендеу динамикасын кeруге болатынын дэлелдедi [55, 57].

Пектины ч ден сау адамдарда несеппен улы заттардыч шыгарылуына эсерiн аныктау Yшiн бiрдей пектин коспасы (PectaSol) кемепмен жYргiзiлдi. Пектиндi 24 сагаттан кейЫ (кYнiне 15 г) зэрдегi мышьяк дечгей едэуiр артты (130%, р < 0,05). Несеппен шыгарудагы кадмий дечгей алтыншы кYнi айтарлыктай ест (150%, р <0,05), ал шыгару кезще коргасын дечгейi едэуiр артты (560%, р <0,08). Мундай нэтижелер металдардыч хелатирлеушi касиеттерiне ие рамногалактуронан П-ыч болуымен байланысты болатынымен тYсiндiрiледi. Бул нэтижелер кандагы рамногалактуронан II бар темен молекулалы пектинмен шелей хелаттау процесi нэтижесiнде несептен орта пектин кешеын жою аркылы тYсiндiрiледi [60].

Кейбiр клиникалык тэжiрибелер керсеткендей, ^нЫе 4 г 3-6 айдан кейЫ байкалган ауыр металдарды емдеуде айтарлыктай нэтижеге жету Yшiн жетшкт болатыны зерттелiнген. Осылайша, пектиннiч керсетлген мелшерiн пектинi бар сут еымдерЫ тутыну аркылы очай тутынуга болады, ейткенi эр тYрлi сут енiмдерi адам рационында кYнiне едэуiр мелшерде болады.

Сондыктан пектиндi тиiмдi жэне кау^ш хелаттаушы агент ретiнде колдануга болады, эсiресе балалар сиякты Yшiн тiкелей косымша ретiнде немесе сут енiмдерi сиякты тамак курамында колдануга болады. Пектинi бар мундай енiмдердi тутыну ауыр металдардыч уыттылыгына карсы адам агзасынан шыгаруда колданылатын инновациялык алдын-алу шарасы болуы мYмкiн [11].

Осы зерттеулер нэтижесЫде темен этерификацияланган кызылша пектин концентратын колдана отырып, курамында пектин бар йогурттардыч рецептуралары курастырылган (этерификация дэрежесi 34,7% жэне кешендi калыптастыру кабiлетi 290 мг РЬ2+/г). Сапаныч барлык керсеткiштерi бойынша: тагамдык, биологиялык кундылыгы жэне каутш сактау мерзiмi бойынша 1000 кг йогуртка 85 кг есебiмен пектин концентраты бар Yлгi еч очтайлы екенi аныкталынган [36, 48].

курамында пектиннiч орташа тэулiктiк профилактикалык дозасы (15 г) бар йогурт бiр белiгiн (100 г) кYнделiктi колдану организмнен токсиндердi кетiруге жэне асказанчшек жолдарыныч кызметiн калыпка келтiруге кемектеседк Осылайша, сут енiмдерiн ендiруде пектиндi колдану белгiлi функционалды касиеттерi бар биологиялык толыкканды тYбегейлi жача кау^ш тамак енiмдерiн курудыч кеч перспективаларын ашады. Осылайша пектинде табиги энтеросорбент катарын толыктыра отырып, унтак тYрiндегi пектин сорбентi агзага йогуртпен косылып енуi жечiлдейдi. Йогурт курамындагы пайдалы бактериялар аскорыту жYЙесi мYшелерiнiч кажетт кышкылдыгын сактауга кемектеседi, енiмдердегi коректк заттардыч сiчiрiлуiн жаксартады. Ол пайдалы микрофлораны дамыту Yшiн кажеттi орта жасап, патогендi микрофлораны ч дамуын тежейдк Сол аркылы пектин тезiрек агзага сiчiрiлiп сорбциялык эсерiн керсетедi. Йогурт шектеп ортаныч реакциясын езгертедi жэне агзаны улармен баяу уланудан сактай отырып, шiрiген микрофлораныч кызметiн темендетедк Туракты тYPде кабылдау

цитокиндер, лимфоциттер жэне табиги жасушалар-киллерлер санын арттырады сонымен катар, вирустардыч кебеюЫ тежеп, гамма-интерферон синтезiн жYргiзедi.

Корытынды

^азакстан Респубикасында фармацевтикалык рынокта дэртк заттарды тiркеу реестрiнде 14 адсорбциялык препарат бар екендiгiне аныкталынды. Энтеросорбенпе^ч сорбциялык келемiнiч улгаюына сэйкес сорбциялык кабтет жагынан белсендiрiлген кемiр непзЫде жасалынган препараттар алдычгы орында турганы айкындалады. Кемiртек негiзiндегi препарттарды узак уакыт колдануы, асказан iшек жолдарыныч шырышты кабаттарыныч тiтiркенуiне жэне асказанныч ойык жараларында колдануга болмайтынын ескеру кажет. Асказан ойык жараларында кебЫесе табиги энетеросорбенттердi колданган тиiмдi болады. Атап айтатын болсак табиги талшыктар, лигнин, пектин. ^аарп уакытта Лигнин непанде Полифепан, Полифан, Фильтрум СТИ препараттары колданыска ие, ал пектин непзЫдеп "Пекто", "Пекто - 21", "РОС-Пекто", "Витапекто" препараттары Ресейдiч Денсаулык сактау министрлiгiнiч клиникалык мекемелерiнде кеч^ен сыналынган.

