Научная статья на тему 'ДИАЛОГ С НАРОДОМ – ВАЖНЫЙ ФАКТОР ОБЕСПЕЧЕНИЯ ИНТЕРЕСОВ ЧЕЛОВЕКА'

ДИАЛОГ С НАРОДОМ – ВАЖНЫЙ ФАКТОР ОБЕСПЕЧЕНИЯ ИНТЕРЕСОВ ЧЕЛОВЕКА Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
92
24
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Конституция / диалог с народом / Стратегия действий / государственная молодежная политика / работа с обращениями / модернизация. / Constitution / dialogue with the people / Strategy of Actions / state youth policy / work with appeals / modernization.

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Кучкаров Рахман

В статье широко рассматривается проводимая работа по реализации нормы статьи 2 Конституции, в том числе роль Народной приемной Президента Республики Узбекистан в жизни государства и народа, подробно обсуждается новая система, которая вводится для повышения эффективности деятельности государства в обеспечении интересов граждан. Проанализированы наиболее частые недостатки, допускаемые со стороны граждан при обращении в эти учреждения, причины их возникновения и способы их рационального устранения. При подходе к проблемам особое внимание уделяется не только юридической стороне вопроса, но и духовным, психологическим аспектам. В статье также приведены мнения о полномочиях, предоставленных Народной приемной, правовом статусе сотрудников этого учреждения, важнейших качествах, необходимых для сотрудников разного уровня. Автор дает практические предложения по повышению эффективности работы приемных, приводит конкретные примеры эффективного толкования соответствующих норм законодательства.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

COMMUNICATION WITH THE PEOPLE IS AN IMPORTANT FACTOR FOR PROMOTING HUMAN INTERESTS

The article examines the ongoing work on the implementation of the provisions of Article 2 of the Constitution, including the role of the People’s Reception Office of the President of the Republic of Uzbekistan in the life of the state and the people, discusses in detail the new system that is being introduced to improve the efficiency of the state in serving the interests of citizens. The most frequent shortcomings of citizens when applying to these institutions, the reasons for their occurrence and ways of their rational elimination are analyzed. When approaching problems, special attention is paid not only to the legal side of the issue but also to mental and psychological aspects. The article also provides opinions on the powers granted to the People’s Reception Office, the legal status of employees of this institution, the most important qualities required for employees of different levels. The author gives practical suggestions for increasing admission efficiency, in particular, clear examples of effective promotion of relevant legislation.

Текст научной работы на тему «ДИАЛОГ С НАРОДОМ – ВАЖНЫЙ ФАКТОР ОБЕСПЕЧЕНИЯ ИНТЕРЕСОВ ЧЕЛОВЕКА»

12.00.02 - конституциявий ху;у;. маъмурий ху;у;. молия ВА

вожхонА ху;у;и

UDC: 342.7 (042)

Кучкаров Рахман

Тошкент давлат юридик университети доценти в.б., филология фанлари номзоди Е-mail: rahmon.kuchkarov@gmail.com

ХАЛБ; БИЛАН муло^от - инсон МАНФААТЛАРИ ТАЪМИНЛАНИШИНИНГ МУ^ИМ омили

Аннотация. Мацолада мамлакатимиз Конституциясининг 2-моддасида белгиланган норманинг уаётга татбиц этилиши йулида олиб борилаётган ишлар, жумладан, Узбекистон Республикаси Президенти Халц цабулхоналарининг давлат ва халц уаётида тутган урни, давлатнинг фуцаролар манфаатларига хизмат цилиши самарадорлигини ошириш йуналишида жорий этилаётган янгича тизим хусусида атрофлича мулоуаза юритилган. Фуцароларнинг мазкур муассасаларга мурожаат цилишида куп кузатилаётган камчиликлар, уларнинг вужудга келиш сабаблари ва оцилона бартараф этиш йуллари тащил цилинган. Муаммоларга ёндашувда масаланинг нафацат ууцуций, балки маънавий, психологик жщатларига уам алоуида эътибор царатилган. Мацоладан, шунингдек, Халц цабулхоналарига берилган ваколатлар, бу муассаса ходимларининг ууцуций мацоми, турли даражадаги ходимлардан талаб этиладиган энг мууим сифатлар билан боглиц фикрлар урин олган. Муаллиф томонидан цабулхоналар фаолияти самарадорлигини ошириш юзасидан амалий таклифлар, хусусан, тегишли цонун нормаларининг самарали таргиботига оид конкрет мисоллар баён этилган.

Калит сузлар: Конституция, халц билан мулоцот, Царакатлар стратегияси, ёшларга оид давлат сиёсати, мурожаатлар билан ишлаш, модернизация.

