CC BY
60-фаъолияти илмй барои васеъ намудани имкониятхои донишчуён барои халли масъалахои касбй, ташкил ва дигар холатхои мушкилие, ки онхо метавонанд дар оянда дучор шаванд, мусоидат мекунад.
Дар асоси ин хусусиятхо фаъолияти илмии донишчуёнро тавсиф карда, метавон гуфт, ки максади иштироки донишчуён дар корхои илмй ташаккул додани мустакилияти касбй ва кобилияти эчодкорона халли масъалахои амалй хангоми огози фаъолияти мехнатии онхо мебошад.
Сабаби фаъолияти илмии донишчуён инхоянд: дарки ахамияти ичтимой ва шахсии он, хохиши сахм гузоштан дар халли масъалахои амалй ва илмй, майли тахкикоти илмй, чустучуй дар рафти кор.
Барои бисёри донишчуён иштирок дар тахкикот рушди кобилияти эчодй барои муваффакият дар донишгох ва дар фаъолияти касбии оянда мебошад. Дар хамин холат, дониши донишчу барои тахкикоти касбй ва максади муаллим то андозае ба хам мувофикат мекунанд. А.Мигдал таъкид мекунад, ки "хавасмандии эчодии илмй, ба рухияи таълим наздиктар буда хохиши тасдики шахсй, хохиши исбот кардани шахс ва дигарон, метавонад ягон вазифаро ичро кунад. Х,авасмандии майли баёни шахсй, яъне ба зухуроти пурраи шахсии худ, аммо мухимтарин омили хавасмандкунии аст. Одатанба ин се ангеза омехтаанд» [3]. Фаъолияти илмии донишчуён одатан аз фаъолияти дубора (репродуктив'1) огоз шуда, якчанд маршилашоро аз сар мегузаронад. Дарачаи баланди фаъолияти донишчуён дар фаъолияти истехсолй (эчодй) зохир мегардад, ки онхо мустакилона масъала гузошта, роххои халли онро мечуянд ва аз он бехтарин имкониятро интихоб мекунанд. Гузаронидани кори илмй ба зарурати сохтани сохтори тахкикотй алокаманд аст. Унсурхои асосии сохтори кори илмии донишчуёнро метавон баррасй кард: асосноккунии масъала, ахамияти назариявй ва амалии он, муайян кардани хадафхои мушаххаси тахкикот, тавсифи методология ва маводи мушаххас, тахлил, хулосахо ва пешниходхои он. Чунин алгоритми ичрои кор ,тартиби фаъолияти мантикии донишчуро таъмин намуда, тафаккури назариявй, малака ва махорати тахкикотчй ташаккул меёбад. Яке аз омилхои мухими хавасмандгардонии эчодии илмй таъсир ба донишчуёну омузгорон, олимони донишгох намунаи фаъолияти бомуваффакияти илмии дигар донишчуён мебошад. Вакте ки донишчуён ба корхои илмй-тахкикотй аз фанни муайян чалб карда мешаванд, накши асосиро фаъолияти омузгори ин фан мебозад. Аввалан, хангоми маъруза у бояд диккати донишчуёнро ба мушкилоти сохаи фанни омухташаванда ва ахамият ба мавзуъхои муайян чалб намуда, сабабхо ва роххои халли онхоро нишон дихад. Аммо чизи асосие, ки муаллим донишчуёнро ба кори илмй чалб мекунад, намунаи шахсии ичрои кори илмии уст.