Эдеби дереккездердi бакылау нэтижелерi бойынша негiзiнен пектиндер болатын табиги сорбенттердiч табиги пайдасы туралы корытынды жасауга болады. Пектиндердiч еч кунды касиетi - олардыч тiрi агзаларды зиянды заттардан: ауыр металдардан, радионуклидтерден, нитраттардан, пестицидтерден жэне баска токсиндерден тазарту кабтет, сонымен бiрге организмнiч бактериологиялык тепе-течдiгiн бузбайды. Кептеген мамандар пектиндердi зиянды заттарды агзадан шыгарудыч ерекше кабiлетi Yшiн адам агзасыныч реттiлiгi деп атайды. Пектиндер еритiн тагамдык талшыктар ретнде балласттык заттарга жатады жэне ка^рп замангы адекватты тамактану теориясымен мщетт компонент ретiнде усынылады.

Практикалык мацыздылыгы:

Халыктыч емiр сYPуiн дечгейiн узарту Yшiн кYнделiктi тамактану рационын дурыстау ягни тамактану рационына сут еымдерЫ косу жэне iс-кимыл козгалыстарын кебейту аркылы жYзеге асыруга болады. Адам агзасынан уытты заттарды шыгаруда энтеросорбентт препараттар мен сут енiмдерi непане ечгiзiлген энтеросорбенттердi колдану мачызды екеыне кез жеткiзуiмiзге болады. Осыпан орай детоксикациялык эсерi бар пектинi бар сут еымдерЫ жасау практикалык мачыздылыгы бар.

Осы ретте, С.Ж. Асфендияров атындагы ^азак ¥лттык медициналык университет

парафармацевтикалык енiмдер лабораториясы базасында 2020-2022 жылдарга арналган ^азакстан Республикасы Б™ жэне гылым министрлiгi каржыландыруы бойынша гылыми жоба «АР08052416 - Разработка технологии пектинсодержащих молочных продуктов с целью выведения токсикантов из организма человека» непанде курамында пектинi бар йогурттыч рецептурасы курастырылып, агзадагы токсиндердi шыгарудагы тшмдттн айкындау максатында клиника дейiнгi зерттеулер жYргiзу жоспарлануда.

Сонымен катар фкеу HeMipi № 2021/0508.2 «Функционалды йогурт eндiру эдю» пайдалы моделiне eтiнiш бертдк

Авторлардыц цоскан Yлесi. Бул мацаланы жазуга барлыц авторлар тен улес цосты.

МYдделер цайшылыгы - жария етлмеген.

Бул материал басца басылымдарда жариялау уш'н бурын жарияланбатан жэне басца баспалардын царауына бер'тмеген.

Царжыландыру - бул жумысты жYргiзу кез'тде сыртцы уйымдар жэне медициналыц вк'тдермен царжыландырмады.

Эдебиет mi3iMi:

1. Алексеева A.A. Применение энтеросорбентов в комплексной терапии атопического дерматита // Вопросы современной педиатрии. 2012. № 11 (2). С. 151-154.

2. Альмова И.Х., Берикетов A.C., Инарокова А.М., Сабанчиева Ж.Х. Опыт применение пектина при заболеваниях, связанных с вредными факторами производства // Международный журнал прикладных и фундаментальных исследований. 2014. № 5 (2). С. 62-65.

3. Афонин А., Шокарев А., Левкович А. Комплексная терапия гипербилирубинемии у доношенных новорожденных с перинатальным поражением центральной нервной системы // Врач. 2010. № 8. С 58-59.

4. Бецкий О.В., Креницкий А.П., Майбородин А.В., Тупикин В.Д. Биофизические эффекты волн терагерцового диапазона и перспективы развития новых направлений в биомедицинской технологии: «Терагерцовая терапия» и «Терагерцовая диагностика» // Биомедицинские технологии и радиоэлектроника. 2003. № 12. С. 3-6.

5. Бондарев Е.В., Штрыголь С.Ю., Дырявый С.Б. Применение энтеросорбентов в медицинской практике // Провизор. 2008. №13. URL: http://www.provisor.com.ua/ archive/2008/N13 (дата обращения: 05.06.2021).

6. Боткина А.С. Применение диоктаэдрического смектита у детей с атопическим дерматитом // Вопросы современной педиатрии. 2008. № 7 (2). С. 1-4.

7. Буглак Н.П., Тарасенко B.C., Мирошниченко Н.В. Возможность использования природного адсорбента «Бента» (БЕНТОНИТ) в лечении и профилактике хронических интоксикаций ионами тяжелых металлов // Кримський терапевтичний журнал. 2010. №2. Т. 2, С. 337-339.

8. Вековцев А.А., Степанов В.В., Кислицын A.A., Позняковский Валерий В.М. Доказательства функциональных свойств и эффективности БАД «Токсфайтер люкс» в натурных наблюдениях // Вестник Южно-Уральского государственного университета. 2016. № 2. С. 71-76.

