CC BY
9Хулоса, устоди мактаби олй бояд сифатх,ои зерини шахсиро, ба монанди некхох,й, адолатнокй, инсондустй, токдтпазирй, зебопарастй, нуктасанчй, актёрй, режисёрй ва гайрах,оро дошта бошад.
АДАБИЁТ
1. Зимняя И. А. Ключевые компетенции - новая парадигма результата современного образования //ИНТЕРНЕТ-ЖУРНАЛ «ЭИДОС», 2005, 10 мая/ http: //www. eidos.ru //joumal/2006.
2. Становление понятий «компетентность» и «компетенция» в современной педагогической практике/ http: //www. trgups.ru/doc 2007/1/07.
3. Ячина Н. ГЕ, Мухина Т. З., Хазиева Н. Н. Проффесиональная компетентность как показатель качество образования //Вестник Казанского технологического университета. 2009, № 2.
4. Woodruffe С. Competent bu any other hame // Pezgonnel Menengment/ 1991. September.
5. Селезневой H. A. Словар согласованных терминов и определений в области образования государств-участников Содрудничество независимых государств. Пед. Науч~ред.
ПРОБЛЕМЫ ВОЗНИКНОВЕНИЯ И УСЛОВИЯ ИНСТИТУТА КОММУНИКАЦИЙ
В статье расматрывается проблема подготовки студентов к проффесиональной деятельности. Показаны пути и возможности формирования компетенций и компетенности преподователя в ВУЗ-а.
Ключевие слова: компетенции, высщая школа, образование взрослых
CHALLENGES OF OCCURRING AND CONDITIONS OF INSTITUTE OF
COMMUNICATIONS
The pap canalizes the problem of modern higher education. It shows ways and opportunities to form competens and university lecturer competens.
Keywords: competens, higher shool, abult education.
Сведение об авторах:
Хайдарзода Шомурод Хайдар - декани факультета № 5 Академии МВД Республики Таджикистан, кандидат педагогических наук, полковник милиции Мехрулло Нуруллозода - преподователь Академии МВД Республики Таджикистан, капитан полиции.
About the authors:
Haidarzoda Shomurod Haidar-head of faculty № 5 Academy of MIA RT, candidate pedagogic sciences, police colonel
Mehrullo Nurullozoda - Teacher of the Ministry of Internal Affairs of the Republic of Tajikistan, police captain.
НАЦШ ВА МА^ОМИ МЕТОДХ,ОИ ФАЪОЛИ ТАЪЛИМ
Мирзоева С. Д.
Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С. Айни
Методхои фаъоли таълим (МФТ) дар сатхи байналхалкй эътироф гаштаанд барои самаранок гузаронидани машгулиятхои таълимию омузишй, семинару тренингхо дар вакти махдуд муфид мебошанд.
Методхои фаъоли таълим аз чунин принсипхои омода намудани толибилмон (кудакони муассисахои то мактабй, талабагон, донишчуён, иштирокчиёни семинару машваратхо) ба машгулиятхо ва дар муддати кутох ба максад ноил гаштани онхо, иштироки озодона, фаъол ва тамоюлнок. Иштироки на зиёда аз 20 нафар иштирокчиён дар машгулият, пешниход ва кабули мустакилонаи коида ва тартиби рафтори иштирокчиён мавриди ташкили машгулият, иштироки бевоситаи иштирокчиён дар раванди машгулият, озод будани толибилмон дар машгулият иборат мебошад.
Барои гузаронидани машгулиятхо омузгор (устод, муаллим, тренер) фасилитаторро (англ. facilitator, от лат. facilis «лёгкий, удобный») чалб намояд. Фасалитатор бошад дар машгулиятх,о хамчун маслихатчй ба омузгор иштирок намуда, дар навбати худ риояи коидахо ва маводхои заруриро барои таъмини самаранокии дарс омода месозад .
Максади асосии МФТ дар муддати кутохтарин, аз худ кардани маълумотхои зарурй, баланд бардоштани сатхи дониш ва малакахои хаётй мебошад, ки он ба тахкими кобилият ва махорати шунавандагй, рушди малакахои сарварию дастачамй, бедор кардани хисси инсондустй, тахаммул ва гайра мусоидат менамояд.