Тачриба нишон медихад, ки дарси шавковар, илмй, методй, тахкикотии муаллим аз чониби чомеаи донишчуён кадр карда мешавад. Дар ин маврид барои ба кори илм'1 лалб намудани оншо усули махсус бовар кунондан лозим нест, балки зарур аст, ки донишлу максад, вазифа, усули ташкикот ва натилаи чашмдоштро муайян намояд. Дар асоси нишондодхо ва меъёрхои сатхи эчодкорй дар фаъолияти касбии омузгор И.Л. Беленок [4] системаи даралаи илрои коршои таълим'1 ва тадкикотии донишчуёнро муайян мекунад. Ин система фаъолияти донишчу ва натичаи онро аз якчанд нуктаи назар тафтиш мекунад, ки барои тавсифи пурраи кори донишчу имкон медихад. Тавсифи мукаммали кор аз мачмуи нишондодхо иборат аст: пуррагй, огохй, бошуурона (методологияи А.В. Усова); хусусияти фаъолият ва дарачаи мустакилият; навоварй ва умумияти натичаи ба даст овардашуда.
Мукоисаи тавсифи модели фаъолият ба донишчу имкон медихад, ки ба кори худ бахо дода, дурнамои рушди фардиро муайян кунад. Г.Ф. Бушок [] кори илмиро дар ягонаги бо чараёни таълим хисоб мекунад. Ба гуфти у, чалби максадноки донишчу ба корхои илмй бояд дар тамоми давраи тахсилаш дар донишгох сурат гирад. Ин асар дар курсхои гуногун дар давоми тамоми солхои тахсил тартиб дода шудааст( аз соли якум то панчум). Дар маъруза даъват карда мешаванд, ки муаллим диккати донишчуёнро ба мушкилоти хозираи илми омухташаванда чалб кунад, такмили сохти мазмун ва усули омузиши фанро дар мактаб ошкор
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
намоянд ва ба навиштани реферат аз руи мавзуъхои алохидаи курс диддати калон диханд,онхоро дар тартиб додан ва тайёр кардани намоиши назариявй тайёр намояд. Дар вакти гузарондани машгулияти амалй ва халли масъалахо элементхои тахдидотро дохил карда, мушкилоти навишти тандидиро тахлил намуда, донишчуён ба таълифи масъалахои нав чалб карда шавандДалли масъалахои намуди тачрибавй, тайёр кардани дастури воситаи хурди таълимй-методй ва гайра.
Кори озмоишй ва тахкидоти илмй бояд чунин вазифахоро пеш гузорад:
- донишчуён дар такмил додани усул ва усули ичрои кор ва тартиб додани корхои нави озмоишй чалб карда шаванд;
-семинари озмоишй малакаи тачрибавии тахкидотиро инкишоф медихад. Дар соати берун аз синфи донишчу дар махфили лоихакашй ва тайёр кардани намунахо, дастгоххо ва дар семинархои назариявй пеш меравад. Таълими фан бояд на танхо ба додани дониш, балки ба фаъолй ва рушди добилияти маърифатй ва эчодии донишчуён табдил дода шавад.
Муаллим бояд раванди таълимро тавре ташкил намояд, ки саъю кушиши донишчуён ба ичрои амали фикри нигаронида шавад:
- тахлили вобастагихо, формулахо ва муодилахо;
-чизи асосиро нишон додан ва фактхоро чамъбаст кардан;
-фахмидан ва ошкор намудани муносибати байни ходисахо, мафхуми муносибати байни хусусиятхои онхо ва гайра.
«Дониши илмй, — навишта буд А. Пуанкаре, — аз он чое, ки умумикунони чори карда мешавад, яъне баровардани мукаррароти умум! аз далели алошидаи аз тачриба ва мушошида ба даст омада, огоз меёбад. Мо ба ин далел илмй бахо медихем, ки ба умумикунонй имконият медиханд». Инхо барои фахмидани равандхои физикй ва электрикй ва аз худ кардани моделсозй хамчун усули тахкидотй шартхои зарурй мебошанд. Маълум аст, ки ихтирооти техникй аз кор карда баромадан ва тайёр кардани моделсозй огоз меёбад, ки дар он додашудахои асосии дастгохи лоихакашии оянда тавассути тахкикоти тачрибави омухта мешаванд. Омузиши таърихи рушд дар ташаккули чахонбинии илмии донишчуён ва амидтар шудани дониши онхо оид ба масъалахои методология таъсири мусбат мерасонад.