9. Габитов В.Х., Ниязова Ф.П., Череминский В.Ю., Баялиева A.A.. Влияние энтеросорбции на морфологию и функцию печени при механической желтухе // Морфология. 2002. Т. 122, № 4. С. 58-60.

10. Государственный реестр [Электронный ресурс] / Национальный центр экспертизы лекарственных средств и медийинских изделий: Алматы, 2021. URL http://register.ndda.kz/category/search_prep. (дата обращения 04.07.2021).

11. Жексенбай Н., Набиева Ж.С., Амирханова

A.Ш., Кизатова М.Ж., Искакова Г.К. Актуальность создания пектин содержащих продуктов питания с детоксикационными свойствами // Фармация Казахстана. 2020. № 7(8) С. 46-49

12. Колпакова Т.А., Колпаков М.А., Башкирова Ю.В. Влияние энтеросорбента СУМС-1 на фармакокинетику изониазида и перекисное окисление липидов у больных туберкулезом легких и лекарственным повреждением печени // Пробл. туб. 2001. № 3. С. 34-36.

13. Липатникова И.А., Решетников В.И. Разработка состава геля Полисорба и его биофармацевтическая оценка // Фармация. 2004. №3. С 34-35.

14. Майбородин А.В., Креницкий А.П., Тупикин

B.Д. Панорамно-спектрометрический комплекс для исследования тонких структур молекулярных спектров физических и биологических сред // Биомедицинские технологии и радиоэлектроника. 2001. № 8. С. 35-47.

15. Майбородин И.В., Любарский М.С., Спарин С.А. Структурная организация стенки сигмовидной и прямой кишок онкологических больных после применения энтеросорбента с адсорбированным метронидазолом // Арх. патол. 2000. Т. 62, № 3. С. 33-37.

16. Мериакри В.В. Состояние и перспективы развития линий передачи субмиллиметрового диапазона волн и устройств на их основе // Успехи современной радиоэлектроники. 2002. № 12. С. 10-12.

17. Николаев В.Г. Энтеросорбция: состояние вопроса и перспективы на будущее // Вестник проблем биологии и медицины. 2007. № 4. С. 7-17.

18. Новокшонов A.A., Портных О.Ю., Соколова Н.В. Изучение клинической эффективности орального сорбента «Фильтрум» при ОКИ у детей // Применение метода энтеросорбции в практической медицине: сб. трудов. М. 2002. С. 24-31.

19. Ныркова О.И., Алексеева Л.А., Бехтерева М.К., Бессонова Т.В. Роль энтеросорбции в терапии бактериальных диарей у детей // Вопросы современной педиатрии. 2011. № 10 (2). С. 96-101.

20. Орлова Е.А.; Кандрашкина Ю.А. Применение энтеросорбента Алесорб гель в комплексной терапии атопического дерматита // Врач. 2021. № 32 (4) С. 66-71.

21. Панова П.В. Анализ фармацевтического рынка энтеросорбентов // Вестник Пермской государственной фармацевтической академии. 2007.№ 1 (2). С. 25-30.

22. Панова П.В. Патогенетическая сорбционная терапия эндогенной интоксикации воспалительных заболеваний кишечника у детей // Педиатрическая фармакология. 2009. № 6 (5). С. 34-37.

23. Ставицкая С.С., Стрелко В.В., Викарчук Б.М. и др. Оценка селективности сорбции ионов токсичных металлов композиционным сорбентом «Ультрасорб» и его компонентами // Эфферентная терапия. 2001. Т. 7, № 1. С. 60-63.

24. Старченко В. Энтеросорбционные технологии в медицине // Новая аптека. 2011. № 3. С. 90-91.

25. Учайкин В.Ф., Новокшонов А.А., Соколова Н.В. Энтеросорбция - эффективный метод этиопатогенетической терапии острых кишечных инфекций // Дет. инфекции. 2005. № 3. С. 39-43.

26. Химкина Л., Пантелеева Г., Копытова Т. Клиническая эффективность Полисорба МП в комплексной терапии хронических распространенных дерматозов // Врач. 2010. № 1. С.38-40.

27. Чуйко А.А. Медицинская химия и клиническое применение диоксида кремния. Киев : Наукова думка, 2003. 415 с.

28. Юлиш Е.И. Метод энтеросорбции в лечении синдрома интоксикации // Здоровье ребенка. 2011. № 4(31). С. 76-81.

29. Anatoly P.K., Albert V.K., Zosya A.K. et al. In vitro adsorption-desorption of aflatoxin B1 on Pepper's lignins isolated from grassy plants // International Journal of Biological Macromolecules. 2020. Vol. 144, N1. P. 111-117.

30. ATC/DDD Index [Электронный ресурс] / Collaborating Centre for Drug Statistics Methodology WHO: Oslo, 2014. URL http://www.whocc.no. (дата обращения 04.07.2021).

31. Burks A.W., Christie L., Althage K.A. et al. Randomized, double-blind, placebo-controlled, food allergy challenge to olestra snacks // Regul. Toxicol. Pharmacol. 2001. Vol. 34, N 2. Р. 178-181.

32. Casdorph H.R. Hypercholesteremia. Treatment with cholestyramine, a bile acid sequestering resin. Calif Med. 2000. N 106 (4). P. 293-295.

