ЭКСТРУДТАЛҒАН АЗЫҚТЫҢ БӨДЕНЕ ЕТІНІҢ АМИНҚЫШҚЫЛДЫҚ ҚҰРАМЫНА ӘСЕРІ Текст научной статьи по специальности «Животноводство и молочное дело»

ЭКСТРУДТАЛГАН АЗЬЩТЬЩ БвДЕНЕ ЕТ1НЩ АМИЩЫШЦЫЛДЬЩ Ц¥РАМЫНА ЭСЕР1

1Ж^маш Т.Е., 2Жанабаева Д.К.

!КеАК «С.Сейфуллин атындагы ^азак агротехникалык зерттеу университет» 2-шi курс

магистранты

2КеАК «С.Сейфуллин атындагы ^азак агротехникалык зерттеу университет» кауым.

профессор м.а., PhD https://doi.org/10.5281/zenodo.11428741

Аннотация. Табысты цус бизнесг цустарды куту мен азыцтандыруга байланысты. Мацалада экструдталган жемд1 пайдалана отырып, пергауын бвдене еттщ аминцышцылдыц цурамын зерттеу нэтижелер1 бершген. Экструдталган жемнщ еттщ аминцышцылдыц цурамына эсерт талдау кез1нде тэж1рибелт топтагы бвденелерде аминцышцылдарыныц мвлшерг цустардыц бацылау тобына цараганда орта есеппен 11%-га жогары екендш атап вт1лд1. Тэжгрибе тобыныц бвденелер1 мен бацылау тобында аргенин мвлшерг бойынша ец жогары айырмашылыц байцалды - 17,02%, тэжгрибе тобында бул кврсеткш бацылау тобына цараганда 1,17 есе жогары болды.

Клт свздер: экструзия, бвдене, аминцышцылы, химиялыц цурам, бвдене етщ ветеринариялыц-санитариялыц сараптау.

Abstract. A successful poultry business depends on the care and feeding of the birds. The article presents the results of the study of the amino acid composition of Pharaoh quail meat using extrudedfeed. During the analysis of the effect of the extruded feed on the amino acid content of the meat, it was noted that the amount of amino acids in the quails of the experimental group was on average 11% higher than that of the control group of birds. The highest difference in the amount of arginine was observed in quails of the experimental group and the control group - 17.02%, in the experimental group this indicator was 1.17 times higher than in the control group.

Key words: extrusion, quail, amino acid, chemical composition,veterinary-sanitary examination of quail meat.

Kipicne. Бедене салыстырмалы тYрде жакында колга Yйретiлгендiктен, беденелердщ дене тезiмдiлiгi баска ауылшаруашылык кустарына Караганда айтарльщтай жогары, бул оны бедененщ инфекциялык этиологиялы ауруларга тезiмдiлiгiмен сипаттайды. Соныц аркасында бедене шаруашылыгы каркынды дамып келе жаткан салалардыц бiрi кус шаруашылыгы салалары, ейткеш ол халыкты ет жэне жумыртка сиякты экологиялык таза жэне диеталык азык-^лш енiмдерiмен камтамасыз етедi [1-3]. Бедене ет шырынды, нэзш, ерекше жагымды хош md бар, оныц курамында 25-27% кургак зат, 2,5-4% май, 21,22% акуыз, сонымен катар дэрумендер, микро- жэне макроэлементтер мен лизоцим, соныц аркасында ет узак сактау мерзiмiне ие, ейткенi шiрiткiш микрофлора дамымайды [4].

Еттщ биологиялык кундылыгы алмастырылмайтын жэне алмастырылмайтын аминкышкылдарыныц мелшерiмен берiледi. Осы максатта ветеринарлык жэне мал шаруашылыгы тэжiрибесiне жацалары енгiзiлуде.

Жануарлар мен кустардыц рационын макро- жэне микроэлементтер, ауыстырылатын жэне алмастырылмайтын аминкышкылдары бойынша тецеспретш жемдш коспалар мен препараттар [5, 6].