Ба муаллимони фанхои техникй лозим аст, ки донунхои инкишофи ин ё он сохаи техника, алодаи зичи онро на танхо бо дигар илмхои техникй, балки бо ходисахои чамъияти низ мохирона нишон диханд. Ба донишчуён ба таври эчодй ва мантидй фикр кардан, онхоро бо хайёлоти тахдидоти мухандисй майл кардан, майлу хохиши худро дар халли масъалахои конкретии техникй, гарчанде на он дадар мураккаб бошад хам, санчидан ва ба кори илмй фаъолонатар чалб карданро ёд додан лозим аст. Ба инкишофи эчодии илмии донишчуён мавзуъхои таърихй физика, ки роли илми физикаро дар инкишоф ва барпо намудани электротехника инъикос мекунанд, хавасманд мегардонад. Дар ин бобат барои донишчуён барои омухтани асархои олимони барчаста: А Ампер, М.О. Доливо-Добровольский, Г. Кирхгоф, E.H. Ленза, М.В. Ломоносов, В.В. Петрова, М.Фарадей ,инчунин аз адабиёти оид ба таърихи электротехника , хаёт ва фаъолияти эчодии электротехникхои машхур, ки В. Веников, О.Н. Веселовский, Б. Виргинский, Я.А. Шнейберг, Л. Белкинд, И.Я. Конфедератов, А Г. Иосифян, О.Д. Симоненко шарт ва зарур мебошад. Ташаккули равиши пажухишй омузиши мушкилот, амалисозии робитахои байнифанй, фарохам овардани мухити чустучуи эчодии хадидат, муайян кардани фахмиши асосй ва додани мавод аз китобхои дарсии тавсияшуда, маълумотнома ва гайра бо ёрии лугат натичаи мусбии тахияи аввалин кушишхои тахдидотй дар корхои курсй ва рисолахо мебошад. Мазмуни дадиди илмии мафхумхои омухташаванда мусоидат мекунад. Натичаи мусбии тахияи аввалин кушишхои тахдидотй дар корхои курсй ва рисолахо мебошад. Самаранокии равиши тахдидотии донишчуёнро метавон аз руи сатхи эчодии баромади онхо на танхо дар семинару конфронсхо, балки хангоми ичрои кори курсию дипломй бахо дод. Мавзухои кори курсиро метавон бо корхои таълимй ва тахдидотй, ки ба халли мушкилоти муосир нигаронида шудааст, алодаманд кард. Масалан,
инхо супоришхои дорои характери хисоббарорй, тачрибавй, тартиб додан ва санчидани накшахои хисоббарорй, ки мароки таълимию методи доранд.
Мухити чустучуи эчоди ба донишчу дар фаъолияти таълимй ёрии калон мерасонад ва ба раванди азхудкунии дониш мусоидат мекунад. Натичахои рисолаи хуб вобаста ба мавзуъ ва хадафхо аксар вакт дар сохахои таълимй, илмй ва гайра истифода мешаванд. Чунин рисола инчунин метавонад хамчун унсури ибтидоии кори илмй барои тахкикоти навкор хизмат кунад. Мавзуъхои тезисхои электротехника бо масъалахои актуалй ва проблемахои имруза зич алокаманданд. Махсусан, норасоии энергияи электрикй, хатхои корношоями кувваи караёни электрикй, ки пештар бори тавоноии камро таъмин мекунад, азхуд намудани манбаъхои сайёри худмухтори неруи баркро такозо мекунад. Мавзухои лоихахои дипломй бо тахияи воситахои таълимй ва методй барои чорй намудани технологияи электрикй дар донишгох хамчун кисми таркибии сохаи нави таълими технология метавонанд алокаманд бошанд. Х,адафи асосии рисолахо оид ба ин мавзуъхо тахияи меъёрхои аз чихати илмй ва методй асосноки тахияи принсипхои асосии интихоби мундаричаи фанни электротехникаи донишгох ва лоихаи эчодй мебошад.