33. Cheskin L.J., Miday R., Zorich N., Filloon T. Gastrointestinal symptoms following consumption of olestra or regular triglyceride potato chips: a controlled comparison // J.A.M.A. 2000. Vol. 279, N 4. Р. 150-152.

34. Cho J.Y., Kim A.R., Park M.H. Lignans from the rhizomes of Coptis japonica differentially act as antiinflammatory principles // Planta Med. 2001. N 67 (4). С. 312-316.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

35. Dorf G., Licht H., Namias A., Paraf A. Action of Poly-Karaya in functional colopathies. Results of a multicenter study of 114 patients // Med. Chir. Dig. 2000. Vol. 10, N 6. Р. 533-538.

36. Eliaz E. Weil., Wilk B. Integrative Medicine and the Role of Modified Citrus Pectin/Alginates in Heavy Metal Chelation and Detoxification - Five Case Reports // Forsch Komplementarmed. 2007. N 14. P. 358-364.

37. Freston J.W., Ahnen D.J., Czinn S.J. Review and analysis of the effects of olestra, a dietary fat substitute, on gastrointestinal function and symptoms // Regul. Toxicol. Pharmacol. 2000. Vol. 26, N 2. Р. 210-218.

38. Gonzalez R., de Medina F.S., Martinez-Augustin O. Antiinflammatory effect of diosmectite in hapten-induced colitis in the rat // Br J Pharmacol. 2004. N 41 (6). P. 951-960.

39. Gottesmann M., Paraskevopoulou V., Mohammed A., Bab A and LPS inhibitors against Helicobacter pylori: pectins and pectin-like rhamnogalacturonans as adhesion blockers // Appl Microbiol Biotechnol. 2020. N.104. P. 351363.

40. Gyawali R., Ibrahim S.A. Addition of pectin and whey protein concentrate minimises the generation of acid whey in Greek-style yogurt // The Journal of Dairy Research. 2018. N 85 (2). P.238-242. DOI: 10.1017/s0022029918000109.

41. Jonel T., Jane M., Bernd S.,Shawcross J., Bajaj S. The microbiota in cirrhosis and its role in hepatic decompensation // Journal of Hepatology. 2021. Vol.75, N 1. P.67-81.

42. Lee J. B., Yamagishi C., Hayashi K,, Hayashi T. Antiviral and immunostimulating effects of lignin-carbohydrate-protein complexes from Pimpinella anisum // Biosci Biotechnol Biochem. 2011. N 75 (3). P. 459-465.

43. Mata Y.N., Blazquez M.L., Ballester A., Gonzalez F., Munoz J.A. Sugar-beet pulp pectin as biosorption fro heavy metals: Preparation and determination of biosorption and desorption charateristcis // Chemical Engineering J. 2009. N 150. P. 289-301.

44. Mata Y.N., Blazquez M.L., Ballester A., Gonzalez F., Munoz J.A. Studies on sorption, desorption, regeneration and reuse of sugar-beet pectin gels for heavy metal removal // Journal of Haardous Materials. 2010. N 178. P.243-2487.

45. Maxwell E.G., Belshaw N.J., Waldron K..W., Morris V.J. Pectin e An emerging new bioactive food polysaccharide // Trends in Food Science & Technology. 2012. N 24. P. 64-73.

46. Mehrandish R., Rahimian A., Shahriary A. Heavy metals detoxification: A review of herbal compounds for chelation therapy in heavy metals toxicity // Herbmed Pharmacol. 2019. Vol. 8 (2). P. 69-77.

47. Mujawar Q. M., Naganoor R., Ali M. D., Malagi N. et al. Efficacy of dioctahedral smectite in acute watery diarrhea in Indian children: a randomized clinical trial // J Trop Pediatr. 2012. N 58 (1). P. 63-67.

48. Nabiyeva Zh., Zhexenbay N., Iskakova G., Kizatova M., Akhmetsadykova Sh. Devising technology for dairy products involvinglow-esterified pectin products // Technology and equipment of food production. 2021. Vol. 3 (11). P. 17-27.

49. Pacheco M.T.; Villamiel M.; Moreno R.; Moreno F.J. Structural and Rheological Properties of Pectins Extracted from Industrial Sugar Beet By-Products // Molecules. 2019. Vol. 24, (2). P.392-395.

50. Prince D. M., Welschenbach M. A. Olestra: a new food additive. J Am Diet Assoc. 1998; 98 (5): 565-569.

51. Sarnatskaya V.V., Lindup W.E., Walther P. et al. Albumine, bilirubine and activated carbon: new edges of an old triangle // Art. Cells, Blood Substit and Immobil. Biotechnol. 2002. N 2. P. 113-126.

52. Sears M.E. Chelation: Harnessing and Enhancing Heavy Metal Detoxification // A Review. The Scientific World Journal Volume. 2013. N1. P.13-16. http://dx.doi.org/10.1155/2013/219840.

53. Steinmetz K.L. Colesevelam hydrochloride // Amer. J. Health Syst. Pharm. 2002. Vol. 59, N 10. P. 932939.

54. Szajewska H., Dziechciarz P., Mrukowicz J. Meta-analysis: smectite in the treatment of acute infectious diarrhoea in children // Aliment Pharm Therap. 2006. N 23 (2). P. 217-227.

