Научная статья на тему 'EDUCATION ISSUES LEARN ENGLISH LANGUAGE IN TERMS OF PROCESSES'

EDUCATION ISSUES LEARN ENGLISH LANGUAGE IN TERMS OF PROCESSES Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
26
3
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ЗВЕНЬЯ СИСТЕМЫ НЕПРЕРЫВНОГО ОБРАЗОВАНИЯ / МАТЕМАТИЧЕСКИЕ ТЕРМИНЫ / ТЕХНОЛОГИИ

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Расулова Г.А., Аҳмедова З.С., Норматов М.

Статья посвящена вопросам изучения математических терминов на английском языке в системе непрерывного образования. Так же в статье показаны применение оптимальних способов для достижения эффективности изучения математических терминов. Раскрыты этапы обучения терминов на английском языке на основе самостоятельных работ.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

МЕТОДИКА ИЗУЧЕНИЯ МАТЕМАТИЧЕСКИХ ТЕРМИНОВ НА АНГЛИЙСКОМ ЯЗЫКЕ В ПРОЦЕССЕ ОБУЧЕНИЯ

The article is devoted to the questions of training mathematic terms of continuing education. The applying of optimal metods in achieving effective results in studying mathematic terms is given in the article. Besides that learning terms in English on the bases of self-study is nidely given in the article.

Текст научной работы на тему «EDUCATION ISSUES LEARN ENGLISH LANGUAGE IN TERMS OF PROCESSES»

УДК 378

ТАЪЛИМ ЖАРАЁНИДА МАТЕМАТИК АТАМАЛАРНИ ИНГЛИЗ ТИЛИДА УРГАНИШ МАСАЛАЛАРИ

Г.А. Расулова1, З.С. Ахмедова2, М.Норматов3

Аннотация

Маколада узлуксиз таълим тизими-умумий урта, урта махсус ва олий таълимда инглиз тилида математик атамаларни урганиш масаласи хакида фикр юритилган ва шу жараённи самарали булиши учун турли оптимал усуллар, хусусан, математик атамаларни инглиз тилидаги номланишини ёшлар учун кизикарли булган амалий дастурлардан фойдаланиб урганиш усули курсатиб утилган. Мустакил ишлар асосида инглиз тилидаги атамаларни урганиш боскичлари етарли даражада очиб берилган.

Таянч иборалар: узлуксиз таълим боскичлари, математик атамалар ва укитишнинг фаол усуллари.

Бугунги кунда таълим-тарбия сохасида хам талай ислохотлар амалга оширилмокда. Бу ислохотларнинг туб замирида "Таълим тугрисида"ги Конун ва "Кадрлар тайёрлаш Миллий дастури" асосий омиллардан бири сифатида намоён булмокда. Ишлаб чикилган конун ва дастурлар билан биргаликда чет тилларни урганишни такомиллаштириш тугрисидаги карорлар хорижий тилларни укитишни янада чукурлаштиришга замин яратади.

2013-2014 укув йилидан бошлаб барча умумтаълим мактабларида инглиз тили биринчи синфдан укитилмокда [1]. Бу эса барча фан укитувчиларини шу тилга мос уз фани хусусиятларидан келиб чиккан холда тушунчаларни укувчиларга етказиш вазифасига ундайди. Математика дарсларида сонларни инглиз тилида кандай ёзилиши ва укилишидан тортиб, сонлар ва математик атамалар ёрдамида математик тушунчаларни ва масалаларни хал этиш укувчиларни инглиз тилини урганиш куникмаларини янада шакллантиради, бу эса инглиз тили таълим сифати ва самарадорлигини оширади.

2014-2015 укув йилида олий таълимда олиб борилган педагогик амалиёт шуни курсатдики, бугунги кунда умумурта, уртамахсус таълим тизими боскичларида билим олаётган укувчи ва талабаларнинг салохиятлари барча фанлардан киска муддатли "Инглиз тили дакикаси"ни утказишга етарли экан. Шундай экан барча фанлар хох дарс жараёнида уз фани хусусиятидан келиб чиккан холда инглиз тилига булган малака ва куникмаларни такомиллаштириш, хох дарсдан ташкари билим олиш жараёнлари: факультатив машгулотлар, тугарак машгулотлари ва мустакил таълим олишда инглиз тилини укитишга фаол татбик этиш лозим.

Кукон шахар 5-Вилоят ихтисослаштирилган давлат умумтаълим мактаб-интернатида утказилган педагогик амалиёт жараёнида амалиётчи IV "А" математика укитиш методикаси йуналиши талабаси Нуритдинов Жалолхоннинг 6 "А" синфида математикадан синов дарсида куллаган "Инглиз тили дакикалари" урганувчи ва кузатувчиларда катта кизикиш уйготди. Айникса, унинг 4 хонали, 5 хонали ва ундан юкори сонларни инглиз тилидаги талаффузи, айрим масала, мисолларнинг инглиз тилида берилиши, хамда укувчилардаги малака ва куникмаларнинг такомиллашганлиги барчани хайратга солди. Демак, бизнинг ёш авлодимиз тулаконли барча фанларни хорижий тилларда урганиш, шу билан бир каторда узимизнинг бой маданий-

1Расулова Гулноза - старшый преподователь кафедры методика преподавания информатики, Кокандский государственный педагогический институт, Узбекистан.