Кучкаров Рахман

и.о. доцента Ташкентского государственного юридического университета, кандидат филологических наук

диалог с народом - важный фактор обеспечения интересов человека

Аннотация. В статье широко рассматривается проводимая работа по реализации нормы статьи 2 Конституции, в том числе роль Народной приемной Президента Республики Узбекистан в жизни государства и народа, подробно обсуждается новая система, которая вводится для повышения эффективности деятельности государства в обеспечении интересов граждан. Проанализированы наиболее частые недостатки, допускаемые со стороны граждан при обращении в эти учреждения, причины их возникновения и способы их рационального устранения. При подходе к проблемам особое внимание уделяется не только юридической стороне вопроса, но и духовным, психологическим аспектам. В статье также приведены мнения о полномочиях, предоставленных Народной приемной, правовом статусе сотрудников этого учреждения, важнейших качествах, необходимых для сотрудников разного уровня. Автор дает практические предложения по повышению эффективности работы приемных, приводит конкретные примеры эффективного толкования соответствующих норм законодательства.

Ключевые слова: Конституция, диалог с народом, Стратегия действий, государственная молодежная политика, работа с обращениями, модернизация.

12.00.02 - КOHCTHTУЦHflBHH Xy^yK;. MALMyPHH Xy^yK;. MO^HA BA

bo^xoha xy;y;H

Rakhman Kuchkarov

Acting Docent of Tashkent State University of Law, Candidate of Philological Sciences

COMMUNICATION WITH THE PEOPLE IS AN IMPORTANT FACTOR FOR PROMOTING

HUMAN INTERESTS

Ab&ract. The article examines the ongoing work on the implementation of the provisions of Article 2 of the Contfitution, including the role of the People's Reception Office of the President of the Republic of Uzbekitfan in the life of the State and the people, discusses in detail the new system that is being introduced to improve the efficiency of the State in serving the interetfs of citizens. The motf frequent shortcomings of citizens when applying to these intfitutions, the reasons for their occurrence and ways of their rational elimination are analyzed. When approaching problems, special attention is paid not only to the legal side of the issue but also to mental and psychological aspects. The article also provides opinions on the powers granted to the People's Reception Office, the legal Status of employees of this intfitution, the motf important qualities required for employees of different levels. The author gives practical suggestions for increasing admission efficiency, in particular, clear examples of effective promotion of relevant legislation.

Keywords: Contfitution, dialogue with the people, Strategy of Actions, State youth policy, work with appeals, modernization.

Агар муста^ил Ватанимиз Конституцияси-нинг 1-моддаси Узбекистан номли мамлакатнинг бундан буён суверен демократик республика си-фатида дунё хамжамиятига тенглараро тенг бу-либ ^ушилганини эълон ^илса, 2-моддада бу янги давлат фаолиятининг энг мухим ^оидаси ^уйида-ги тарзда белгилаб ^уйилган: "Давлат хал^ иро-дасини ифода этиб, унинг манфаатларига хизмат ^илади. Давлат органлари ва мансабдор шахслар жамият ва фу^аролар олдида масъулдирлар" [1, 4 б.].

Шукрки, бундан 28 йил аввал ^абул ^илинган Бош ^онунимизга биноан, юртимизда фу^аролар ху^у^ ва эркинликлари таъминланиши, ахоли бар-ча ^атламларининг хаётий муаммолари жойида ва реал хал этилиши, бир суз билан айтганда, инсон манфаатлари амалда таъминланиши борасида йил сайин усиш-узгаришга, ижобий янгиланишлар-га гувох булмовдамиз. Агар синчиклаб кузатсак, мазкур жараён хам тадрижий тарзда - бос^ич-ма-бос^ич амалга ошириляпти. Аввало, сохага те-гишли цонунлар, Президент фармон ва фармойиш-лари, Вазирлар Махкамаси ^арорлари асосида барча вазирлик ва идоралар, хокимликлар хузу-ридаги булинмаларнинг фу^аролар мурожаатла-ри билан ишлаш самарадорлигини юксалтириш, бу борада биринчи рахбарлар масъуллигини оши-риш тадбирлари курилди.

Фу^аролар энг куп мурожаат ^иладиган соха-ларга мутасадди идораларнинг ишонч телефонла-ри жорий этилиши бу эзгу харакатнинг кейинги бос^ичини ташкил этди. Айни^са, ху^у^ни мухо-фаза ^илувчи органлар ишидаги жиддий камчи-ликлар, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъектлари фаолиятига но^онуний аралашув-ларнинг олдини олиш, турли даражадаги текши-ришларни кескин ^ис^артириш, энг мухими, айни вазиятларда юзага келаётган таъмагирлик, по-рахурлик, таниш-билишчилик, ^ариндош-уругчи-лик сингари салбий харакатларга ^арши курилган чоралар нафа^ат ишлаб чи^ариш - и^тисодиёт сохалари ривожига, балки одамлар кайфиятига, уларнинг ижтимоий адолатга булган ишончига хам ижобий таъсир курсатмовда.

Узбекистон Республикаси Президенти то-монидан 2017 йилнинг "Хал^ билан муло^от ва инсон манфаатлари йили" деб эълон этилиши, 2016 йил 28 декабрда эса "Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари билан ишлаш тизи-мини тубдан такомиллаштиришга доир чора-тад-бирлар тугрисида"ги фармоннинг ^абул ^илини-ши бу борадаги ишларга жиддий такомил бахш этди [3].