55. Tekutskaya E.E. Detoxical aspects of nutritional therapy using natural enterosorbents on the basis of pectins // Russian Open Medical Journal. 2013. N 2. P. 3-6.

56. Wang R., Liang R., Dai T., et al. Pectin-based adsorbents for heavy metal ions: A review // Trends in Food Science & Technology. 2019. N 91. P. 319-329.

57. Wilms E., Jonkers D.M., Savelkoul H.F., et all. The Impact of Pectin Supplementation on Intestinal Barrier Function in Healthy Young Adults and Healthy Elderly // Nutrients. 2019. N 11. P. 1554-1556.

58. Wingate D, Phillips S.F., Lewis S.J. et al. Guidelines for adults on self-medication for the treatment of acute diarrhea // Alimentary Pharmacology and Therapeutics. 2001. N 15 (6). P. 773-782.

59. Yuliarti O., Hui Mei Kh., Zoe Kam Xue Ting, Kuan Yong Yi. Influence of combination carboxymethylcellulose and pectin on the stability of acidified milk drinks // Food Hydrocolloids. 2019. N 89. P. 216-223.

60. Zhao Z.Y., Liang L., Fan X., Yu Z., et al. The role of modified citrus pectin as an effective chelator of lead in children hospitalized with toxic lead levels // Alternative therapies. 2008. N 14 (4). P. 58-65.

References:

1. Alekseeva A.A. Primenenie enterosorbentov v kompleksnoy terapii atopicheskogo dermatita [The use of enterosorbents in the complex therapy of atopic dermatitis]. Voprosy sovremennoy pediatrii [Questions of modern pediatrics]. 2012. № 11 (2). pp. 151-154. [in Russian]

2. Al'mova I.Kh., Beriketov A.S., Inarokova A.M., Sabanchieva Zh.Kh. Opyt primenenie pektina pri zabolevaniyakh, svyazannykh s vrednymi faktorami proizvodstva [Experience in the use of pectin in diseases associated with harmful factors of production]. Mezhdunarodnyy zhurnal prikladnykh i fundamental'nykh issledovaniy [International Journal of Applied and Fundamental Research]. 2014. № 5 (2). pp. 62-65. [in Russian]

3. Afonin A., Shokarev A., Levkovich A. Kompleksnaya terapiya giperbilirubinemii u donoshennykh novorozhdennykh s perinatal'nym porazheniem tsentral'noy nervnoy sistemy [Complex therapy of hyperbilirubinemia in full-term newborns with perinatal damage to the central nervous system]. Vrach [Doctor]. 2010. № 8. pp. 58-59. [in Russian]

4. Betskiy O.V., Krenitskiy A.P., Mayborodin A.V., Tupikin V.D. Biofizicheskie effekty voln teragertsovogo diapazona i perspektivy razvitiya novykh napravleniy v biomeditsinskoy tekhnologii: «Teragertsovaya terapiya» i «Teragertsovaya diagnostika» [Biophysical effects of terahertz waves and prospects for the development of new directions in biomedical technology: "Terahertz therapy" and "Terahertz diagnostics"]. Biomeditsinskie tekhnologii i radioelektronika [Biomedical technologies and radio electronics ]. 2003. № 12. pp. 3-6. [in Russian]

5. Bondarev E.V., Shtrygol' S.Yu., Dyryavyy S.B. Primenenie enterosorbentov v meditsinskoy praktike [The use of enterosorbents in medical practice]. Provizor [Pharmacist]. 2008. №13. URL: http://www.provisor.com.ua/ archive/2008/N13 (accessed: 05.06.2021). [in Russian]

6. Botkina A.S. Primenenie dioktaedricheskogo smektita u detey s atopicheskim dermatitom [The use of dioctahedral smectitis in children with atopic dermatitis]. Voprosy sovremennoy pediatrii [Questions of modern pediatrics]. 2008. № 7 (2). pp. 1-4. [in Russian]

7. Buglak N.P., Tarasenko B.C., Miroshnichenko N.V. Vozmozhnost' ispol'zovaniya prirodnogo adsorbenta «Benta» (BENTONIT) v lechenii i profilaktike khronicheskikh intoksikatsiy ionami tyazhelykh metallov [The possibility of using the natural adsorbent "Benta" (BENTONITE) in the treatment and prevention of chronic intoxication with heavy metal ions]. Krims'kiy terapevtichniy

zhurnal [Crimean therapeutic Journal]. 2010. №2. T. 2, pp. 337-339. [in Russian]

8. Vekovtsev A.A., Stepanov V.V., Kislitsyn A.A., Poznyakovskiy Valeriy V.M. Dokazatel'stva funktsional'nykh svoystv i effektivnosti BAD «Toksfayter lyuks» v naturnykh nablyudeniyakh [Evidence of the functional properties and effectiveness of the dietary supplement "Toxfighter Lux" in field observations]. Vestnik Yuzhno-Ural'skogo gosudarstvennogo universiteta [Bulletin of the South Ural State University]. 2016. № 2. pp. 71-76. [in Russian]