Тахкикоти фаъолияти интегративии педагогй хангоми таълими донишчуёни ихтисосхои техникй дар донишгох С.Н. Бабина кайд мекунад, ки ин фаъолият бояд ба ташаккули консепсияи бунёдии илмию техникй ва технологй равона карда шавад, ки ин имкон медихад муносибатхо, вобастагихо, таъсири мутакобила ва робитахои объектхои гуногуни мухити техникию технологи бо табиат ва техносфера яке аз вазифахои рисолаи мазкур, асосноксозй ва муайян кардани мавкеи технологияи электротехникй дар барномаи таълимии электротехника бо максади баланд бардоштани сифати дониши омузгорони ояндаи физика ва технология дар натичаи хамгироии донишхои илмии физикй ва технологй мебошад.
Электротехника бо электроника, физика, химия, биология робитаи зич дошта, технологияи босуръат инкишофёбандаи сохаи истехсолот мебошад ва дар таълим заминаи тахкикотй-илмии дорои хусусияти интегративй дорад. Ташкили кори илмй-тахкикотй дар шароити алокаи байнифаннй бо физика ва дигар фанхо донишчуёнро водор мекунад, ки алокаи электротехника хамчун илм, техника ва технология бо дигар фанхо баркарор намуда, дониши касбиро чукуртар ва самараноктар гардонад.
Яке аз самтхои асосии ба корхои илмй-тахкикотй шинос кардани донишчуён ин эчоди методологияи умумии ташаккули малакаи тахкикотии барои фаъолияти минбаъдаи эчодии онхо зарур аст. кобилияти ичрои корхои илмй-тахкикотии дорои мазмуни физикй ва техникй махорати интегративй мебошад, ки мачмуи махоратро дар бар мегирад ва дар фани физика ва фанхои умумии техникй тахия карда мешаванд.
Дар асархои А.В. Усова дар асоси тахлили сохторию мантикии мазмуни фанхои табиатшиносй ягонагии унсурхои сохтории фаъолияти табиатшиносиро собит намуда, методологияи равиши умумии ташаккули малакаи тарбиявиро кор карда баромад . Мо чунин мешуморем, ки дар сохтори фаъолияти таълимй дар донишгох усули мушкилотдор, чустучуй, тахкикотй ва эчодии таълим бартарй доранд. С. А. Старченко нишон медихад, ки ташаккули махорати тахкикоти дар асоси синтези донишхои табиатшиносй ва синтези малакахои таълимй ва маърифатй дар шаклхои махсуси ташкилшудаи фаъолияти таълимй меафзояд. Дар озмоишгохи илмй, масалан, дар технологияи электронй-ионй донишчуён дар корхои тахкикоти илмй ва шартномавй фаъолона иштирок карда, мушкилихои алохида ва комплексии технологияи истехсолотро меомузанд, масъалахои ихтироъкорй ва конструкторй-техникиро хал мекунанд.
Дар натилаи фаъолияти максадноки илм'1-тахкикот'1 дар сошаи мушкилишои истешсолх ва технолог!' дар донишлуён малакашои интегративии тахкикот'1 ташаккул меёбанд, ки фаъолияти табиатшиносро ба таври муносиб инъикос мекунанд. Мо кобилияти амалй намудани фаъолияти интегративии тахкикотиро яке аз чузъхои пешбари мазмуни эчодиёти касбии омузгорони ояндаи физика ва техника мешуморем. Корхои илмии мо, ки дар сохаи самти нави электротехникаи технологияи электронй-ионй ба амал бароварда мешаванд, аз
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
чихати мазмуни худ ба инкишофи самарабахши тайёрии эчодии донишчуёни ихтисоси «Технология ва сохибкорй» мувофик аст. Маълум аст, ки асоси таълими технологи аз сохам донишхо ва донишхои сохахои гуногуни илмиро синтез ва ба фаъолияти дигаргунсозии одамон муносибатхои катъии илмиро пешниход мекунанд,иборат аст.