2Ахмедова Зебо - преподователь кафедры методика преподавания информатики, Кокандский государственный педагогический институт, Узбекистан.

3Норматов М. - преподователь кафедры методика преподавания информатики, Кокандский государственный педагогический институт, Узбекистан.

маърифий меросимизга кушимча хорижий тажрибаларни хам урганишга лаёкатли деб хисоблаш мумкин.

Шунинг учун узлуксиз таълим боскичларида математика фанини фаол усуллар ёрдамида укитиш нафакат фанга булган кизикишни оширади, балки, фанлараро интеграция оркали укувчи ва талабаларнинг инглиз тилидаги билимларини янада оширади.

Математик атамаларни укувчиларнинг ёш хусусиятларидан келиб чиккан холда дарсда ва дарсдан ташкари машгулотларда инглиз тилида бериб борилиши кузланган максадга олиб боради. Дарсдан ташкари машгулотлар узлуксиз таълимнинг барча боскичларида мавжуд булиб, улар турли шаклларда олиб борилади. Масалан, умумурта ва урта махсус таълимда дарсдан ташкари машгулотлар ташкил килиш, фан тугаракларини утказиш жараёнида укувчи ва талабаларга фан хусусиятидан келиб чиккан холда сузларни инглиз тилида бериб борилиши, жумлаларни инглиз тилида туза олиши, куп хонали сонларни ёзиш ва укишга ургатиб бориш таълимни сифатини оширишга ёрдам беради. Олий таълимда хам хар бир фанлардан тугарак машгулотлари ва мустакил таълим олиб борилади. Мустакил таълим асосида куйидаги мустакил иш шаклларидан фойдаланиш тавсия этилади:

-дарслик ва укув кулланмалар буйича фан боблари ва мавзуларини урганиш;

-таркатма материаллар буйича маърузалар кисмини узлаштириш; -махсус адабиётлар буйича фан булимлари ёки мавзулар устида ишлаш; -талабанинг укув- илмий-тадкикот ишларини бажариш билан боглик булган фанлар булимлари ва мавзуларни чукур урганиш;

-фаол ва муаммоли укитиш услубидан фойдаланадиган укув машгулотлари;

- узлаштирилган билимларга таянган холда муайян мавзулар мохиятини ёритувчи макетлар, буклетлар, моделлар, ижодий ишларни яратиш, илмий маколалар, нашр ишларида чоп этилган психологик мазмундаги маколалар юзасидан такризлар ёзиш, муаллифлик дастурлари, илмий лойихалар, дарс ишланмалари тайёрлаш.

Мустакил ишларни бажариш учун талабаларга ахборот манбаси сифатида дарсликлар, укув ва методик кулланмалар, методик курсатма ва тавсияномалар, маълумотлар туплами ва банки, илмий ва оммавий даврий нашрлар, Интернет тармогида мавжуд булган маълумотлар, урганиладиган мавзу буйича аввал бажарилган ишлар руйхати, алфавитли каталог кабилар такдим этилади.

Математик терминларни инглиз тилида урганиб бориш нафакат укувчи-ёшларнинг лугат бойлигини оширади, балки уларда математикага оид булган билимларни инглиз тилидаги энциклопедиалар[2] ёрдамида хам кенгайтириб боришлари мумкин. Укувчи-талабаларда математика фани томонидан берилаётган тушунчалар асосида оламни урганиш тасаввурлари шаклланиб боради ва фикр юритиш кобилиятлари янада ривожланади. Бундан ташкари, уларда фанлараро интеграция алохида ахамиятга эга булиб, бу эса таълим тизимининг асосий максади ва вазифаси илмий асосланган дунёкарашни шакллантиришдан иборатдир. Хорижий тилларни билиш, жахон таълим тизимини урганиш учун кулай имкониятлар яратади. Шунга кура хар бир дарс мавзусига оид математик атамаларнинг инглиз тилида урганиб бориш укувчи-талабаларнинг тил билиш имкониятларини кенгайтиради.