9. Gabitov V.Kh., Niyazova F.P., Chereminskiy V.Yu., Bayalieva A.A. Vliyanie enterosorbtsii na morfologiyu i funktsiyu pecheni pri mekhanicheskoy zheltukhe [The effect of enterosorption on the morphology and function of the liver in mechanical jaundice]. Morfologiya [Morphology]. 2002. T. 122, № 4. pp. 58-60. [in Russian]

10. Gosudarstvennyy reestr / Natsional'nyy tsentr ekspertizy lekarstvennykh sredstv i mediyinskikh izdeliy [National Center of Expertise of Medicines and Media Products]. Almaty, 2021. [Elektronnyy resurs] URL http://register.ndda.kz/category/search_prep. (accessed: 04.07.2021). [in Russian]

11. Zheksenbay N., Nabieva Zh.S., Amirkhanova A.Sh., Kizatova M.Zh., Iskakova G.K. Aktual'nost' sozdaniya pektin soderzhashchikh produktov pitaniya s detoksikatsionnymi svoystvami [The relevance of creating pectin-containing food products with detoxifying properties]. Farmatsiya Kazakhstana [Pharmacy of Kazakhstan]. 2020. № 7(8). pp. 46-49. [in Russian]

12. Kolpakova T.A., Kolpakov M.A., Bashkirova Yu.V. Vliyanie enterosorbenta SUMS-1 na farmakokinetiku izoniazida i perekisnoe okislenie lipidov u bol'nykh tuberkulezom legkikh i lekarstvennym povrezhdeniem pecheni [Effect of the enterosorbent SUMS-1 on the pharmacokinetics of isoniazid and lipid peroxidation in patients with pulmonary tuberculosis and drug-induced liver damage]. Probl. tub. [Prob.tube]. 2001. № 3. pp. 34-36. [in Russian]

13. Lipatnikova I.A., Reshetnikov V.I. Razrabotka sostava gelya Polisorba i ego .biofarmatsevticheskaya otsenka [Development of the composition of Polysorb gel and its biopharmaceutical evaluation]. Farmatsiya [Pharmacy]. 2004. №3. pp 34-35. [in Russian]

14. Mayborodin A.V., Krenitskiy A.P., Tupikin V.D. Panoramno-spektrometricheskiy kompleks dlya issledovaniya tonkikh struktur molekulyarnykh spektrov fizicheskikh i biologicheskikh sred [Panoramic-spectrometric complex for the study of fine structures of molecular spectra of physical and biological media]. Biomeditsinskie tekhnologii i radioelektronika [Biomedical technologies and radioelectronics]. 2001. № 8. pp. 35-47. [in Russian]

15. Mayborodin I.V., Lyubarskiy M.S., Sparin S.A. Strukturnaya organizatsiya stenki sigmovidnoy i pryamoy kishok onkologicheskikh bol'nykh posle primeneniya enterosorbenta s adsorbirovannym metronidazolom [Structural organization of the wall of the sigmoid and rectum of cancer patients after the use of an enterosorbent with adsorbed metronidazole]. Arkh. patol. [Arch. patol.]. 2000. T. 62, № 3. pp. 33-37. [in Russian]

16. Meriakri V.V. Sostoyanie i perspektivy razvitiya liniy peredachi submillimetrovogo diapazona voln i ustroystv na ikh osnove [The state and prospects of development of

transmission lines of the submillimeter wave range and devices based on them]. Uspekhi sovremennoy radioelektroniki. [Successes of modern radio electronics]. 2002. № 12. pp. 10-12. [in Russian]

17. Nikolaev V.G. Enterosorbtsiya: sostoyanie voprosa i perspektivy na budushchee [Enterosorption: the state of the issue and prospects for the future]. Vestnik problem biologii i meditsiny [Bulletin of problems of Biology and Medicine]. 2007. № 4. pp. 7-17. [in Russian]

18. Novokshonov A.A., Portnykh O.Yu., Sokolova N.V. zuchenie klinicheskoy effektivnosti oral'nogo sorbenta «Fil'trum» pri OKI u detey [Study of the clinical efficacy of the oral sorbent "Filtrum" in acute intestinal infections in children]. «Primenenie metoda enterosorbtsii v prakticheskoy meditsine» : sb. trudov. [Application of the enterosorption method in practical medicine: collection of works]. M. 2002. pp. 24-31. [in Russian]

19. Nyrkova O.I., Alekseeva L.A., Bekhtereva M.K., Bessonova T.V. Rol' enterosorbtsii v terapii bakterial'nykh diarey u detey [The role of enterosorption in the treatment of bacterial diarrhea in children]. Voprosy sovremennoy pediatrii [Questions of modern pediatrics]. 2011. № 10 (2). pp. 96-101. [in Russian]

20. Orlova E.A.; Kandrashkina Yu.A. Primenenie enterosorbenta Alesorb gel' v kompleksnoy terapii atopicheskogo dermatita [The use of enterosorbent Alesorb gel in the complex therapy of atopic dermatitis. Vrach [Doctor]. 2021. № 32 (4). pp. 66-71. [in Russian]

21. Panova, P.V. Analiz farmatsevticheskogo rynka enterosorbentov [Analysis of the pharmaceutical market of enterosorbents]. Vestnik Permskoy gosudarstvennoy farmatsevticheskoy akademii [Bulletin of the Perm State Pharmaceutical Academy]. 2007. № 1 (2). pp. 25-30. [in Russian]