Ш. Мирзиёев Президент лавозимидаги даст-лабки катта чи^ишларидан бири - Узбекистон Республикаси Конституцияси ^абул ^илингани-

12.00.02 - конституциявий ху;у;. МАЪМУРИй ху;у;. молия ВА

вожхонА ху;у;и

нинг 24 йиллигига багишланган тантанали маро-симдаги маърузасида "Халк давлат идоралари-га эмас, давлат идоралари халкимизга хизмат килиши керак ва бу ^акикатни, аввало, барча бyFиндаги ра^барлар яхши тушуниб олиши зарур", дея таъкидлар экан, кейинги пайтда хам турли лавозимдаги рахбарлар оддий одамлар билан мулокот килишни унутиб куйгани, уларнинг ичига кириб, очик ва самимий гаплашиш, дарди-ни эшитиш купчилик мутасаддилар фаолиятида охирги уринга тушиб колганини каттик танкид килган эди [7].

Ахволни тубдан яхшилаш, мазкур масалани барча даражадаги рахбарлар фаолиятининг устувор йуналишига айлантириш максадида, жумладан, 2017 йилдан бошлаб вилоят ва туман хокимлари, прокуратура ва ички ишлар органлари рахбарларининг ахоли олдида хисобот бериш тизими жорий этилди. Крлаверса, Олий Мажлиснинг Крнунчилик палатаси Спикери ва Сенат Раиси жойларга чикиб махаллий хокимликлар, прокуратура ва ички ишлар органлари рахбарларидан улар уз зиммасидаги вазифаларни кай даражада ижро этаётгани, ахолини уйлантираётган муаммоларни, уларнинг мурожаатларини кандай хал килаётганига алохида эътибор каратишадиган булди.

Утказиладиган барча урганишлар натижала-рини умумлаштириб, хар йили бир марта ички ишлар вазирининг, энг аввало, профилактика сохасидаги фаолияти юзасидан хисоботини Се-натда эшитиш амалиёти хам жорий этиладики, буларнинг бари мамлакатимизда инсон манфаат-лари, унинг хукук ва эркинликлари таъминлани-ши энг устувор масалага айланишини билдиради.

Агар эътибор берсак, 2016 йилнинг узиданок инсон манфаатларига хизмат киладиган халк билан мулокот тадбирларини Президентнинг узи бошлаб берди.

Жумладан, илм ахли - академиклар, Соглик-ни саклаш, Мудофаа, Ички ишлар вазирликлари, прокуратура органлари ходимлари, байналми-лал маданият марказлари мутасаддилари, Тош-кент шахрининг турли касб эгалари вакиллари ва бошкалар билан пойтахтда юзма-юз учрашган булса, хар хафта бир вилоятда икки-уч кунлаб оддий одамлар кувонч ва ташвишларини эрин-май сураб-суриштирди. Бу мулокотлар давомида халкимиз кунглида йигилиб долган канчадан-

канча фикр-уйлар, ечимини кутаётган муаммо-лар, уларни хал этиш борасидаги таклиф ва му-лохазалар уртага тушди. Энг мухими, фикрлашув чоги аникланган камчилик ва нуксонлар, муаммо ва зиддиятларни бартараф этиш юзасидан айнан Президент имзо куяётган гоят мухим хужжатлар кабул килиняпти, уларга таянилиб аник ишлар ба-жариляпти.

Давлат бошлиги ташаббуси билан барча да-ражадаги рахбарлар фаолиятида хам жиддий ян-гиланиш, чин маънода кутарилиш - халк ичига юриш анъанаси йулга куйилди. Олий Мажлис палаталарининг рахбарлари, Бош вазир ва унинг уринбосарлари, вазирлар, кумита ва агентликлар мутасаддилари, барча даражадаги хокимлар ва уларнинг уринбосарлари, куйингки, эгаллаб тур-ган вазифаси фуцаролар манфаати билан боглиц жамики рахбар ходим бугун эл билан бирга, одамлар ташвиш-уйлари ила яшамокда. Бу юриш-лар - мулокот ва учрашувлар, урганиш ва текши-ришлар, кизикиш ва ичига киришлар асносида канчадан-канча юртдошларимизнинг бошидан ташвишлар арияпти, йиллар хал булмаган му-аммолар ижобий ечим топяпти. Натижа эса узок куттирмайди: одамларнинг адолатга, хакикатга ишончи ортмокда, давлат халк манфаати йулида ишлаётгани, фукаролари хакида кайгураётганини юртдошларимиз якиндан хис килмокдалар.

"Узбекистон Республикасини янада ривож-лантириш буйича Хдракатлар стратегияси тугри-сида"ги фармонда таъкидланганидек, "Айни вактда мамлакатимиз босиб утган тараккиёт йу-лининг чукур тахлили, бугунги кунда жахон бозо-ри конъюнктураси кескин узгариб, глобаллашув шароитида ракобат тобора кучайиб бораётгани давлатимизни янада баркарор ва жадал суръатлар билан ривожлантириш учун мутлако янгича ёнда-шув хамда тамойилларни ишлаб чикиш ва руёбга чикаришни" такозо этмокда [4].