Ташаккули дониш дар асоси илмии техника, технология ва иктисодиёт бо роххи омухтани принсипхои умумии дастгоххои технологие, ки дар сохахои прогрессивии истехсолоти хозира истифода мешаванд ба амал бароварда мешавад. Асоси илмии технологияи электронию иониро мачмуи донишхо дар бораи раванд ва усули коркарди мавод ё аз онхо хосил кардани махсулот бо истифода аз таъсири мутакобилаи майдони баландшиддати электрикй ва зарядхои электрикй, ки мавод хосил мешавад. Зухуроти энергетикии энергияи электрикй нав нест, вале вактхои охир аз сабаби инкишоф наёфтани асоси илмй-техникй онро дар раванхои технологй истифода бурдан мумкин набуд. Бинобар ин технологияи электронии иониро дар истифодаи технологии энергияи электрикй самти нав дониста, имконияти онро олимон ва мухандисон эътироф менамоянд, ки ин боиси дар амалияи саноат торафт васеътар истифода шудани ин сохт мегардад. Х,олати охирин ба як катор хусусиятхои фарккунандаи технологияи электрон-ионй вобаста аст, ки як катор бартарихои асосиро нисбат ба усулхои мавчуда муайян мекунанд. Пеш аз хама, дар ин чо мо бояд таъсири мустакими энергияи баркиро ба маводе, ки бидуни трансформатсияи фосилавй коркард мешавад, кайд кунем, бинобар ин, ин технология дар вакти истеъмоли энергияи электрикй онро сарфа мекунад ва хамчун сарфакорй энергия тасниф карда мешавад. Таъсири самараноки майдони электрикй ба мавод дар холате ба амал меояд, ки мавод дар холати парокандашаванда бошанд. Дарачаи парокандашавй (порашавй) вобаста ба сохти технологй метавонад гуногун бошад: аз заррахои микрон то заррахои андозаашон чанд миллиметра. Одатан, куввааои майдони электрикй ба заррашои алошидаи модда (материал)-и андозаашон гуногун,хатто то ба хурдтарин зарра амал мекунанд, ки ин пайвастап лараёни равандшои технологияи электронии иониро дар назар дорад. Аз ин чо имконияти асоси назорат ва танзими чараёни заррачахои заряднок, ки ба чараёни электронхо дар зери таъсири майдони электрикй монанд аст, ба амал меояд. Х,амин тавр, барои таъмин намудани раванди технологияи электронй-ионй се зина ё зерраванди хусусиро ба амал баровардан лозим аст:
1. Зарядноккунии заррачахои модда, ки ба воситаи майдони баландшиддати электрикй ба амал меояд. Аксар вакт заряди заррахо хангоми пошхурии модда (махлулхои моеъ ва химиявй) якчоя карда мешавад.
2. Таъмини харакати заррачахои заряднок дар майдони электрикй ба самти додашуда.
3. Татбики амалиёти нихоии технологй (тахшин кардан, аз руи хосиятхои хоси онхо чудо кардани хиссачахои моддй ва гайра).
Дар асоси гуфтахои боло кайд кардан мумкин аст, ки барои татбики раванди технологияи электронй-ионй масъалахои зеринро хал кардан лозим аст:
-кор карда баромадани манбаи баландшиддат бо параметрхои баромади муайян, дисперсионии модда бо андозаи заррачахо, ки барои раванди технологй умуми мебошанд;
-дарачаи зарурии заряди заррахо ва назоратро барои ичрои раванди пешбинишудаи технологи таъмин кунанд.
Х,ангоми васл намуди технологияи электронй бояд инкисмхоро дошта бошад:
-манбаи шиддати баланд;
-дастгохи дорупошй, аз чумла фиттаи даврзананда, ки ба компрессор ва системаи электродхо вобаста аст;
-асбобхо, дастгоххо барои назорат ва танзими бехатарй.