22. Panova P.V. Patogeneticheskaya sorbtsionnaya terapiya endogennoy intoksikatsii vospalitel'nykh zabolevaniy kishechnika u detey [Pathogenetic sorption therapy of endogenous intoxication of inflammatory bowel diseases in children]. Pediatricheskaya farmakologiya [Pediatric Pharmacology]. 2009. № 6 (5). pp. 34-37. [in Russian]

23. Stavitskaya S.S., Strelko V.V., Vikarchuk B.M. i dr. Otsenka selektivnosti sorbtsii ionov toksichnykh metallov kompozitsionnym sorbentom «Ul'trasorb» i ego komponentami [Evaluation of the selectivity of sorption of toxic metal ions by the composite sorbent "Ultrasorb" and its components]. Efferentnaya terapiya. [Efferent therapy]. 2001. T.7, №1. pp. 60-63. [in Russian]

24. Starchenko V. Enterosorbtsionnye tekhnologii v meditsine [Enterosorption technologies in medicine]. Novaya apteka [Novaya Drugstore]. 2011. № 3. pp. 90-91. [in Russian]

25. Uchaykin V.F., Novokshonov A.A., Sokolova N.V. Enterosorbtsiya - effektivnyy metod etiopatogeneticheskoy terapii ostrykh kishechnykh infektsiy [Enterosorption is an effective method of etiopathogenetic therapy of acute intestinal infections]. Det. Infektsii [Det. infections]. 2005. № 3. pp. 39-43. [in Russian]

26. Khimkina L., Panteleeva G., Kopytova T. Klinicheskaya effektivnost' Polisorba MP v kompleksnoy terapii khronicheskikh rasprostranennykh dermatozov [Clinical efficacy of Polysorb MP in the complex therapy of

chronic common dermatoses]. Vrach [Doctor]. 2010. № 1. pp.38-40. [in Russian]

27. Chuyko A.A. Meditsinskaya khimiya i klinicheskoe primenenie dioksida kremniya [Medical chemistry and clinical application of silicon dioxide]. Kiev: Naukova dumka, 2003. 415 p. [in Russian]

28. Yulish E.I. Metod enterosorbtsii v lechenii sindroma intoksikatsii [The method of enterosorption in the treatment of intoxication syndrome]. Zdorov'e rebenka [Child health]. 2011. № 4(31). pp. 76-81. [in Russian]

29. Anatoly P.K., Albert V.K., Zosya A.K. et al. In vitro adsorption-desorption of aflatoxin B1 on Pepper's lignins isolated from grassy plants. International Journal of Biological Macromolecules. 2020. Vol. 144, N 1. P. 111-117.

30. ATC/DDD Index [Электронный ресурс] / Collaborating Centre for Drug Statistics Methodology WHO: Oslo, 2014. URL http://www.whocc.no. (accessed: 04.07.2021).

31. Burks A.W., Christie L., Althage K.A. et al. Randomized, double-blind, placebo-controlled, food allergy challenge to olestra snacks. Regul. Toxicol. Pharmacol. 2001. Vol. 34, N 2. Р. 178-181.

32. Casdorph H. R. Hypercholesteremia. Treatment with cholestyramine, a bile acid sequestering resin. Calif Med. 2000. N 106 (4). P. 293-295.

33. Cheskin L.J., Miday R., Zorich N., Filloon T. Gastrointestinal symptoms following consumption of olestra or regular triglyceride potato chips: a controlled comparison. J.A.M.A. 2000. Vol. 279, N 4. Р. 150-152.

34. Cho J.Y., Kim A.R., Park M.H. Lignans from the rhizomes of Coptis japonica differentially act as antiinflammatory principles. Planta Med. 2001. N 67 (4). С. 312-316.

35. Dorf G., Licht H., Namias A., Paraf A. Action of Poly-Karaya in functional colopathies. Results of a multicenter study of 114 patients. Med. Chir. Dig. 2000. Vol. 10, N 6. Р. 533-538.

36. Eliaz E. Weil., Wilk B. Integrative Medicine and the Role of Modified Citrus Pectin/Alginates in Heavy Metal Chelation and Detoxification - Five Case Reports. Forsch Komplementarmed. 2007. N 14. P. 358-364.

37. Freston J.W., Ahnen D.J., Czinn S.J. Review and analysis of the effects of olestra, a dietary fat substitute, on gastrointestinal function and symptoms. Regul. Toxicol. Pharmacol. 2000. Vol. 26, N 2. Р. 210-218.

38. Gonzalez R., de Medina F.S., Martinez-Augustin O. Antiinflammatory effect of diosmectite in hapten-induced colitis in the rat. Br J Pharmacol. 2004. N 41 (6). P. 951-960.

39. Gottesmann M., Paraskevopoulou V., Mohammed A. BabA and LPS inhibitors against Helicobacter pylori: pectins and pectin-like rhamnogalacturonans as adhesion blockers. Appl Microbiol Biotechnol. 2020. N.104. P. 351-363.