Мал шаруашылыгы ешмдерш жаксарту максатында жануарлар мен кустардыц агзасыныц тезiмдiлiгiн арттыруга, ал келешекте алынган енiмдi жаксартуга кемектесетш

азыктык коспалар мен препараттар тэжiрибеге кеб1рек енпзшуде.

^устарды азыктандыру енд1рютщ мацызды процестершщ 6ipi болып табылады жэне гылыми эдiстер мен эдютерге негiзделуi керек. Жумыртка мен кус етшщ езiндiк куныныц курылымында жемшеп Yлкен Yлестi алады. Осыган байланысты, жем-шептi пайдалану тиiмдiлiгiн арттыру казiргi уакытта эртYрлi типтегi жэне ешмдшк аудандарындагы кус есiрумен айналысатын кус шаруашылыгы кызметкерлершщ алдында турган мацызды мшдеттердщ бiрi болып табылады [7].

Материалдар мен зерттеу эдктерь Гылыми жумыс AP13068280 «Сапалы жэне каушаз бедене енiмдерiн алу Yшiн жогары коректiк, жещл сiцiмдi жэне табиги есiмдiк компоненттерiн пайдалана отырып, байытылган жем эзiрлеу» гылыми жобасы аясында 06.08.2023 жылдан 2023 жылгы 4 карашага дейiн жYргiзiлдi. Эзiрленген рецепт бойынша экструдталган бедене азагыныц ендiрiстiк сынагы жYргiзiлдi, онда Техас тукымына жататын ет багытындагы беденелердщ 45 ^ншен бастап емiрiнiц 60 ^нше дейiн бордакылауга арналган азык бершдь Беденелерге арналган азык «С.Сейфуллин атындагы ^АТЗУ» КеАК, Ветеринария жэне мал шаруашылыгы технологиясы факультетi базасында орналаскан «NFT-KATU» ЖШС ендiрiстiк-сынау цехында эзiрлендi. Рецепт эзiрлеу кезiнде ВНИТИП жэне «Nutrient Requirements of Ring-Necked Pheasants» усыныстары ескершдь

Бiз еткiзген зерттеудщ негiзгi максаттарыныц бiрi бедене етшщ тек каушаздЫц емес, сонымен катар тагамдылык кундылыгын аныктап алу болды.

Бедене етi езшщ химиялык курамы бойынша баска кус етшщ етшен майдыц аздыгымен жэне алмастырылмайтын аминкышкылдарыныц оцтайлы аракатынасымен ерекшеленедi, бул оны жогары сапалы тагамдык енiм катарына жаткызуга мYмкiндiк бередi. Зерттеу барысында бедене етшщ, аргинин, лизин, тирозин, фенилаланин, гистидин, лейцин+изолейцин, метионин, валин, пролин, треонин, серин, аланин сиякты алмастырылмайтын аминкышкылдарыныц курамын зерттеу (Кесте-1).

Кесте 1 - Бедене етшщ аминкышкышылды курамы

Компоненттер Концентрациясы мг/л

Тэж1рибел1к топ Бакылау тобы

Аргинин 87,00±11,90 74,33±13,27

Лизин 150±18,71 136±21,60

Тирозин 83,33±11,84 74,67±10,16

Фенилаланин 66±7,48 59,67±9,81

Гистидин 42,33±5,21 39,67±5,76

Лейцин+изолейцин 114,67±13,14 103±16,84

Метионин 53,67±4,71 48,67±6,98

Валин 90,33±6,72 78,67±12,50

Пролин 67±5,79 58,67±8,84

Треонин 68±8,60 64,67±10,16

Серин 59,67±6,87 57,67±8,95

Аланин 106±11,58 98±13,49

Глицин 70,33±3,56 61,67±9,42

Жогары да алынган нэтижелердi ескере келе, тэжiрибелiк тобындагы бедене етiндегi аргинин мелшерi 17,02%-га естi, бакылау тобымен салыстырганда 1,17 есе кеп. Тэжрибе тобында лизин децгей 10,29%-га артты, ал тэжрибелш тобындагы оныц мелшерi бакылау тобына караганда 1,10 есе жогары екендшн керсеттi. Тэжiрибе тобында тирозин мелшерi

11,60%-га арткан, ал оныц мелшерi бакылау тобына караганда 1,12 есе кеп. Фенилаланин децгеш эксперименттiк топта 10,66%-га, ал эксперимент тобындагы оныц мелшерi бакылау тобына караганда 1,10 есе жогары болды.