Жумладан, халк билан мулокот сохасидаги узгаришларнинг хукукий асоси сифатида, айтил-ганидек, Узбекистон Президентининг "Жисмо-ний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари билан ишлаш тизимини тубдан такомиллаштиришга доир чора-тадбирлар тугрисида'ги фармонига алохида эътибор каратишимиз керак. Бу тарихий хужжатнинг 1-бандида:

Узбекистон Республикаси Президенти девони ишлар бошкармасининг Фукаролар кабулхонаси

12.00.02 - конституциявий хуку; МАЪМУРИй ху^ук;. молия ВА

божхона ху;у;и

негизида Узбекистон Республикаси Президенти-нинг Халк кабулхонаси;

Коракалпогистон Республикаси, вилоятлар ва Тошкент шахрида, шунингдек, хар бир туман ва шахарда Узбекистон Республикаси Президенти-нинг Халк кабулхоналари;

Узбекистон Республикаси Президентининг виртуал кабулхонаси тузилиши белгиланди.

Фармоннинг 3-бандига биноан, барча дара-жадаги кабулхоналарга келиб тушган ариза, ши-коят, мурожаат, таклиф ва истаклардан келиб чикадиган мухим вазифаларни аниклаш, амалга оширилиши талаб этиладиган хукукий, ташки-лий, мониторинг ва назоратга оид ишлар буйича амалий таклифлар тайёрлаш максадида Узбеки-стон Республикаси Президенти девони таркибий тузилмасида Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари билан ишлашни назорат килиш ва мувофиклаштириш хизмати ташкил этилади. Энг мухими, хужжатнинг 4-бандига кура, "барча даражадаги Халк кабулхоналари ходимлари Узбекистон Республикаси Президенти девони ходимлари зисобланади" [3].

Бошкача айтганда, энди одамлар уз шикоят ва аризаларини, таклиф ва ташаббусларини бил-дириш учун вакт, маблаг сарфлаб пойтахтга бо-ришига, ортикча овора булишига мутлако хожат колмади. Бу юмушни хатто уйи ёхуд ишхонаси-дан чикмай, виртуал кабулхонага мурожаат йули билан хам амалга ошириши мумкин.

Шунингдек, Узбекистон Республикасида маь-мурий ислохотлар концепциясида назарда тутил-ган чора-тадбирларнинг амалга оширилиши билан иктисодиётнинг энг зарур тармоклари ва ижти-моий сохаларда соглом ракобат мухити шакл-лантирилади, давлат ва тижорат манфаатлари тукнашувининг олди олинган холда бутун бошка-рув тизими такомиллаштирилади [5].

Вазирлар Махкамасининг мамлакатимизни 2016 йилдаги ижтимоий-иктисодий ривожлан-тириш якунларини хар томонлама тахлил килиш хамда республика хукуматининг 2017 йил учун иктисодий ва ижтимоий дастури энг мухим йуна-лишлари ва устувор вазифаларини белгилашга багишланган 2017 йил 14 январдаги кенгайтирил-ган мажлиси, очиги, барча даражадаги рахбарлар учун мавжуд муаммоларнинг мухимини номухи-мидан ажрата билиш, уларга виждонан ёндашиш ва хал этишнинг самарали йулларини топиш бу-

йича яккол дастуриламал булди, дейиш мумкин [6].

Мазкур йигилишнинг эртасидан эътиборан республика ОАВлари томонидан берилган ин-тервьюларга диккат килсак, очик, ошкора, прин-ципиал тарзда кечган бу мулокот миллати, касбу коридан катьи назар, барча юртдошларимизнинг жиддий кизикишига сабаб булгани куринади.

Президентимиз Олий Мажлис палаталари-нинг 2016 йил 14 декабрда булиб утган кушма мажлисидаги нуткида:

"Хаммамизни тарбиялаган, вояга етказган

- шу халк. Барчамизга туз-насиба берган зам

- шу халк. Бизга ишонч билдирган, разбар ки-либ сайлаган зам айнан шу халк.

Шундай экан, биз, биринчи навбатда, ким билан мулокот килишимиз керак - одамлари-миз билан.

Ким билан бамаслазат иш тутишимиз керак - аввало, халкимиз билан. Шунда халки-миз биздан рози булади", деганди [8].

Айтилганидек, халк розилиги йулида каттаю кичик аксарият рахбарлар кунни тунга улашяпти, вазифа ва мажбуриятларини имкон кадар, виждо-нан бажаришга уринишяпти. Буни курмаслик, хис килмаслик ва инобатга олмаслик хам бирор одамга фазилат саналмайди.

Афсуски, мана шундай олижаноб, яхши ни-ятлар билан бошланган саьй-харакатларга соя солувчи, бу харакатнинг обрусини тукиши мум-кин булган айрим холларга гувох булмокдамиз-ки, бу борада уз вактида фикр айтиш, одамларни огохлантириш хам халк манфаатининг химояси хисобланади.

Хуш, гап нима устида боряпти?

Таькидланганидек, барча даражадаги рахбар-ларнинг халк билан юзма-юз мулокотига кушим-ча равишда олдин Бош вазирнинг интернет тар-могида электрон кабулхонаси, кейин эса бутун мамлакатимиз худудида Узбекистон Республика-си Президентининг Халк кабулхоналари (виртуал шаклда хам) ташкил этилди. Мазкур манзил-ларга килинаётган бирорта мурожаат эьтибордан четда колмаяпти, уларнинг аксариятига вактида ижобий жавоблар берилмокда. Узларини хозирга кадар кийнаб келган муаммо ва ташвишлари ижо-бий хал булган минглаб, ун минглаб фукаролари-мизнинг бошланган савобли ишлар самарасидан миннатдорлигига хам гувохмиз.