МФТ пеш аз хама бо хусусияти мутобиккунияш машхуру маъруф гаштааст, яъне дилхох толибилми солимакл ва сохибзаковат хох нохох ба ин ва ё он самтхои афзалиятнок мутобик мегардад.
Аз ин ру машгулият, мавриди чалби толибилмон ба бунёди дониш зарур аст, ки аз руи принсипхои интихобй, бемамоният маводи дилхохи таълимй истифода карда шаванд. Ин ба амалй гаштани максадхои машгулиятхо оварда мерасонад ва бомуваффакият анчом ёфтани он бошад, аз хонандагон барои ашхоси нисбатан фаъоли чомеаро ба воя расонидан замина мегузорад.
Ба методхои анъанавии таълими давраи Шуравй бошад, асосан хусусияти амрию фармонфармой(императивй) дошта, махз ба хосил кунонидани донишу малака ва махоратхо нигаронида шудааст, ки дар вай тобеияти пассивонаи толибилм ба чашм мерасад. Барои халли масъалаи мазкур технологияи муосири педагогии шаклхои пурмахсулу самараноки ташкили чараёни таълимро таъминкунанда, ки МФТ мебошад зарур аст.
МФТ ин мачмуи усулхоеанд, ки хилофи истифодаи усулхо дар низоми таълими ананавй набошанд хам, татбики равиши нави омузишро таъмин менамоянд.
Агар дар низоми таълими ананавй максади омузиш азхудкунии донишхои назариявй ва хосил намудани малакаю махоратхои таълимй бошад, МФТ сараввал тачрибаро ташаккул медихад, баъдан ба воситаи истифодаи тачриба шуурона дарк кардани он ба амал меояд ва нихоят назария пешкаш мегардад.
МФТ муоширати баланд ва хуби омузгору толибилмонро доимо хангоми иваз гаштани методу усул ва тарзи дарсгузаронй такозо менамояд.
МФТ- ин системаи методхое мебошад, ки фаъолнокй ва гуногун акидагиву фаъолияти амалии хонандагонро дар чараёни омузиш ва азхудкунии маводи таълимро хангоми бунёди дониш таъмин мекнамояд.
Одатан машгулиятхо (дарс) бо МФТ асосан аз кисмтхои зерин иборат бошанд :
• омодасозй ва огози машгулият;
• баёни максадхои дар машгулят гузошташуда;
• халли масъалахои аз максахо ба амалоянда;
• интизорй аз машгулят;
• муаррифии маводи таълим (презентатсия),
• эхтиёткорй дар чараёни дарс;
• ташкили корхои мустакилона;
• чамъбаст ва хулосабарорй.
Машгулиятхое, ки бо истифода аз МФТ гузаронида мешавад, на факат барои толибилмон, балки муаллимон низ шавковар аст. Вале бенизому бемаксад гузаронидани он натичаи хуб дода наметавонад. Бинобар ин коркарди максадноки усулхои мазкур ва чорй намудани он дар машгулиятхо бо назардошти хусусиятхои фардии толибилмон мувофики максад аст.
Махсусан бояд кайд кард, ки дар таълими ибтидой максади асосй машгулиятхо асосан аз инхо иборат мебошанд:
• инкишофи шахсият;
• муайян намудани имкониятхои эчодй;
• нигох доштани саломатии чисмониву рух ии кудак махсуб меёбад.
Дар таълими ибтидоии муосир пешравихои мусбй бештар руйи кор
омада, вариантнокии равияхои педагогй, мустакилият дар чустучуи эчодии омузгор ба назар мерасанд.
Муаммои фаъолнокии шахсият дар таълим яке аз масъалахои мубрами (зарурии) омузишу парвариши сохаи маориф ба шумор меравад.
Маълум аст, ки 70% сифатхои шахсият дар таълими ибтидой заминагузорй мешавад [ин хулосаи кй?]. Барои кудак на танхо махорати хондану навиштан, хисоб кардан, гуш кардану сухан зарур аст, балки дар чараёни бунёди дониш барои азхудкунй бо истифодаи аз воситахои техникии таълим ва компютер хеле мухим аст.