Айрим математик атамаларнинг инглиз тилида ифодаланишини келтирамиз:

туплам Collection параллелограмм parallelogramme

группа Group тугри турбурчак correct quadrangle

амал Operation ромб rhambus

резултант Resultantis квадрат Square

дискриминант Discrimination трапеция Trapeze

купайтириш Multiplication томон the party

айирмо; Divisor диагонал diagonal

айирма Difference ну;та Point

туплам Collection параллелограмм parallelogramme

тенглик Equality бурчак Corner

тенглама Edication тугри бурчак correct corner

тенгламок Equalize уткир бурчак sharp corner

хосса Character утмас бурчак stupid corner

натурал сонлар natural numbers параллел parallel

масала Question перпендикуляр perpendicular

машк Exercise биссектриса bisektor

чизик Line чизик Line

каср Fraction урта чизик average line

катет Cathetus йигинди the sum

учбурчак Triangle тенг Equally

туртбурчак Quadrangle кесма Piece

Европа Кенгашининг "Чет тилини билишнинг умумевропа компетенциялари: урганиш, укитиш ва бахолаш" (CEFR-Common European Framework of Reference) хакидаги хужжатининг давлатимиз таълим тизимига жорий этилиши чет тили таълимида узвийликни таъминлайди [3].

Узлуксиз таълим боскичларида математика фанини урганиш жараёнида укувчиларда дискурсив компетентлик шаклланади, яъни урганилаётган тушунчаларни инглиз тилига таржима килиш, огзаки ва ёзма матнларнинг таркибий хусусиятларини билиш ва улар асосида теорема, таърифлар устида ишлаш куникмаларини мустахкамлаш талаб килинади [4].

Яна бир катор математик тушунчаларни инглиз тилда урганиш баъзи амалий компьютер дастурлари: Maple 7 математик системаси, Mathcad дастури, C++ дастурлаш тилида ишлаш имкониятини беради. Чунки компьютернинг амалий дастурлар пакети инглиз тилидаги менюлар асосида ишлайди. Дифференциал тенгламаларни Maple 7 системасида ечиш учун хам куплаб буйруклар мавжуд булиб, уларнинг купчилиги Maple 7 системасининг Detools номли кутубхонасида жойлашган [5].

Булардан ташкари Mathcadда Graph па^ли ёрдамида куйидаги турдаги графиклар чизилади:

-х ва у координаталар (2 улчовли) буйича Ctrl+7 _ цутб буйича - юза буйича аг|+5 - контур буйича

-3 улчовли график буйича вeктoр буйича

Демак, компьютернинг математик хисоблашларни бажаришга мулжалланган амалий дастурларидан унумли фойдаланиш хамда информатика фанини урганиш хам инглиз тилини мукаммал билиш билан узвий богликдир.

Хулоса килиб айтганда, математика фанидан турли тушунча ва атамаларни мустакил урганишнинг хар хил оптимал усуллари мавжуд булиб, уни хар бир ургатувчи ва урганувчи уз имконияти ва салохиятидан келиб чиккан холда, уз билимини мустахкамлаши хамда янги билимларни эгаллаши мумкин.

Фойдаланилган адабиётлар:

1. Узбекистан Республикаси Президентининг "Чет тилларни урганиш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тутрисида"ги ПК^-1875-сонли карори.//"Халк сузи" 2012 й. 18 декабрь сони.-3 б.

2. Microsoft ® Encarta ® Encyclopedia 2005.© 1993-2004 Microsoft Corporation

3. A Common European Framework of Reference for Languages Learning, Teaching, Assessment www.Google.com.

4. Рузметова М. Инглиз тилини ургатиш жараёнини боскичма-боскич ислох килиш // Узлуксиз таълим ж.-Тошкент, 2013.-№3-Б.122-126.

5. Говорухин В., Цибулин В. Компьютер в математическом исследовании. «Питер», 2001, 624 с.:ил

© Г.А. Расулова, З.С. Ахмедов, М. Норматов, 2016

УДК 378

МЕТОДИКА ИЗУЧЕНИЯ МАТЕМАТИЧЕСКИХ ТЕРМИНОВ НА АНГЛИЙСКОМ

ЯЗЫКЕ В ПРОЦЕССЕ ОБУЧЕНИЯ

Г.А. Расулова, З.С. Ахмедова, М.Норматов

Аннотация: Статья посвящена вопросам изучения математических терминов на английском языке в системе непрерывного образования. Так же в статье показаны применение оптимальних способов для достижения эффективности изучения математических терминов. Раскрыты этапы обучения терминов на английском языке на основе самостоятельных работ.

Ключевые слова: звенья системы непрерывного образования, математические термины, технологии.

© Г.А. Расулова, З.С. Ахмедова, М.Норматов, 2016

UDC378

EDUCATION ISSUES LEARN ENGLISH LANGUAGE IN TERMS OF PROCESSES

G.A. Rasulova, Z.S. Akhmedova, M. Normatov

Abstract: The article is devoted to the questions of training mathematic terms of continuing education. The applying of optimal metods in achieving effective results in studying mathematic terms is given in the article. Besides that learning terms in English on the bases of self-study is nidely given in the article.

Key words: links of system of continuing education, mathematic terms, technologies.

© G.A. Rasulova, Z.S. Akhmedova, M. Normatov, 2016

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.