12.00.02 - конституциявий ХУЦУЦ. МАЪМУРИй ХУЦУЦ. молия ВА

БОЖХОНА ХУЦУЦи

Биро^, таассуфки, килинаётган барча муро-жаатларда хам арзирли, зарурий, долзарб маса-ла-муаммолар кутариляпти, уларнинг хамма му-аллифлари чиндан-да узининг ёхуд халкининг дарди билан ёняпти, деб хам булмайди. Натижада хокимиятнинг энг юкори органларидан тортиб, куйи даражадаги идоралар ходимларининг фао-лиятига халакит бериш, уларнинг вакти бехуда сарфланиши, асоссиз асаббузарликлар, когозбо-зликларга йул куйиш сингари талай муаммолар пайдо булмокда. Улар вужудга келишининг бир неча сабаб ва окибатларига кискача тухталамиз.

Биринчидан, бир гурух фукаролар кайси ма-сала юзасидан аввало кайси идорага, кай дара-жадаги рахбарга мурожаат килиш тугрирок бу-лишини суриштирмай, масалан, тумандаги бир идора хал эта оладиган масалани кутариб бирдан пойтахтга йул олади. Канча одам овора, йулки-ра хаки, ёток ва емок хаки... хуллас, охир-окибат мурожаат туманда, балки уша аризачи хар куни курадиган одамлар томонидан хал этилади. Унга муаммонинг ечим йули борасида тугри тушун-тириш берадиган одамнинг булмагани айни сар-сонгарчиликларга олиб келяпти. Бунинг олдини олиш учун эса барча погоналардаги Халк кабул-хоналари ходимларининг ахоли орасида купрок булиши, махаллий оммавий ахборот воситалари, айникса, телевидение имкониятидан унумлирок фойдаланиш талаб этилади.

Иккинчидан, бир кисм мурожаатларнинг ахамияти, хажми ва кулами бир манзилни талаб этгани холда, у мутлако бошка манзилдагиларга юборилади. Дейлик, махалла посбони ёки нози-рининг ноконуний харакати устидан туман, вило-ят, боринг ана республика ички ишлар идорала-ри рахбариятига эмас, тугри Президент девонига ёхуд Олий Мажлиснинг инсон хукуклари буйича вакили - Омбудсманга "чикилади". Маълум була-дики, аризачидан бошка одам билмайдиган бу "муаммо"ни хатто тумандаги мутасаддилар хам биринчи бор эшитишаётган булади.

Демак, Халк кабулхоналаримизга тушаётган мурожаатларнинг купрок кайси сохаларга тегиш-лилигини доимий аниклаб бориш оркали уша сохаларга мутасадди туман, шахар, вилоят рах-барлари билан купрок бевосита телемулокотлар, радиомулокотлар, жойларда очик учрашувлар ташкил этиш мурожаатлар сонининг камайишида мухим омил булади.

Учинчидан, нари борса куча ёки махалла кучи ва имконияти билан тузалиши мумкин булган, туртта одам келишиб, савоб учун хал эта оладиган майда масалаларни рукач килиб идорама-идора юришни узига касб килиб олаётган кишилар хам, афсуски, орамизда учраб турибди. "Хамма нарса-ни давлат, хокимият килиб бериши керак!" деган акидани узига шиор килиб олган бу кишилар, юко-рида таъкидланганидек, нихоятда зарур, хаётий, савобли ташаббусларнинг обрусини туширишла-ри, бу ишлари билан одамларнинг хурматига асло эриша олмасликларини уйламайдилар хам.

Энг ачинарлиси, айрим кимсалар узларининг бу килмишларига кексаларни, нафакадаги отахон ва онахонларни аралаштириб, узлари улар ортига яширинишга уринишади. Бундай кишилар, кайси даражада хизмат килаётган булмасин, рахбар де-ганлари хам узларидек одам эканини, уларда хам асаб, токат, куч-кудрат, имконият чегарасиз эмас-лигини хаёлига келтиришмайди.

Мана шундай сувни лойкалатишдан хузур ки-ладиган кимсалар билан тегишли профилактик иш олиб боришни хам кимдир уз зиммасига оли-ши керак. Бунда, бизнингча, жойлардаги махалла фукаролар йигинлари, хотин-кизлар, "Нуроний", ёшлар ташкилотлари фаоллик курсатса, тугрирок буларди.

Туртинчидан, аризалар орасида шахсий гараз, куролмаслик ортидан, усаётган, ишнинг кузини билганиучунхамрахбарликкалойиккурилганкадр-ларни ёмонотлик килиш, обрусига соя ташлаш, агар иложи булса, унинг урнини эгаллаш илин-жида ёзилган кораламалар хам учраётгани ки-шини жиддий уйлантиради. Хамма куриб-билиб турган нарсага бошкача тус бериш, тирнок ости-дан кир кидириш, пашшадек камчиликни филдек этиб такдим килиш бу тоифа кишиларнинг "иш услуби"дир. Улар учун шахсий манфаати олдида барча-барча нарсанинг туси учади: махалла-куй, элу юрт обруси ва шаънининг хам, таниш-билиш, катта-кичик олдидаги уятнинг хам, бола-чака, ка-риндошу кушни каршисидаги истихоланинг хам.