Кори тахкикотй, ки дар он кори илмии донишчуён муддати дуру дароз ичро карда мешавад, мушкилоти бавучуд овардани генераторхои аэрозолии бо чараёни электрй кор мекунанд, гузарондани тахкикоти тачрибавй барои санчидан ва дар истехсолот чори намудани онхо вобаста аст. Максади асосии ин корхои илмию техникй аз он иборат аст, ки генераторхои пурсамар( боэътимод, махсулнокиаш баланд) бо максади баланд бардоштани сифати
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
санитарию профилактики дар саноати паррандапарварй, аз хашароти зараррасон ва аз касалихо мухофизат намудани растанихои хочагии кишлок, мебошад. Самараи баланд бардоштани сифати коркард дар зери таъсири куввахои электрикй ба сатхи коркардшаванда пурра ва якхела рехтани заррахои зарядноки аэрозолии махлул ифода меёбад. Ин на танхо партовхои химиявиро кам мекунад,балки фоидаи иктисоди хам медихад ва ахамияти хеле мухими экологи дорад. Мукаррар карда шудааст, ки хангоми бо усули мавчудаи дорупоши кор кардан ба растанихо, яъне бе истифодаи кувваи электрикй танхо 20—30 фоизи махлули пестисидхои пошидашуда ба руи онхо рехта, бокимондааш ба замин меафтад ва шамол онро берун аз майдон мебарад ва усули истифодабарии аэрозолхои заряднок аз хисоби истифода бурдан ва кам кардани талафот метавонад суръати истеъмоли махлули пестисидро ба таври назаррас кам кунад .
Усули мавчудаи истифодаи ранг ва лаккунй бо талафи зиёдди масолех ва руйкашхои нобаробар алокаманд аст. Бо усули фишурдашавии маъмултарини пошидани махлули корй (махлули кимиёвй, ранг ва лак) дорупошй тавассути чараёни хаво ва интиколи катрахо ба махсулот, талафоти мавод метавонад ба 50% мерасад. Дар боло мисоли хоси самаранок истифода бурдани майдони баркии тавоно дар амал мебошад, яке аз самтхои ояндаи фанни технологияи электронй-ионй, ки дар корхои илмии донишчуён истифода мешавад.
Гайр аз ин, таъсири пурзури таъсири электрикй ба хиссачахои материя дар равандй: -тозакунии газ бо воситаи чараёни электрикй; -рангкунии бо воситаи чараёни электрикй;
-чудо кардани омехтахои массаи душвор чудошаванда ва гайра амалй ёфт. Х,амин тавр, асоси технологияи электронй-ионй ин технологияи дониши баланд дошта ба шумор меравад ва ба ташаккули дониши касбии илмию техникии донишчуён мусоидат намуда, ба баланд шудани сифати дониши фанни мусоидат мекунад. Маълум аст, ки асосхои эчодии илмии физика ва электротххникаро дар шакли пайдарпаи пешниход кардан мумкин аст: умумикунонии далелхо, сохтани модели абстрактй, ба даст овардани натичахои назариявй ва тачрибахо.
ЛИТЕРАТУРА
1. Основные положения концепции очередного этапа реформирования системы образования //Народное образование.-1997.-№8.-с.19.
2. Мигдал А.О психологии научного творчество.//.-1976.-№2.-с.100-1Наука и жизнь.- 1976.-№2.-с.100-107.
3. Бушок Г.Ф. Научно -методиеские основы преподования общей физики в педагогических вузах:Автореф.дис.д-ра пед.наук.-М;1993.-39с.
4. Беленок И.Л.Методическая подготовка учителя физики в вузе к профессиональному творчеству. -Новосибирск.1997. - 140с.