Тэж1рибе тобында гистидин мелшерi 6,69%-га арткан, ал тэж1рибе тобындагы оныц мелшерi бакылау тобына караганда 1,07 есе кеп. Тэж1рибе тобында лейцин мен изолейциннщ жалпы мелшерi 10,14%-га, ал олардыц мелшерi бакылау тобына караганда 1,11 есе жогары болды. Тэжiрибе тобында метионин мелшерi 8,80%-га естi, ал эксперимент тобындагы оныц мелшерi бакылау тобына караганда 1,10 есе кеп болды. Тэж1рибе тобында валин мелшерi 12,87%-ды курады, ал тэж1рибелш тобындагы оныц мелшерi бакылау тобына караганда 1,15 есе екендшн керсетп.

Тэж1рибе тобында пролин мелшерi 12,54%-га естi, ал тэж1рибе тобындагы оныц мелшерi бакылау тобына караганда 1,14 есе артык. Треонин мелшерi эксперимент тобында 5,15%-га артты, ал эксперимент тобындагы оныц мелшерi бакылау тобына караганда 1,05 есе кеп болды. Тэж1рибе тобында серин мелшерi 3,35%-га естi, ал тэж1рибе тобындагы оныц мелшерi бакылау тобына караганда 1,03 есе кеп болды. Тэжiрибе тобында аланин мелшерi 7,55%-га есп, ал эксперимент тобындагы оныц мелшерi бакылау тобына караганда 1,08 есе артык. Тэж1рибе тобында глицин мелшерi 12,34%-га естi, ал тэжiрибе тобындагы оныц мелшерi бакылау тобына караганда 1,14 есе артык екенш керсетп.

^орытынды. Алынган зерттеу нэтижелерiн ескере келсек, тэж1рибелш тобындагы бедене етшщ курамында барлык аминкышкылдарыныц мелшерi жогары екендЫн керсетедi. Атап айтканда, мацызды аминкышкылдарыныц шшде аргинин 17,02%, лизин 10,29%, валин 12,87% жогары екенш керсетп.

ДЕРЕКК0ЗДЕР Т1З1М1

1. Галкина Т.С. Актуальные вопросы развития перепеловодства и производственной безопасности получаемой продукции // Российский журнал «Проблемы ветеринарной санитарии, гигиены и экологии». 2012. № 1. С. 198-203.

2. Пименова В.В., Пименов Н.В., Петрова Ю.В. Ветеринарно-санитарная характеристика мяса перепелов при применении бактериофогового препарата Фаговет // Проблемы ветеринарной санитарии, гигиены и экологии. 2017. № 3 (23). С. 24-26.

3. Slobodyanyuk N. Nutritional and biological value of quail meat with feed staff usage with different protein levels // Scientific Journal «ScienceRise». 2014. № 3/1 (3). P. 68-71.

4. Сравнительная характеристика мясной продуктивности перепелов разных пород / О.К. Гогаев [и др.] // Известия городского аграрного университета. 2016. № 1. С. 25-30.

5. Белкович В.В. Скармливание кормовой добавки НуПро и ее влияние на химический и аминокислотный состав мяса цыплят-бройлеров // Иннокации в науке. 2016. № 9 (58). С. 92-97.

6. El-Denqawy R., Nassar A.M. Investigation on the nutritive value and microbiological quality of wild quail carcasses // Die Nahrung. 2001. Vol. 45. Is. 1. P. 50-54.

7. Багно, О. А. Яичная продуктивность сельскохозяйственной птицы при скармливании различных доз органической формы селена и йода / О. А. Багно, Ю. Н. Федоров, С. А. Шевченко [и др.]. - Текст: непосредственный // Аграрный вестник Верхневолжья. -2018. - № 3 (24). - С. 70-76.