Маърифатпарвар бобомиз Абдулла Авлоний бундан роппа-роса юз йил аввал куйиниб ёзган эди: "Агар суз акл ва хикматга мувофик булиб, узига ёки эшитувчига бир фойда чикарадургон булмаса, асаларилари орасида гунгурлаб юрган ковокари каби курук гунгурламок факат бош огригидан бошка нарса эмасдир. Бошимизга ке-

12.00.02 - конституциявий ху;у;. МАЪМУРИй ху;у;. молия ВА

вожхонА ху;у;и

ладурган каттик кулфатларнинг купи юмшок ти-лимиздан келадур. Шунинг учун "Куп уйла, оз суйла" - демишлар" [9, 62 б.].

АКЩнинг 16-президенти Авраам Линкольн эса "Биз кишиларга уларнинг узлари бажара ола-диган ишини бажариб бериб ёрдам кила олмай-миз", деган экан [10, 17 б.].

Дархакикат, фукаро ва мамлакатнинг ёруг келажагини уйлаб утказилаётган мулокотда халк манфаатлари устувор булиши учун мазкур му-локотга киришаётган хар икки-уч-турт томон ха-лол ва тугри, очик ва самимий, фидойи ва жон-куяр булиши канчалар мухим. Зеро, Президен-тимиз хар бир чикишида кузимизга курсатаёт-ганидек, эътиборимизни каратаётганидек, хали мамлакатимизда ечилиши лозим булган канча-дан-канча муаммолар, бартараф этилиши керак булган камчилик ва нуксонлар, давом эттирили-ши ва янгидан бошланиши талаб этиладиган кат-та юмушлар бор. Буларни уз вактида, сифатли ва самарали уддалаш учун эса барчанинг бир ёка-дан бош чикармоги, юксак максадлар атрофида бирлашмоги, бир-бировига елкадош ва кумак-дош булмоги керак. Крлаверса, дунёда кечаёт-ган глобаллашув, техник-технологик юксалиш тезлиги шунчалар шиддатлики, кулдан кетган хар бир кун эрта утиб индин бошкалардан йил-лар даражасида ортда колишга сабабчи булиши мумкин.

Шу маънода, мана шундай тигиз, давлатимиз рахбари айтганидек, ойлар, йиллар утиб эмас, бугун, хозир килиниши керак булган мухим ишларга бел боглаган халкни, унга етакчилик масъулияти буйнига юкланган барча даражадаги рахбарларни майда, бачкана, хар жихатдан арзимас масалаларга чалгитишдан ортик инсофсизлик булмаса керак. Энг мухими - зиммасига масъулиятли вазифа юкланган барча даражадаги мутасаддилар хаётимиздаги муаммоларни узининг хам дарди деб кабул килсалар, уларнинг ечим йуллари устида астойдил харакат килсалар, ишонамизки, мамлакатимиз ва халкимиз хаётининг барча жабхаларида янги усиш-узгариш, юксалиш хамда муваффакиятлар, албатта, буй курсатади.

Бу борада Узбекистон Республикаси Прези-дентининг Халк кабулхоналарида хизмат кила-ётган катта-кичик ходимларнинг масъулияти, ай-никса, залворлидир.

Гап шундаки, бу идорага мурожаат киладиган инсонларнинг аксарияти недир кувончини, яхши кайфиятини уртоклашиш учун келган, хаётдан тула мамнун кишилар булмайди. Уларнинг куп-чилигини кабулга кай бир ташвиш, хам бош, хам юрак огригига сабаб булувчи муаммолар етаклаб келади. Крлаверса, улар махалла, туман, вилоят, хатто республика вазирлик ва идоралари микё-сида хам ечимини топмаган масаласи билан сун-гги - энг юкори инстанция сифатида Узбекистон Республикаси Президентининг Халк кабулхона-ларига мурожаат килади!

Шу холатнинг узиёк халк кабулхоналари зим-масидаги вазифанинг накадар огирлиги, масъули-ятлилигини яккол курсатади.

Хуш, бу вазифа мазкур муассасада хизмат ки-лаётган ходимлардан талаб этадиган энг мухим сифатлар нималарда намоён булади?

Биринчидан, айтилганидек, хар бир мурожаат ортида реал инсон, унинг ташвиш ва уйи, керак булса, такдири тургани бир зум булсин ёддан чик-маслиги лозим. Шунга кура, инсон кунглига ка-раш, шунга мос муомала усулини танлаш, хох ог-заки, хох ёзма булсин, хар бир мурожаатни эши-тиш, укиш маданияти ходимлар фаолиятининг бош талабидир. Бошкача килиб айтганда, хар бир ходим нафакат мурожаатларни расмийлаштириш йул-йурикларини пухта билиши, балки яхшигина психолог булиши, одамлар билан уларнинг тили-да гаплаша олиши керак.