ТАКМИЛ ДОДАНИ МЕТОДОЛОГИЯИ ТАШКИЛИ КОРХОИ ОЗМОИШЙ ДАР ЭЛЕКТРОТЕХНИКА АЗ НУЦТАИ НАЗАРИ РОБИТАИ БАЙНИФАННЙ БО ФИЗИКА
НАЗАРОВ ЦУРБОН АКОБИРОВИЧ, ТАГОЙМУРОДОВ ЗИЁДУЛЛО МАХ.МУРОДОВИЧ, АСАДУЛЛОЕВ ШАМСУЛЛО САЪДУЛЛОЕВИЧ
преподаватели кафедры методики преподавания физики Бохтарского государственного
университета имени Насири Хусрава г.Бохтар, Таджикистан
АННОТАСИЯ Тачрибаи озмоишй мисли дигар шакли таълим барои ташаккул додани малака ва навоварщо барои мутахассис дар халли масъалахои касби пешбинй шудаанд. Дар ташкили машгулиятхои озмоишй ва амалй,масъалаи алоцаи фани физика ва электротехника яке аз вазифаи асоси дар ташаккули системаи дониш, азхудкунй, майорату малакаи умумии донишчуён барои ичрои корхои тацрибавию хисоббарори мебошад. Алоцаи байни фанни физика ва электротехника дар машгулияти озмоишй инхоро таъмин мекунад: бо якдигар истифода бурдани донииш, бартараф намудани такроршавй, ташаккули системаи ягонаи дониш.
Калидвожахр: мацсад, вазифа, машгулият, усул, донишчу, фаъолият, таълим, тахцицот, шахсият, озмоишй, электротехника, тачриба,дастгох, ченкунй, хисобкунак, амперметр, волтметр.
Тачрибаи озмоишй мисли дигар шакли таълим барои ташаккул додани малака ва навоварихо барои мутахассис дар халли масъалахои касби пешбинй шудаанд. Максади тачрибаи озмоишй аз инхо иборат аст:
- муайян намудани маводи амалии таълимй ва аник намудани дониши дар курси назарияви гирифташуда, таълими усули тадхикотй-тачрибавй ва махорати истифода бурдани воситахои махсуси тачрибавй;
-ташаккул додани малакаи умумй ва махсуси тачрибавй; ташаккул додани малакаи амали оид ба гузаштани дастгох хангоми гузарондани ченкуни дар накшахои электрикй.
Вазифахои номбаршуда, то андозае ба шакли анъанавии тахсилот, ташкил ва гузаронидани машгулиятхои озмоишй хамчун коида хал карда мешаванд. Мутахассиси муосир бояд барои мустакилона аз худ кардани дониш, тафаккури эчодй ва дорои малакаи муоширати корро омода карда тавонад. Барои ташаккули хатмкунандаи донишгох ин сифатхо зарур аст, то ки раванди таълим дар мачмуъ ва махсусан, синфхонаи озмоишй ба системаи талабот чавобгу бошад:
- вакте ки донишчу гирифтани иттилооти навро дарк мекунад, мушкили дар сохтори дониши азхудшуда робитаи нав ба вучуд меояд;
- вакте ки донишчу хамчун тахкикотчй ба вазифа гузошта мешавад,бояд ба усули чустучуии фаъолияти мустакилона риоя кунад (эвристикй);
- дар бахси таълими донишчу тафаккури худро дар муколама оид ба масъалаи мушаххаси маводи таълими инкишоф медихад (мубохисавй ).
Дарси озмоиш'1 имкон медиаанд, ки донишаои назарияв'1 ва малакааои амалии донишлуёнро муттааид намуда, онаоро ба фаъолияти таълим'1 ва илм'1 омода созанд . Инкишоф ёфтани тачриба хангоми афзоиши босуръати кори озмоишй дар шакли хозиразамон алокаманд буда ва он кариб хамаи хатмкунандагони ихтисоси дахлдорро ба машгулияти озмоишй-тахкикотй тайёр мекунад.
Фаъолияти интеграктивии маърифатии донишчуён дар корхои озмоиш'1 манфиатовар (системанок, мунтазам, муоссир) сурат мегирад [1]. Х,авасмандии босамарии маърифатии донишчуён дар сатаи методолог!', назариявй ва амал'1 бо баркарор ва инкишофи робитаи байнифаш меафзояд.