Х,амин тарик истифодаи максадноки МФТ боиси ичрои хадафхои таълиму тарбия ичрои гашта, ба инкишофи зехн мусоидат менамоянд ва асоси ташаккули хислатхои хамидаи толибилмон мегарданд.
Х,оло мо бо баъзе аз МФТ шинос мегардем.
Методи муаммогузорй - чунин шакли таълимест, ки фаъолияти толибилм хусусияти чустучуй - тадкикотй мегирад. Муваффакияти методи муаммогузорй дар фаъолияти якчояи муаллими талаба таъмин мегардад. Вазифаи асосии муаллим на факат додани маълумот, балки чалби хонандагон ба халли муаммо (масъала) мебошад. Дар хамкорй бо муаллим кудак барои худ дониши навро бунёд намуда, хусусиятхои назариявии ин ё он фанро аз худ мекунад.
Методи муаммогузорй аз ду кисми асосй иборат мебошад:
• иникоскунандаи мазмуни асосии мавзуъ;
• омузиш дар хамкорй бо омузгор мувофики маводи пешниходнамудаи вай.
Методи ицрои нацш^о - хамчун бозй гузаронида шуда, хусусиятхои хоси худро
дорад. Микдори вазифаву муаммо ва таксими накшхо байни толибилмон хусусияти ба худ хоси ин метод ба хисоб меравад. Х,ангоми истифода методи мазкур ба назар гирифтани фикру андешахои толибилмон дар чараёни дарс, мувофики мавзу мавкеи асосиро ишгол менамояд. Дар навбати худ иштироки фаъоли толибилмон дар мухокимаи масъалахо ва додани маълумоти нав аз тарафи омузгор истифодаи ин методро шавковар мегардонад,
Методи «Мизи мудаввар» - яке аз шаклхои муташаккили МФТ аст, ки фаъолияти донишандузии толибилмонро шакл дода, барои мустахкам намудани донишхои каблй, мукаммал намудани маълумот, махорати халли масъалахо ва муайян намудани мавкеъи толибилм мусоидат менамояд. Аломати фарккунандаи методи «мизи мудаввар» аз дигар методхо аз он иборат мебошад, ки дар инчо машварати гурухй ва бахс мувофики мавзуи интихобшуда барраси мегардад. Шарти мухими ташкил ва гузаронидани мизи мудаввар ин пеш аз хама вокей будани он, яъне чараёни муносибат, сухбат «чашм ба чашм» будани он аст. Принсипи мизи мудаввар тарзи нишасти иштирокчиён (ру ба ру) ба баланд бардоштани фаъолнокии толибилмон, афзун шудани фикр ва гайра мусоидат менамояд.
Максад аз тахияи маколаи илмй дар он аст, ки роххои МФТро чустучу намуда, тарзи дуруст ба рох мондани машгулиятхои таълимй, самаранок истифода бардуни онхоро дар чараёни омузишу парвариш ба омузгорони чавон пешниход намоем.
АДАБИЁТ
1. Барномаи таълимии синфхои ибтидой. - Душанбе: Офсет, 2012. - 111с.
2. Боронов Б., Боев Б. Забони модарй: китоби дарсй барои синфи 3. -Душанбе: Сарпараст, 2004. -224с.
3. Зиёев М. Н. Мирзоматов Н. Бадалова М. Рохнамои муаллимони синфхои ибтидой оид ба истифодаи барномахои нави таълими забони модарй ва математика. - Душанбе, 2008. - 78с.
4. Лутфуллоев М., Шарифов Э., Рабиев С. М. Усули таълими забони модарй дар синфхои ибтидой. - Хучанд, 2008. - 198с.
5. Мирзоахмедов Ф., Боев Б., Шукурова З. Р. Методхои самараноки таълим. -Душанбе, 2008. -240с.
6. Рохнамои муаллимони синфхои ибтидой оид ба истифодаи барномахои нави таълим. -Душанбе, 2008. - 48с.
7. Стандарти тахсилоти ибтидой. - Душанбе, 2009. - 54с.