Иккинчидан, узбек халки идорама-идора ари-забозлик килиб юриш тажрибасию куникмасини "обдон узлаштирган" эмас. Мурожаатчиларнинг купчилиги хаётида илк бор бу ишга кул ураёт-ган булиши табиий. Шундай экан, уларга тугри маслахат бериш, йул-йурик курсатиш мурожаат-чиларни безовта килаётган муаммоларнинг ярим ечимига тенг иш эканини унутмаслик керак.

Учинчидан, боя эслатилганидек, Президент фармонига мувофик, кайси чекка туман ёхуд шахар Халк кабулхонаси вакили булмасин, барча мутасаддилар Узбекистон Республикаси Пре-зиденти девони (^озир - Админстрацияси) хо-димлари хисобланишади. Демак, бу кишилар-нинг хар бир харакати, гап-сузи мана шу рутбага мос булиши, уларнинг сифати ва самараси шунга мувофик келиши шарт.

Туртинчидан, фукаролар кабулхонаси ёки халк кабулхоналари хукукий маърифат, билим

12.00.02 - конституциявий хуку; МАЪМУРИй ху^ук;. молия ВА

божхона ху;у;и

ва куникма таркатишнинг узига хос масканига айланиши мумкин. Яьни ходимлар конун хуж-жатларидан яхши хабардор киши сифатида улар-нинг энг мухим, фукаролар билиши шарт булган уринларини мурожаатчилар тушунадиган тилда талкин этиб бериши ахоли уртасидаги хукукий саводхонлик юксалишига самарали таьсир курса-тади.

Масалан, 2016 йил 14 сентябрда янги тахрир-даги "Ёшларга оид давлат сиёсати тугрисида'ги конун кабул килинди [2]. Конундан тарихимизда биринчи марта "Ёшлар тадбиркорлигини давлат томонидан куллаб-кувватлаш", "Ёшларни давлат томонидан куллаб-кувватлашнинг кушимча чо-ра-тадбирлари" сингари нормалар хам урин ол-ган. Айникса, конуннинг 23-моддасига кура, ко-нун хужжатларида белгиланган тартибда ёшлар учун бепул тиббий хизмат курсатилиши кафо-латланади.

Ана энди узимизга бир савол берайлик: бугун бирорта поликлиника ёхуд касалхонага пулсиз борган ёш йигит-кизга малакали тиббий ёрдам курсатиладими? Шундай булиши кераклигини ёшларнинг узи билиб, шифохоналар рахбарияти шу нормага амал киладими? Ёшлар етакчила-рининг кай бири бирор марта шу масала буйича астойдил бир кунлик урганиш утказди-ю, нечта ёшга амалий ёрдам берди?..

Айни маьрифий, хукукий тушунтириш ишла-рини кабулхона вакиллари амалга оширса, канча одам бу савобли юмушдан бахраманд булур эди! Ёхуд юкорида тилга олинган, Президент фармони билан тасдикланиб, турт йилдан буён хаётга тат-бик этилаётган Узбекистон Республикасини яна-да ривожлантириш буйича Харакатлар стратегия-сининг кайси мухим банди буйича нима ишлар килиб улгурилгани ва яна не ишлар галда тургани хусусида, бу хужжатлар билан фукароларга кан-дай енгилликлар яратилаётганини одамлар осон тушунадиган тил ва услубда баён килиб бериш -канчалар фойдали амалиёт.

Зеро, шу нарсани унутмайликки, биздан у ёхуд бу керакли маьлумотни, йул-йурикни урган-ган одам уни камида унта танишига илинади, сизу бизнинг беминнат ёрдамчимизга айланади. Пиро-вардида нечта одамнинг канча булгуси сарсонгар-чиликлари олди олинади.

Бешинчидан, тажрибада шу нарса кузатил-мокдаки, бутун мамлакат микёсида фаолият

юритаётган Халк кабулхоналарига бевосита ёхуд билвосита (виртуал шаклда) амалга оширила-ётган мурожаатларнинг бир кисмида айрим ки-шилардаги салбий инстинктлар - гаразгуйлик, тухматчиликка мойиллик, очикдан-очик бухтон, пок одамлар шаьнини булгаш иштиёки, "душма-ни"дан уч олиш, амал ва эьтиборга эришишнинг осон йулини танлаш сингари кусурлар хам буй курсатмокда. Бошкача килиб айтганда, гоят яхши ниятларда, умумхалк ва умуммамлакат манфа-атларини кузлаб ташкил этилган савобли саьй-харакатдан кимлардир узининг гараз максадла-рида фойдаланмокчи буляпти. Аслида бу хам кутиладиган, тан олиш хар канча огир булмасин, "табиий" ходиса хисобланади. Демак, кабулхо-налар мутасаддиларидан айни холатдан келиб чикиб иш тутиш, хатто шундай одамлар билан хам мулокот усулини топа билиш махорати талаб килинади.