40. Gyawali R., Ibrahim S.A. Addition of pectin and whey protein concentrate minimises the generation of acid whey in Greek-style yogurt // The Journal of Dairy Research. 2018. N 85 (2). P.238-242. DOI: 10.1017/s0022029918000109.

41. Jonel T., Jane M., Bernd S., Shawcross J., Bajaj S. The microbiota in cirrhosis and its role in hepatic decompensation // Journal of Hepatology. 2021. Vol.75, №1. P.67-81.

42. Lee J. B., Yamagishi C., Hayashi K, Hayashi T. Antiviral and immunostimulating effects of lignin-carbohydrate-protein complexes from Pimpinella anisum // Biosci Biotechnol Biochem. 2011. N 75 (3). P. 459-465.

43. Mata Y.N., Blazquez M.L., Ballester A., Gonzalez F., Munoz J.A. Sugar-beet pulp pectin as biosorption fro heavy metals: Preparation and determination of biosorption and desorption charateristcis // Chemical Engineering J. 2009. N 150. P. 289-301.

44. Mata Y.N., Blazquez M.L., Ballester A., Gonzalez F., Munoz J.A. Studies on sorption, desorption, regeneration and reuse of sugar-beet pectin gels for heavy metal removal // Journal of Haardous Materials. 2010. N 178. P.243-2487.

45. Maxwell E.G., Belshaw N.J., Waldron K.W., Morris V.J. Pectin e An emerging new bioactive food polysaccharide // Trends in Food Science & Technology. 2012. N 24. P. 64-73.

46. Mehrandish R., Rahimian A., Shahriary A. Heavy metals detoxification: A review of herbal compounds for chelation therapy in heavy metals toxicity // Herbmed Pharmacol. 2019. Vol. 8 (2). P. 69-77.

47. Mujawar Q. M., Naganoor R., Ali M. D., Malagi N. et al. Efficacy of dioctahedral smectite in acute watery diarrhea in Indian children: a randomized clinical trial // J Trop Pediatr. 2012. N 58 (1). P. 63-67.

48. Nabiyeva Zh., Zhexenbay N., Iskakova G., Kizatova M., Akhmetsadykova Sh. Devising technology for dairy products involvinglow-esterified pectin products // Technology and equipment of food production. 2021. Vol. 3 (11). P. 17-27.

49. Pacheco M.T.; Villamiel M.; Moreno R.; Moreno F.J. Structural and Rheological Properties of Pectins Extracted from Industrial Sugar Beet By-Products // Molecules. 2019. Vol. 24, (2). P.392-395.

50. Prince D. M., Welschenbach M. A. Olestra: a new food additive. J Am Diet Assoc. 1998; 98 (5): 565-569.

51. Sarnatskaya V.V., Lindup W.E., Walther P. et al. Albumine, bilirubine and activated carbon: new edges of an old triangle // Art. Cells, Blood Substit. and Immobil.Biotechnol. 2002. N 2. P. 113-126.

52. Sears M. E. Chelation: Harnessing and Enhancing Heavy Metal Detoxification // A Review. The Scientific World Journal Volume. 2013. N1. P.13-16. http://dx.doi.org/10.1155/2013/219840.

53. Steinmetz K.L. Colesevelam hydrochloride // Amer. J. Health Syst. Pharm. 2002. Vol. 59, N 10. P. 932-939.

54. Szajewska H., Dziechciarz P., Mrukowicz J. Meta-analysis: smectite in the treatment of acute infectious diarrhoea in children // Aliment Pharm Therap. 2006. N 23 (2). P. 217-227.

55. Tekutskaya E.E. Detoxical aspects of nutritional therapy using natural enterosorbents on the basis of pectins // Russian Open Medical Journal. 2013. N 2. P. 3-6.

56. Wang R.,Liang R., Dai T., et al. Pectin-based adsorbents for heavy metal ions: A review // Trends in Food Science & Technology. 2019. N 91. P. 319-329.

57. Wilms E., Jonkers D.M., Savelkoul H.F., et all. The Impact of Pectin Supplementation on Intestinal Barrier Function in Healthy Young Adults and Healthy Elderly // Nutrients. 2019. N 11. P. 1554-1556.

58. Wingate D., Phillips S. F., Lewis S. J. et al. Guidelines for adults on self-medication for the treatment of acute diarrhea // Alimentary Pharmacology and Therapeutics. 2001. N 15 (6) P. 773-782.

59. Yuliarti O., Hui Mei Kh., Zoe Kam Xue Ting, Kuan Yong Yi. Influence of combination carboxymethylcellulose and pectin on the stability of acidified milk drinks // Food Hydrocolloids. 2019. N 89. P. 216-223.

60. Zhao Z.Y., Liang L., Fan X., Yu Z., et al. The role of modified citrus pectin as an effective chelator of lead in children hospitalized with toxic lead levels // Alternative therapies. 2008. N 14 (4). P. 58-65.

Байланыс акпараты:

Амирханова Акерке Шиынкуловна - С.Ж. Асфендияров атындагы ^аз¥МУ, Фармация мектеб^ фармацевтикалык технология кафедрасыньщ лекторы, PhD.

Почтапьщ мекен - жайы: ^аза^стан Республикасы, 050000, Алматы к. Телеби 94. E-mail: Akerke_1706@mail.ru Телефoн: 87073819745

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.