8. Файзулло Шарифзода ва дигарон. Методикаи таълими забони модарй дар синфи 2. - Душанбе: Ирфон, 2014. - 356 с.
9. Шарифов Э., Зохидов А. Алифбо, бозй ва инкишофи нутк. - Хучанд, 1996. - 179с.
ЧЕРТЁЖ И СТАТУС СВОБОДЫ МЕТОДОВ
Статья предназначены для организации обучения учащихся в интерактивной форме, что даст преподавателю большую свободу при выборе методов и приемов проведения учебных занятий.
В этом статья указано интерактивный подход в обучении основан на эффективной обратной связи в системах «преподаватель - учащихся», «учащихся - учащихся», «учащихся - содержание изучаемого предмета». Интерактивное обучение - «обучение, основанное на взаимодействие». К интерактивным технологиям относятся: игровые технологии, дискуссии, инсценировки, ролевые и имитационные игры и дрг .
Ключевые слова: Международный, семинар, тренинг, принцип, фасилитатор, технология, метод.
DRAW AND STATUS OF METHODS FATALITY
The article is intended to organize the teaching of students in an interactive form, which will give the teacher more freedom in choosing methods and techniques for conducting training sessions.
This article specifies an interactive approach to learning based on effective feedback in the systems of "teacher- pupils", "pupil- pupils, " pupils-the content of the studied subject". Interactive learning is "learning based on interaction Interactive technologies include: gaming technologies, discussions, staging, role-playing and imitation games, etc.
Keywords: International, seminar, training, principle, facilitator, technology, method.
Сведения об авторе:
Мирзоева Савригул Давлаткадамовна - старший предодаватель кафедры специальной педагогики и инклюзив Таджикского государственного педагогического университета имени С. Айни
About the author:
Mirzoeva Savrigul Davlatkadamova - teacher in the Deparment of Psychology Preschool and Inclusive Education of the Tajik State Pedagogical University named after Sadriddin Aini.
ИНКИШОФИ МАХ,ОРАТИ ХУДБА^ОДИЩИ ХОНАНДАГОН ДАР ^АРАЁНИ
ФАЪОЛИЯТИ БЕРУНАЗТАЪЛИМИ
^абибова О. М.
Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С. Айни
Худбах,одих,й, яке аз омилх,ои асосии ташаккули тафаккури эчодии хонанда махсуб меёбад. Бояд тазаккур дод, ки ба худ бах,о додан яке аз хусусиятх,ои шууронагй буда, ба зух,уроти шахсият, рафтор, хислат ва фаъолияти инсон таъсир мерасонад. Олимон кайд менамоянд, ки паст будани дарачаи ба худ бах,о додан инкишофи равонии инсонро кох,иш медихдд, уро нобовар ва номусткил мегардонад, аз чониби дигар дарачаи баланди ба худ бах,о додан аксар вакт шахсро ба сарбастагй бурда мерасонад, уро ба х,олате гирифтор менамояд, ки чизи навро эътироф намекунад ва танкидро низ кабул наменамояд.
Яке аз вазифах,ои асосии омузгор дар раванди таълиму тарбия ин ташаккул додани меъёри худбах,одих,й дар хонандагон аст. Муайян кардани меъёрхои худбах,одих,й шаклх,ои зиёд дорад. Яке аз ин гуна шаклх,ои ташаккул додани худбах,одих,й дар хонандагон гузаронидани чорабиних,ои беруназмактабй ба х,исоб меравад, ки барои дар хонандагон инкишоф додани худбах,одих,й ахдмият доранд.
Дар х,ар як муассисаи таълимй дар ибтидои соли хониш накша- чорабиних,о тах,ия карда мешаванд, ки дар он шаклх,ои гуногуни корх,ои беруназтаълимй мавриди баррасй карор мегиранд.
Корх,ои беруназмактабй барои рушду камолоти маънавй ва эстетикии хонандагон равона гардида, амалй намудани он талаботи мактаби имруза аст. Тамошои осорхонах,ои таърихй, театр, синамо ва гайра мансуби чорабиних,ои беруназмактабй ва