Бунда, бизнингча, куйидаги таьсир усуллари-га эьтибор каратиш тугри булади:

- аввало, устидан тухмат килинаётган одам хам бошкалардек инсон экани, унинг хам оиласи, махалласи, юрти олдида обру-эьтибори борлиги-ни эслатиш оркали, яхши гап билан ана шундай аризачиларнинг виждонини уйготиш;

- мамлакат рахбари томонидан бошланган бу харакатни одамларнинг бир-бирини устидан ши-коят ёзиш кампаниясига айлантиришга хеч ким-нинг хакки йуклиги хакида у кишиларни огохлан-тириш;

- агар бу усуллар наф бермаса, таьсир кил-маса, бундай килмишлар учун унинг муаллифи, аввало, мамлакат Конституцияси, колаверса, те-гишли конун хужжатларига мувофик маьмурий, интизомий, хатто жиноий жавобгарликка хам тортилишини уларга катьий уктириш талаб эти-лади.

Олтинчидан, одамларга у ёхуд бу муаммо, айникса, ечими нихоятда катта ташкилий ва молиявий таьминот билан боглик йирик масалалар бир кунда ёки бир ойда пайдо булмаслиги, шунга кура, уларни тубдан хал этиш хам муайян вакт талаб килишини тугри тушунтириш керак. Дейлик, юртимиздаги катор туманлар ахолисининг электр энергияси ва газ билан таьминланишида кузатилаётган узилишларни тез хал буладиган масалалар каторига кушиб булмайди. Аввало, бу холатнинг

12.00.02 - конституциявий ху;у;. маъмурий ху;у;. молия ва

божхона ху;у;и

келиб чикиш сабаблари (жумладан, собик шуро даврида амал килган республикалар-аро электр таъминоти тизимининг издан чикиши, Узбекистонда арзон электр энергияси олишга асос буладиган сув ресурсларининг чеклангани, энергия манбалари олди-сотдисидаги нархлар юзасидан келишувларнинг огирлиги, табиий газ билан ишловчи саноат корхоналари, иссикхоналар сони ва талаблари кескин ортаётгани в.б.) фукароларга аник тушунтирилиши лозим.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Колаверса, муаммоларни бартараф этиш бу-йича мамлакатимизда боскичма-боскич амалга оширилаётган чоралар, 2017-2021 йиллар мобай-нида бу сохаларни модернизация килиш борасида мулжалланаётган ишлар (мавжуд электростанция-лар кувватларини ошириш, янгиларини, жумла-

дан, куёш энергиясига асосланган электростанция-ларни барпо этиш ва б.) юзасидан конкрет ман-баларга таяниб бериладиган маълумотлар фука-роларимизни мамлакат микёсида хам фикрлашга ургатиши тайин...

Назаримизда, Узбекистон Республикаси Президентининг Халк кабулхоналарида айнан ана шундай - бошига ташвиш ёки муаммо тушган юртдошларимизнинг корига ярайдиган, уларга кулидан келганча ёрдам беришни узининг фука-ролик, инсонлик бурчи деб биладиган чинакам юксак иродали инсонлар фаолият юритиши ке-рак. Шундагина маколамиз аввалида эслагани-миз - Бош конунимизнинг 2-моддасида белгилаб куйилган гоят мухим коида амалда уз исботини топишига мустахкам замин яратилади.

Фойдаланилган адабиётлар руйхати

1. Узбекистон Республикасининг Конституцияси. - Т.: Узбекистон, 2018 й.

2. Узбекистон Республикасининг "Ёшларга оид давлат сиёсати тугрисида'ги конуни. Конун хуж-жатлари маълумотлари миллий базаси. 24.07.2018 й., 03/18/486/1559-сон.

3. Узбекистон Республикаси Президентининг "Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатла-ри билан ишлаш тизимини тубдан такомиллаштиришга доир чора-тадбирлар тугрисида"ги фармони. 28.12.2016. Узбекистон Республикаси конун хужжатлари туплами, 2017 й., 1-сон, 5-модда.

4. Узбекистон Республикаси Президентининг "Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича Харакатлар стратегияси тугрисида'ги фармони. Конун хужжатлари маълумотлари миллий базаси. 31.07.2018 й., 06/18/5483/1594-сон.

5. Узбекистон Республикаси Президентининг "Узбекистон Республикасида маъмурий ислохотлар концепциясини тасдиклаш тугрисида"ги фармони // Халк сузи, 2017 йил 9 сентябрь.

6. Ш. Мирзиёев. "Танкидий тахлил, катъий тартиб-интизом ва шахсий жавобгарлик - хар бир рах-бар фаолиятининг кундалик коидаси булиши керак". - Т.: Узбекистон, 2017.

7. Конун устуворлиги ва инсон манфаатларини таъминлаш юрт тараккиёти ва халк фаровонлиги-нинг гарови. Узбекистон Республикасининг сайланган Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Узбекистон Республикаси Конституцияси кабул килинганининг 24 йиллигига багишланган тантанали маросимда-ги маърузаси // Халк сузи, 2016 йил 8 декабрь.

8. Халк сузи, 2016 йил 15 декабрь.

9. Абдулла Авлоний. Танланган асарлар. 2 жилдлик. 2-жилд. - Т.: Маънавият, 2009.

10. Хикматлар шодаси. Кайта нашр. - Т.: Узбекистон, 2015 й.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.